Kolorowe żywopłoty – dobór gatunków,

czyli sztuka ich tworzenia

Zadbane, równo przycięte, wypielęgnowane są dumą gospodarzy niejednej posesji. Pełnią funkcję
żywego "obronnego płotu", chronią przed kurzem, hałasem, spalinami i są niewątpliwie ozdoba każdego
ogrodu. Mowa tu o żywopłotach

Choć cenimy żywopłoty przede wszystkim za ich użyteczność, to jednak głównym celem ich sadzenia jest
dekoracyjność. Sztuka prowadzenia żywopłotów rozwinęła się we Francji, w okresie Renesansu. Wtedy to
zaczęto tworzyć różnego rodzaju labirynty ogrodowe wykorzystując przede wszystkim bukszpan, buk i grab.
Do dnia dzisiejszego możemy podziwiać te "zielone dzieła" sztuki ogrodowej przy zamkach, pałacach i
dworach. Bogactwo odmian i gatunków daje nam obecnie dużo większe możliwości twórcze niż dwa, trzy
wieki temu. Z uwagi na sposób prowadzenia żywopłotów możemy podzielić je na:

strzyżone (formowane),

niestrzyżone (nieformowane),

kombinowane.

Ze względu na wysokość prowadzenia możemy podzielić je na:

obwódkowe (niskie), z takich gat. jak: lawenda, bukszpan, ożanka, berberys m."Red Juwel",
berberys th. "Bagatelle";

średnioniskie, z takich gat. jak: tawuła japońska "Goldmound", tawuła bumalda "Goldflame",
pięciorniki krzewiaste, berberysy;

wysokie, z takich gat. jak: ligustr pospolity, tawuła Van Houtte’a, pęcherznica kalinolistna,
laurowiśnia, kosodrzewina;

szpalerowe, z takich gat. jak: buk, grab, lipa, świerk.

Można również podzielić żywopłoty na: wiecznie zielone (z gatunków iglastych i zimozielonych liściastych),
gubiące liście (tawuły, forsycje, itp.) i na te, które posiadają zdolność utrzymywania suchych liści aż
do wiosny (grab, buk, dąb), w ten sposób tworząc szczelny w okresie zimy żywopłot.

Praktycznie rzecz biorąc nie ma rośliny , która nie nadawałaby się na żywopłot. Problem polega na
zastosowaniu odpowiedniego gatunku na określony rodzaj żywopłotu. Wybierając roślinę musimy wziąć pod
uwagę jej podatność na cięcie, optymalny lub docelowy wzrost oraz pokrój. Błędem jest stosowanie na
żywopłot formowany takich gatunków i odmian, które cięcia nie lubią np. ognik, lub nie potrafią się krzewić
jak śnieguliczka, forsycja czy jaśminowiec. Zabawnie wręcz wyglądają, szczególnie na miejskich osiedlach,
pościnane na wysokość metra lub wyżej, krzewy np. forsycji czy derenia, szczególnie widoczne jest to w
okresie zimy.

Nieodpowiednie jest również ostre formowanie takich gatunków, które są ozdobne z kwiatów np. tawuła
Bumalda (Spiraea x bumalda), wiąże ona kwiaty na końcach pędów i formowanie powoduje usunięcie pąków
kwiatowych. W efekcie atrakcyjność takiego żywopłotu jest kontrowersyjna. Problem ten dotyczy również
żywopłotu z ognika, który ma twarde drewno i źle reaguje na cięcie. Jego piękne owoce nie mają szans się
pojawić podobnie jak białe baldachy kwiatów.

Niepotrzebnie tniemy niektóre krzewy iglaste które mają już pokrój, takie jak srebrne świerki i pokrojowe
tuje np. Thuja occidentalis "Smaragd", Th. occ. "Woodwardii", Th. occ. "Danica" lub jałowce: Juniperus
scopulorum "Blue Arrow", Juniperus virginiana "Skyrocket". Mania cięcia i formowania nie opuszcza
niektórych użytkowników ogrodów do tego stopnia, że muszą przyciąć wszystko, pozbawiając przy okazji
wiele roślin możliwości zakwitnięcia i wydania owoców. Błędem jest również prowadzenie zbyt nisko
gatunków, które mają naturalne predyspozycje do wyższego wzrostu. Często można spotkać utrzymane w
charakterze niskiej obwódki, trzydziestocentymetrowe żywopłoty z ligustra czy ałyczy. Gatunki te sprawiają
nam dużo kłopotu z utrzymaniem ich na takiej wysokości, potrzebują częstego cięcia i pielęgnacja ich
wymaga dużo większego nakładu pracy.

Przy prowadzeniu żywopłotów formowanych popełniamy liczne błędy. Już przy samym założeniu żal nam
ściąć rośliny bardzo nisko. Niskie cięcie zabezpieczy nas przed powstaniem "gołego dołu" żywopłotu.
Zapominając również o systematycznym cięciu pozwalamy krzewom zakwitnąć, a nawet wydać owoce, np. w
przypadku żywopłotu z głogu. W zielonej jednolitej ścianie takie upstrzenie z kwiatów i owoców po prostu
szpeci. Często tniemy nieregularnie i piętra są różnie rozkrzewione lub główne pnie są zbyt mocno zdrewniałe
co widać zimą. Źle też formujemy górną część ściany żywopłotu, co powoduje wyłamywanie się gałęzi zimą
pod ciężką pokrywą śniegu lub słabe doświetlenie liści w okresie wegetacji. Zakładamy często w jednym
rzędzie wielogatunkowe żywopłoty sadząc je odcinkami i co jakiś czas powtarzając sekwencje. W przypadku
żywopłotów nie formowanych nie ma w tym nic złego, ale gdy zaczynamy je formować to zaczyna pojawiać
się problem niezgodności różnych gatunków a nawet odmian, co do szybkości wzrostu. Efektem jest
nierównomierny przyrost i rozrost całej ściany. Utrzymanie w określonym " reżimie" takiego żywopłotu jest
bardzo trudne.

Najczęściej zakładamy standardowo jeden rząd żywopłotu, który zazwyczaj pełni już wcześniej określoną
funkcję ochronną, poza tą dekoracyjną. Jeżeli jest ozdobny to stanowi tło dla innych roślin lub jest
"krawężnikiem" dla trawnika. A można przecież go wykorzystać jako kompozycję samą w sobie, np.: ligustr
pospolity (Ligustrum vulgare) w połączeniu z berberysem pospolitym odm. purpurowa (Berberis vulgare
‘Atropurpurea’) - w ligustrze pospolitym sadzimy co cztery metry klony kuliste (Acer platanoides "Globosum").
Inne zestawienie gatunków to: thuja occidentalis ‘Brabant’, ligustr złoty (Ligustrum ovalifolium’Aureum’) oraz
irga Dammera (Cotoneaster dammeri). Wszystko to podbudowane jest w poszyciu barwinkiem (Vinca
sp.).Wszystkie te żywopłoty są skrzętnie formowane na półokrągło, a irga cięta jest w postaci walca o
szerokości 50cm. Te żywopłoty zestawione są z ciętymi w różnorodny sposób formami bukszpanowymi.

Page 1 of 3

HORTULUS Dobrzyca - Ogrody Tematyczne, Centrum Ogrodnicze, market, Szkółka ...

2010-02-24

http://www.hortulus.com.pl/index.php?ps=opracowania/kolorowe_zywoploty

Znakomite efekty można uzyskać tworząc połączenia kombinowane żywopłotów. Półrondo obsadzone
żywopłotem z pęcherznicy kalinolistnej odm. żółtolistna ( Physocarpus opulifolis ‘Luteus’) i zimozielonego
ligustra (Ligustrum v.Chlorocarpum) oraz lawendy wysokiej (Lavandula angustifolia odm. Hidcote).

Zastosowanie gatunków o liściach sezonowych połączonych z zimozielonymi gatunkami oraz okresowo
przycinaną lawendą, która przez całe lato kwitnie, powoduje, że ta kompozycja wygląda różnie w różnych
okresach wegetacji, co podnosi atrakcyjność tego zestawienia.

Znakomicie prezentują się niskie żywopłoty z takich gatunków tuii, jak: Thuja occ. "Rheingold" czy Th.
occ. "Ericoides" lub cyprysika: Chamaecyparis pisifera "Lombards" i Ch. p."Plumosa Rogersii".

Wszystkie te miękkie odmiany znakomicie znoszą cięcie, a często zestawiane z sobą i zróżnicowane co do
wysokości mogą stwarzać ciekawy efekt kompozycyjny. .Strzyc możemy rośliny żywopłotowe również w
postaci przestrzennych figur. Posiadaną przestrzeń np. prostokąt czy kwadrat możemy wypełnić różnymi
gatunkami zestawiając je kolorystycznie np.: Berberis thunbergii , Berberis thunbergii "Atropurpurea"

Dobrze prezentują się różne odmiany clematisów, które tworzą ścianę żywopłotu, rozpiętą na kratach
bambusowych, podsadzone złotą odmianą ligustra (Ligustrum ovalifolium ‘Aureum’). Jest to bardzo
efektowny układ szczególnie w pełni lata gdy pnącza są obsypane licznymi i kolorowymi kwiatami.

Interesująco wygląda połączenie różnokolorowych, niższych żywopłotów z monumentalnymi,
szpalerowymi ścianami stworzonymi z graba czy buka. Taki żywopłot może stanowić świetną zaporę
ochronną dla drugiego z żywopłotów stworzonego z zimozielonego i wrażliwego na przemarzanie gatunku,
jak lurowiśnia czy ligustr złoty, a te z kolei mogą chronić niższe zimozielone gatunki, kolorowe trzmieliny,
berberysy lub bukszpan. Takie zestawienia mogą być atrakcyjne również w okresie zimowym wtedy gdy na
tle suchych brązowych liści buka czy graba uwidaczniają się soczystozielone, błyszczące liście laurowiśni, czy
berberysu zimozielonego.

Zestawiając różne żywopłoty cięte, możemy również pokusić się o nadanie drugiemu czy trzeciemu piętru
wymyślnego kształtu, np. płynącej fali, miękkich trapezów czy smukłych stożków. Możemy w ten sposób ze
zwykłych roślin uzyskać niezwykłe żywopłoty

Całkowicie odmiennym rodzajem są żywopłoty prowadzone w sposób naturalny (nie cięte). Ten typ
żywopłotu jest może trudniej zaplanować i zaprojektować, jest jednak łatwiejszy w utrzymaniu. Wymaga
znacznie mniej zabiegów pielęgnacyjnych, ale zajmuje o wiele więcej miejsca i przestrzeni. Wygląda bardzo
atrakcyjnie szczególnie wtedy gdy ogród czy działka wkomponowana jest w szeroki krajobraz lub znajduje się
w bliskim sąsiedztwie lasu. Tworząc takie nasadzenie trzeba pamiętać o uwzględnieniu docelowej wielkości
rośliny, gdyż z założenia nie będziemy dokonywać korekty wielkości roślin nożycami. W przypadku tych
żywopłotów nie jest tak ważna zdolność do krzewienia się oraz podatność i tolerancyjność na cięcie, a
decydującymi czynnikami przy wyborze roślin na te żywopłoty nieformowane jest dość szybki wzrost,
malowniczy pokrój, zdolność do długotrwałego kwitnienia i owocowania. Pożądane jest również efektowne
wybarwienie liści w okresie jesiennym u gatunków gubiących liście, a u gatunków wiecznie zielonych
zdolność utrzymania liści w okresie zimy. Na nie formowane żywopłoty iglaste możemy wybrać gatunki, które
formują się same w sposób naturalny np. takie gatunki tuji jak: Thuja. occ. "Holmstrup", Th. occ. "Smaragd",
Th. occ. "Columna", Th. occ. "Woodwardii", odmiany cyprysików takie jak: Chamaecyparis lawsoniana
"Columnaris", Ch. l. "Erecta Viridis", Ch. l. "Kelleris". Te gatunki, które mają luźne korony jak świerk serbski,
modrzew czy daglezja można wykorzystać na szpalerowe nasadzenia naturalne lub utworzyć z nich w
przypadku łączenia z innymi żywopłotami pierwszą linię nasadzenia.

Możemy stworzyć również założenia naturalistyczne żywopłotów w formie grup różnorodnych krzewów
czy niskopiennych drzew posadzonych w pozornym nieładzie często zestawionych również kolorystycznie.

śywopłoty nie formowane możemy również zakładać w formie liniowej lub tworzymy je w postaci skupin,
które możemy łączyć w kolorowe układy odpowiednio dobierając takie gatunki roślin, które albo kontrastują
barwą liści, kwiatu lub współgrają w danej tonacji. Odpowiednio dobrane gatunki i odmiany sadzone koło
siebie mogą grać kolorem np.: połączenie odmian żarnowców: Cytisus "Allgold" i Cytisus "Hollandia", które w
okresie kwitnienia będą żółtą i czerwoną plamą lub czerwono kwitnąca tawuła Bumalda i żółto kwitnący
pięciornik krzewiasty "Elizabeth". Przy tych połączeniach bardzo ważna jest znajomość gatunków i odmian,
ich termin kwitnienia. Można stworzyć trójkolorowe liniowe żywopłoty np. w taki sposób aby kwiaty
"wędrowały" po kompozycji zestawionych żywopłotów przez prawie cały okres wegetacji np.: zestawienie
forsycji pośredniej z tawułą wczesną i pięciornikiem krzewiastym "Goldteppich" lub tawuła van Houtte’a,
tawuła Bumalda, lawenda Alba, tawuła norweska "Grefsheim", pigwowiec japoński, szczodrzeniec położony.
Największą atrakcją tych żywopłotów są kwiaty ale często ozdobą są też ich owoce lub owocostany
szczególnie w okresie późnego lata i jesieni. Takim klasycznym przykładem żywopłotów ozdobnych z owoców
są te utworzone z gatunków irgi o owocach czerwonych lub czarnych , głogu również o czerwonych owocach,
ognika o owocach w zależności od gatunku: pomarańczowych, czerwonych lub żółtych, machoni o owocach
czarnych, stranwersji o owocach żółtych lub pomarańczowych, berberysów w zależności od odmiany o
owocach czerwonych lub czarnych, pigwowca o żółtych owocach. Możemy więc łączyć żywopłot z czerwono
owocującej odmiany ognika z pigwowcem japońskim – jego żółtymi owocami czy czarnymi jagodami mahonii
pospolitej. Atrakcyjne mogą być też różnobarwne pędy krzewów szczególnie w okresie zimowym. Możemy
utworzyć żywopłot z dwóch odmian derenia: dereń biały (Cornus alba "Sibirica") i dereń rozłogowy (Cornus
stolonifera), pierwszy z nich charakteryzuje się czerwonymi pędami, a drugi oliwkowożółtymi, zestawione
razem tworzą bardzo atrakcyjny, barwny akcent zimą. Te zestawienia dwóch gatunków dereni możemy
uzupełnić zielonymi pędami złotlinu japońskiego lub szarymi pędami rokitnika. Trudno jest nie zauważyć tak
skomponowanego, kolorowego, kombinowanego żywopłotu na tle białego, śnieżnego puchu.

Wykorzystując różne gatunki na żywopłot musimy wziąć pod uwagę jakby cechę najbardziej
charakterystyczną i nie podlegającą zmianie, jest to ogólny wygląd rośliny. Kwiaty, owoce , kolor pędów czy
przebarwiające się liście będące dodatkową atrakcją okresową. Przyjmijmy więc zasadę tworząc nasz ogród,
zakładając nasze żywopłoty – nie musi nic kwitnąć aby było kolorowo.

Page 2 of 3

HORTULUS Dobrzyca - Ogrody Tematyczne, Centrum Ogrodnicze, market, Szkółka ...

2010-02-24

http://www.hortulus.com.pl/index.php?ps=opracowania/kolorowe_zywoploty

Page 3 of 3

HORTULUS Dobrzyca - Ogrody Tematyczne, Centrum Ogrodnicze, market, Szkółka ...

2010-02-24

http://www.hortulus.com.pl/index.php?ps=opracowania/kolorowe_zywoploty