podstawowe pojęcia aseptyka antyseptyka dezynfekcja sterylizacja

ELEMENTY PIEL

GNIARSTWA

Podstawowe pojęcia:

aseptyka, antyseptyka,

dezynfekcja, sterylizacja

WNoZ

Pracownia Umiej

tno

ci Piel

gniarskich

AMG

_____________________________________

_______________________________

________________________________________________________________

________

Podstawowe poj

cia

aseptyka

Aseptyka –

(gr. jałowość) – postępowanie mające na

celu niedopuszczenie do zakażenia drobnoustrojami
środowiska, sprzętu, materiałów i pacjentów. Jest to
posługiwanie się materiałem i narzędziami
wyjałowionymi – pozbawionymi bakterii, sporów,
wirusów, grzybów.

L. Pasteur –

twórca naukowej aseptyki,

E. Bergmann –

aseptyczne leczenie ran, serwety do

obłożenia rany, sterylizacja parą wodną,

K. Schimmelbusch –

autoklawy i puszki do

sterylizacji materiałów i narzędzi (1890),

J. Mikulicz-Radecki –

wyjałowione rękawiczki

bawełniane (1887), jałowy strój operacyjny,

W. Halsted –

rękawiczki gumowe (1889).

Podstawowe poj

cia

antyseptyka

Antyseptyka –

(gr. anti – przeciw, sepsis – gniciu)

to eliminowanie drobnoustrojów znajdujących się
na żywych tkankach. Polega na oddziaływaniu na
strukturę lub metabolizm drobnoustrojów, w
wyniku czego procesy życiowe ulegają całkowitemu
lub okresowemu zahamowaniu.

I. Semmelweis –

dezynfekcja rąk roztworem chlorku

wapniowego (1847),

J. Lister –

kwas karbolowy (1867),

F. Nightingale –

podstawy higieny szpitalnej (1853-

1856).

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

Dezynfekcja –

to proces, który poprzez oddziaływanie

na strukturę lub metabolizm powoduje zabicie
bakterii, grzybów i inaktywację wirusów na skórze
rąk, z pola operacyjnego, na narzędziach,
przedmiotach, materiałach.

Celem dezynfekcji

jest eliminowanie drobnoustrojów,

które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Dezynfekcja zwykła –

prowadzi do zniszczenia form

wegetatywnych, lecz nie niszczy przetrwalników bakterii,
części wirusów i grzybów.

Dezynfekcja wysokiego poziomu –

to zniszczenie form

wegetatywnych bakterii, wirusów, prątków i
enterowirusów.

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

Metody dezynfekcji:

Metody fizyczne:

termiczne – gorąca woda, para wodna,

promieniowanie nadfioletowe – metoda nie
polecana,

filtrowanie – filtry do wody, filtry do powietrza,
filtry w urządzeniach medycznych (respiratory,
ssaki, aparaty do znieczulenia).

Metody chemiczne:

związki z aktywnym chlorem, tlenem,

alkohole,

aldehydy,

kwasy organiczne i nieorganiczne.

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

Metody dezynfekcji c.d.:

Metody termiczno-chemiczne:

urządzenia myjąco-dezynfekujące do narzędzi
chirurgicznych, sprzętu medycznego, szkła
laboratoryjnego,

urządzenia myjąco-dezynfekujące do naczyń
kuchennych,

urządzenia piorąco-dezynfekujące do bielizny.

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

Postępowanie po dezynfekcji:

mechaniczne oczyszczenie narzędzi , sprzętu przy
użyciu zimnej lub letniej wody (nie dochodzi do
koagulacji substancji białkowych zawartych w
materiale biologicznym – krew, mocz, ropa),

dokładne opłukanie w destylowanej lub
przegotowanej wodzie,

osuszenie,

przechowywanie w sterylnym opakowaniu.

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

Cechy idealnego środka dezynfekcyjnego:

szerokie spektrum działania,

brak narastania oporności,

duża trwałość koncentratu,

dobra rozpuszczalność w wodzie,

brak możliwości ścinania białka,

brak zapachu,

brak działania drażniącego na skórę i błony śluzowe,

wysoki stopień biodegradacji,

korzystne aspekty ekonomiczne.

Podstawowe poj

cia

dezynfekcja

B
Tbc
F
V
S

bakteriobójczy (bez Tbc)

prątkobójczy (prątki gruźlicy)

grzybobójczy

wirusobójczy

sporobójczy

Symbole określające zakres działania

(spektrum) preparatów dezynfekcyjnych

Podstawowe poj

cia

sterylizacja

Sterylizacja (wyjaławianie)–

to proces mający na

celu trwałe zniszczenie wszystkich form
drobnoustrojów, w tym również tych najbardziej
opornych na wiele czynników fizycznych i
chemicznych tj. przetrwalników (spor).

Gwarancję sterylności narzędzi i materiałów

medycznych uzyskuje się przez zachowanie
właściwego toku postępowania z materiałem przed,
sterylizacją, prawidłowym przeprowadzeniem
procesu sterylizacji oraz właściwe postępowanie
z materiałem po sterylizacji.

Podstawowe poj

cia

sterylizacja

Ogniwa w sterylizacyjnym łańcuchu zależności:

dezynfekcja

w wannach z płynem dezynfekcyjnym,

dokładne mycie

mechaniczne, ręczne przy użyciu

szczotki albo w myjniach ultradźwiękowych,

osuszenie

za pomocą lnianych ściereczek, strumienia

powietrza (pistolety, pompki),

odpowiednie opakowanie

i zaopatrzenie pakietu we

wskaźnik skuteczności sterylizacji,

sterylizacja

właściwe przechowywanie

właściwy transport

aseptyczne otwieranie

opakowania.

Podstawowe poj

cia

sterylizacja

Sterylizacja – metody:

Termiczne:

sterylizacja parowa – jest metodą uniwersalną,
pewną, szybką i ekonomiczną:

temp. 121ºC – 15 minut przy nadciśnieniu 1 atm.

(przedmioty gumowe, sprzęt z tworzywa
sztucznego, rękawiczki),

temp. 134ºC – 3 minuty przy nadciśnieniu 2 atm.

(narzędzia chirurgiczne, bielizna operacyjna,
materiał opatrunkowy, szczotki do mycia paznokci,
szkło, optyka),

sterylizacja suchym, gorącym powietrzem –
metoda obecnie nie stosowana.

Podstawowe poj

cia

sterylizacja

Sterylizacja – metody c.d.:

Niskotemperaturowe:

sterylizacja tlenkiem etylenu TE – silne działanie
biobójcze, łatwo wnika w głąb tworzyw. W związku
z toksycznością TE po procesie sterylizacji musi
być przeprowadzona degazacja (przedmioty
termolabilne, aparaty optyczne, sprzęt do
jednorazowego użytku),

sterylizacja formaldehydowa – formaldehyd i para
wodna o niskiej temperaturze – nie wymaga
degazacji (koce, materace, poduszki, odzież),