Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 1 z 7

BADANIE WEWNĘTRZNE RODZĄCEJ

W ocenie przebiegu porodu zasadniczym badaniem jest badanie wewnętrzne, które

można wykonać przez odbyt (per rectum) lub pochwę (per vaginam). Przez wiele lat badanie

przez odbyt należało do kompetencji położnej zaś przez pochwę do kompetencji położnika.

Obecnie w ocenie przebiegu porodu stosuje się badanie wewnętrzne przez pochwę,

zgodnie z zaleceniami UNICEF. Położna powinna wykazać się również znajomością

przygotowania i stosowania badania przez odbyt, jednak badanie to obecnie jest rzadko

stosowane i zostanie potraktowane skrótowo.

Badanie wewnętrzne rodzącej pozwala:



określić rozwarcie ujścia szyjki macicy,



wybadać część przodującą,



ocenić stopień zaawansowania części przodującej w kanale rodnym,



stwierdzić obecność lub brak pęcherza płodowego,



wykryć część nieprawidłowości w przebiegu porodu.

BADANIE WEWNĘTRZNE PRZEZ ODBYT (per rectum)

Przeciwwskazania do badania rectalnego:

 Łożysko przodujące

 Krwawienia z pochwy

 Żylaki odbytu

 Szczeliny i zbliznowacenia odbytu

 Stan zapalny jelita grubego

Do badanie rektalnego na tacy przygotowujemy:

 rękawiczkę gumową – może być całe pudełko i osoba badająca wyciąga ją sobie ze

szczeliny w kartonie (zużytą rękawiczkę wyrzucamy do opisanego kubła, natomiast

wkładki do odpadów biologicznych,

 wazelinę,

 wkładki,

 miskę na odpadki.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 2 z 7

Badanie może wykonać położna lub lekarz. Do wykonania badania należy nakłożyć

gumową rękawiczkę, nałożyć niewielką ilość wazeliny na palec wskazujący, który

wprowadza się do odbytu przysłaniając krocze rodzącej wkładką, kciuk spoczywa na

wkładce. Pacjentka leży na wznak w łóżku porodowym z udami odwiedzionymi i zgiętymi w

kolanach bądź na fotelu ginekologicznym, może również leżeć na fotelu porodowym.

Pośladki powinny być uniesione, co można uzyskać prosząc rodzącą o podłożenie pięści w

pozycji pionowej pod pośladki, można podłożyć basen lub miskę obróconą dnem (nie dotyczy

pozycji na fotelu). Badający wprowadza powoli i delikatnie wskazujący palec ręki badającej,

(zginając ją w łokciu) do odbytu. Jeżeli część przodująca jest jeszcze wysoko, wówczas rękę

zewnętrzną układamy na dnie macicy starając się część przodującą „zepchnąć” w dół – jest to

badanie dwuręczne zestawione.

Badanie to ma ograniczoną przydatność, bowiem występują trudności w rozpoznaniu

łożyska przodującego, przodowania lub wypadnięcia pępowiny, różnicowaniu rączki czy

nóżki. W przypadku wątpliwości w określeniu stanu położniczego bardziej przydatne okazuje

się badanie wykonywane przez pochwę.

Badanie to wymaga przygotowania zarówno osoby

badającego, jak i rodzącej.

Należy wspomnieć, że w czasach, kiedy badanie rektalne było obowiązujące, tam

gdzie sytuacja położnicza pozwalała, wykonywano wlew przeczyszczający u rodzącej i była

to zdecydowana większość rodzących. Eliminowano w ten sposób masy kałowe, które mogą

być utrudnieniem w badaniu.

BADANIE

WEWNĘTRZNE

PRZEZ

POCHWĘ

(per vaginam)

Cel badania:

Ocena postępu porodu i postawienie wstępnej diagnozy położniczej.

Badanie to wykonuje się na łóżku rodzącej, fotelu ginekologicznym lub położniczym.

Przygotowanie rodzącej:



poinformowanie rodzącej o istocie i celu badania,



opróżnienie pęcherza moczowego,



dezynfekcja zewnętrznych narządów płciowych (szczególnie ważne po pęknięciu

pęcherza płodowego),

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 3 z 7



uniesienie miednicy kostnej rodzącej np. poprzez podłożenie pięści w pozycji

pionowej rodzącej pod pośladki



zachowanie intymności w trakcie badania.

Przygotowanie położnej lub lekarza:



mycie i dezynfekcja rąk metodą Ayliffe,



założenie jałowych rękawic,



ponowne mycie rąk po zakończeniu czynności.

Zestaw do badania:



jałowe rękawiczki



2 wkładki (na jednej spoczywa kciuk w czasie badania, drugą zakładamy po badaniu)



miska nerkowata

Technika badania:

1. Kciukiem należy rozchylić wargi sromowe, a następnie delikatnie wprowadzić

palec wskazujący i po nim środkowy, do pochwy. Ręka zewnętrzna spoczywa

na dnie macicy.

2. Kciukiem i palcem wskazującym (ręki badającej) rozchyla się wargi sromowe,

a palec środkowy wprowadza do pochwy. Palec wskazujacy wprowadza się po

palcu środkowym. Ręka zewnętrzna spoczywa na dnie macicy.

3. Kciukiem i palcem wskazującym ręki lewej (niebadającej) rozchyla się wargi

sromowe, a palce: wkazujący i środkowy ręki prawej (badającej) wprowadza

się do pochwy. Ponieważ palce ręki lewej dotykały warg sromowych, ucisk na

dno macicy tą ręką należy wykonywać przez np. płatek ligniny lub podkład.

Rysunek 1Badanie wewnętrzne

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 4 z 7

Badanie należy wykonać w przerwie międzyskurczowej i wg następującej kolejności

ocenia się:

1. Szyjkę macicy, jej cześć pochwową i rozwarcie: szyjka utrzymana lub zgładzona (w

30, 50% , ew w

1

/

3

lub ½). Jeżeli szyjka jnie jest zgładzona określa się jej długość,

kształt i konsystencję oraz położenie – od strony kości krzyżowej, ku tyłowi,

centralizuje się, w osi kanału. Część pochwową bada się, jako walcowaty twór, w

środku którego znajduje się otwór. W początkowym okresie porodu szyjka jest

dłuższa i znajduje się bardziej z tyłu, od strony kości krzyżowej.

Rysunek 2 Badanie rozwarcia ujścia szyjki

macicy

Rozwarcie na opuszkę – ok. 1 cm,

Rozwarcie na 1 palec – 1,5 – 2cm,

Rozwarcie na 2 palce – 2 – 3 cm,

Rozwarcie na 3 palce – 4 – 5 cm.

1. Ujście szyjki może być zamknięte, czyli nie ma możliwości włożenia palca do

wybadanego ujścia. W miarę jednak postępu porodu i skracania się części pochwowej

szyjki oraz rozwierania ujścia, długość szyjki macicy ulega skróceniu, a ujście

rozszerzaniu. Ocenę ujścia opisuje w rozwarciu na palce lub na centymetry.

Równocześnie z badaniem rozwarcia ocenia się rodzaj ujścia, którego brzegi

mogą być: grube, cienkie, podatne, niepodatne, ostre.

Rysunek 3 Rozwieranie i skracanie szyjki macicy w czasie porodu

2. Pęcherz płodowy – zachowany, badalny, opięty na części przodującej płodu, lub pękł

– sączy płyn owodniowy (czysty, zielony, żółtawy, zabarwiony krwią). Pęcherz

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 5 z 7

płodowy bada się jako lekkie, miękkie, wypełnione płynem wybrzuszenie przed

częścią przodującą. Zdarza się, że pęcherz płodowy może być tak bardzo opięty na

główce płodu, że pomiędzy pęcherzem, a główką nie tworzy się żadna przestrzeń

wypełniona płynem. Przydatną wiadomością w takiej sytuacji jest fakt, że pęcherz

płodowy jest bardziej śliski w badaniu, niż skóra na główce płodu. Przy główce

nieustalonej można spróbować ją lekko odepchnąć. Manewr ten może spowodować,

że przed częścią przodującą pojawi się balonik wypełniony płynem lub

zaobserwujemy sączenie lub nawet wyraźne odpływanie płynu owodniowego.

W sytuacjach wątpliwych należy poczekać na skurcz macicy, podczas którego można

wyczuć napinanie się pęcherza płodowego.

Rysunek 4 Badanie wewnętrzne

3. Część przodująca - co jest częścią przodującą: główka, pośladki, rączka, ramię,

stópka, twarzyczka itd. Główka w badaniu wewnętrznym jest częścią dużą, twardą,

okrągłą. Można na niej wybadać szwy i ciemiączka. Pośladki są bardziej miękkie

Ocenia się zaawansowanie części przodującej w osi kanału rodnego - przyparta,

wparta, nieustalona, ustalona (we wchodzie, w próżni, w cieśni, na wychodzie).

Rysunek 5 Stopień zaawansowania główki w kanale rodnym w odniesieniu do kolca kulszowego

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 6 z 7

Oceniamy przebieg szwu strzałkowego, który może przebiegać poprzecznie, skośnie

lub znajdować się w wymiarze prostym. Pomocą w ocenie położenia szwu

strzałkowego będzie ustalenie, po której stronie znajduje się ciemiączko przednie, a po

której tylne.

Przebieg szwu strzałkowego

Ustawienie I

Ustawienie II

Wchód miednicy

przód

P L

tył
w wymiarze poprzecznym

Przód

P L

tył
w wymiarze poprzecznym

Próżnia miednicy

przód

P L

tył
w wymiarze skośnym

przód

P L

tył
w wymiarze skośnym

Dno miednicy

przód


P L

tył
w wymiarze prostym

przód


P L

tył
w wymiarze prostym

Rysunek 6 Przebieg szwu strzałkowego

Każde badanie należy poprzedzić i zakończyć

wysłuchaniem tonów serca płodu!

Zawsze należy poinformować rodzącą o wyniku badania, a jego wynik udokumentować w
„Historii przebiegu ciąży, porodu i połogu”
Bibliografia:

1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wyd. nakładem Autorki, Wrocław 2007;
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.

PZWL, Warszawa 2005;

3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2007;
4. Caus I.: Podstawy pielęgniarstwa w ginekologii i położnictwie. Wydawnictwo Śląska

Akademia Medyczna, 2007.

5. Cekański A., „Wybrane zagadnienia z położnictwa i ginekologii”, Wydawnictwo

ŚAM Katowice 1999

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.2 Badanie położnicze wewnętrzne 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 7 z 7

6. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Informator i poradnik porodowy dla rodziców i

położnych. Wyd. Fundacja Źródła Życia, 2008

7. Krajewska – Kułak E. (red.): Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych,

Czelej, Lublin 2008;

8. Miller A.W.F., Hanretty K.P.: Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000;
9. Pschyrembel W., Dudenhausen J.W.: Położnictwo i operacje położnicze, PZWL,

Warszawa 2007;

10. Troszyński M.: Ćwiczenia położnicze.; PZWL, Warszawa 2003;

Netografia:

1.

http://www.doz.pl/zdrowie/h411-Amnioskopia

2.

http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://republika.pl/blog_py_4403209/6430940/

tr/1111.jpg&imgrefurl=http://poradnikerotyczny.blog.onet.pl/1,AR1_2008-09-

23,index.html&usg=__dzuzxfljFjbii30d2FAO4fZqobY=&h=182&w=519&sz=20&hl=pl

&start=135&sig2=V_zcCaHkBV2DG3lAoWl1dQ&zoom=1&tbnid=kyBgGLm1qpnhFM

:&tbnh=81&tbnw=230&ei=aEmFTNyhHMeOswbV_KGaBQ&prev=/images%3Fq%3Dr

ozwarcie%2Bszyjki%26um%3D1%26hl%3Dpl%26biw%3D1280%26bih%3D683%26tb

s%3Disch:10,4400&um=1&itbs=1&iact=hc&vpx=550&vpy=293&dur=4196&hovh=133

&hovw=379&tx=125&ty=84&oei=LUmFTLWIE8nEswa_0diaBQ&esq=2&page=9&nds

p=16&ved=1t:429,r:2,s:135&biw=1280&bih=683

3.

http://obfkumj.blogspot.com/2009/06/anamnesa-dan-pemeriksaan-obstetri.html

4.

http://www.nan.upol.cz/fiac2/cs/systematika/pohyb_aparat/kostra_dk_f.html

5.

http://health.msn.com/PopUp.aspx?cp-

documentid=100104077&popid=1&displaymode=3035