mechanik precyzyjny 731[03] z2 06 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Regina Mroczek

Wykonywanie

napraw

regulacji

przyrządów

pomiarowych 731[03].Z2.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Bożenna Kuligowska
mgr inż. Piotr Dubis

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Regina Mroczek

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z2.06

„Wykonywanie napraw i regulacji przyrządów pomiarowych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępna

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Procedura napraw i regulacji narzędzi i przyżądó pomiarowych- analogie

do procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Narzędzia i przyżądy oraz zakres demontażu przed naprawą narzędzi
i przyrządówpomiarowych. Ocena jakości napraw i dokumentacja serwisowa

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez wymianę części

5.3.1 Ćwiczenia

5.4. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez usunięcie uszkodzenia

5.4.1 Ćwiczenia

5.5 Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez regenerację lub dorobienie

części

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Uczeń realizuje naukę zawodu w systemie modułowym, w którym materiał nauczania,

zarówno teoretyczny, jak i praktyczny, jest podzielony na moduły, które dzielą się
na jednostki modułowe. Do jednostki modułowej „Wykonywanie napraw i regulacji
przyrządów pomiarowych” jest opracowany Poradnik dla ucznia i Poradnik dla nauczyciela.
Poradnik dla ucznia zawiera wymagania wstępne, cele kształcenia, materiał nauczania,
ćwiczenia wraz z wskazówkami jak je zrealizować.

Moduł zawiera treści pozwalające uczniowi zdobyć wiedzę dotyczącą napraw i regulacji

przyrządów pomiarowych. Każda jednostka modułowa ma swoje określone cele i może być
realizowana jako samodzielna część, przy czym ich kolejność nie jest dowolna. Jednostka
modułowa 731[03].Z2.06 „Wykonywanie napraw i regulacji przyrządów pomiarowych” jest
zrealizowana w module jako szósta po jednostce 731[03].Z2.05.” Wykonywanie napraw
i regulacji maszyn i urządzeń precyzyjnych.” Jednostka modułowa „ Wykonywanie napraw
i regulacji przyrządów pomiarowych” podzielona jest na 5 tematów:
1. Procedura napraw i regulacji narzędzi i przyrządów pomiarowych – analogie do

procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych.

2. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu przed naprawą narzędzi i przyrządów

pomiarowych. Ocena jakości napraw i dokumentacja serwisowa.

3. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez wymianę części.
4. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez usunięcie uszkodzenia.
5. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez regenerację lub dorobienie części.

Każdy temat w poradniku dla ucznia zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał

nauczania, pomocny w ich wykonaniu. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony
przez nauczyciela, zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały źródłowe.
Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w dokumentacjach
technicznych narzędzi i przyrządów pomiarowych, a także w PN. Brakujący materiał
nauczyciel powinien odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub
eksponatów czy literatury tudzież tekstu przewodniego. Tematyka i zakres ćwiczeń wymaga
także przygotowania stanowisk do praktycznego wykonania zadań.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania mają zwrócić uwagę uczniowi na to, co jest
w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie własnymi
słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie.

Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie

dwustopniowym – uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością. Przed przystąpieniem uczniów do części praktycznej

ćwiczeń należy przedyskutować z nimi zachowanie zasad i przepisów bhp.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie zdobywanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć, uzupełnić korzystając z pomocy nauczyciela.

Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.

Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które – w zależności od możliwości uczniów – mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.

Życzę owocnej pracy dydaktycznej z uczniami z zastosowaniem opracowanych

materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[03].Z2

Eksploatacja maszyn, urządzeń

i przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.01

Organizowanie stanowiska pracy

731[03].Z2.02

Obsługiwanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.03

Diagnozowanie przyczyn

nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.04

Wykonywanie napraw i regulacji

mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z2.05

Wykonywanie napraw i regulacji

maszyn precyzyjnych

731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji

przyrządów pomiarowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

charakteryzować sposoby naprawy maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

rozróżniać etapy procesu naprawczego maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

rozróżniać narzędzia i przyrządy używane w procesie naprawy i regulacji,

–

dobierać narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonania naprawy zdiagnozowanego
uszkodzenia maszyny i urządzenia precyzyjnego,

–

wykonywać demontaż maszyny i urządzenia precyzyjnego w zakresie niezbędnym do
wykonania naprawy zdiagnozowanego uszkodzenia,

–

wykonywać naprawę maszyny i urządzenia precyzyjnego przez dorobienie uszkodzonego
elementu,

–

wykonywać naprawę maszyny i urządzenia precyzyjnego przez usunięcie uszkodzeń
mechanizmów,

–

wykonywać naprawę maszyny i urządzenia precyzyjnego przez wymianę części,

–

wykonywać montaż maszyny i urządzenia precyzyjnego po wykonaniu naprawy,

–

wykonywać regulację maszyny i urządzenia precyzyjnego,

–

dobierać sposób konserwacji maszyny i urządzenia precyzyjnego,

–

wykonywać konserwację maszyny i urządzenia precyzyjnego,

–

oceniać jakość naprawy,

–

posługiwać się dokumentacją serwisową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego podczas wykonywania prac
związanych z naprawą i regulacją przyrządów pomiarowych,

–

scharakteryzować sposoby naprawy przyrządów pomiarowych,

–

rozróżnić fazy procesu naprawczego przyrządów pomiarowych,

–

rozróżnić narzędzia i przyrządy obsługowo - naprawcze,

–

dobrać narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonania naprawy zdiagnozowanego
uszkodzenia przyrządu pomiarowego,

–

wykonać demontaż przyrządów pomiarowych w zakresie niezbędnym do wykonania
naprawy zdiagnozowanego uszkodzenia,

–

wykonać naprawę przyrządów pomiarowych przez dorobienie uszkodzonego elementu,

–

wykonać naprawę przyrządów pomiarowych przez usunięcie uszkodzeń mechanizmów,

–

wykonać naprawę przyrządów pomiarowych przez wymianę części,

–

wykonać naprawę precyzyjnych elementów mechanicznych elektrycznych przyrządów
pomiarowych,

–

wykonać montaż przyrządów pomiarowych po wykonaniu naprawy,

–

wykonać regulację przyrządów pomiarowych,

–

dobrać i uzasadnić wybór sposobu konserwacji przyrządów pomiarowych,

–

wykonać konserwację przyrządów pomiarowych,

–

sprawdzić jakość naprawy,

–

posłużyć się dokumentacją serwisową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca: ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych731[03].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.06

Temat: Zakres demontażu przed naprawą narzędzi i przyrządów pomiarowych

Cel ogólny: nabycie umiejętności demontażu i konserwacji przyrządów pomiarowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– określić zakres demontażu w celu wykonania naprawy narzędzi i przyrządów

pomiarowych,

– określić rodzaj konserwacji niezbędnej przy danej naprawie,
– dokonać stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej,
– dokonać analizy swoich ewentualnych błędów.

Metody nauczania-uczenia się:
– samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,

poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne – praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć – 180-270 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt,

–

opisy napraw,

–

przykłady dokumentacji serwisowej,

–

stanowisko do napraw,

–

narzędzia i przyrządy do demontażu,

–

środki do konserwacji,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik mechanika,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki
dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele

zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,

– rzutnik pisma

lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– wydaje polecenie

zapoznania się
z treścią materiału
nauczania
i sporządzenie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na
pytania sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla
ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia
wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do efektów

swojej pracy

– poradnik dla

ucznia

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– wydaje polecenia

wykonania ćwiczenia
1 z poradnika dla
ucznia

– omawia opisy napraw

przygotowane dla
ucznia,

– podejmuje decyzję

o pracy
indywidualnej lub
grupowej; określa
liczebność grupy,

– sprawdza

przygotowanie do
stosowania zasad
i środków bhp,

– wyjaśnia

wątpliwości,
nadzoruje pracę,

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– analizuje opisy, zadaje

pytania,

– dyskutuje

o stosowaniu zasad
i środków bhp,

– realizuje zadanie:

a) dokonuje demontażu

narzędzia
pomiarowego,

b) wykonuje jego

konserwację,

c) sprawdza poprawność

wykonanego zadania,

d) planuje wprowadzenie

korekt,

– opisuje środki bhp

niezbędne do
realizacji ćwiczenia

– opisy napraw,
– przykłady

dokumentacji
serwisowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nadzoruje pracę,

– sprawdza efekty,

i podsumowuje pracę
uczniów.

niezbędne do
realizacji ćwiczenia

– omawia jakość

przebiegu i efektów
pracy.

Część
podsumowująca

– wydaje polecenia

wykonania
sprawdzianu
postępów,
podsumowuje
zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: na co trzeba
zwrócić uwagę w
procesie demontażu
i konserwacji
narzędzi
pomiarowych -
zbierz wnioski
w zeszycie,

– podaje temat oraz

zakres zajęć
następnych.

– realizuje sprawdzian

postępów

– wypowiada się na

temat efektów pracy
na zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat zajęć

następnych.

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca: ....................................................................................
Modułowy program nauczania Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.06

Temat: Naprawa przyrządów pomiarowych przez wymianę części

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonania naprawy przez wymianę części.

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
–

wyjaśnić, na czym polega naprawa przez wymianę części,

–

wskazać, w jakich sytuacjach naprawia się przyrządy pomiarowe przez wymianę części,

–

wymienić, które etapy procedury obowiązują przy naprawie przez wymianę części,

–

określić, jakich zasad należy przestrzegać przy naprawie przez wymianę części,

–

naprawić mechanizmy przyrządów pomiarowych przez wymianę części zgodnie
z procedurą napraw,

–

wykonać konserwację przy wymianie części,

–

oceniać jakość naprawy przez wymianę części,

–

przygotować przyrząd pomiarowy po naprawie do odbioru lub magazynowania,

–

skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej,

–

zastosować zasady i środki bhp przy naprawie przyrządów pomiarowych przez wymianę
części,

Metody nauczania–uczenia się:
–

samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć: 180-270 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt,

–

stanowisko do napraw,

–

narzędzia i przyrządy do napraw przez wymianę części,

–

części zamienne,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

1.Instruktaż wstępny:

–

sprawdzenie obecności,

–

sprawdzenie samopoczucia uczniów,

–

przeprowadzenie pogadanki na temat bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

przedstawienie przebiegu zajęć,

–

podanie tematu zajęć i jego celu,

–

podanie kryteriów oceniania.

2.Instruktaż bieżący:

–

praca z poradnikiem,

–

nadzorowanie pracy uczniów z poradnikiem,

–

sprawdzenie odpowiedzi na pytania sprawdzające,

–

wykonanie ćwiczenia 1 z części 4.4.1 poradnika dla ucznia,

–

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

–

sprawdzenie czy uczniowie wykonali polecenia,

–

wykonanie zadań ćwiczenia dla wskazanych dodatkowo przez nauczyciela
przyrządów

–

pomiarowych /np. o innym zakresie wskazań lub innych/,

–

prezentuje efekty napraw,

–

omawia rezultaty i jakość wykonanej naprawy,

–

przeprowadzenie dyskusji nad powstałymi problemami,

–

omówienie ćwiczenia i wskazanie jak uniknąć w przyszłości błędów.

3.Instruktaż końcowy:

–

wykonanie sprawdzianu postępów,

–

podsumowanie zajęć,

–

wskazać na najlepszy zespół realizujący ćwiczenie,

–

omówienie ćwiczenia zrealizowanego przez wszystkie zespoły,

–

zwrócenie uwagi na popełnione błędy,

–

wystawienie ocen,

–

uporządkowanie stanowisk pracy,

–

podanie tematu i zakresu następnych zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Procedura napraw i regulacji narzędzi i przyrządów

pomiarowych – analogie do procedury napraw i regulacji
mechanizmów precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż podobieństwa i różnice w procedurach: napraw i regulacji mechanizmów oraz

napraw i regulacji narzędzi i przyrządów pomiarowych.

Wskazówki do realizacji
Celem ćwiczenia jest wykorzystanie procedury napraw i regulacji mechanizmów

precyzyjnych do analizy procedury napraw narzędzi pomiarowych. Uczeń powinien dostrzec
zarówno podobieństwa jak i różnice w obu procedurach i rozumieć ich źródło. Należy mieć
taką procedurę gotową, by pokazać uczniom dla porównania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) porównać zakres naprawy narzędzi i przyrządów pomiarowych,
2) wskazać podobieństwa i różnice w poszczególnych procedurach napraw i regulacji,
3) ułożyć poprawną procedurę naprawy i regulacji narzędzi i przyrządów pomiarowych,
4) zadanie wykonać w zespole trzyosobowym na plakacie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych oraz napraw i regulacji
narzędzi i przyrządów pomiarowych

−

kartki papieru formatu A0,

−

flamastry,

−

środek do mocowania plakatów na tablicy,

−

literatura i inne źródła informacji zgodne z rozdziałem 7 poradnika,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu przed naprawą

narzędzi i przyrządów pomiarowych. Ocena jakości napraw
i dokumentacja serwisowa

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określ

zakres demontażu i zaproponuj odpowiednią konserwację. Zadanie wykonaj w zeszycie.
Następnie porównaj swoje propozycje z rozwiązaniami nauczyciela. Zastanów się nad
przyczynami ewentualnych błędów i zaplanuj ich uniknięcie. Opisz zasady i środki bhp
niezbędne przy demontażu.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga przygotowania opisów napraw, do których uczeń ma opracować

czynności demontażu i ich kolejność oraz rodzaj konserwacji. Dobrze jest przygotować po
kilka przykładów dla każdego ucznia. Przykłady powinny mieć przygotowane prawidłowe
rozwiązania, które uczeń otrzymuje po wykonaniu ćwiczenia. Porównanie ma na celu
nauczenie analizy pracy i projektowanie uniknięcia błędów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z opisami napraw,
2) przygotować plan demontażu,
3) zaproponować odpowiednią konserwację,
4) porównać zaproponowaną konserwację przygotowaną przez nauczyciela ze swoją,
5) powstałe błędy usunąć i zaplanować konserwację ponownie, ale poprawnie,
6) wszystkie poprawne zasady i niezbędne środki bhp potrzebne do konserwacji zapisać

w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

opisy napraw przygotowane przez nauczyciela,

−

opisy zakresu demontażu i konserwacji do napraw, przygotowane przez nauczyciela,

−

dokumentacja techniczna,

−

literatura i inne źródła informacji,

−

przepisy bhp,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Naprawa narzędzi i przyrządów pomiarowych przez wymianę

części

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe przez wymianę części. Dokonaj

naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw. Pamiętaj o odpowiednim przygotowaniu
naprawionego narzędzia czy przyrządu do odbioru lub magazynowania. Skorzystaj z rad
i doświadczenia nauczyciela. Ćwiczenie powtórz dla różnych narzędzi i przyrządów
pomiarowych. Za każdym razem zachowaj zasady i przepisy bhp.

Wskazówki do realizacji
Należy przygotować uszkodzone narzędzia pomiarowe do naprawy przez wymianę

części.. Uczniowie powinni przestrzegać procedury napraw i pamiętać o czynności
kwalifikowania napraw. Narzędzi do naprawy powinno być tyle, by każdy uczeń mógł
naprawić kilka różnych narzędzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną sprawdzanych narzędzi i przyrządów

pomiarowych

2) dokonać diagnozy, co w narzędziu lub przyrządzie pomiarowym jest niesprawne,
3) dobrać odpowiednią część na wymianę,
4) przygotować narzędzie lub przyrząd pomiarowy do naprawy przez wymianę,
5) dokonać naprawy przez wymianę,
6) przygotować narzędzie lub przyrząd pomiarowy do odbioru i magazynowania,
7) sprawdzić swoje wykonanie zadania z procedurą wzorcową proponowaną przez

nauczyciela,

8) dokonać analizy, co było wykonane poprawnie, a co należy powtórzyć, by uniknąć

błędów,

9) czynności wykonać dla różnych narzędzi i przyrządów pomiarowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe,
– stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,
– części zamienne,
– dokumentacja techniczno - ruchowa narzędzi i przyrządów pomiarowych,
– literatura i inne źródła informacji,
– środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Naprawa

narzędzi

i przyrządów

pomiarowych

przez

usunięcie uszkodzenia

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe przez usunięcie uszkodzenia.

Dokonaj naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw. Uzasadnij, dlaczego tak właśnie
powinno być naprawione narzędzie lub przyrząd pomiarowy. Skorzystaj z rad
i doświadczenia nauczyciela. Ćwiczenie powtórz dla różnych narzędzi i przyrządów
pomiarowych. Za każdym razem zachowaj zasady i przepisy bhp.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez usunięcie

uszkodzenia, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie narzędzia z uszkodzeniami naprawianymi przez ich usuniecie (narzędzia
przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do czynienia
z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi). Uczeń powinien uzasadnić za każdym
razem, dlaczego wybrał taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną sprawdzanych narzędzi i przyrządów

pomiarowych,

2) dokonać diagnozy uszkodzenia narzędzi i przyrządów pomiarowych,
3) przeprowadzić naprawę przez usunięcie uszkodzenia,
4) przygotować narzędzie lub przyrząd pomiarowy do odbioru i magazynowania,
5) dokonać analizy, co było wykonane poprawnie, a co należy powtórzyć, by uniknąć

błędów,

6) uzasadnić wykonane czynności,
7) wykonać ćwiczenie dla różnych narzędzi i przyrządów pomiarowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

dokumentacja techniczno - ruchowa narzędzi i przyrządów pomiarowych,

–

środki i przepisy bhp.

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Naprawa

narzędzi

i przyrządów

pomiarowych

przez

regenerację lub dorobienie części

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe przez regenerację lub dorobienie

części. Dokonaj naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw. Skorzystaj z rad
i doświadczenia nauczyciela. Ćwiczenie powtórz dla różnych narzędzi i przyrządów
pomiarowych. Za każdym razem zachowaj zasady i przepisy bhp.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez regenerację lub

dorobienie części, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie narzędzia czy przyrządy pomiarowe z uszkodzeniami naprawianymi przez
regenerację lub dorobienie części (narzędzia przygotowane do naprawy powinny być różnego
rodzaju, by uczeń miał do czynienia z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi –
różne części do dorobienia lub regeneracji, powinny być także przypadki, kiedy wszelka
naprawa jest nieuzasadniona). Uczeń powinien uzasadnić za każdym razem, dlaczego wybrał
taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności towarzyszące naprawie.
Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną sprawdzanych narzędzi i przyrządów

pomiarowych,

2) dokonać diagnozy uszkodzenia narzędzi i przyrządów pomiarowych,
3) przeprowadzić naprawę przez regenerację lub dorobienie części,
4) przygotować narzędzie lub przyrząd pomiarowy do odbioru i magazynowania,
5) dokonać analizy, co było wykonane poprawnie, a co należy powtórzyć, by uniknąć

błędów,

6) czynności wykonać dla różnych narzędzi i przyrządów pomiarowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

niesprawne narzędzia i przyrządy pomiarowe,

−

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

−

stanowiska niezbędne do wykonania regeneracji i dorobienia części,

−

dokumentacja techniczno - ruchowa narzędzi i przyrządów pomiarowych,

−

środki i przepisy bhp,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z rozdziałem 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonanie napraw
i regulacji przyrządów pomiarowych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 3,4,6,10,12,14,15,16,18,19,21 są poziomu podstawowego,

−

zadania 1,2,5,7,8,9,11,13,17,20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań z poziomu ponadodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.a, 2.a, 3.a, 4.b, 5.a, 6.a, 7.a, 8.a, 9.a, 10.a, 11.b, 12.c, 13.a,
14.a, 15.b, 16.a, 17.b, 18.d, 19.d, 20.a, 21.d, 22.d

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcie ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

Odpowiedz

1. Scharakteryzować cel sprawdzania narzędzi

pomiarowych.

2. Opisać zabieg justowania.

3. Wyjaśnić cel regulacji przyrządów

pomiarowych.

4. Określić stopień zużycia narzędzi.

5. Scharakteryzować pojęcie konserwacji.

6. Wymienić czynności operacji montażowych.

7. Opisać proces montażu.

8. Opisać zawartość dokumentacji montażu.

9. Opisać proces regeneracji.

10. Wymienić procesy regeneracji.

11. Opisać sposoby naprawy części.

12. Wymienić uszkodzenia w czujnikach.

13. Podać zastosowanie kontrnakrętki.

14. Omówić cel konserwacji.

15. Omówić zasadność kontroli po naprawie.

16. Podać jakie powinny być odchyłki wskazań

narzędzi i przyrządów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Wymienić zastosowanie połączeń kołkowych.

18. Wymienić części nieznormalizowane.

19. Omówić elementy dokumentacji montażowej.

20. Wymienić zastosowanie połączeń śrubowych.

21. Wyjaśnić, z jakich materiałów wykonujemy

części zamienne.

22. Omówić, co wpływa na błędy wskazań.

Instrukcja dla nauczyciela

1. Należy ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

2. Trzeba przygotować odpowiednią ilość testów i kart odpowiedzi.
3. Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu trzeba przeczytać uczniom instrukcję dla uczniów.
5. Warto zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
nauczana i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 22 zadania i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu napraw

narzędzi i przyrządów pomiarowych. Wskaż jedną odpowiedź prawidłową. W przypadku
pomyłki błędną odpowiedź weź w kółko i zaznacz odpowiedź prawidłową.

5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

7. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Sprawdzanie narzędzi ma na celu:

a) porównanie właściwości zgodnie z PN,
b) znalezienie błędów przypadkowych,
c) oględziny zewnętrzne narzędzi,
d) ustalenie błędów.

2. Justowanie to:

a) regulowanie,
b) dopasowanie,
c) wymiana,
d) dokręcenie.

3. Regulacja przyrządów optycznych ma na celu:

a) osiągnięcie dobrego obrazu,
b) wymianę układów optycznych,
c) zmianę elementów optycznych,
d) zabezpieczenie przed użytkowaniem.

4. W jaki sposób określisz stopień zużycia części?

a) na podstawie oględzin,
b) przez porównanie wymiarów zużytych części z wymiarami nowych części,
c) przez wykonanie obliczeń specjalnych,
d) przez obliczenie stopnia zużycia części.

5. Co to jest konserwacja?

a) zabezpieczenie przed korozją,
b) zabezpieczenie przed hałasem,
c) to zmniejszenie zużycia narzędzi,
d) to zapobieganie uszkodzeniom.

6. Do operacji montażowych zaliczamy:

a) regulowanie luzów i pomiary ustawcze,
b) sprawdzanie odporności na wstrząsy,
c) sprawdzanie pracy bezusterkowej,
d) sprawdzanie odporności na szczelność.

7. Montaż odbywa się:

a) w procesie naprawczym,

b) podczas projektowania,
c) w czasie pracy elementów,
d) w trakcie badań diagnostycznych.

8. Co powinna zawierać dokumentacja montażu?

a) rysunki zestawieniowe zespołów, przyrządu,
b) szkice przyrządów,
c) plansze przyrządów,
d) zdjęcia przyrządów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Kiedy dokonujemy regeneracji części?

a) gdy regeneracja jest tańsza od kosztów części nowych,
b) gdy jest dużo pieniędzy w firmie,
c) gdy zależy nam na szybkiej wymianie części,
d) gdy potrafimy to zrobić sami.

10. Jakie procesy stosujemy do regeneracji części?

a) niklowanie,
b) hartowanie,
c) zginanie,
d) malowanie.

11. Która czynność jest czynnością naprawy części?
a) skręcanie,

b) spawanie i napawanie,
c) diagnozowanie,
d) wiercenie.

12. Jakie uszkodzenia mogą wystąpić w czujniku?

a) mała ryska na trzpieniu,
b) minimalna korozja na obudowie czujnika,
c) zgięcie wskazówki zegara czujnika,
d) zarysowania obudowy czujnika.

13. Kontrnakrętka to:

a) rodzaj zabezpieczenia,
b) śruba,
c) zamek,
d) zawias.

14. Konserwacja narzędzi ma wpływ na:

a) dokładność pomiarów,
b) sposób pomiarów,
c) wybór narzędzi do pracy,
d) sposób transportu narzędzi.

15. Kontrola po naprawie narzędzi lub przyrządów jest:

a) zbędna,
b) obowiązkowa,
c) zalecana,
d) zależna od użytkownika.

16. Jakie powinny być odchyłki wskazań narzędzi i przyrządów?

a) nie powinny przekraczać dopuszczalnych wartości przewidzianych warunkami

technicznymi,

b) powinny przekraczać wartości dopuszczalne,
c) obojętne dla użytkownika,
d) zależne od sprawdzającego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Które połączenia kołkowe stosujemy do mechanizmów precyzyjnych?

a) kołki stałe,
b) kołki ustalające,
c) kołki wymienne,
d) kołki stożkowe.

18. Które części do wymiany zaliczmy do nieznormalizowanych?

a) nakrętki,
b) śruby,
c) wkręty,
d) obudowy.

19. Na przejrzystość dokumentacji montażu nie wpływa

a) symbol gotowego wyrobu,:
b) numer zespołu,
c) numer części oraz liczba części zużytych,
d) oprawa dokumentacji.

20. Jakie zastosujesz połączenia śrubowe w elementach precyzyjnych?

a) połączenia bezpośrednie,
b) skośne,
c) połączenia dowolne,
d) połączenia, które mamy na magazynie.

21. Z jakich materiałów powinny być wykonane części zamienne?

a) jest to obojętne z jakiego materiału,
b) jest to zależne od posiadanych funduszy,
c) dobór materiałów nie ma wpływu na części wymieniane,
d) z tych samych materiałów, co części nowe.

22. Jakie właściwości nie mają wpływu na błędy wskazań narzędzi?

a) nieprawidłowe ustawienie narzędzi i jego elementów,
b) rozregulowanie się elementów narzędzi,
c) zużycie się narzędzi,
d) technika konserwacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .....................................................................................................

Naprawa i regulacja przyrządów pomiarowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedz

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny

Temat zadania: Dokonaj naprawy mikrometru przez wymianę uszkodzonego elementu,
przeprowadź jego regulację i sprawdzenie dla mikrometru typu lekkiego 0 ÷ 25 i 25 ÷ 50 mm.

Wykonanie zadania powinno zawierać:
– diagnozę uszkodzenia,
– oględziny zewnętrzne,
– sprawdzenie cech technicznych,
– sprawdzenie cech metrologicznych,
– sprawdzenie cech użytkowych,
– opracowanie wyników sprawdzenia.

Kryteria oceniania

– za prawidłowe oględziny zewnętrzne

2 punkty,

– za sprawdzenie cech technicznych

8 punktów,

– za sprawdzenie cech metrologicznych (za każdą cechę 2 punkty)

8 punktów

– za sprawdzenie cech użytkowych

7 punktów

Razem: 25 punktów

Wymagania na oceny

8 – 10 punktów – dopuszczający
11 – 15 punktów – dostateczny
16 – 20 punktów – dobry
21 – 25 punktów – bardzo dobry

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

do zadania praktycznego dla jednostki modułowej 731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji przyrządów pomiarowych

Nazwisko i imię ........................................................................

Treść czynności

Kryterium

Ocena stanu

Wyniki

badań

Ilość

punktów

Uwagi

Stan ogólny

Poprawność podziałki
i oznaczeń

Szerokość kresek podziałki

Poprawność ruchów wrzeciona

Działania sprzęgła

Oględziny zewnętrzne

Działanie zacisku

Niepłaskość powierzchni
kowadełka i wrzeciona

Chropowatość powierzchni
kowadełka i wrzeciona

Równoległość naprzeciwległych
powierzchni

Sztywność kabłąka

Różne wskazania

Cechy techniczne

Błąd kształtu

Niedokładność wskazań

Niepowtarzalność wskazań

Nacisk pomiarowy

Cechy metrologiczne

Zmiana wskazań na skutek ugięć
kabłąka

Cechy użytkowe

Przydatność regulacji
Odporność na uszkodzenia
Łatwość obsługi
Łatwość konserwacji
Łatwość przechowywania
Łatwość naprawy
Trwałość
Bezpieczeństwo użytkowania
Naprawialność

Suma
punktów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OCENY

LP.

Kryterium

Wyniki badań

Punkty

Oględziny zewnętrzne

– Poprawność podziałki i oznaczeń
– Szerokość kresek podziałki
– Poprawność ruchów wrzeciona
– Działanie sprzęgła
– Działanie zacisków
– Stan ogólny

Cechy techniczne

– Niepłaskość powierzchni kowadełka i

wrzeciona

– Chropowatość powierzchni kowadełka i

wrzeciona

– Równoległość naprzeciwległych

powierzchni

– Sztywność kabłąka
– Różne wskazania
– Błąd kształtu

Cechy metrologiczne

– Niepowtarzalność wskazań
– Niedokładność wskazań
– Nacisk pomiarowy
– Zmiana wskazań na skutek ugięć kabłąka

Cechy użytkowe

– Przydatność regulacji
– Odporność na uszkodzenia
– Łatwość obsługi
– Łatwość konserwacji
– Łatwość przechowywania
– Łatwość naprawy
– Trwałość
– Bezpieczeństwo użytkowania
– Naprawialność

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989r.
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997

5. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
6. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
7. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
8. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
9. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996