METALE

STOPY

M

+

M, N

ODLEWNICZE

DO PRZERÓBKI

PLASTYCZNEJ

TECHNOLOGIA

RS

FM

MK

N

JEDNOFAZOWA

WIELOFAZOWA

STR

UK

TUR

A

STALE NIESTOPOWE

Wpływ węgla na mikrostrukturę stali

STALE NIESTOPOWE

Wpływ węgla na właściwości mechaniczne stali

STALE NIESTOPOWE

Wielkość ziarna w stali

Wielkość ziarna ma duży wpływ na właściwości mechaniczne. Duże

ziarno

obniża właściwości mechaniczne, zwłaszcza udarność i

granicę plastyczności.

s

d

=

s

0

+ k d-1/2

Drobnoziarnistość stali

Główne czynniki hamujące

rozrost ziaren austenitu

dyspersyjne

cząstki Al

2

O

3

i AlN

trudno rozpuszczalne

węgliki w strukturze

austenite

ferrite

cementite

DISPLACIVE

RECONSTRUCTIVE

Przemiana dyfuzyjna

Przemiana

bezdyfuzyja

Przemiany fazowe w stalach

I. Przemiana perlitu w austenit
(Feα(C) + Fe

3

C) → Feγ(C)

II. Przemiana austenitu w
struktury perlityczne
Feγ(C) → Feα(C) + Fe

3

C

IV. Przemiana martenzytu w
mieszaninę ferrytu i cementytu
Fe’α(C) → Feα(C) + Fe

3

C

III. Przemiana austenitu w
martenzyt
Feγ(C) → Fe’α(C)

T

F

A

1

M

s

IV

III

II

I

Przemiany

dyfuzyjne

Przemiana

bezdyfuzyjna

A

Przemiany fazowe w stalach

– obróbka cieplna stali

P

M

t

T

S

M

r

hart

owanie

wyżarzanie

B

Obróbka cieplna stali

Wyżarzanie

ujednorodniające

(homogenizujące)

Wyżarzanie normalizujące

(normalizowanie)

Wyżarzanie zupełne

Wyżarzanie sferoidyzujące

(zmiękczanie)

Wyżarzanie izotermiczne

Wyżarzanie

rekrystalizujące

Wyżarzanie odprężające

Wyżarzanie stabilizujące

Wyżarzanie

bez przemiany

alotropowej

Wyżarzanie z

przemianą

alotropowej

Normalizowanie

ujednorodnienie i rozdrobnienie struktury

Likw

idacja

strukt

ury

W

idm

ann

stat

ten

a

Sferoidyzacja

Normalizacja, a sferoidyzacja

Normalizacja

Normalizacja

Normalizacja

Normalizacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

Hartowanie

auste

nite

AUSTENIT SZCZĄTKOWY

Austenit szczątkowy

Odpuszczanie

nisk

ie

średnie

w

ysokie

M

r

T

S

M

t

P

dyfuzja węgla

Obróbki cieplne po hartowaniu

odpu

szczan

ie

brak odpuszczania

Bainite

Rzeczywiste krzywe CTPi i CTPC

Obróbka cieplna:

struktura -

właściwości

A

Przemiany fazowe w stalach

– obróbka cieplna stali

P

M

t

T

S

M

r

hart

owanie

wyżarzanie

B

Twardość: 200 HB

Wytrzymałość Rm=750 MPa

Wydłużenie A5 = ok.50%

Twardość: 120-200 HB

Wytrzymałość Rm=800 MPa

Wydłużenie A5 = ok.8%

Twardość: 350 HB

Wytrzymałość Rm=1200 MPa

Wydłużenie A5 = ok.10%

Twardość: 600 HB

Wytrzymałość Rm=1800 MPa

Wydłużenie A5 = <1%