METALE

STOPY

M

+

M, N

ODLEWNICZE

DO PRZERÓBKI 

PLASTYCZNEJ

TECHNOLOGIA

RS

FM

MK

N

JEDNOFAZOWA

WIELOFAZOWA

STR

UK

TUR

A

STALE NIESTOPOWE

Wpływ węgla na mikrostrukturę stali

STALE NIESTOPOWE

Wpływ węgla na właściwości mechaniczne stali

STALE NIESTOPOWE

Wielkość ziarna w stali

Wielkość ziarna ma duży wpływ na właściwości mechaniczne. Duże

ziarno

obniża właściwości mechaniczne, zwłaszcza udarność i

granicę plastyczności.

s

d

= 

s

0

+ k d-1/2

Drobnoziarnistość stali

Główne czynniki hamujące 

rozrost ziaren austenitu

dyspersyjne 

cząstki Al

2

O

3

i AlN

trudno rozpuszczalne 

węgliki w strukturze 

austenite

ferrite

cementite

DISPLACIVE

RECONSTRUCTIVE

Przemiana dyfuzyjna

Przemiana 

bezdyfuzyja

Przemiany fazowe w stalach

I. Przemiana perlitu w austenit
(Feα(C) + Fe

3

C) → Feγ(C)

II. Przemiana austenitu w 
struktury perlityczne 
Feγ(C) → Feα(C) + Fe

3

C

IV. Przemiana martenzytu w 
mieszaninę ferrytu i cementytu
Fe’α(C) → Feα(C) + Fe

3

C

III. Przemiana austenitu w 
martenzyt
Feγ(C) → Fe’α(C)

T

F

A

1

M

s

IV

III

II

I

Przemiany 

dyfuzyjne

Przemiana 

bezdyfuzyjna

A

Przemiany fazowe w stalach 

– obróbka cieplna stali

P

M

t

T

S

M

r

hart

owanie

wyżarzanie

B

Obróbka cieplna stali

Wyżarzanie 

ujednorodniające 

(homogenizujące)

Wyżarzanie normalizujące 

(normalizowanie)

Wyżarzanie zupełne

Wyżarzanie sferoidyzujące 

(zmiękczanie)

Wyżarzanie izotermiczne

Wyżarzanie 

rekrystalizujące

Wyżarzanie odprężające

Wyżarzanie stabilizujące

Wyżarzanie 

bez przemiany 

alotropowej

Wyżarzanie z 

przemianą 

alotropowej

Normalizowanie

ujednorodnienie i rozdrobnienie struktury

Likw

idacja 

strukt

ury 

W

idm

ann

stat

ten

a 

Sferoidyzacja

Normalizacja, a sferoidyzacja

Normalizacja

Normalizacja

Normalizacja

Normalizacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

sferoidyzacja

Hartowanie

auste

nite

AUSTENIT SZCZĄTKOWY

Austenit szczątkowy

Odpuszczanie

nisk

ie

średnie

w

ysokie

M

r

T

S

M

t

P

dyfuzja węgla

Obróbki cieplne po hartowaniu

odpu

szczan

ie

brak odpuszczania

Bainite

Rzeczywiste krzywe CTPi i CTPC

Obróbka cieplna:

struktura -

właściwości

A

Przemiany fazowe w stalach 

– obróbka cieplna stali

P

M

t

T

S

M

r

hart

owanie

wyżarzanie

B

Twardość: 200 HB 

Wytrzymałość Rm=750 MPa 

Wydłużenie A5 = ok.50%

Twardość: 120-200 HB 

Wytrzymałość Rm=800 MPa 

Wydłużenie A5 = ok.8%

Twardość: 350 HB 

Wytrzymałość Rm=1200 MPa 

Wydłużenie A5 = ok.10%

Twardość: 600 HB 

Wytrzymałość Rm=1800 MPa 

Wydłużenie A5 = <1%