9

Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Ko∏∏àtaja w Krakowie nr 402

2003

s. 9–18

SESJA NAUKOWA z. 90

Andrzej Piotr Wiatrak

Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawskiego

i Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Baza agroturystyczna w Polsce i uwarunkowania jej rozwoju

1. Uwagi wstępne

Agroturystyką w Polsce interesuje się wiele osób, a zwłaszcza rolników i in-

stytucji związanych ze wsią i rolnictwem, którzy widzą w niej możliwość zmian

i poprawy sytuacji dochodowej. W związku z tym w wielu programach rozwoju

widzi się miejsce dla agroturystyki, wskazuje się na potrzeby rozwoju itp. A jak jest

w rzeczywistości? Bardzo różnie, ale wciąż brak jest zrębów polityki w tym zakre-

sie, a rozwijanie przedsięwzięć agroturystycznych odbywa się na ogół w sposób

żywiołowy i w większości oferty mają charakter mało zróżnicowany (najczęściej

nocleg i ewentualnie wyżywienie). Celem niniejszej pracy – biorąc przedstawione

uwarunkowania – jest ukazanie aktualnego stanu rozwoju bazy agroturystycznej

w Polsce, wraz z działaniami stowarzyszeń agroturystycznych i potrzeby ich współ-

działania zgodnie z istotą agroturystyki.

2. Istota agroturystyki

Od lat sześćdziesiątych wzrasta na świecie zainteresowanie turystyką alterna-

tywną, która jest próbą znalezienia i upowszechnienia odmiennych form uprawia-

nia turystyki w stosunku do przeważających dotychczas form turystyki masowej,

poprzez oparcie jej na motywach krajoznawczych, uprawianej w małych grupach

(także indywidualnie), w wielu miejscach, organizowanej na małą skalę i zwykle

związanej z określonymi specycznymi cechami i środowiskiem zawodowym (np.

turystyka wiejska, agroturystyka, ekoturystyka). Pojęciem najszerszym jest turystyka

wiejska obejmująca całokształt gospodarki turystycznej na terenach wiejskich i związa-

na z wiejską przestrzenią rekreacyjną. Natomiast agroturystyka jest to organizowanie

pobytu turystów przez rodzinę rolniczą we własnym gospodarstwie rolniczym, a eko-

turystyka obejmuje organizowanie turystyki z pełnym uwzględnieniem zasad ekologii

10

11

i może być częścią składową zarówno turystyki wiejskiej, jak i agroturystyki [Legienis

2002; Wiatrak 2000].

Domeną agroturystyki jest przestrzeń, zapewniająca bliskość natury i swobodę

poruszania się, ograniczająca kontakt z anonimowym tłumem i dająca możliwość

osobistego kontaktu z innymi (mieszkańcami wsi i turystami), sprzyjająca upra-

wianiu szeregu sportów na świeżym powietrzu itp. Ponadto tego rodzaju turystyka

charakteryzuje się małą skalą występowania, co ułatwia nawiązania wzajemnych

więzi, a wraz z tym przyjazdów w przyszłości. Wymienione cechy agroturystyki są

zaletami tej formy działalności, którą podkreśla wiele osób i widzi potrzebę jej kre-

owania. Nie negując tych opinii, trzeba również zdawać sobie sprawę z ograniczeń,

która niesie ta forma działalności.

Rolnicy poszukują możliwości uzupełnienia zmniejszających się dochodów

poprzez rozwijanie przedsięwzięć agroturystycznych. Odbywa się to głównie po-

przez przystosowanie istniejących zasobów mieszkalnych do przyjęcia turystów

wraz z zapewnieniem podstawowych wymagań sanitarnych oraz stworzenie moż-

liwości zakupu produktów żywnościowych oraz ich przygotowania do konsump-

cji. W następnej kolejności rodziny rolnicze przyjmujące turystów zapewniają im

wyżywienie (we własnym gospodarstwie lub w innym) oraz podstawowe usługi

rekreacyjne. Często gospodarstwa dzielą się, czym będą się zajmowały w zależ-

ności od ich predyspozycji. Mogą to robić w ramach wzajemnego porozumienia,

jak i w ramach stowarzyszeń agroturystycznych, których są członkami. Działania

takie są ekonomicznie uzasadnione, gdyż pozwalają ulepszyć i różnicować produkt

turystyczny, przygotować pełniejszą ofertę i jakościowo lepszą, co czyni ją bardziej

konkurencyjną na rynku [Wiatrak 1996].

3. Charakterystyka bazy agroturystycznej w Polsce

i jej przestrzennego zróżnicowania

O rozwoju agroturystyki w Polsce można mówić od XIX wieku, gdy tworzyły się

zręby ruchu turystycznego i gospodarki turystycznej na ziemiach Polski [Drzewiecki

2001; Sikora 1999]. Świadczą o tym różne miejscowości wypoczynkowe zlokalizo-

wane na obszarach wiejskich (Jaworze, Zakopane), które świadczyły szeroki zakres

usług turystycznych. Większość z nich nie miała charakteru agroturystycznego, ale

przyczyniała się do upowszechnienia modelu wypoczynku na wsi i poznawaniu sty-

lu życia ludności rolniczej oraz zajęć rolniczych. Dotyczyło to zwłaszcza miejsco-

wości wokół dużych aglomeracji (np. Celestynów, Konstancin, Skolimów i Świder

k. Warszawy, Puszczykowo k. Poznania itp.), w których ten rodzaj turystyki rozwijał

się najsilniej i obejmował coraz szerszy zakres, związany również z gospodarstwem

rolniczym. Rozwój taki utrwalał się w wieku XX, zwany „wywczasami”, „letni-

skiem”, „wczasami pod gruszą” itp. , przy czym nie przybrał masowego charakteru

ze względu na niedostateczny rozwój infrastruktury wiejskiej, niskich dochodów

10

11

ludności wiejskiej (w tym rolniczej) oraz braku pomocy ze strony państwa do takich

działań. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX w. powstały warunki do rozwoju

agroturystyki, co było następstwem zachodzących przemian w gospodarce polskiej

i realizowanej polityki, poszukiwania nowych form działalności, w tym dochodów

z działalności pozarolniczej na wsi oraz powstania instytucji, które promowały roz-

wój turystyki (Centrum Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie, ośrodków doradztwa

rolniczego, a następnie stowarzyszeń agroturystycznych i programów pomocowych

itp.). Na zainteresowanie agroturystyką wpływ wywierała również idea turystyki

alternatywnej i nowy model turystyki [Kmita 1997; Wiatrak 1996]. Wszystkie te

czynniki sprzyjały rozwojowi agroturystyki i wzrostu zainteresowania działalnością

agroturystyczną rolników.

W następstwie przedstawionych uwarunkowań rosła baza agroturystyczna, przy

czym nie ma dokładnych danych o jej rozmiarach, gdyż rejestracja kwater agrotu-

rystycznych przez GUS jest prowadzona dopiero od 1998 r. Dane na temat liczby

kwater turystycznych i liczby miejsc noclegowych w latach 1998–2001 zawiera

tabela 1.

Tabela 1. Liczba kwater agroturystycznych i oferowanych w nich miejsc noclego-

wych w latach 1998–2001 (wg GUS)

Rok

Liczba kwater agroturystycznych

Liczba miejsc noclegowych

1998

608

5 509

1999

755

7 172

2000

808

8 133

2001

1073

11 188

Źródło: Zestawiono na podstawie opracowań GUS pt. „Turystyka”, seria: „Informacje i Opracowania Statystyczne”
z kolejnych lat

Baza agroturystyczna według danych GUS w 1998 r. liczyła 608 kwater,

a w 2001 r. – 1073 kwater. Z kolei liczba miejsc noclegowych wynosiła odpowied-

nio: w 1998 r. – 5 509 miejsc, a w 2001 r. – 11 188 miejsc. Kwatery agroturystyczne

ze względu na małą skalę działalności i zwykle mało urozmaiconą ofertą dysponują

– w porównaniu z innymi formami działalności turystycznej – mniejszą liczbą miejsc

noclegowych. Z danych tabeli 1 wynika, że na jedną kwaterę przypadało średnio: od

9 miejsc w 1998 r., do 10,4 miejsc w 2001 r. Jednocześnie wiele gospodarstw agro-

turystycznych posiadało pola namiotowe, w tym stanowiska pod przyczepy kempin-

gowe. Uwzględnić jednak należy, że wśród ogółu miejsc oferowanych przez kwatery

agroturystyczne badane przez GUS przeciętnie 40–50% było dostępne przez cały

rok, natomiast pozostałe były ofertą sezonową. Zwraca uwagę, że najwięcej miejsc

całorocznych oferowały kwatery agroturystyczne w województwach południowych

12

13

(dolnośląskie, małopolskie i podkarpackie) , gdzie walory turystyczne (głównie na-

turalne) zachęcają do odwiedzania przez cały rok. W kwaterach agroturystycznych

pobyt turysty najczęściej wynosił 1 tydzień. Pobyty w kwaterach agroturystycznych

– mimo dynamicznego rozwoju i prowadzonej promocji – nie cieszą się jeszcze du-

żym zainteresowaniem turystów; ich średnie wykorzystanie jest niewielkie: 20,3%,

przy czym w lipcu i sierpniu wynosiło 35–36%, a w maju, czerwcu, we wrześniu

i styczniu zawierało się w przedziale od 10,3 do 15,7% [Wiatrak 2000]. Z czego

wynika tak małe zainteresowanie? Jest to następstwem wielu czynników związanych

z brakiem dostatecznie wykształconych tradycji tego rodzaju wypoczynku, ale też

wynika z poziomu oferowanych warunków pobytu. Większość kwater agroturystycz-

nych dysponuje wspólnymi węzłami sanitarnymi, natomiast własną łazienkę i wc ma

co piąty pokój. Niezadowalający stan bazy sanitarnej kwater agroturystycznych jest

z jedną z przyczyn mniejszego popytu na tego rodzaju usługi.

Wśród korzystających z kwater agroturystycznych przeważają turyści krajowi

(ponad 90%), natomiast 9,2% stanowią turyści zagraniczni. Nabywcami krajowymi

usług agroturystycznych są zwykle osoby w wieku 40–49 lat (33%) , z wykształ-

ceniem średnim (48%) i wyższym (46%). Najczęściej są to pracownicy umysłowi

(48%), w mniejszym stopniu przedsiębiorcy (11%), kadra kierownicza (11%) i pra-

cownicy wolnych zawodów (17%). Główne regiony, które generują popyt na usługi

agroturystyczne to aglomeracja warszawska i śląska oraz duże aglomeracje miejskie.

Większość turystów odpoczywa z całą rodziną i korzysta najczęściej z pokoi gościn-

nych (76,7%). Z kolei goście zagraniczni korzystający z kwater agroturystycznych

pochodzą głównie z Niemiec i Holandii [Wiatrak 2000].

Analiza danych w tabeli 1 wskazuje, że w badanych latach liczba obiektów

agroturystycznych wzrosła o 76,5%, a liczba miejsc noclegowych – o 103,1%.

Przytoczone dane świadczą o postępującym wzroście bazy agroturystycznej, ale

mimo dużego ilościowego wzrostu nadal nie odgrywa ona zbyt dużej roli w Polsce.

Baza ta stanowi bowiem ponad 5% obiektów świadczących usługi turystyczne i zaj-

muje czwartą pozycję według poszczególnych ich rodzajów (wg GUS) . Szacuje się,

że kwater jest więcej niż zinwentaryzował GUS, o czym świadczą różne badania

[Kmita i Strzembicki 1997; Drzewiecki 2001; Legienis 2002; Owsiak i Sewerniak

2002; Werner 2002], podające od 5 tys. nawet 10 tys. kwaterodawców. Porównując

te dane z ofertami z przedstawionymi w informatorach regionalnych stowarzyszeń

agroturystycznych wydaje się, że górna granica jest raczej zawyżona. Ponadto anali-

zując poszczególne oferty widać, że wiele z nich jest prowadzonych przez mieszkań-

ców wsi, którzy nie są rolnikami. To może wskazywać, że górne szacunki wielkości

bazy agroturystycznej odnoszą się raczej do wielkości bazy turystyki wiejskiej.

Ponadto należy uwzględnić to, że część rolników ma niepełną ofertę agroturystycz-

ną lub też zaniechało, albo zawiesiło prowadzenie działalności agroturystycznej,

a ujmowane jest w ewidencji wielu stowarzyszeń agroturystycznych. W ostatnich

latach wiele gospodarstw rolniczych wycofało się z tego typu działalności, gdyż nie

12

13

uzyskało dostatecznych dochodów, a przedstawiona oferta nie była w pełni wyko-

rzystana. Obserwowane wycofywanie się z działalności agroturystycznej w dużym

stopniu wynikało z wyczerpania się rezerw prostych, nie wymagających inwestycji.

Zaniechanie lub zawieszenie działalności było więc następstwem konieczności dal-

szego inwestowania, którego nie może pokryć wiele gospodarstw rolnych zajmują-

cych się agroturystyką.

Najbliżej rolników zajmujących się działalnością agroturystyczną są stowa-

rzyszenia agroturystyczne i ośrodki doradztwa rolniczego (ODR). Te pierwsze nie

obejmują wszystkich gospodarstw, a poza tym nie ma z nich pełnej informacji na te-

mat bazy noclegowej, dlatego też bardziej wiarygodne dane można uzyskać z ODR,

których sieć jest w całym kraju. Ponadto odegrały one dużą rolę w powstawaniu

gospodarstw agroturystycznych i ich działaniu [Kmita 1997]. W związku z tym

w dalszej części pracy opieram się na danych dotyczących bazy agroturystycznej

w Polsce posiadanej przez ODR (por. tab. 2)

Tabela 2. Baza agroturystyczna w Polsce według ośrodków doradztwa rolniczego

w 2002 roku

Lp.

Województwo

Liczba

kwaterodawców

Liczba obiektów

noclegowych

Liczba miejsc

noclegowych

1

Dolnośląskie

340

344

4 358

2

Kujawsko-pomorskie

71

72

531

3

Lubelskie

276

276

1 836

4

Lubuskie

168

218

1 448

5

Łódzkie

166

176

1 379

6

Małopolskie

875

875

9 263

7

Mazowieckie

220

704

2 166

8

Opolskie

48

83

580

9

Podkarpackie

501

534

4 368

10

Podlaskie

561

624

5 421

11

Pomorskie

517

540

5 553

12

Śląskie

136

206

2 455

13

Świętokrzyskie

260

260

1 542

14

Warmińsko-mazurskie

750

1000

6 000

15

Wielkopolskie

358

358

3 353

16

Zachodniopomorskie

276

276

2 963

Razem

5 523

6546

53 216

Źródło: [Legienis 2002]

14

15

Z danych tabeli 2 wynika, że w Polsce w 2002 r. było 5 523 kwaterodawców,

posiadających 6 546 obiektów noclegowych, które dysponowały 53 216 miejsca-

mi noclegowymi. Najwięcej obiektów agroturystycznych znajduje się w woje-

wództwach: małopolskim, warmińsko-mazurskim, pomorskim i podkarpackim

(łącznie 49%). Liczba miejsc noclegowych w kwaterach agroturystycznych tych

województw wynosiła w 2002 r. od 5 421 w woj. podlaskim do 9 263 w woj. mało-

polskim, co stanowiło również 49% ogółu miejsc w obiektach tego typu. Następne

województwa: podkarpackie i dolnośląskie dysponowały po około 4 400 miejsc

noclegowych. Z kolei najmniejszą bazą turystyczną dysponują województwa: ku-

jawsko-pomorskie (531 miejsc) i opolskie (580) .

4. Rola stowarzyszeń agroturystycznych

w doskonaleniu oferty turystycznej

W Polsce powstawanie stowarzyszeń agroturystycznych zostało zapoczątkowa-

ne w 1991 r. przez Suwalską Izbę Rolniczo-Turystyczną. Pięć lat później działało już

ponad 40 tych organizacji, a w 2003 r. – ponad 120. Około 50 stowarzyszeń jest zrze-

szona w Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” (powsta-

łej w 1996 r.), realizującej zadania na rzecz poprawy jakości wiejskiej bazy noclego-

wej. Najwięcej stowarzyszeń zarejestrowanych jest w woj. warmińsko-mazurskim

(25) , a następnie w woj. świętokrzyskim i wielkopolskim (po 11) i woj. podlaskim

(10) . Z kolei najmniej istnieje takich stowarzyszeń w woj. opolskim i lubuskim (po

2) . Największym stowarzyszeniem agroturystycznym w Polsce jest Stowarzyszenie

Agroturystyczne „Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne Bieszczady” z siedzibą

w Lesku, działające na terenie woj. podkarpackiego i skupiającego 227 kwatero-

dawców i dysponujące 2 550 miejscami noclegowymi. Ponad 100 kwaterodawców

skupia Jurajskie Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej w Zrębicach w woj. śląskim,

a ponad 50 – Mazowiecko-Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne w Ho-

łowczycach w woj. mazowieckim i Beskidzkie Stowarzyszenie Agroturystyczne

„Chata” z siedzibą w Bielsku-Białej w woj. śląskim. Pozostałe stowarzyszenia są

mniejszymi jednostkami, a są także takie, które zrzeszają około 10 kwaterodawców

(np. Stowarzyszenie Gospodarstw Agroturystycznych „Zalew Domaniów” w Przy-

tyku w woj. mazowieckim) [Legienis 2002].

Działalność coraz większej liczby regionalnych stowarzyszeń agroturystycznych

w Polsce jest czynnikiem dynamizującym i umacniającym agroturystykę. Jednakże

należy uwzględnić, że zbyt duża ich liczba nie zawsze sprzyja działaniom uspraw-

niającym, a nawet przy braku współpracy może je hamować, zwłaszcza w zakresie

rozwoju infrastruktury turystycznej i lokalnej oraz poszerzania produktu. Uważam,

że ponad 100 stowarzyszeń agroturystycznych to za dużo, aby w pełni było można

koordynować i prowadzić rozwój nowych produktów, wraz z systemem informacji

i promocji. Występować mogą interesy partykularne, które utrudniają działania.

14

15

W związku z tym należy zastanowić się nad tworzeniem związków stowarzyszeń

lub łączeniem je w organizmy, które będą zdolne do tworzenia programów rozwo-

ju turystyki wiejskiej i włączenia się do tworzenia strategii turystyki w gminie lub

związkach gmin. Chodzi tutaj o zwiększenia siły oddziaływania, mocy przetargowej

stowarzyszeń i jej członków, które będą prowadziły do powstawania i wykorzysta-

nia efektu synergicznego. Ważne jest to szczególnie w kontaktach z klientem oraz

z władzą lokalną i regionalną. Nadal w tym zakresie potrzeby są niedostateczne

zrealizowane, gdyż nie dostrzega się wagi współdziałania dla osiągnięcia wspólne-

go celu, dla którego osiągnięcia teren gminy może być za mały. Przykładem może

być Austria widziana przez młodych Kaszubów, którzy przygotowywali się do za-

jęcia biznesem w Polsce. Po pobycie w 2003 r. stwierdzili m.in., że w Austrii oferta

agroturystyczna jest zróżnicowana, a „właściciele gospodarstw agroturystycznych

wspólnie budują pola golfowe albo korty tenisowe. (…) Gospodarstwo ma gruby

katalog obejmujący ofertę całego regionu. U nas gminy też wydają (…) , ale każda

na własną rękę, a urzędy i ludzie nie wspomagają się. A samemu trudno coś zrobić.

Tam inaczej patrzą na świat – ciężej pracują, stale wymyślają coś nowego. Mniej

narzekają, stale się cieszą. Nie są biedni, ale też nie przebogaci” [Socha 2003].

Wspólnie pracują na rzecz polepszenia oferty turystycznej. Tymczasem w Polsce

często brakuje takiej współpracy w przekroju różnych instytucji, stowarzyszeń

agroturystycznych i kwaterodawców [Karbowiak 2000; Legienis 2002]. Wynika

to z braku jednoznacznej polityki państwa dotyczącej agroturystyki, doradztwa

i szkoleń w tym zakresie, małego zainteresowania tymi zagadnieniami wielu gmin

i powiatów oraz braku integracji i ukierunkowania działań przez różne podmioty

zajmujące się agroturystyką. Nie bez znaczenia jest również spora doza nieufności

w stosunku do innych podmiotów ze strony kwaterodawców oraz brak współpracy

stowarzyszeń agroturystycznych i brak współpracy gmin agroturystycznych.

Współdziałanie i współpraca różnych podmiotów, w tym samych kwatero-

dawców, jest potrzebna dla lepszego przygotowania produktu agroturystycznego

poprzez:

−

działania na rzecz rozwoju przedsięwzięć inwestycyjnych i wprowadzania

innowacji w działalności agroturystycznej;

−

rozwijanie części składowych produktu, poprawy jego jakości oraz ustalania

i utrzymania standardów;

−

wprowadzanie ulepszeń w zakresie infrastruktury turystycznej i lokalnej;

−

organizowanie badań i analizowanie rynku agroturystycznego;

−

tworzenie ofert dla różnych grup turystów oraz określanie najlepszego seg-

mentu rynku;

−

organizowanie sprzedaży produktu, uruchamianie systemu rezerwacji

i sprzedaży produktu turystycznego oraz ujednolicanie polityki cen.

W wymienionych polach działalności jest miejsce dla różnych podmiotów, ale

najważniejszą rolę powinny odgrywać sami zainteresowani rozwojem przedsię-

16

17

wzięć agroturystycznych, tj. kwaterodawcy i stowarzyszenia agroturystyczne. Nikt

przecież tego lepiej nie zrobi, jeśli nie sami zainteresowani, ale muszą chcieć podej-

mować nowe działania i mieć wolę do współpracy z innymi.

5. Uwagi końcowe

Baza agroturystyczna w Polsce systematycznie rozwija się, ale daleko jej jesz-

cze do doskonałości, gdyż wzrost ilościowy nie jest w pełni połączony z poprawą

jakościową i zróżnicowaniem oferty. Na tym polu jest jeszcze wiele do zrobienia,

ale wymaga to współdziałania ze strony podmiotów, które mają wpływ na jej

rozwój i efektywność działań. Skala jej działalności zwykle nie przybiera dużych

rozmiarów, dlatego też jest korzystna z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego.

Jednocześnie agroturystyka jest jedną z form rozwoju przedsiębiorczości na obsza-

rach wiejskich, pozwalającą zwiększyć dochody ludności rolniczej i lepiej wyko-

rzystać posiadane zasoby. Uwzględniając te zależności, wiele osób wskazuje na

potrzeby rozwoju agroturystyki jako czynnika przemian strukturalnych rolnictwa.

Chociaż jest to jeden z czynników rozwoju, to nie należy go przeceniać, zwłaszcza

gdy nie ma polityki strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i powiązanej z nią

polityki turystycznej. Uwzględnić należy, że obecnie mieszkańcy wsi, w tym rolnicy

nie mają zwykle dostatecznych zasobów nansowych i dlatego też muszą korzystać

z pomocy (zwłaszcza z kredytów).

Pomoc taka powinna być rozwijana w ramach polityki strukturalnej rozwoju

obszarów wiejskich (w połączeniu z polityką strukturalną), ale w konkretnych

układach lokalnych, biorących pod uwagę posiadane zasoby, instytucje działające

w środowisku wiejskim (np. stowarzyszenia agroturystyczne) oraz program rozwo-

ju regionalnego i lokalnego, w tym uwzględniającego powstanie związków gmin

agroturystycznych. Jeśli chcemy rozwijać agroturystykę, to musi być dobrze przy-

gotowana baza turystyczna oraz oferowany produkt. Jeśli chcemy przygotować taki

produkt, to musimy się poznać uwarunkowania jego rozwoju, przygotować plany

działań w tym zakresie i zdobyć niezbędną wiedzę (np. poprzez system doradztwa

i doskonalenia zawodowego) itp. To dopiero powinno być podstawą ponoszenia

nakładów i to niezależnie skąd będą środki na ich snansowanie (środki własne,

kredyt, środki pomocowe). Chodzi bowiem o jak najlepsze wykorzystanie posiada-

nych środków.

16

17

Literatura

Drzewiecki M. 2001: Podstawy agroturystyki. Wyd. OPO, Bydgoszcz.

Karbowiak K. 2000: Perspektywy rozwoju agroturystyki w świetle działań regio-

nalnych stowarzyszeń agroturystycznych. [w: ] „Gospodarka turystyczna

u progu XXI wieku”, Wyd. AWF, Poznań.

Kmita E. 1997: Doświadczenia doradztwa w rozwoju agroturystyki w Polsce.

[w] „Doradztwo w rozwoju agroturystyki”. SGGW, Warszawa.

Kmita E. Strzembicki L. , 1997: Działalność regionalnych stowarzyszeń turystyki

wiejskiej w Polsce (wyniki badań ankietowych) . [w: ] „Determinanty suk-

cesu w turystyce wiejskiej”, Wyd. CDiEwR, Kraków.

Legienis H. 2002: Baza agroturystyczna w kraju i regionach. Instytut Turystyki,

Warszawa.

Owsiak J. Sewerniak J. , 2002: Wykorzystanie obiektów indywidualnego zakwa-

terowania w 2001 r. (kwatery agroturystyczne, pokoje gościnne) . Instytut

Turystyki. Warszawa–Toruń.

Sikora J. 1999: Organizacja ruchu turystycznego na wsi. WSiP, Warszawa.

Socha R. 2003: Mądry Kaszub po Austrii. „Polityka”, nr 30.

Turystyka. GUS, seria: „Informacje i Opracowania Statystyczne” z lat 1998–2002,

Warszawa.

Werner Z. 2002: Zasoby bazy noclegowej w Polsce w 2002 roku będące w ewiden-

cji zarządów gmin. Instytut Turystyki, Warszawa.

Wiatrak A. P. 1996: Wpływ agroturystyki na zagospodarowanie obszarów wiej-

skich. „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej”, nr 1.

Wiatrak A. P. 2000: Agroturystyka w Polsce – stan i możliwości rozwoju. „Rocz–

niki Naukowe SERiA”, t. II, z. 1.

18

Agri-Tourism Base in Poland

and its Conditions of Development

Summary

The presented report introduces the most important questions of agri-tourism,

description of the condition of agri-tourist base in Poland and its utilisation as well

as conditions of development. An analysis of data related to agri-tourism proves that

this activity is still developing, the reason for this being insufcient resources: the

diversication of the offer is low, and usually has a seasonal character. Agri-tourist

accommodation is situated mostly in traditionally tourist regions, and plays a smaller

role in the remaining regions (especially in regions surrounding metropolises). In the

recent years this base has not developed quickly enough, on the contrary, its decrease

can be observed. Moreover, cooperation between individual parties concerned with

agri-tourism as well as the involvement of the State and local authorities are still

insufcient. There is still lack of policy for agri-tourism development.

University of Warsaw