550. Typy reakcji nadwrażliwości i przykłady chorób. /Robbins s. 123/

Typ I spowodowany przez p/ciała IgE adsorbowane na kom. tucznych lub bazofilach. Przyłączenie IgE

→

powoduje wydzielanie amin naczynioruchowych oraz innych mediatorów mających wpływ na

przepuszczalność naczyń oraz skurcz m. gładkich w wielu narządach.
Przykłady reakcja anafilaktyczna, niektóre postacie astmy oskrzelowej

→

Typ II wywołany przez p/ciała IgG lub IgM, które wiążą się na powierzchni tkanek lub z antygenami na

→

błonach kom. zwiększając podatność kom. na fagocytozę lub lizę związaną z układem dopełniacza.
Przykłady autoimmunizacyjna niedokrwistość hemolityczna, choroba hemolityczna noworodków,

→

choroba Goodpasture'a, pęcherzyca zwykła

Typ III (choroba kompleksów immunologicznych) kompleksy odkładają się w różnych naczyniach i

→

powodują aktywację dopełniacza zwabienie neutrofilów wydzielanie enzymów lizosomalnych, wolnych

→

→

rodników uszkodzenie tkanek

→

Przykłady reakcja Arthusa, choroba posurowicza, SLE, niektóre postacie zapaleń kłębuszków nerkowych

→

Typ IV (nadwrażliwość typu późnego) odpowiedź komórkowa uczulone limfocyty T uwalnianie

→

→

→

cytokin i cytotoksyczność zależna od limfocytów T uszkodzenia tkanek

→

Przykłady gruźlica, kontaktowe zapalenie skóry, odrzucanie przeszczepu

→

551. Charakterystyka reakcji nadwrażliwości typu I, przykłady chorób. /Robbins s. 124/

•

Ekspozycja na antygen pobudzenie limf. T CD4+ do wydzielania cytokin (głównie IL-4 i IL-5)

→

→

stymulacja limf. B do produkcji IgE oraz indukcja wzrostu kom. tucznych oraz werbowanie i
aktywacja eozynofili

•

IgE wiążą się z rec. Fc o wysokim powinowactwie obecnym na kom. tucznych i bazofilach →
ponowna ekspozycja na antygen powoduje krzyżowe wiązanie połączonych z błoną IgE i

wydzielanie mediatorów

•

mediatory pierwotne: histamina (wzrost przepuszczalności naczyń, rozszerzenie naczyń, skurcz

oskrzeli, wzrost wydzielania śluzu), adenozyna (skurcz oskrzeli, hamowanie agregacji płytek),
chemokiny, heparyna, tryptaza.

•

mediatory wtórne: leukotrieny (wzrost przepuszczalności naczyń, skurcz oskrzeli), PAF (agregacja
płytek, skurcz oskrzeli wydzielanie histaminy), Il-1, 4, 5, 6, TNF.

Objawy kliniczne:

•

reakcja uogólniona (pozajelitowa ekspozycja) pokrzywka, obrzęk krtani, katar sienny, wymioty,

→

bóle brzucha, uogólnione rozszerzenie naczyń (wstrząs anafilaktyczny), niewydolność oddechowa

•

reakcja miejscowa zmiany w obrębie skóry (pokrzywka), przew. pokarm (biegunka), płuc

→

(skurcz oskrzeli). W pierwszej fazie tej reakcji (5- 30min) obserwowane są zmiany
naczynioruchowe, a w drugiej (2-8h) naciek zapalny i zniszczenie śluzówek

Przykłady reakcja anafilaktyczna, niektóre postacie astmy oskrzelowej

→

552. Charakterystyka reakcji nadwrażliwości typu II, przykłady chorób. /Robbins s. 127/

•

Wywołana przez p/ciała skierowane p/antygenom będącym integralną częścią powierzchni

komórek aktywacja jednego z trzech zależnych od p/ciał mechanizmów:

→

reakcje zależne od dopełniacza

→



dopełniacz może pośredniczyć poprzez dwa mechanizmy: bezpośrednią lizę lub opsonizację, przez

te mechanizmy najczęściej niszczone są krążące kom. krwi. P/ciała mogą się także wiązać z
niepoddającymi się fagocytozie fragmentami tkanek uszkodzenie przez enzymy lizosomalne

→

(np. zespół Goodpasture'a)



przykłady:
- reakcje poprzetoczeniowe
- uogólniony obrzęk płodu związany z niezgodnością w zakresie antygenu Rh

→

- autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna, agranulocytoza lub małopłytkowość
- reakcje na leki np. hemoliza po podaniu penicyliny

→

- pęcherzyca zwykła p/ciała p/białkom desmosomalnym

→

cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał

→

•

opłaszczony przeciwciałami cel ulega lizie przez komórki, które posiadają receptory dla fragmentu
Fc IgG. Liza zachodzi bez udziału procesów fagocytozy czy wiązania dopełniacza.

•

Komórki efektorowe neutrofile, eozynofile, makrofagi, kom. NK

→

•

czasami (np. zabijanie pasożytów) w ADCC mogą brać udział p/ciała IgE

zaburzenia czynności komórki wywołane p/ciałami

→

•

w myasthenia gravis p/ciała skierowane p/receptorom acetylocholinowym w płytce motorycznej
synapsy nerwowo-mięśniowej m. szkieletowych zaburzają przekazywanie impulsów osłabienie

→

mięśni

•

w chorobie Gravesa p/ciała p/receptorom dla TSH pobudzają kom. nabłonka tarczycy powodując

jej nadczynność

553. Charakterystyka reakcji nadwrażliwości typu III, przykłady chorób. /Robbins s. 129/

•

wywołana przez odkładanie się kompleksów immunologicznych z następowym pobudzeniem
układu dopełniacza i nagromadzeniem leukocytów wielojądrzastych

uogólniona choroba kompleksów immunologicznych

→

/Robbins s. 129/

faza 1 powstanie kompleksów antygen-przeciwciało w krążeniu (np. w chorobie posurowiczej), w 5 dni

→

po wstrzyknięciu są produkowane swoiste p/ciała

faza 2 odkładanie kompleksów w naczyniach różnych narządów. O odkładaniu decydują:

→

•

wielkość kompleksów immunologicznych najbardziej patogenne są małe lub średnie tworzone

→

przy nadmiarze antygenu

•

stan układu fagocytów jednojądrzastych ich niewydolność zwiększa szanse odkładania

→

kompleksów w tkankach (preferowanymi miejscami są: nerki, stawy, skóra, serce, błony
surowicze)

•

aby kompleksy mogły opuścić krążenie i zostać odłożone w tkankach musi dojść do wzrostu
przepuszczalności naczyń kompleksy poprzez rec. Fc i C3b łączą się z kom. zapalenia

→

→

wydzielanie czynników naczynioruchowych

faza 3 faza zapalna (ok. 10 dni po podaniu antygenu)

→

•

pojawiają się objawy kliniczne gorączka, pokrzywka, bóle stawów, powiększenie węzłów,

→

białkomocz

•

aktywacja dopełniacza przez kompleksy immunologiczne uwalnianie anafilatoksyn (C3a i C5a)

→

przyciąganie leukocytów fagocytoza, której towarzyszy wydzielanie wielu substancji

→

→

stymulujących proces zapalny i uszkadzających tkanki (prostaglandyny, enzymy lizosomalne)

•

uszkodzenia mogą wywołać tylko p/ciała wiążące dopełniacz (IgG i IgM), b. rzadko IgA

morfologia:

•

zmartwiające zapalenie naczyń mikrosprzepliny powodują martwicę z niedokrwienia, której

→

towarzyszy ostre zapalenie w zajętych narządach

•

martwica włóknikowata ściana naczyń ma w bad hist. rozmazany obraz spowodowany złogami

→

białek

•

w przypadku pojedynczej ekspozycji na antygen zmiany zanikają

Przykłady choroba posurowicza, SLE, błoniaste zapalenie kłębuszków nerkowych, guzkowe zapalenie

→

tętnic

miejscowa choroba kompleksów immunologicznych (odczyn Arthusa)

→

/Robbins s. 132/

•

ograniczona martwica tk. wywołana ostrym zapaleniem naczyń spowodowanym odkładaniem się
kompleksów immunologicznych

•

odczyn uzyskuje się doświadczalnie wstrzykując pod/śródskórnie antygen uprzednio uczulonemu
osobnikowi

•

występuje nadmiar antygenu kompleksy precypitują w miejscu wstrzyknięcia reakcja zapalna

→

→

oraz zmiany jak w chorobie uogólnionej

•

rozwija się w ciągu kilku godzin, szczyt od 4-10 obrzęk i znaczne zmiany krwotoczne, które

→

mogą ulec owrzodzeniu

554. Charakterystyka reakcji nadwrażliwości typu IV, przykłady chorób. /Robbins s. 132/

•

Wywołana jest przez swoiście uczulone limf. T a nie przez przeciwciała

Nadwrażliwość opóźniona (DTH)

→

•

rozpoznawanie (przez limf. CD4+)antygenów białkowych podczas pierwszego narażenia (np. na
prątek gruźlicy) wytworzenie uczulonych limf CD4+ typu Th1, które pozostają w krążeniu przez

→

lata

•

aktywacja kom. pamięci przez kolejną ekspozycję na antygen (przetworzony i zaprezentowany na
APC) wydzielanie cytokin przez limf. Th1:

→

◦

Il-12 wydzielana przez makrofagi po pierwotnej interakcji z prątkiem, prowadzi do

→

różnicowania limf. Th1

◦

INF-gamma najważniejszy mediator DTH, zwiększa zdolność makrofagów od eliminacji

→

szkodliwych czynników

◦

Il-2 powoduje namnażanie limf. T gromadzących się w miejscach DTH

→

◦

TNF i limfotoksyny wywierają wpływ na śródbłonek ułatwiając limfocytom i monocytom

→

wyjście z naczyń (m.in. zwiększają wydz. NO, prostacyklin, Il-8, ekspresję E-selektyny,)

•

główny mechanizm obronny przeciw wielu patogenom wew. kom. (prątki, grzyby, niektóre
pasożyty), może także brać udział w odrzucaniu przeszczepu, proc. immunolog. w chorobach

nowotworowych

zapalenie ziarniniakowe

→

•

szczególna postać DTH występująca w przypadku antygenów przetrwałych i/lub nie
ulegających degradacji

•

pierwotny naciek z limf. T CD4+ jest zastępowany w ciągu 2-3 tygodni przez makrofagi

•

makrofagi wykazują cechy pobudzenia są większe, kwasochłonne (kom. nabłonkowate)

→

pod wpływem cytokin mogą ulegać fuzji wielojądrzaste kom. olbrzymie

→

→

•

ziarniniak skupisko kom. nabłonkowatych otoczone limfocytami, starsze ziarniniaki są

→

otaczane obwódką fibroblastów i tk. łączną

Przykłady gruźlica, kontaktowe zapalenie skóry, odrzucanie przeszczepu

→

cytotoksyczność zależna od limf. T

→

•

uczulone limf. T CD8+ zabijają kom. docelowe posiadające antygen. (prezentowany przez
cząsteczki MHC klasy I)

•

cytotoksyczne limf. T (CTL) odpowiedzialne są za utrzymanie prawidłowej odporności p/wirusowej

•

CTL zabijają kom poprzez:

1. perforyny-granzymy (perforyny dziurawią błonę napływ wody, granzymy po wniknięciu do

→

kom. wywołują apoptozę

2. wiązanie Fas-FasL wywołanie apoptozy

→

555. Uogólniona choroba kompleksów immunologicznych.

Patrz pytanie 553

556. Odczyn Arthusa.

Patrz pytanie 553

557. Nadwrażliwość opóźniona i zapalenia ziarniniakowe. .

Patrz pytanie 554

558. Odrzucenie przeszczepu zależne od komórek T. /Robbins s. 134/

•

u osoby bez upośledzonej odporności zachodzi w ciągu 10-14 dni, głównie w następstwie
odpowiedzi zależnej od komórek (mechanizmy DTH i CTL), biorca rozpoznaje i odpowiada na MHC

dawcy pośrednio lub bezpośrednio:

rozpoznawanie pośrednie limfocyty T CD4+ gospodarza rozpoznają HLA dawcy zaprezentowane przez

→

APC pobudzenie głównie szlaków DTH

→

rozpoznawanie bezpośrednie gospodarz odpowiada przeciw HLA bezpośrednio obecnym na komórkach

→

dawcy. Limfocyty T CD4+ są pobudzane do namnażania i produkcji cytokin przez rozpoznawanie

cząsteczek MHC klasy II dawcy odpowiedź DTH. Limfocyty T CD 8+ dzięki kostymulacji przez APC i limf.

→

T CD4+ różnicują się w CTL

•

dojrzałe CTL powodują lizę kom. w tk. śródmiąższowej i śródbłonka zakrzepica i niedokrwienie

→

przeszczepu

•

limf. T CD4+ wydzielają cytokiny wzrost przepuszczalności naczyń nagromadzenie limfocytów

→

→

i makrofagów odpowiedź DTH niedokrwienie tkanki

→

→

559. Odrzucenie przeszczepu wywołane przez przeciwciała. /Robbins s. 135/

•

p/ciała anty-HLA powodują odrzucanie równoległe z zależnym od limf. T

•

głównym celem są śródbłonki uszkodzenie (wtórnie zakrzepica) przez dopełniacz, kompleksy

→

immunologiczne bądź ADCC

•

uszkodzeniu towarzyszy agregacja płytek oraz wykrzepianie

•

histologicznie przypomina zapalenie naczyń w t. III nadwrażliwości

•

odrzucanie nadostre u biorcy obecne są wytworzone wcześnie p/ciała (np. u wieloródek),

→

występuje w ciągu kilku minut/godzin po przeszczepie

560. Nadostre odrzucenie przeszczepu - zmiany patomorfologiczne. /Robbins s. 135/

•

Nerka szybko staje się sina, cętkowana i wiotka, zamiast moczu wydzielane jest kilka kropel
krwistego płynu

•

histo zapalenie tętnic i tętniczek, zakrzepica naczyń oraz martwica niedokrwienna

→

spowodowana wiązaniem uprzednio wytworzonych p/ciał

•

w ścianie wszystkich tętnic i tętniczek występuje martwica włóknikowata a także zwężenie lub
całkowite zamknięcie światłą przez odkładające się złogi włóknika i resztki kom.

•

występowanie <0,4% przeszczepów

561. Ostre odrzucenie przeszczepu - zmiany patomorfologiczne. /Robbins s. 136/

•

U biorcy z prawidłową odpornością w ciągu kilku dni/tygodni, przy odpowiedniej immunosupresji
po kilku miesiącach/latach

•

udział mechanizmów komórkowych jak i humoralnych

ostre odrzucanie komórkowe

→

•

w czasie pierwszych miesięcy po przeszczepie objawy niewydolności nerek

→

•

obfite śródmiąższowe nacieki z limf. T CD4+ i CD8+ oraz obrzęk i zmiany krwotoczne

•

kom. jednojądrzaste uszkadzają cewki (powodując martwicę) a także śródbłonek (endothelitis)

•

cyklosporyna (stosowana do obniżenia odporności) jest nefrotoksyczna i powoduje powstawanie
tętniczkowych szklistych złogów

•

leczenie zwiększenie immunosupresji

→

zapalenie naczyń w ostrym odrzucaniu (odrzucanie humoralne)

→

•

p/ciała powodują zmartwiające (nekrotyzujące) zapalenie naczyń z martwicą śródbłonka,
naciekami z granulocytów obojętnochłonnych, złogami p/ciał, dopełniacza oraz włóknika a także z

obecnością zakrzepicy masywna martwica miąższu nerki

→ → →

•

zap. naczyń może także przyjmować łagodniejszą formę znaczne pogrubienie bł. wewnętrznej

→

na skutek proliferacji fibroblastów, miocytów, piankowatych makrofagów zwężenie tętniczek

→

→

zawały lub zanik kory nerek

562. Przewlekle odrzucenie przeszczepu - zmiany patomorfologiczne. /Robbins s. 137/

•

pojawia się późno (miesiąca/lata) po przeszczepie i klinicznie objawia się narastającym w ciągu 4-
6 miesięcy stężeniem kreatyniny.

•

zdominowane jest przez zmiany naczyniowe, włóknienie tk. śródmiąższowej oraz utratę miąższu
nerki

•

w błonie wewnętrznej tętnic i tętniczek namnażanie m. gładkich oraz synteza macierzy

→

pozakomórkowej

•

ostatecznie zmiany prowadzą do zmniejszenia przepływów naczyniowych niedotlenienie nerek

→

utrata lub szkliwienie kłębuszków, włóknienie śródmiąższowe oraz zanik cewek

→

563. Metody zwiększenia przeżywalności przeszczepu. /Robbins s. 138/

•

Lepsze dobieranie dawcy i biorcy dobór w zakresie MHC klasy II daje lepsze wyniki niż jedynie

→

w zakresie MHC klasy I (przy zgodności MHC klasy II limf. T CD4+ nie są pobudzane)

•

immunosupresja azatiopryna, kortykosteroidy, cyklosporyna (hamując prod. Il-2 spowalnia

→

odpowiedź zależną od limf. T), globuliny antylimfocytarne, p/ciała monoklonalne

•

immunosupresja zwiększa ryzyko: chłoniaków wywołanych przez EBV, raków płaskonabłonkowych
wywołanych przez HPV, mięsaka Kaposiego

564. Przeszczepianie allogenicznych komórek hematopoetycznych. /Robbins s. 138/

•

Sposób leczenia niektórych złośliwych rozrostów w układzie krwiotworzenia

•

krwiotwórcze kom. pnia są uzyskiwane ze szpiku dawcy lub z krwi obwodowej po ich mobilizacji
ze szpiku poprzez podanie hematopoetycznych czynników wzrostu. Gospodarz otrzymuje duże

dawki chemioterapii w celu zniszczenia kom. nowotworowych lub przygotowania miejsca do
zasiedlenia (w niedokrwistości aplastycznej)

powikłania:

1.

odrzucanie allogenicznego przeszczepu szpiku kostnego zależne od limt. T i kom. NK

→

•

allogeniczne kom. nie są w stanie uruchomić rec. hamujących na kom. NK

2.

GVHD

•

występuje gdy kompetentne kom. są przeczepione do biorców limfocyty ze szpiku dawcy

→

rozpoznają tkankę biorcy jako obcą aktywacja limf. T CD4+ i CD8+ DTH i CTL

→

→

•

ostra postać GVHD występuje w ciągu dni/tygodni po przeszczepie powodując martwicę
śródbłonka w: wątrobie, skórze i jelitach zniszczenie małych przewodów żółciowych

→

(żółtaczka), owrzodzenia śluzówki jelita (krwista biegunka), uogólnione zaczerwienienie skóry

•

przewlekła postać GVHD może pojawić się po ostrej fazie lub rozpocząć się podstępnie

→

→

zmiany skórne przypominające twardzinę uogólnioną

•

ryzyko GVHD można minimalizować poprzez dobór w zakresie HLA lub zmniejszenie ilości
limfocytów T u dawcy przed przeszczepem

565. Choroby autoimmunizacyjne – jednonarządowe i układowe. /Robbins s. 139/

1)

jeden narząd lub typ komórek

•

zapalenie tarczycy Hashimoto

•

autoimmunizacyjna niedokrwistość hemolityczna

•

autoimmunizacyjne zap. żołądka z niedokrwistością złośliwą

•

autoimmunizacyjne zap. opon i mózgu

•

autoimmunizacyjne zap. jąder

•

autoimmunizacyjna małopłytkowość

•

zespół Goodpasture'a

•

cukrzyca t. I

•

miastenia

•

choroba Gravesa

2)

układowe

•

SLE

•

RZS

•

zespół Sjogrena

•

zespół Reitera

566. Tolerancja immunologiczna - definicja, przykłady. /Robbins s. 140/

•

stan, w którym jednostka nie jest zdolna do wywołania odpowiedzi immunologicznej przeciw
wybranym antygenom

tolerancja centralna usuwanie limf. B i T reagujących z własnymi antygenami w czasie ich

→

→

dojrzewania

tolerancja obwodowa reagujące na własne antygeny limf. T, które uniknęły apoptozy są potencjalnie

→

→

bardzo niebezpieczne dlatego są unieszkodliwiane:

•

anergia przetrwałe unieczynnienie limfocytów. Jest wywołane zetknięciem się z antygenem

→

w szczególnych warunkach brak kostymulacji (np. przez cząsteczki B7) anergia.

→

→

Ekspresja cząsteczek kostymulujących jest słaba w wielu tkankach prawidłowych co
zapobiega autoimmunizacji

•

śmierć komórki wywołana aktywacją apoptoza aktywowanych limfocytów T przez układ Fas-

→

FasL

•

regulatorowe limf. T wydzielane przez nie cytokiny (np. Il-10, TGF-beta) hamują limf. T

→

567. Zakażenia w autoimmunizacji. /Robbins s. 144/

•

wirusy i inne drobnoustroje, zwłaszcza bakterie (paciorkowce, Klebsiella) mogą posiadać epitopy
reagujące krzyżowo z antygenami własnymi gospodarza

•

antygeny drobnoustrojów i autoantygeny mogą łączyć się tworząc struktury immunogenne lub
omijać tolerancję limf. T

•

niektóre wirusy (np. EBV) i prod. bakteryjne są nieswoistymi mitogenami dla limf. B lub T mogą

→

wzbudzać tworzenie poliklonalnych autoprzeciwciał i/lub przełamywać anergię limf. T

•

zakażenie drobnoustrojami martwica tkanki i zapalenie zwiększenie ekspresji cząsteczek

→

→

kostymulujących przełamanie anergii limf. T

→

•

miejscowy odczyn zapalny może ułatwiać prezentowanie ukrytych antygenów rozszerzanie

→

epitopów