DEFICYT I DŁUG

DEFICYT I DŁUG

JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

ik b d

S

Wynik budżetu JST

Różnica między dochodami a wydatkami

budżetu JST stanowi odpowiednio:



d

żk b dż t JST ( óż i

d d t i )



nadwyżkę budżetu JST (różnica dodatnia)



deficyt budżetu JST (różnica ujemna)

y

(

j

)

i

i b d

j

Równanie równowagi budżetowej

I.

Dochody + Przychody = Wydatki + Rozchody

gdy dochody = wydatki to przychody = rozchody

II

Nadwyżka znajduje odzwierciedlenie w wydatkach lub rozchodach

II.

Nadwyżka znajduje odzwierciedlenie w wydatkach lub rozchodach

gdy dochody > wydatki to przychody < rozchody

III.

Deficyt znajduje odzwierciedlenie w przychodach

gdy dochody < wydatki to przychody > rozchody

gdy dochody < wydatki to przychody > rozchody

Ź ódł fi

i d fi

Źródła sfinansowania deficytu

Deficyt

budżetu

JST

może

być

pokryty

przychodami

pochodzącymi:

pochodzącymi:



ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez
jednostkę samorządu terytorialnego,



z kredytów,



z pożyczek,

ji

j k JST



z prywatyzacji majątku JST,



z nadwyżki budżetu JST z lat ubiegłych,



wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na



wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na
rachunku bieżącym budżetu JST, wynikającej z rozliczeń
kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.

JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki

JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki
oraz emitować papiery wartościowe na:



pokrycie

występującego

w

ciągu

roku

jś i

d fi t b dż t JST

przejściowego deficytu budżetu JST



finansowanie planowanego deficytu budżetu JST



spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu
emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych

ż

k i k d tó

pożyczek i kredytów



wyprzedzające

finansowanie

działań

fi

h

ś dkó

h d

h

finansowanych ze środków pochodzących z
budżetu Unii Europejskiej

ł

S

Dług JST

Dług JST obejmuje zobowiązania JST z następujących tytułów:



wyemitowanych

papierów

wartościowych

opiewających

na

i

l ś i i i ż

wierzytelności pieniężne,



zaciągniętych kredytów i pożyczek,



przyjętych depozytów,



przyjętych depozytów,



wymagalnych zobowiązań: wynikających z odrębnych ustaw oraz
prawomocnych

orzeczeń

sądów

lub

ostatecznych

decyzji

d i i t

j

h

h

j d

tk

d

administracyjnych,

uznanych

przez

jednostkę

samorządu

terytorialnego, będącą dłużnikiem, za bezsporne.

Istnieją

ograniczenia:

prawne,

ekonomiczne,

organizacyjne,

ją

g

p

,

,

g

yj ,

polityczne i społeczne zaciągania długu przez JST.

Ograniczenia w planowanym

Ograniczenia w planowanym
deficycie budżetu JST



organ stanowiący JST nie może uchwalić budżetu, w którym
planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody

p

y

ą

ą

y

p

y

bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i
wolne środki



na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą



na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą
być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o
nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki



k

d tki bi ż

b ć

ż

iż

k



wykonane wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane
dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat
ubiegłych i wolne środki jedynie o kwotę związaną z realizacją

d ń bi ż

h

ś dkó

h d

h b dż t UE i

zadań bieżących ze środków pochodzących z budżetu UE i pomocy
udzielonej przez kraje EFTA (tzw. środki europejskie) w
przypadku, gdy środki te nie zostały przekazane w danym roku
b dż t

budżetowym

Indywidualny wskaźnik

Indywidualny wskaźnik
zadłużenia JST



Organ stanowiący JST nie może uchwalić budżetu, którego
realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w jakimkolwiek

realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w jakimkolwiek
roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty
przypadających w danym roku budżetowym spłat rat kredytów i
pożyczek wraz z należnymi w danym roku odsetkami wykupów

pożyczek wraz z należnymi w danym roku odsetkami, wykupów
papierów wartościowych wraz `z należnymi odsetkami i
dyskontem, potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych

ń

ji d

l

h d h dó

ół

poręczeń oraz gwarancji do planowanych dochodów ogółem
budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla
ostatnich trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych
o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki
bieżące, do dochodów ogółem budżetu.



Do tych wyliczeń stosuje się wzór:

y

y

j

ę

Indywidualny wskaźnik

Indywidualny wskaźnik
zadłużenia JST



gdzie:









































 

























3

n

3

n

3

n

3

n

2

n

2

n

2

n

2

n

1

n

1

n

1

n

1

n

n

D

Wb

Sm

Db

D

Wb

Sm

Db

D

Wb

Sm

Db

*

3

1

D

O

R



R – planowana na rok budżetowy łączna kwota z tytułu spłaty rat

kredytów i pożyczek oraz wykupów papierów wartościowych



O – planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek,

d

ki i d k

d

i

i

h

ł

k

odsetki i dyskonto od papierów wartościowych, spłaty kwot

wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji,



D – dochody ogółem budżetu w danym roku budżetowym

b d h d bi



Db – dochody bieżące



Sm – dochody ze sprzedaży majątku



Wb – wydatki bieżące



n – rok budżetowy, na który ustalana jest relacja



n-1 – rok poprzedzający rok budżetowy, na który ustalana jest relacja



n-2 – rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata

p p

ją y

y



n-3 – rok poprzedzający rok budżetowy o trzy lata

W latach 1999-2013 obowiązują ograniczenia

W latach 1999-2013 obowiązują ograniczenia
poziomu długu i wypłat na jego obsługę



Łączna kwota długu JST na koniec roku budżetowego nie może

przekraczać 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym, a

w trakcie roku budżetowego – 60% planowanych dochodów na koniec

każdego kwartału.



Łączna kwota zobowiązań przypadających do realizacji w danym roku

ą

ą

p yp

ją y

j

y

budżetowym z tytułu spłat kredytów i pożyczek, wykupu

wyemitowanych przez JST papierów wartościowych (raty + odsetki)

oraz zobowiązań wynikających z udzielonych przez nie poręczeń i

gwarancji, nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok

budżetowy dochodów JST lub 12%, gdy państwowy dług publiczny w

relacji do PKB przekracza 55%



Powyższych ograniczeń nie stosuje się do emitowanych papierów

wartościowych, kredytów i pożyczek zaciąganych w związku z umową

zawartą z podmiotem dysponującym środkami z budżetu UE

Wynik szczebla lokalnego i stanowego w relacji do PKB w %

Wynik szczebla lokalnego i stanowego w relacji do PKB w %

w starych krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach 2004-2010

Wyszczególnienie

2004 2005 2006 2007 2008

2009 2010

Szczebel lokalny
Austria

0 1

0 1

0 1

0 1

0 0

-0 3

-0 5

Austria

0,1

0,1

0,1

0,1

0,0

-0,3

-0,5

Belgia

-0,2 -0,2 -0,3 -0,1 -0,1 -0,1

-0,2

Dania

0,0 -0,4 -0,5 -0,3 -0,4 -0,8

-0,5

Finlandia

-0,8 -0,8 -0,4 -0,2 -0,4 -0,6

-0,3

F

j

0 1

0 2

0 2

0 4

0 5

0 3

0 1

Francja -0,1

-0,2

-0,2

-0,4

-0,5

-0,3

-0,1

Grecja

0,1 0,0 -0,1 -0,1 -0,1 -0,1

-0,2

Hiszpania

0,0 -0,1 0,1 -0,3 -0,5 -0,6

-0,6

Holandia

-0,2 -0,2 0,0 -0,2 -0,4 -0,6

-0,8

Irlandia

0,1 0,2 0,2 -0,2 -0,3 -0,1

0,0

Luksemburg

-0,1 -0,3 0,2 0,4 0,4 -0,1

0,0

Niemcy

-0,1 0,0 0,1 0,4 0,3 -0,2

-0,4

Portugalia -0,1 -0,3 0,0 -0,3 -0,4 -0,7

-0,2

g

,

,

,

,

,

,

,

Szwecja

0,0 0,4 0,1 0,1 -0,1 -0,3

0,1

Wielka Brytania

-0,3 -0,4 0,0 -0,1 -0,3 -0,3

-0,2

Włochy

-1,0 -0,9 -1,0 -0,2 -0,4 -0,3

-0,5

Szczebel stanowy

Szczebel stanowy
Austria

0,1 0,1 -0,2 0,1 0,0 -0,7

-0,7

Belgia

0,0 0,1 0,2 0,4 0,0 -0,8

-0,7

Hiszpania

-0,1 -0,3 0,0 -0,2 -1,6 -2,0

-3,4

Ni

1 3

1 0

0 5

0 2

0 1

0 7

0 7

Niemcy

-1,3

-1,0

-0,5

0,2

0,1

-0,7

-0,7

Wynik szczebla lokalnego w relacji do PKB w %

Wynik szczebla lokalnego w relacji do PKB w %

w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach 2004-2010

Wyszczególnienie

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Bułgaria

0,3 -0,4 0,2 0,0 -0,4 -1,0 0,4

Cypr

-0,1 -0,1 -0,1 -0,1 0,0 -0,1 0,0

Czechy -0,2

-0,1

-0,4

0,5 -0,2 -0,6 -0,3

Estonia

-0,4 -0,3 -0,2 -0,5 -0,7 -0,5 0,2

Litwa

0 1

-0 1

-0 3

-0 3

-0 2

-0 4

0 1

Litwa

0,1

-0,1

-0,3

-0,3

-0,2

-0,4

0,1

Łotwa

-0,1 -0,1 -0,5 -0,7 -1,3 -1,9 -0,2

Malta

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Polska

0,1 -0,1 -0,3 0,0 -0,2 -1,0 -1,1

Rumunia -0,2

0,0

0,0

-0,2

-0,9

-0,7

0,0

Słowacja 0,4

0,0

-0,2

-0,1

-0,1

-0,6

-0,9

Słowenia -0,1

0,0

-0,1

-0,1

-0,6

-0,5

-0,4

Węgry

0 3

0 5

0 8

0 1

0 1

0 4

0 9

Węgry

-0,3

-0,5

-0,8

-0,1

0,1

-0,4

-0,9

Wynik budżetów JST według planu i wykonania w latach 2004-2010 w tys. zł

Wyszczególnienie JST Gminy Miasta Powiaty

Województwa

2004 r. plan

- 5 278,2 -2 860,2 -2 078,4 -416,6 77,0

p

,

,

,

,

,

2004 r. wykonanie

117,2 -633,2 -383,0 26,7 1 106,7

2005 r. plan

-7 475,0 -3 007,0 -2 650,9 -744,6 -1 072,6

2005 r wykonanie

-895 2

-24 3

-221 4

-128 2

-521 3

2005 r. wykonanie

-895,2 -24,3 -221,4 -128,2 -521,3

2006 r. plan

-11 273,6 -4 698,2 - 3 798,6 -1 222,1 -1 554,8

2006 r. wykonanie

-2 998,0 -1 455,4 -251,6 -748,8 -542,2

2007

l

8427 6

3 708 9

3 112 5

633 0

973 2

2007 r. plan

- 8427,6 -3 708,9 -3 112,5 -633,0 -973,2

2007 r. wykonanie

2 267,1 929,0 996,3 85,1 256,7

2008 r. plan

-13 603,4 -5 892,3 -5 508,2 -928,9 -1 274,0

2008 r. wykonanie

-2 613,6 -574,9 -1 728,6 32,3 -342,5

2009 r. plan

-22 597,5 -9 405,2 -9 351,6 -1 898,3 -1 942,4

2009 r. wykonanie

-12 985,7 -5 120,9 -5 873,6 -1 071,3 -920,4

y

,

,

,

,

,

2010 r. plan

- 25 758 - 12 014 - 8 842 - 2386 - 2 516

2010 r. wykonanie

- 14 970 - 7 430 - 5069 - 1 330 - 1 141

Udział JST z budżetem deficytowym i nadwyżkowym w strukturze JST łącznie w latach 2004-2010 w %

Wyszczególnienie JST

ogółem Gminy Miasta Powiaty

Województwa

Udział JST, których budżety zamknęły się nadwyżką
2004

44,8 52,1 46,2 54,1 87,5

2005

45,3 43,6 35,4 47,1 12,5

2006

33,0

35,5

26,2

16,3

18,8

2006

33,0

35,5

26,2

16,3

18,8

2007

62,7 62,5 60,0 58,0 75,0

2008

54,0 54,5 30,8 53,8 62,5

2009

23,8 25,2 3,1 17,2 25,0

2010

11 4

10 8

9 2

16 2

6 2

2010

11,4

10,8

9,2

16,2

6,2

Udział JST, których budżety zamknęły się deficytem
2004

55,2 47,9 53,8 45,9 12,5

2005

54,7 56,4 64,6 52,9 87,5

2006

6 0

64

3 8

83

81 2

2006

67,0

64,5 73,8

83,7

81,2

2007

37,3 37,5 40,0 42,0 25,0

2008

46,0 45,5 69,2 46,2 37,5

2009

76,2 74,8 96,9 82,8 75,0

2010

88,6 89,2 90,8 83,8 93,8

Wynik budżetu JST w relacji do dochodów ogółem JST w latach 2004-2010 w %

Wyszczególnienie

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

y

g

JST ogółem

0,1 -0,9 -2,6 1,7 -1,8 -1,7 -9,2

Gminy

-1,6 -0,1 -2,8 1,6 -0,9 -0,9 -10,3

Miasta

na

prawach

powiatów -1,2 -0,6 -0,6 2,1 -3,5 -3,4 -9,4

Powiaty

0 2

0 9

5 0

0 5

0 2

0 2

5 9

Powiaty

0,2

-0,9

-5,0

0,5

0,2

0,2

-5,9

Województwa

15,9 -7,4 -5,7 2,3 -2,7 -1,8 -8,1

 

Dług szczebla lokalnego i stanowego w relacji do PKB w %

Dług szczebla lokalnego i stanowego w relacji do PKB w %

w starych krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach 2004-2010

Wyszczególnienie

2004 2005 2006 2007 2008

2009 2010

Szczebel lokalny
Austria

2 1

2 0

1 9

1 9

1 9

2 3

2 8

Austria

2,1

2,0

1,9

1,9

1,9

2,3

2,8

Belgia

5,4 5,2 5,2 5,0 4,8 4,8

5,1

Dania

5,4 5,3 6,0 6,3 6,6 7,3

7,2

Finlandia

4,8 5,3 5,4 5,3 5,4 6,6

6,6

F

j

6 9

7 0

7 1

7 2

7 5

8 2

8 3

Francja

6,9

7,0

7,1

7,2

7,5

8,2

8,3

Grecja

0,8 0,7 0,7 0,8 0,8 0,9

0,9

Hiszpania

2,9 2,8 2,8 2,8 2,9 3,3

3,3

Holandia

8,0 8,0 7,5 7,1 7,3 8,0

8,4

Irlandia

2,4 2,3 2,2 2,5 3,0 3,6

3,6

Luksemburg

2,5 2,6 2,5 2,2 2,2 2,3

2,3

Niemcy

5,3 5,4 5,3 4,9 4,8 5,2

5,2

Portugalia 3,7 4,1 4,2 4,2 4,5 5,1

5,2

g

,

,

,

,

,

,

,

Szwecja

5,8 6,1 5,5 5,6 5,5 5,5

5,6

Wielka Brytania

4,5 4,5 4,7 4,6 4,7 4,8

4,9

Włochy

6,8 7,5 8,1 8,0 8,1 8,6

8,3

Szczebel stanowy

Szczebel stanowy
Austria

2,7 3,1 3,1 3,5 3,8 5,0

5,7

Belgia

5,2 4,4 6,5 6,3 5,6 5,2

4,4

Hiszpania

6,2 6,3 5,9 5,7 6,4 8,3

10,9

Ni

20 8

21 5

21 2

20 3

21 4

23 9

24 9

Niemcy

20,8

21,5

21,2

20,3

21,4

23,9

24,9

Dług szczebla lokalnego w relacji do PKB w %

Dług szczebla lokalnego w relacji do PKB w %

w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach 2004-2010

Wyszczególnienie

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Bułgaria

0,2 0,4 0,4 0,6 0,6 1,0 1,2

Cypr

2,3 2,2 2,2 2,0 1,9 2,0 2,0

Czechy 2,6

2,7

2,7

2,5 2,5 2,7 2,6

Estonia

2,5 2,6 2,8 2,7 3,2 4,0 3,7

Litwa

0,8

0,8

0,9

1,0

1,2

1,6

1,6

Litwa

0,8

0,8

0,9

1,0

1,2

1,6

1,6

Łotwa

2,4 2,5 2,9 3,3 4,1 5,8 6,4

Malta

0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0

Polska

1,9 2,1 2,4 2,2 2,3 3,0 3,9

Rumunia

0,5 1,2 1,2 1,7 1,9 2,3 2,4

Sł

j

1 4

1 6

1 7

1 8

1 9

2 4

2 7

Słowacja

1,4

1,6

1,7

1,8

1,9

2,4

2,7

Słowenia

0,7 0,7 0,8 0,7 0,9 1,5 1,7

Węgry

1,6 1,9

2,4 3,1 3,9 4,1 4,6

ęg y

,

,

,

,

,

,

,

Zobowiązania ogółem JST w latach 2004-2010 w mln zł

Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

JST ogółem

19 105 21 181 24 949 25 876 28 775 40 294 55 093

g

Gminy

7 552 8 067 9 586 9 958 10 821 14 611 21 930

Miasta na prawach powiatu

9 511 10 415 11 296 11 259 12 775 18 730 23 438

Miasta na prawach powiatu 9 511 10 415 11 296 11 259 12 775 18 730 23 438
Powiaty

1 480 1 816 2 493 2 640 2 889 3 907 5 435

Województwa

562

883

1 574

2 019

2 290

3 046

4 291

Województwa

562 883 1 574 2 019 2 290 3 046 4 291

Struktura zobowiązań JST według tytułów dłużnych w latach 2004-2010 w %

Wyszczególnienie JST

ogółem Gminy Miasta Powiaty

Województwa

Kredyty i pożyczki

2004

81,6 87,0 78,0 79,2 75,5

2005

83,3 86,9 80,7 80,2 86,1

2006 83,9 86,3 82,2 81,5 85,2

,

,

,

,

,

2007

83,6 85,8 82,4 81,4 82,4

2008

89,6 88,2 91,2 83,7 94,8

2009

86,6 88,4 85,6 86,3 85,2

2010

91,5

97,0

83,5

95,6

91,5

2010

91,5

97,0

83,5

95,6

91,5

Papiery wartościowe

2004

16,4 9,7 20,9 19,9 21,4

2005

15,5 10,7 18,7 19,3 13,2

2006

15 1

11 9

17 3

18 0

14 4

2006

15,1

11,9

17,3

18,0

14,4

2007

15,7 13,0 17,2 18,4 17,4

2008

9,8 10,8 8,4 16,2 5,1

2009

12,9 10,7 14,2 13,3 14,7

2010

8 0

2 3

14 2

4 0

8 0

2010

8,0

2,3

14,2

4,0

8,0

Zobowiązania wymagalne

2004

1,9 3,1 1,1 0,8 3,1

2005

1,2 2,4 0,6 0,5 0,7

2006

1 0

1 8

0 5

0 5

0 4

2006

1,0

1,8

0,5

0,5

0,4

2007

0,7 1,2 0,4 0,2 0,2

2008

0,6 1,0 0,4 0,1 0,1

2009

0,5 0,9 0,2 0,4 0,1

2010

0,5 0,7 0,5 0,4 0,5

Dynamika zobowiązań JST według tytułów dłużnych w latach 2005-2010 w %

y

ą

g y

y

Wyszczególnienie JST

ogółem Gminy

MNPP

Powiaty

Województwa

Zobowiązania ogółem

2005/2004 110,9

106,8 109,5 122,7 157,1

2006/2005 117,8

118,8 108,5 137,3 178,3

2007/2006

103 7

103 9

99 7

105 9

128 3

2007/2006

103,7

103,9

99,7

105,9

128,3

2008/2007 111,2

108,7 113,5 109,4 113,4

2009/2008 140,0

135,0 146,6 135,2 133,0

2010/2009 136,6

150,1

125,1

139,1

140,9

Kredyty i pożyczki

2005/2004

113 1

106 7

113 3

124 3

179 2

2005/2004

113,1

106,7

113,3

124,3

179,2

2006/2005 118,7

118,1 110,4 139,4 176,4

2007/2006 103,5

103,2 99,9 105,7 124,1

2008/2007 119,2

111,7 125,6 112,6 130,4

2009/2008 135,5

135,5 137,6 139,6 119,5

2010/2009 144,3

164,5 124,8 154,0

152,3

Emisja papierów wartościowych

2005/2004 104,8

118,4 98,0 119,0 97,5

2006/2005 115,1

131,6 100,6 128,2 194,0

2007/2006 113,2 113,2 98,6 108,1 154,9

,

,

,

,

,

2008/2007 69,6

90,3

55,8 96,2 33,0

2009/2008 183,2

133,5 246,0 110,8 387,0

2010/2009 85,0

33,2

125,8 42,1 74,1

Zobowiązania wymagalne

2005/2004

72 9

81 5

60 0

66 7

35 3

2005/2004

72,9

81,5

60,0

66,7

35,3

2006/2005 88,6

86,8

86,7 150,0 100,0

2007/2006 76,9

74,4

93,4 50,6 54,5

2008/2007 93,8

93,5

99,4 68,7 65,8

2009/2008 113,9

109,9 99,0 383,8 143,9

/

2010/2009 146,2

118,5

218,3

134,0

231,1