„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Romuald Stasik

Eksploatowanie układów sterowania, sygnalizacji i łączności
311[15].Z2.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Chudeusz
mgr inż. Janina Świątek



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Romuald Stasik



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z2.04
„Eksploatowanie układów sterowania, sygnalizacji i łączności”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Technik górnictwa podziemnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Łączność w górnictwie podziemnym

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Pomiary parametrów atmosfery kopalnianej i automatyzacja odwadniania

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Napędy elektryczne

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

6.

Ewaluacja

18

7.

Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych..

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[15].Z2

Eksploatacja maszyn i urządzeń

górniczych

311[15].Z2.01

Dobieranie maszyn do urabiania

i ładowania

311[15].Z2.02

Użytkowanie urządzeń

transportowych

311[15].Z2.03

Użytkowanie maszyn i urządzeń

do zabezpieczenia wyrobisk

311[15].Z2.04

Eksploatowanie układów

sterowania, sygnalizacji

i łączności

311[15].Z2.05

Eksploatowanie urządzeń do

wzbogacania i przeróbki

mechanicznej kopalin

311[15].Z2.06

Użytkowanie sieci i urządzeń

elektrycznych w wyrobiskach

górniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu elektrotechniki,elektroniki,

−

czytać rysunek techniczny i elektryczny,

−

rozróżniać podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki,

−

rozróżniać elementy obwodu elektrycznego,

−

odczytywać schematy prostych układów elektrycznych i elektronicznych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić układy sterowania w maszynach i urządzeniach,

−

zastosować urządzenia sygnalizacji w maszynach i urządzeniach wydobywczych,

−

zastosować urządzenia łączności w maszynach i urządzeniach wydobywczych,

−

rozróżnić sygnały dźwiękowe stosowane w kopalni,

−

zastosować urządzenia sterowania w maszynach i urządzeniach wydobywczych,

−

ocenić prawidłowość użytkowania układów sterowania, sygnalizacji i łączności,

−

scharakteryzować zastosowanie sygnalizacji,

−

rozróżnić sygnalizację w transporcie pionowym i poziomym,

−

scharakteryzować pracę dyspozytorni kopalni,

−

scharakteryzować łączność w zakładzie górniczym,

−

określić sposoby porozumiewania w czasie zagrożenia,

−

wskazać drogi ucieczkowe,

−

określić sposoby nadzorowania odwadnianiem kopalni,

−

wyjaśnić zasady działania czujników stosowanych w automatyce kopalnianej,

−

określić miejsca rozmieszczenia czujników metanometrii w wyrobiskach górniczych,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania stycznika i przekaźnika elektromagnetycznego,

−

zmontować układ sterowania pracą silnika elektrycznego,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
i przeciwporażeniowej w trakcie eksploatacji układów sterowania, sygnalizacji i łączności
w górnictwie podziemnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie

układów

sterowania,

sygnalizacji

i łączności 311[15].Z2.04

Temat: Pomiary metanometryczne – budowa metanomierza automatycznego.

Cel ogólny: Poznanie budowy, zasady działania i zastosowania metanomierzy

automatycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić zasady stosowania metanomierzy w systemie metanometrycznym kopalni,

−

określić budowę i zakres stosowania metanomierzy,

−

przedstawić zalety i wady,

−

przedstawić zasadę działania czujników do pomiaru stężenia metanu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

modele metanomierzy,

−

tablice poglądowe,

−

schematy elektryczne metanomierza,

−

zestaw pytań prowadzących,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Uczestnicy: uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.

Zadanie dla ucznia:

Zapoznaj się z budową metanomierza w oparciu o schematy i egzemplarz metanomierza

otrzymanego od nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są zasady montażu instalacji metanomierzy automatycznych w wyrobiskach kopalni
głębinowej?

2.

Jakie rodzaje metanomierzy są stosowane pod ziemią?

3.

Jakie zadania realizuje metanomierz automatyczny?

4.

Jak są testowane metanomierze?

5.

Jakie zagrożenia występują podczas niewłaściwej pracy układu metanomierza?

Faza II. Planowanie
1.

Jak zidentyfikujemy elementy metanomierza?

2.

Jakie kryteria zastosujemy przy identyfikacji elementów i ocenie technicznej elementów
układu?

3.

W jakiej kolejności wykonamy demontaż?

4.

W jakiej kolejności wykonamy montaż?

5.

Jak sprawdzimy poprawność montażu?

6.

Jak ocenimy poprawność wykonania ćwiczenia?

Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1.

określają kryteria identyfikacji i oceny elementów,

2.

ustalają swoje funkcje w pracy zespołu,

3.

pracując w zespołach proponują rozwiązania szczegółowe demontażu i montażu układu,

4.

konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1)

zapoznają się z dokumentacją techniczną i zewnętrzną budową metanomierza,

2)

zgodnie z przyjętym trybem, demontują metanomierz,

3)

zapoznają się z budową poszczególnych elementów,

4)

ponownie montują metanomierz,

5)

konsultują poprawność wykonania montażu z nauczycielem,

6)

uruchamiają i testują układ,

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają poprawność działania.

2.

Nauczyciel sprawdza czy wszystkie prace zostały wykonane prawidłowo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie

układów

sterowania,

sygnalizacji

i łączności 311[15].Z2.04

Temat: Elementy układów sterowania stosowane w napędach elektrycznych z silnikiem

klatkowym

Cel ogólny: Rozpoznawanie, na podstawie wyglądu, elementów układu sterowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się katalogami elementów układów sterowania dla napędów elektrycznych,

−

zakwalifikować elementy do odpowiednich grup,

−

znaleźć oznaczenie symbolowe na elemencie,

−

określić parametry charakteryzujące element,

−

określić zastosowanie elementu,

−

zidentyfikować przyłącza.

−

zastosować przepisy i zasady bezpiecznej obsługi oraz użytkowania elementów
sterowania w układach napędów elektrycznych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

−

pokaz z objaśnieniem.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi producentów elementów elektrycznych,

−

różnorodne elementy układów elektrycznych ( styczniki, przyciski sterujące itp.),

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

2 osobowe zespoły.

Uczestnicy: uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

3.

Wykonywanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zadanie dla ucznia:
Na podstawie schematu i katalogów rozpoznaj elementy sterowania otrzymane od

nauczyciela. Określ ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry. Zidentyfikuj
przyłącza.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

przyjrzyj się dokładnie elementom otrzymanym od nauczyciela,

−

znajdź na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,

−

na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznaj element,

−

opisz zastosowanie elementu,

−

określ jego podstawowe parametry,

−

zidentyfikuj przyłącza.

4.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują efekty wykonanego ćwiczenia,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny wykonanego ćwiczenia.

Praca domowa:

Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia przygotuj sprawozdanie w formie pisemnej

zawierające: opis rozpoznanych podczas ćwiczenia elementów, ich symbole i zastosowanie.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Łączność w górnictwie podziemnym

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając ze stanowiska dyspozytorskiego w ośrodku szkolenia lub pracowni szkolnej

przeprowadź symulowaną akcję ewakuacyjną załogi z zagrożonego rejonu.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

na podstawie mapy wybranego rejonu kopalni i danych o zaistniałym zagrożeniu
określonych przez prowadzącego zajęcia, określić:

−

miejsca zagrożone w których pracują ludzie,

−

określić drogi ewakuacji załogi z danego rejonu,

−

sposób powiadomienia załogi w danym rejonie.

2)

zapoznać się z sygnałami alarmowymi i procedurami obowiązującymi w zaistniałej
sytuacji,

3)

opracować plan ewakuacji i przedstawić prowadzącemu zajęcia,

4)

na polecenie prowadzącego zajęcia, przeprowadź akcję ewakuacyjną korzystając
z dostępnych środków łączności (rzeczywistych i symulowanych),

5)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

6)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

mapy,

−

ś

rodki łączności,

−

stanowisko dyspozytorskie,

−

plansze z sygnałami alarmowymi i strukturą powiadamiania,

−

instrukcja ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Korzystając ze stanowiska kierowania akcją ratowniczą w ośrodku szkolenia lub

pracowni szkolnej i sztolni przeprowadź symulowaną akcję przeciwpożarową.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie mapy wybranego rejonu kopalni, map wentylacyjnych i danych
o zaistniałym zagrożeniu określonych przez prowadzącego zajęcia, określić:

−

miejsca zagrożone w których pracują ludzie,

−

określić drogi ewakuacji załogi z danego rejonu,

−

sposób powiadomienia załogi w danym rejonie.

2)

zapoznać się z sygnałami alarmowymi i procedurami obowiązującymi w zaistniałej
sytuacji,

3)

zorganizować bazę dla ratowników i kierownictwa akcji zgodnie z obowiązującymi
procedurami,

4)

określić niezbędne środki i materiały potrzebne podczas akcji,

5)

na polecenie prowadzącego zajęcia,przeprowadź akcję korzystając z dostępnych środków
łączności (rzeczywistych i symulowanych),

6)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

7)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

mapy,

−

ś

rodki łączności,

−

stanowisko dyspozytorskie,

−

plansze z sygnałami alarmowymi i strukturą powiadamiania,

−

instrukcja ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Pomiary parametrów atmosfery kopalnianej i automatyzacja

odwadniania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie mapy oraz przepisów i zaleceń zaproponuj rozmieszczenie czujników

gazonometrii automatycznej.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie mapy oraz obowiązujących przepisów prowadzenia ruchu zakładów
górniczych określić miejsca w których trzeba zainstalować czujniki,

2)

sprawdzić prawidłowość wyboru oraz określić popełnione błędy,

3)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

4)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

instrukcja ćwiczenia,

−

mapy rejonów kopalni.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiary zawartości określonych przez prowadzącego zajęcia gazów z użyciem

ś

rodków będących w dyspozycji pracowni.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z budową i własnościami przyrządów do pomiaru parametrów powietrza
kopalnianego

2)

wykonać pomiar zlecony przez prowadzącego zajęcia stosując się ściśle do otrzymanej
procedury pomiaru,

3)

wykonać kilkakrotnie pomiar,

4)

określić niepewność pomiaru,

5)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

6)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

czujniki i przyrządy pomiarowe,

−

procedury pomiarowe,

−

instrukcja ćwiczenia.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując oprogramowanie firmowe producenta zaprogramuj i przeprowadź

symulację, a następnie uruchom na sterowniku PLC program obsługi dwustanowego czujnika
poziomu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z budową i własnościami dwustanowych przyrządów do pomiaru poziomu
cieczy,

2)

na podstawie otrzymanego od prowadzącego zajęcia algorytmu sterowania, w programie
symulacyjnym przenieś algorytm do pamięci komputera i skompilować program,

3)

wykonać symulację działania programu sterującego,

4)

zapoznać się z procedurą ręcznego programowania sterownika,

5)

zgodnie z zaleceniem prowadzącego zajęcia zaprogramować sterownik PLC ręcznie lub
korzystając z interfejsu komputera,

6)

uruchomić program sterowania i sprawdzić działanie sterownika,

7)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

czujniki i sterownik PLC (LOGO, EASY, S700, ITP.),

−

algorytm programu sterującego,

−

instrukcja programowania sterownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3.

Napędy elektryczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie schematu zmontuj układ sterowania silnika klatkowego przełącznikiem

stycznikowym gwiazda–trójkąt oraz pakietowym.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie schematu zmontować układ na stanowisku,

2)

sprawdzić prawidłowość połączeń,

3)

zgłosić prowadzącemu zajęcia gotowość do uruchomienia układu,

4)

uruchomić układ na polecenie prowadzącego zajęcia,

5)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

6)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

narzędzia,

−

miernik uniwersalny,

−

silnik klatkowy,

−

instrukcja ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematu zmontuj układ sterowania wyłącznikiem stycznikowym silnikiem

klatkowym. Sprawdź co się stanie w przypadku odłączenia jednej fazy?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie schematu i instrukcji do ćwiczenia zmontować układ na stanowisku,

2)

sprawdzić prawidłowość połączeń,

3)

zgłosić prowadzącemu zajęcia gotowość do uruchomienia układu,

4)

uruchomić układ na polecenie prowadzącego zajęcia,

5)

na każdym etapie realizacji ćwiczenia przestrzegać przepisów BHP,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6)

opracować wnioski z realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

narzędzia,

−

miernik uniwersalny,

−

silnik klatkowy,

−

instrukcja ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie układów
sterowania, sygnalizacji i łączności”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. b, 4. c, 5. a, 6. a 7. b, 8. a, 9. b, 10. d, 11. c,
12. b, 13. c, 14. b, 15. b, 16. b, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Objaśnić budowę sieci telekomunikacyjnej

B

P

a

2

Objaśnić budowę iskrobezpieczną urządzeń

B

P

d

3

Objaśnić budowę iskrobezpieczną urządzeń

B

P

b

4

Scharakteryzować łączność kopalnianą

A

P

c

5

Określić zagrożenia metanowe

A

P

a

6

Określić zagrożenia metanowe

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

7

Scharakteryzować elementy metanometrii

B

P

b

8

Scharakteryzować elementy metanometrii

B

P

a

9

Określić wymagania dotyczące atmosfery
kopalnianej

B

P

b

10

Wykonać pomiary gazometryczne

B

P

d

11

Scharakteryzować układy sterowania

B

P

c

12

Scharakteryzować elementy układu
sterowania

C

P

b

13

Określić własności układu sterowania

A

P

c

14

Scharakteryzować typ regulacji

B

P

b

15

Scharakteryzować własności napędu

B

P

b

16

Scharakteryzować własności przekształtnika
energoelektronicznego

C

PP

b

17

Scharakteryzować pracę maszyn
elektrycznych

C

PP

b

18

Wykonać pomiary parametrów górotworu

C

PP

a

19

Określić własności napędu

C

PP

a

20

Określić własności silnika prądu stałego

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Do zadań dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania będzie Ci sprawiało trudność, odłóż ich
rozwiązanie na później i wróć do nich, gdy zostanie Ci czas wolny.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Tory telekomunikacyjne są elementami systemu których zadaniem jest
a)

zasilanie centarali.

b)

prowadzenie kabli telekomunikacyjnych.

c)

przesył sygnałów.

d)

zasilanie telefonu MB.

2.

Obwód elektryczny iskrobezpieczny, jest to obwód elektryczny w którym
a)

iskrzenie nie może wystąpić w żadnym przypadku.

b)

łuk elektryczny nie może wystąpić w żadnym przypadku.

c)

iskrzenie lub nagrzewanie nie może spowodować zapalenia mieszaniny wybuchowej.

d)

nagrzewanie nie występuje.

3.

Obwody wyjściowe urządzeń zasilających iskrobezpieczne urządzenia telekomunikacyjne
a)

muszą również mieć wykonanie iskrobezpieczne.

b)

nie muszą mieć wykonania iskrobezpiecznego.

c)

mogą mieć wykonanie iskrobezpieczne.

d)

muszą również mieć wykonanie iskrobezpieczne tylko w polach IV kategori
zagrożenia metanowego

4.

Zgodnie z przepisami telekomunikacyjne kable górnicze powinny być prowadzone
a)

co najmniej dwoma przedziałami szybowymi.

b)

tylko głównym szybem wydobywczym.

c)

jednym dowolnym szybem.

d)

co najmniej dwoma szybami.

5.

W wyrobiskach z wentylacją lutniową muszą być zainstalowane metanomierze
automatyczne, które wyłączają wszystkie urządzenia i maszyny niespełniające wymagań
klasy IIBI lub BS (dopuszczonych do pracy przy dowolnej koncentracji metanu), gdy
zawartość metanu w powietrzu przekroczy
a)

2%.

b)

1,5%.

c)

1%.

d)

0,5%.

6.

Dla wyrobisk z urządzeniami elektrycznymi przewietrzanych przypływowym prądem
powietrza system metanometrii powinien wyłączyć urządzenia które znajdują się
w wyrobisku odprowadzającym powietrze ze ściany przy zawartości metanu
a)

>2%.

b)

>1%.

c)

>1,5%.

d)

<1%.

7.

Metoda termokatalityczna – polega na pomiarze
a)

ilości ciepła wydzielonego podczas spalania metanu.

b)

konduktywności spirali chłodzonej metanem.

c)

rezystancji spirali chłodzonej metanem.

d)

pojemności spirali grzejnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

8.

Pomiar stężenia metanu z 3% błędem, metodą katalitycznego spalania w układzie mostka
konduktometrycznego można prowadzić w zakresie
a)

5–100%.

b)

10–150%.

c)

>80%.

d)

>150%.

9.

Zgodnie z przepisami stężenie tlenu w powietrzu kopalnianym nie może być mniejsze niż
a)

10%.

b)

15%.

c)

19%.

d)

21%.

10.

NDS oznacza najwyższe dopuszczalne stężenie średnie, mierzone w okresie
a)

4 godzin.

b)

8 godzin.

c)

12 godzin.

d)

24 godzin.

11.

Sterowanie w układzie otwartym
a)

posiada dwie pętle sprzężenia wyjścia z wejściem.

b)

posiada jedną pętlę sprzężenia wyjścia z wejściem.

c)

nie posiada pętli sprzężenia.

d)

posiada trzy pętle sprzężenia wyjścia z wejściem.

12.

Który z poniższych elementów należy do obiektu regulacji?
a)

Zadajnik.

b)

Silnik.

c)

Wzmacniacz.

d)

Element pomiarowy.

13.

Regulacja statyczna polega na tym że
a)

wielkość regulowana zostaje sprowadzona do wartości zadanej, (uchyb=0).

b)

wielkość regulowana zostaje sprowadzona do nowej wartości, zbliżonej do zadanej,
jednak różniącej się od niej o pewną wartość (uchyb).

c)

wielkość regulowana jest stałą i niezależna od wartości zadanej.

d)

taki rodzaj regulacji nie istnieje.

14.

Regulator typu P (proporcjonalny), jest regulatorem w którym sygnał sterujący jest
a)

proporcjonalny do wielkości zadanej.

b)

proporcjonalny do wielkości uchybu.

c)

proporcjonalny do wielkości wyjściowej.

d)

nieproporcjonalny do wielkości uchybu.

15.

Włączanie bezpośrednie silnika klatkowego do sieci można stosować bez ograniczania
mocy silnika jedynie przy zasilaniu
a)

z sieci niskiego napięcia.

b)

z sieci wysokiego napięcia.

c)

z baterii akumulatorów.

d)

z sieci prądu stałego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

16.

Silnik jest zasilany z dwóch przekształtników połączonych odwrotnie–równolegle
(przeciwsobnie), w tym układzie
a)

oba przekształtniki zasilają silnik.

b)

jeden z przekształtników zasila silnik przy napędzaniu, drugi przy hamowaniu.

c)

jeden z przekształtników zasila silnik, drugi stanowi rezerwę.

d)

jeden z przekształtników zasila silnik przy napędzaniu, drugi włącza się w chwili
zwiększonego obciążenia silnika.

17.

Stan pracy prądnicowej charakteryzuje się tym, że moment obrotowy silnika jest
a)

zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energię elektryczną z sieci i oddaje
energię mechaniczną.

b)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i oddaje
energię elektryczną do sieci zasilającej.

c)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i energię
elektryczną z sieci zasilającej.

d)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci energię elektryczną, która
zamienia się w nim w ciepło.

18.

Czujniki sejsmoakustyczne instaluje się przed frontem ścianowym w odległości
a)

10–20 m.

b)

40–110 m.

c)

200–300 m.

d)

300–500 m.

19.

W położeniu trójkąt przełącznika gwiazda-trójkąt moment na wale silnika jest
a)

jest dwukrotnie mniejszy niż w położeniu gwiazda.

b)

trzykrotnie mniejszy niż w położeniu gwiazda.

c)

jest dwukrotnie większy niż w położeniu gwiazda.

d)

jest trzykrotnie większy niż w położeniu gwiazda.

20.

Silniki obcowzbudne są sterowane za pomocą zmiany
a)

napięcia zasilającego twornik.

b)

zmiany rezystancji uzwojenia.

c)

liczby biegunów.

d)

częstotliwości napięcia zasilania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Eksploatowanie układów sterowania, sygnalizacji i łączności

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie układów
sterowania, sygnalizacji i łączności”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. d, 11.b,
12. c, 13. d, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. a, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Objaśnić budowę sieci telekomunikacyjnej

A

P

c

2

Objaśnić budowę iskrobezpieczną
urządzeń

B

P

d

3

Objaśnić budowę iskrobezpieczną
urządzeń

B

P

b

4

Określić własności sygnału w łączności
kopalnianej

A

P

a

5

Scharakteryzować zagrożenia metanowe

A

P

a

6

Scharakteryzować zagrożenia metanowe

B

P

a

7

Określić elementy metanometrii

B

P

b

8

Określić elementy pomiarów sejsmicznych

B

P

d

9

Określić elementy pomiarów sejsmicznych

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

10

Określić pomiary gazometryczne

B

P

d

11

Scharakteryzować układy sterowania

B

P

b

12

Scharakteryzować elementy układu
sterowania

B

P

c

13

Określić własności układu sterowania

C

P

d

14

Scharakteryzować własności napędu
elektrycznego

C

P

c

15

Scharakteryzować własności napędu
elektrycznego

B

P

d

16

Scharakteryzować własności
przekształtnika energoelektronicznego

C

PP

d

17

Scharakteryzować pracę maszyn
elektrycznych

C

PP

d

18

Określić pomiary parametrów górotworu

C

PP

a

19

Określić własności napędu

C

PP

d

20

Określić własności napędu

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi –zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16– 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

8.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Łącza telekomunikacyjne są to zespoły urządzeń technicznych dołączonych do toru
telekomunikacyjnego, których zadaniem jest
a)

zasilanie centrali.

b)

standaryzacja sygnałów transmisji.

c)

przesył sygnałów.

d)

zasilanie telefonu MB.

2.

Urządzenia iskrobezpieczne jest to urządzenie elektryczne
a)

którego zewnętrzne obwody są iskrobezpieczne.

b)

którego zewnętrzne i wewnętrzne obwody są iskrobezpieczne.

c)

którego wewnętrzne obwody są iskrobezpieczne.

d)

w którym iskrzenie nie może wystąpić w żadnym przypadku.

3.

W przypadku urządzeń telekomunikacyjnych rodzaj budowy przeciwwybuchowej,
polegającej na hermetyzowaniu wykonuje się poprzez
a)

wykorzystanie specjalnych uszczelek.

b)

zaklejenie pokrywy urządzenia klejem epoksydowym.

c)

zalanie urządzenia masą izolacyjną.

d)

wypompowanie powietrza z wnętrza obudowy.

4.

Sygnał analogowy charakteryzuje możliwość jednoznacznego określenia jego wartości
a)

tylko w ściśle określonych przedziałach czasu.

b)

w dowolnej chwili czasu.

c)

tylko w ciągu jednego okresu.

d)

tylko poprzez przetworzenie do postaci dyskretnej.

5.

W wyrobiskach z prądami powietrza świeżego, gdzie instalowane są urządzenia
elektryczne budowy zwykłej, metanomierz poza ciągłym pomiarem zawartości metanu
w powietrzu powinien wyłączyć urządzenia elektryczne przy stężeniu metanu
a)

> 1%.

b)

< 1%.

c)

> 2%.

d)

> 1,5%.

6.

Dla wyrobisk z urządzeniami elektrycznymi przewietrzanych przypływowym prądem
powietrza system metanometrii powinien wyłączyć urządzenia które znajdują się
w wyrobisku odprowadzającym powietrze ze ściany przy zawartości metanu
a)

<2%

b)

>2%,

c)

>1%,

d)

<1%.

7.

Pomiar stężenia metanu metodą katalitycznego spalania w układzie mostka pelistorowego
można prowadzić do zawartości metanu nie przekraczającej
a)

10%.

b)

15%.

c)

5%.

d)

4%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

8.

Urządzenia do przetwarzania naprężeń powstających w górotworze na sygnały
elektryczne to
a)

konduktometry.

b)

gigatony.

c)

megafony.

d)

geofony.

9.

Sejsmometr przenośny jest elektrodynamicznym przetwornikiem drgań
a)

mechanicznych.

b)

elektrycznych.

c)

elektromagnetycznych.

d)

elektrycznych na mechaniczne.

10.

NDSCh oznacza najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe w czasie nie dłuższym niż
a)

10 min, w okresie zmiany roboczej i nie częśćiej niż 3 razy.

b)

15 min, w okresie zmiany roboczej i nie częśćiej niż 2 razy.

c)

30 min, w okresie zmiany roboczej i nie częśćiej niż 2 razy.

d)

30 min, w okresie zmiany roboczej i nie częśćiej niż 3 razy.

11.

Który z poniższych elementów nie należy do regulatora?
a)

Zadajnik.

b)

Silnik.

c)

Wzmacniacz.

d)

Element pomiarowy.

12.

Regulacja astatyczna polega na tym że
a)

wielkość regulowana zostaje sprowadzona do wartości zadanej, (uchyb=0).

b)

wielkość regulowana zostaje sprowadzona do nowej wartości, zbliżonej do zadanej,
jednak różniącej się od niej o pewną wartość (uchyb).

c)

wielkość regulowana jest stałą i niezależna od wartości zadanej.

d)

taki rodzaj regulacji nie istnieje.

13.

Regulator I (całkujący) podaje sygnał sterujący do elementu wykonawczego do czasu
a)

zlikwidowania odchylenia.

b)

aż odchylenie osiągnie wartość zadaną.

c)

zlikwidowania wartości zadanej.

d)

jego zatrzymania.

14.

W położeniu gwiazda przełącznika gwiazda-trójkąt moment na wale silnika jest
a)

jest dwukrotnie mniejszy niż w położeniu trójkąt.

b)

trzykrotnie mniejszy niż w położeniu trójkąt.

c)

jest dwukrotnie większy niż w położeniu trójkąt.

d)

jest trzykrotnie większy niż w położeniu trójkąt.

15.

Prądnica tachometryczna w układzie regulacji silnika pełni rolę
a)

układu zasilania.

b)

przetwornika prędkości.

c)

hamulca elektrodynamicznego.

d)

falownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

16.

W tyrystorowych układach napędowych, celu uzyskania stabilizacji prędkości obrotowej
stosuje się
a)

sprzężenie prędkościowe ujemne.

b)

sprzężenie prędkościowe dodatnie.

c)

regulator odśrodkowy.

d)

sterowanie w układzie otwartym.

17.

Stan pracy silnikowej charakteryzuje się tym, że moment obrotowy silnika jest
a)

zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energię elektryczną z sieci i oddaje
energię mechaniczną.

b)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i oddaje
energię elektryczną do sieci zasilającej.

c)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i energię
elektryczną z sieci zasilającej.

d)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci energię elektryczną, która
zamienia się w nim w ciepło.

18.

Czujniki sejsmoakustyczne instaluje się za frontem wyrobiska chodnikowego
w odległości
a)

5–10 m.

b)

30–100 m.

c)

200–300 m.

d)

300–500 m.

19.

Zadaniem wyzwalacza zanikowego układzie napędowym jest wyłączenie wyłącznika,
w przypadku
a)

braku napięcia.

b)

zatrzymania silnika.

c)

zaniku obciążenia silnika.

d)

wzrostu temperatury silnika.

20.

Aby rozruch silnika przebiegał płynnie i z jednakowym przyspieszeniem to moment
dynamiczny silnika w okresie rozruchu
a)

powinien się zmieniać się takt częstotliwości sieci.

b)

powinien mieć możliwie stałą wartość.

c)

powinien maleć.

d)

to nie ma znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Eksploatowanie układów sterowania, sygnalizacji i łączności

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. LITERATURA

1.

Mastaliński M., Siwek W.: Elektrotechnika, elektronika i automatyka w górnictwie cz. 2.
Ś

ląsk, Katowice 1987

2.

Poradnik górnika. Śląsk, Katowice 1978

3.

Schmid D., inni: Mechatronika REA, Warszawa 2002

4.

Urbanowicz H.: Napęd elektryczny. WNT, Warszawa 1977

5.

Utikal J.: Systemy telekomunikacyje w górnictwie. Katowice, Wydaw. SITG, 1998

Literatura metodyczna
1.

Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998.