Janusz KOWAL
Janusz KOWAL
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza
Hutnicza
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
Wykład 9
Synteza układów liniowych
sterowania automatycznego
Wykład 9
Wykład 9
Synteza układów liniowych
sterowania automatycznego
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
2
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Plan wykładu
9
Wprowadzenie
9
Synteza metodami klasycznymi
9
Dobór parametrów regulatora
metoda Zieglera – Nicholsa
metoda charakterystyk częstotliwościowych
metoda linii pierwiastkowych
9
Synteza układów sterowania z uwzględnieniem
wskaźników jakości. Metoda przestrzeni stanów.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
3
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów sterowania, polega na doborze takiej
struktury układu i parametrów regulatora, by układ
mógł wykonać postawione przed nim zadania.
Postępowanie jest więc dwuetapowe:
9
W pierwszym etapie należy określić strukturę układu
regulacji i typ regulatora (członu korekcyjnego). Zadania
tego etapu są najtrudniejszymi zagadnieniami zarówno
teorii, jak i praktyki sterowania.
9
Drugi etap polega na doborze wartości parametrów
regulatora.
Wprowadzenie
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
4
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Najczęściej stosowana jest struktura szeregowa, w której
regulator jest włączony w tor główny układu regulacji czyli
szeregowo z obiektem.
Struktura szeregowa układu regulacji
Sygnałem wejściowym regulatora jest sygnał uchybu
e(t)
,
sygnałem wyjściowym - sterowanie obiektu
u(t)
.
w
e
u
y
R
R
O
O
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
5
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Niekiedy przed regulatorem włączany jest dodatkowo
element (człon) korekcyjny, którego zadaniem jest wstępne
uformowanie sygnału uchybu.
Włączanie członu korekcyjnego przed regulatorem
w
e
u
Człon
korekcyjny
Człon
korekcyjny
Regulator
Regulator
Obiekt
Obiekt
y
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
6
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Inną, często stosowaną - zwłaszcza w automatyce napędu -
strukturą układu regulacji jest struktura z dodatkowym
sprzężeniem zwrotnym, w którym człon korekcyjny jest
włączany w tor dodatkowego sprzężenia zwrotnego wokół
obiektu.
Struktura układu regulacji z dodatkowym sprzężeniem
zwrotnym
w
e
u
Człon
korekcyjny
Człon
korekcyjny
Obiekt
Obiekt
y
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
7
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
W obu powyższych przypadkach regulator i człon
korekcyjny mają za zadanie taką modyfikację właściwości
obiektu, by działanie skorygowanego układu zamkniętego
było zadowalające z punktu widzenia przyjętego kryterium
jakości.
Kryterium to łączy zwykle wiele elementów – takich jak:
9
uzyskanie odpowiednich parametrów odpowiedzi
skokowej na wymuszenie zewnętrzne w(t),
9
odporność na zakłócenia, zwłaszcza oddziałujące na
wejście obiektu.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
8
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Podstawowymi wymaganiami stawianymi jednowymiaro-
wym układom regulacji automatycznej są:
Skorygowany układ zamknięty regulacji
9
dokładność statyczna,
9
zakres regulacji wielkości wyjściowej,
9
pasmo robocze (pasmo przenoszonych częstotliwości),
9
zapas stabilności.
w
e
y
Układ
zmodyfikowany
Układ
zmodyfikowany
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
9
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza metodami klasycznymi
Przy klasycznej metodzie syntezy układów sterowania
najpierw zestawia się dane wyjściowe obejmujące zadanie
stawiane układowi, model matematyczny obiektu,
ograniczenia i warunki pracy. Na tej podstawia określa się
wymagania i ustala założenia.
Do podstawowych wymagań należą:
9
dokładność w stanach ustalonych,
9
zakres, w jakim wielkość wyjściowa ma być
regulowana, stabilność i odpowiedni jej zapas,
9
charakter przebiegu procesów przejściowych (pasmo
przenoszonych częstotliwości).
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
10
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
9
wyboru struktury układu,
9
dobiera wstępnie elementy i podzespoły,
9
sprawdza dokładność w stanie ustalonym,
9
sprawdza zakres regulacji.
Jeżeli nie odpowiadają one założonym, wprowadza się
odpowiednią korekcję
właściwości statycznych przez
zmiany parametrów lub nastaw niektórych elementów.
Po przyjęciu założeń dokonuje się:
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
11
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
9
Jeżeli uda się uzyskać wymaganą dokładność w stanie
ustalonym i zakres regulacji, należy z kolei zbadać
stabilność tego układu.
9
Ponieważ parametry układu mogą ulegać zmianie (np.
zależnie od warunków otoczenia oraz przebiegu procesu
technologicznego w obiekcie sterowania) należy
zapewnić
stabilność
w najbardziej niekorzystnym
przypadku.
9
Uzyskuje się to przez zaprojektowanie układu z
odpowiednim marginesem bezpieczeństwa, biorąc pod
uwagę stabilność i jakość regulacji. Dogodnie jest to
wyrazić np. przez zapas amplitudy i zapas fazy.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
12
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Schemat postępowania przy syntezie układu sterowania metodami
klasycznymi
Ustalenie
założeń
Ustalenie
założeń
Dokładność
w stanie
ustalonym
Stabilność i
jej zapas
tak
tak
tak
tak
nie
nie
nie
Korekcja
właściwości w
stanie ustalonym
Korekcja
właściwości w
stanie ustalonym
Korekcja
dynamiczna
Korekcja
dynamiczna
STOP
STOP
Właściwości
dynamiczne
Wybór struktury
Wybór struktury
Dobór
elementów i
podzespołów
Dobór
elementów i
podzespołów
Wymagania
dodatkowe
nie
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
13
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Dobór parametrów regulatora
9
Metoda Zieglera - Nicholsa
Są to najbardziej znane i najprostsze w zastosowaniu
reguły, sformułowane na początku lat czterdziestych w
wyniku prowadzonych badań doświadczalnych.
Jak wykazano znacznie później, reguły te prowadzą do
minimalizacji całki z modułu uchybu (kryterium całkowe I).
Korzystanie z tych reguł wymaga wstępnego wprowadzenia
dwóch pojęć:
9
wzmocnienia krytycznego K
kr
9
okresu drgań krytycznych T
os
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
14
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Wzmocnienie krytyczne
to wzmocnienie regulatora
proporcjonalnego, który połączony szeregowo z obiektem
spowoduje znalezienie się układu zamkniętego na granicy
stabilności (pojawiają się niegasnące drgania okresowe).
Okres tych drgań
nazywany jest okresem drgań
krytycznych T
os
.
Ponieważ bezpośrednie doświadczalne wyznaczenie tych
parametrów ze względów bezpieczeństwa jest trudne
stosuje się metody pośrednie.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
15
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
t
h(t)
T
τ
1 – charakterystyka
rzeczywista
2 – charakterystyka
przybliżona
1
Przybliżenie odpowiedzi skokowej obiektu statycznego
T
2
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
16
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Metody te oparte są na przybliżeniu odpowiedzi skokowej
obiektu statycznego (krzywa 1) - charakterystyką skokową
członu inercyjnego pierwszego rzędu z opóźnieniem
(krzywa 2) o transmitancji operatorowej
τ
s
e
Ts
s
G
−
+
=
1
1
)
(
0
τ
−
=
2
T
T
;
Według Zieglera i Nicholsa parametry K
kr
i T
os
wyrażone są
wzorami:
τ
τ
−
=
2
T
K
kr
τ
4
=
os
T
;
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
17
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Nastawy regulatorów według Zieglera i Nicholsa
0,125
0,5
0,6
PID
-
0,83
0,45
PI
-
-
0,5
P
T
d
T
os
T
i/
T
os
K/K
kr
Regulator
Przyjęcie nastaw regulatorów z powyższej tabeli, pozwala
uzyskać przebiegi przejściowe o charakterze zbliżonym do
przedstawionego na następnym rysunku. Przeregulowanie
jest rzędu 15 - 20%, a liczba oscylacji nie przekracza
dwóch.
o
r
K
K
K
=
- iloczyn wzmocnień regulatora i obiektu
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
18
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Odpowiedź skokowa układu regulacji przy nastawach
regulatora według Zieglera i Nicholsa
h(t)
1
0
t
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
19
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
9
przebiegu aperiodycznego o najkrótszym czasie
regulacji,
9
minimum całki z kwadratu uchybu,
9
przebiegu o 20% przeregulowaniu i najkrótszym
czasie regulacji.
Bardziej szczegółową analizę doboru nastaw regulatorów
przeprowadził zespół pracujący pod kierunkiem Cypkina.
Opublikował on zestaw nomogramów, umożliwiający dobór
nastaw regulatorów dla trzech zasadniczych kryteriów
jakości:
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
20
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Nomogramy te opracowano dla regulatorów
P
,
I
,
PI
i
PID
,
przy czym uwzględniano zarówno:
9
obiekty statyczne opisane transmitancją operatorową
9
jak i obiekty astatyczne o transmitancji operatorowej
τ
s
e
Ts
s
G
−
+
=
1
1
)
(
0
τ
s
e
Ts
s
K
s
G
−
+
=
)
1
(
)
(
0
0
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
21
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Metoda charakterystyk częstotliwościowych
Dobór regulatora lub członu korekcyjnego możemy również
przeprowadzić
na podstawie analizy charakterystyk
częstotliwościowych układu.
Określić z nich można przede wszystkim:
9
zapas stabilności,
9
czas regulacji (oceniany na podstawie pulsacji
przecięcia),
9
przeregulowanie (oceniane na podstawie zapasu fazy).
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
22
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
1.
wykreślić charakterystyki częstotliwościowe obiektu,
2.
wyznaczyć
minimalną
wartość
wzmocnienia,
konieczną
ze względu na ograniczenie uchybu
ustalonego,
3.
wyznaczyć minimalne wartości zapasu modułu i
zapasu fazy, konieczne ze względu na ograniczenie
przeregulowania
oraz obszar zabroniony dla
charakterystyki częstotliwościowej układu otwartego,
Tok postępowania jest następujący:
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
23
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
4.
wyznaczyć minimalną wartość pulsacji przecięcia
(powyżej której moduł transmitancji układu otwartego
jest mniejszy od jedności) układu skorygowanego,
konieczną ze względu na ograniczenie czasu regulacji,
5.
wybrać typ regulatora i naszkicować charakterystykę
układu z regulatorem,
6.
sprawdzić, czy warunki 2-4 są spełnione,
7.
jeśli wybrany typ regulatora nie spełnia postawionych
warunków bez względu na dobór nastaw, wybrać inny
regulator i powtórzyć postępowanie.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
24
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Metoda linii pierwiastkowych
Metoda linii pierwiastkowych (metoda miejsc
geometrycznych pierwiastków) - umożliwia wyznaczenie
położenia pierwiastków równania charakterystycznego
układu zamkniętego na podstawie rozmieszczenia zer
i biegunów transmitancji układu otwartego.
Ze zmianą wzmocnienia układu otwartego pierwiastki te
poruszają się po liniach pierwiastkowych, będących
miejscem geometrycznym pierwiastków.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
25
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Rozpatrzymy układ ze sprzężeniem zwrotnym
Transmitancja układu zamkniętego wynosi
)
(
1
)
(
)
(
)
(
)
(
0
0
0
0
s
G
K
K
s
G
K
K
s
W
s
Y
s
G
p
p
Z
+
=
=
Regulator
K
p
Regulator
K
p
Obiekt
K
o
G
o
(s)
Obiekt
K
o
G
o
(s)
–
W(s)
E(s)
U(s)
Y(s)
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
26
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Równanie charakterystyczne, którego pierwiastki są
biegunami transmitancji ma postać
0
)
(
1
0
0
=
+
s
G
K
K
p
Pierwiastki układu zamkniętego zależą od współczynnika
wzmocnienia
K
p
, tym samym możemy mieć wpływ na
odpowiedź dynamiczną układu zamkniętego przez dobór
odpowiedniej wartości
K
p
.
Rozważmy mechanizm konstruowania wykresu
pierwiastków przy wykorzystaniu wzmocnienia jako
zmiennego parametru.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
27
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Założymy, że transmitancja układu otwartego K
p
K
0
G
0
(s)
jest funkcją wymierną, licznik ma postać K
p
K
0
b(s), gdzie
b(s) jest wielomianem stopnia m
∏
=
−
−
=
−
−
−
=
=
+
+
+
=
m
i
i
m
m
m
m
z
s
z
s
z
s
z
s
b
s
b
s
s
b
1
2
1
1
1
)
(
)
)...(
)(
(
...
)
(
∏
=
−
−
=
+
+
+
=
n
i
i
n
n
n
p
s
a
s
a
s
s
a
1
1
1
)
(
...
)
(
Mianownik jest wielomianem a(s) n-tego stopnia, a n
≥
m
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
28
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Dla potrzeb analizy załóżmy, że wzmocnienie obiektu K
0
jest dodatnie, oraz zdefiniujmy parametr miejsca
geometrycznego jako
0
K
K
K
p
=
Miejsca zerowe (pierwiastki) b(s) = 0 są zerami
transmitancji G
Z
(s) i oznaczamy je jako z
i
, podobnie
miejsca zerowe (pierwiastki) a(s) = 0
są biegunami
transmitancji G
Z
(s) i oznaczamy je jako p
i
.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
29
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Możemy teraz przedstawić
położenie pierwiastków
równania na kilka możliwych sposobów. Każde z
poniższych równań ma te same pierwiastki
0
)
(
1
0
=
+
s
KG
0
)
(
)
(
1
=
+
s
a
s
b
K
0
)
(
)
(
=
+
s
Kb
s
a
K
s
G
1
)
(
0
−
=
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
30
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
9
Równania te określa się często jako formuły pierwiastków
równania charakterystycznego.
9
Linia pierwiastkowa jest zbiorem wartości s, dla których
w powyższych równaniach zachowana jest dodatnia
wartość K (oraz K
p
).
9
Rozwiązaniami równań
są
pierwiastki układu
zamkniętego, więc można powiedzieć, że metoda linii
pierwiastkowych jest sposobem wnioskowania o
własnościach układu zamkniętego na podstawie
transmitancji układu otwartego KG
0
(s).
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
31
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Przykład 1
Transmitancja obiektu ma postać
)
1
(
)
(
0
0
+
=
s
s
K
s
G
Wyznaczyć położenie pierwiastków układu zamkniętego ze
względu na K
p
.
Rozpatrzymy układ ze sprzężeniem zwrotnym
Regulator
K
p
Regulator
K
p
Obiekt
G
o
(s)
Obiekt
G
o
(s)
–
W(s)
E(s)
U(s)
Y(s)
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
32
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Charakterystyka położenia pierwiastków jest graficznym
przedstawieniem pierwiastków równania:
0
2
=
+
+
K
s
s
2
4
1
2
1
,
2
1
K
s
s
−
±
−
=
Rozwiązania mają postać:
czyli
0
)
(
)
(
=
+
s
Kb
s
a
m=0
n=2
K
0
=1
a(s)=s
2
+s
b(s)=1
K = K
p
p
i
= 0, -1
Wykorzystując przyjęte wcześniej formy zapisu
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
33
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Re
Im
1
-1
-1
Szkic położenia pierwiastków
x
x
°
=
=
30
ξ
cos
θ
-1
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
34
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Zmieniając wartość K możemy umiejscowić bieguny układu
zamkniętego w dowolnych punktach należących do
charakterystyki pierwiastków.
9
Dla
pierwiastki przyjmują wartości rzeczywiste z
przedziału (-1,0).
4
1
0
≤
≤ K
9
Dla
istnieją dwa pierwiastki o wartościach równych
4
1
=
K
2
1
−
9
Dla
pierwiastki są liczbami zespolonymi, których
część rzeczywista ma wartość , natomiast część urojona
wzrasta proporcjonalnie do
.
4
1
>
K
2
1
−
K
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
35
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Metoda klasyczna syntezy układu sterowania umożliwia
przyjęcie jednego z rozwiązań, natomiast nie daje podstawy
dla ustalenia, które z nich jest optymalne.
Ograniczeń takich nie mają np. metody wykorzystujące
wskaźniki jakości. Umożliwiają one wyznaczenie rozwiązań
optymalnych tzn. takich, które zapewniają minimalizację
przyjętego wskaźnika jakości - przy spełnieniu warunków
wynikających z narzuconych ograniczeń.
Synteza układów sterowania z uwzględnieniem
wskaźników jakości. Metoda przestrzeni stanów
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
36
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Wskaźniki jakości bywają różne w zależności od rodzaju
układu, warunków jego pracy i postawionych mu wymagań.
Najczęściej formułuje się je jako funkcjonały całkowe, które
dla jednowymiarowych ciągłych i stacjonarnych układów
sterowania mają postać:
1
)]
(
,)
(
,...,
)
(
),
(
[
0
−
≤
=
∫
•
n
k
dt
t
u
t
y
t
y
t
y
f
I
k
t
t
r
gdzie: n - rząd równania opisującego układ sterowania.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
37
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Przy takim sformułowaniu problemu sterowania występują
dwa zagadnienia:
9
znalezienie struktury i parametrów układu, przy
których dla danych ograniczeń i zadanych typowych
przebiegów sygnału sterującego, wskaźnik jakości
osiąga minimalną wartość - jest to zagadnienie
syntezy układu sterowania.
9
wyznaczanie takiego sterowania u(t), które
przeprowadza dany układ z pewnego stanu
początkowego do pewnego stanu końcowego w
sposób zapewniający minimalizację wskaźnika jakości
przy zachowaniu narzuconych ograniczeń.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
38
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Ponieważ
całkowe kryteria jakości stosuje się
w
przypadkach, gdy głównym celem staje się ocena jakości
pracy układu, w wybranym przedziale czasowym często
stosuje się kryterium całki kwadratu uchybu w postaci:
(
)
∫
+
=
s
t
T
T
dt
Ru
u
Qx
x
J
0
gdzie:
Q i R - dodatnio określone macierze wagowe,
x i u - odpowiednio wektory stanu i wektor sterowań.
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
39
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Kryterium jakości w formie kwadratowej zawiera odchylenia
zarówno zmiennych stanu x, jak i zmiennych sterujących u,
od ich wartości optymalnych dla stanu ustalonego w
zakresie rozpatrywanego przedziału czasu sterowania t
s
.
Jeżeli układ sterowania opisany jest równaniem stanu:
)
(
)
(
)
(
t
Bu
t
Ax
t
x
+
=
i czas sterowania t
s
jest zadany, zadanie polega na
wyznaczeniu sterowania spełniającego powyższe równanie,
oraz minimalizującego funkcjonał (wskaźnik jakości).
Katedra Automatyzacji Procesów
Katedra Automatyzacji Procesów
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Akademia Górniczo
Akademia Górniczo
-
-
Hutnicza w Krakowie
Hutnicza w Krakowie
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Prof. dr hab. inż. Janusz KOWAL
Podstawy Automatyki
Podstawy Automatyki
40
Temat wykładu: Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Temat wykładu:
Temat wykładu:
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
Synteza układów liniowych sterowania automatycznego
W zagadnieniach związanych z syntezą często spotykany
jest wskaźnik jakości będący całką kwadratu uchybu w
postaci:
∫
+∞
=
0
2
)
( dt
t
E
J
d
E
którą wyznacza się dla typowych stanów przejściowych w
rozważanym układzie.
Gdy układ jest stabilny asymptotycznie, a jego parametry są
tak dobrane, że odpowiedź jednostkowa ma przebieg
aperiodyczny, to wtedy przy zmniejszeniu wskaźnika jakości
zmniejszają
się
czasy t
m
, t
r
oraz maksymalne
przeregulowanie.