Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 1 z 54

FPV

First Person View

Autor: Piotr Niezabitowski - „Pirzol”

dla www.heli-team.pl 2012.08 v4.0

Opracowanie w którym postaram się zebrać i usystematyzować informacje na temat Polskich Dronów czyli

BSP FPV (bezzałogowych statków powietrznych).

Temat jest bardzo obszerny, niniejszy dokument należy traktować jedynie jako zasygnalizowanie terminologii

BSP FPV, na pewno nie wyczerpuje wszystkich niuansów związanych z FPV oraz z technologią wykorzystywaną przez

FPV.

Dokument powstał dzięki pracy bardzo dużej grupy pilotów, modelarzy rc – pasjonatów, FIS, którzy

poświęcają swój wolny czas aby choć na chwilę spojrzeć na świat z innej strony

☺

z głową w chmurach.

Uwaga: Zastrzeżenia Prawne - str. 54

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 2 z 54

Spis treści

1.

FPV - ogólnie .............................................................................................................................................................. 4

2.

Zaczynamy Latać FPV ? .............................................................................................................................................. 5

2.1

Ogólnie FPV. ....................................................................................................................................................... 5

2.2

Prawo lotnicze / incydenty ................................................................................................................................ 6

2.3

Gdzie latamy - FIS, sektory R,P,G itp.. ................................................................................................................ 6

2.4

Plan Lotu + Zgłoszenie do FIS - przykład ............................................................................................................ 8

2.5

Bezpieczeństwo - Separacja SP i BSP FPV (UAV). ........................................................................................... 10

3.

Planujemy budowę… ............................................................................................................................................... 10

4.

Nadajniki – radio, UKE. ............................................................................................................................................ 11

4.1

UKE - co na to prawo... .................................................................................................................................... 11

4.2

Video (rx/tx) – przesyłamy obraz FPV .............................................................................................................. 12

4.3

Dopalacze do aparatury. .................................................................................................................................. 13

4.4

Long Range - budowane i projektowane przez pasjonatów, moce 0,5 1 i więcej Wat. .................................. 14

5.

OSD - On Screen Display. ......................................................................................................................................... 15

5.1

OSD. ................................................................................................................................................................. 15

5.2

RSSI .................................................................................................................................................................. 19

6.

Kamery video (analog) - czyli oczy pilota. ................................................................................................................ 20

6.1

Kamery video przemysłowe. ............................................................................................................................ 20

6.2

Obiektywy. ....................................................................................................................................................... 23

7.

IMU/AHI ? ................................................................................................................................................................ 26

8.

GPS - RTH z satelity. ................................................................................................................................................. 28

9.

Na ziemi - Stacja bazowa, google ? .......................................................................................................................... 29

9.1

Baza. ................................................................................................................................................................. 29

9.1

Google / LCD FPV ............................................................................................................................................. 30

9.2

Diversity ........................................................................................................................................................... 31

9.3

Recorder - Nagrywamy + kamery HD .............................................................................................................. 31

Pierwsze podejście na pokładzie modelu. ............................................................................................................... 32

Drugie podejście - zapis na ziemi w stacji bazowej ................................................................................................. 36

10.

Anteny - miotacze fal ........................................................................................................................................... 38

Podstawowe parametry anteny. ................................................................................................................................. 39

Rodzaje anten: ............................................................................................................................................................. 40

Przykład jak wykonać własną antenę dookólną - koniczynkę i nie tylko: .................................................................... 43

Wtyki - Złącza ............................................................................................................................................................... 44

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 3 z 54

Strefa Fresnela - Ważne !............................................................................................................................................. 45

11.

Tracking - śledzimy ? ............................................................................................................................................ 46

12.

Schemat FPV (2) ................................................................................................................................................... 47

13.

Linki – supermarket ............................................................................................................................................. 48

14.

Przykładowa realizacja Gaui550 FPV ................................................................................................................... 49

15.

Dyskusja o raz pytania i odpowiedzi .................................................................................................................... 51

16.

Wypadki, jeszcze raz o bezpieczeństwie …. ......................................................................................................... 51

17.

Źródła, literatura, VIP - FPV. ................................................................................................................................ 53

18.

Zastrzeżenia prawne. ........................................................................................................................................... 54

http://igunia.pl/#/?page_id=15

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 4 z 54

1.

FPV - ogólnie

FPV – (First Person View) - czyli latamy patrząc na okolicę z pozycji pilota (pierwszej osoby) na pokładzie zdalnie sterowanej

maszyny. Na pozycji pilota umieszczona jest kamera video która przesyła obraz za pomocą linku radiowego na ziemię. Do tego

celu wymagany jest szereg urządzeń elektronicznych i modyfikacji. Obraz oraz wmiksowane w niego OSD (On Screen Display:

wyświetlanie na ekranie) z informacjami nawigacyjnymi itp. przekazywane są poprzez radio na ziemię i wyświetlane na

monitorze LCD lub w „Gogglach” pilota. Wile osób (w tym i autor) traktuje ten sposób latania jako alternatywę dla latania

"dużymi" SP (Statkami Powietrznymi) zdolnymi przewozić pilota/pasażerów. Podstawowa zaleta, katastrofa BSP FPV

(Bezzałogowego Statku Powietrznego FPV) w większości przypadków

1

nie powoduje uszczerbku na zdrowiu Pilota, jedynie straty

finansowe (model, obiekty na ziemi).

Uwaga, nawet latając maszyną o stosunkowo niewielkiej wadze 2kg możemy naprawdę

wyrządzić komuś krzywdę lub spowodować duże straty finansowe - czytaj uwagi odnośnie bezpieczeństwa poniżej !

fot. Autor

Dla zobrazowania czym jest latanie FPV polecam kanały na Youtube tych pozytywnie zakręconych Panów….

Team BlackSheep

http://www.youtube.com/user/nastycop420 ... sults_main

http://www.youtube.com/watch?v=L_K0-RvC4cg

RCExplorer.se

http://www.youtube.com/user/dadde87?fea ... sults_main

78KGOrHgbRQ

1

Aktualnie znany jest jeden przypadek śmiertelny, w wyniku wypadku z udziałem UAV – BSP, opisany w

http://heli-

team.pl/forum/viewtopic.php?f=68&t=1891

.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 5 z 54

2.

Zaczynamy Latać FPV ?

2.1

Ogólnie FPV.

Przygodę z lataniem BSP FPV polecam doświadczonym w lataniu modelarzom rc, umiejącym trzymać w

ręce lutownicę i znającym podstawowe przepisy regulujące m.in. ruch SP i BSP (bezzałogowych statków

powietrznych) w Polsce. Zdecydowanie odradzam latanie FPV początkującym, nie tędy droga (najpierw

symulator, potem latanie "przy nodze", potem przepisy a następnie BSP fpv).

Na początku często zdarza się, że zawiedzie nas sprzęt (nadajnik video, kamera, zasilanie itp.) w

krytycznych sytuacjach liczy się doświadczenie pilota i umiejętność opanowania stresu i maszyny bez

podglądu z pokładu czy danych nawigacyjnych (szukamy drogi do domu). Tak więc na początek

dysponujemy doświadczeniem i sprawną maszyną latającą. W zasadzie dowolną maszyną latającą, pewne

ograniczenia mogą wynikać jednak np. z nośności takiej maszyny oraz jej zasięgu ale o tym dalej...

Gdzie będziemy latać ?

W przestrzeni powietrznej "G"

(niekontrolowana), jak najdalej od siedzib ludzkich, dróg, dróg

szybkiego ruchu itp. o takie miejsca jest niestety trudno ale na pewno zdrowy rozsądek jest niezbędny jak

również ubezpieczenie OC.

Zawsze latamy w zasięgu wzroku, nie wolno modelem RC - BSP (bezzałogowym statkiem

powietrznym) oddalać się poza zasięg wzroku umożliwiający skuteczne kierowanie modelem

BSP!

Dodatkowym ograniczeniem jest wysokość + lokalizacja. Do wysokości około 150m AGL (Above Ground

Level - wysokość nad poziomem gruntu) możemy

2

latać modelami do wagi 5kg. Jednak nie wszędzie

obowiązuje 150m AGL, są miejsca gdzie możliwość latania jest ograniczona do 0, np. są wydzielone strefy

ograniczonego ruchu lotniczego ze względu na np. pobliskie lotnisko, tereny nad którymi przebiegają ścieżki

podchodzenia do lądowania itp. Temat latania wyżej był poruszany na różnych forach - włącznie z

zgłaszaniem lotu do FIS - "najbliższego kontrolera ruchu lotniczego", więcej poniżej.

Planując lot musimy pamiętać o podstawowej sprawie dotyczącej zasięgu nadajnika sterującego

modelem oraz nadajnika video przesyłającym obraz z pokładu.

•

zasięg nadajnika sterującego i nadajnika video niekoniecznie jest identyczny,

•

wpływ na zasięg mogą mieć czynniki środowiskowe: jonizacja powietrza przed burzą, aktywność słońca (burze

słoneczne), wilgotność powietrza (raczej w silnych opadach nikt nie lata), aktywność lokalnych stacji BTS lub

prywatnych "podkręconych" radiolinii w zakresie 5GHz i 2,4GHz,

•

latamy starając się unikać przeszkód terenowych (drzewa, zarośla, budynki, górki) pomiędzy modelem a pilotem,

•

dodatkowo należy tak planować lot aby unikać sytuacji w której, przeszkody terenowe znajda się w połowie (w

przybliżeniu) odległości pomiędzy modelem a pilotem (nadajnikiem/odbiornikiem) blisko linii łączącej model -

pilot (propagacja fal).

Rys. Autor

2

Przestrzeń powietrzna nad Polską jest podzielona na strefy, nie każde miejsce umożliwia nam poruszanie się modelem rc.

Więcej poniżej.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 6 z 54

(1) Brak widoczności radiowej anten. Łącze nie działa. Tracimy model.

(2) Obecność przeszkód w pierwszej Strefie Fresnela (więcej o SF w Antenach poniżej) powoduje, że łącze radiowe

przestaje działać...

(3) Widoczność anten i brak przeszkód w pierwszej strefie Fresnela. Łącze radiowe działa.

Wskazane jest tez dysponowanie pomocnikiem pilota.

Pomocnik obserwuje maszynę w locie, ma stały z nią kontakt optyczny (

latamy w zasięgu wzroku

),

ostrzega pilota gdy model wykonuje niebezpieczny przelot zbyt blisko przeszkód terenowych, których może

nie widzieć pilot skupiony na pilotowaniu i obserwacji obrazu na LCD/Googlach, jak również pomoże

pilotowi szybko ustalić pozycję modelu gdy stracimy z nim łączność poprzez link video. Ponadto pomocnik

może ostrzegać czy informować osoby postronne aby nie nawiązywały "na siłę" konwersacji z pilotem, nie

zawsze pilot może skupić się na rozmowie z osobami postronnymi.

2.2

Prawo lotnicze / incydenty

Ustawa z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw. Dz.U.

2011 nr 170 poz. 1015

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet? ... 0111701015

oraz istotne fragmenty

http://bezzalogowce.pl/index.php/prawo/ ... o-lotnicze

źródło:

http://bezzalogowce.pl/

Aktualnie trwają prace nad wprowadzeniem regulacji prawnych ograniczającym latanie rekreacyjne i

sportowe statkami powietrznymi "bezzałogowcami" na odległość do 1km.

źródło:

http://www.ulc.gov.pl/index.php?option= ... Itemid=195

Projekt rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie świadectw

kwalifikacji –skierowany do konsultacji społecznych. Na szczęście świadectwo kwalifikacji nie będzie

wymagane dla lotów sportowych i rekreacyjnych.

Załącznik nr 5- Bezzałogowe

http://www.ulc.gov.pl/_download/prawo/p ... owcewr.doc

Latanie FPV - Panowie to już nie są, żarty. Świadczyć o tym może przypadek incydentu jaki wydarzył się

na jednym z Polskich lotnisk. Przyczyną incydentu był nieuprawniony wlot w przestrzeń kontrolowana

lotniska, zdalnie sterowanego modelu śmigłowca.

MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych

Uchwała Dot. zdarzenia nr: 1101/11

http://www.transport.gov.pl/files/0/179 ... 11101U.pdf

2.3

Gdzie latamy - FIS, sektory R,P,G itp..

FIS – (flight information service), Służby Informacji Powietrznej. To właśnie z FIS piloci pozostają w łączności

latając w Polsce w przestrzeni klasy G (niekontrolowana) poza strefami lotnisk (ATZ) i innymi strefami.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 7 z 54

Bardzo ważne informacje dotyczące przestrzeni powietrznej, jej klasyfikacji , stref i ich oznaczeń.

Przystępnie wyjaśnione w postaci prezentacji PowerPoint. Prezentacja: szybowce.com, Maciej Dróżdż

http://www.szybowce.com/artykuly/przest ... 052006.pps

PAŻP - Polska Agencja Żeglugi Powietrznej,

Mapka z zaznaczonymi sektorami i oznaczeniem ich typu. Z takich mapek dowiadujemy się czy

możemy latać i jak wysoko. Interesuje nas przestrzeń powietrzna klasy G (niekontrolowana), w której

każdy operator SP (Statku Powietrznego) "dba sam o siebie" - jednak lot powinien być zgłoszony oficerowi

FIS. Dzięki temu piloci innych SP będą wiedzieć, że w przestrzeni może poruszać się inny SP. Nawet latając w

przestrzeni G, jeżeli spowodujesz kolizję z większym SP (straty materialne, nie daj Boże w ludziach), komisja

badań wypadków lotniczych zrobi co trzeba (znajdzie i sprawdzi wszystko czy na pewno było wszystko

zgodne z prawem w waszym locie).

Ponadto SP z osobami na pokładzie ma pierwszeństwo przed BSP !

Źródło:

http://www.rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=265

http://www.fis.pansa.pl/index.php?lang= ... tor_krakow

Mapka dla strefy Kraków - kompletna:

http://www.fis.pansa.pl/sektory_FIS/KK_A2.jpg

Wycinek strefy Kraków, Nowy Sącz i okolice:

Rys.

http://www.fis.pansa.pl

za zgodą Pana R.A.. Kierownika Działu Informacji Powietrznej - FIS w PAŻP

o ile dobrze odczytałem mapę: W rejonie Limanowa - Nowy Sącz mamy podaną wysokość przestrzeni G

10:6 tj. 10600 ft = 3,23 km. Czyli do takiej wysokości teoretycznie możemy latać. Jak pisałem już wcześniej

powinniśmy jednak taki lot zgłosić do FIS.

Ważne telefony:

http://www.fis.pansa.pl/?lang=_pl&top_m ... e_telefony

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 8 z 54

Przepisz je do swojej komórki. Poniżej wybrane:

FIS Kraków [119,275]

[phone],

[phone],

faks [phone],

SAR - Służba Poszukiwania i Ratownictwa

[phone]

METEO - Centralne Biuro Prognoz Meteorologicznych Warszawa-Okęcie

[phone]

2.4

Plan Lotu + Zgłoszenie do FIS - przykład

Zalecenia dla modelarzy FPV.

Źródła:

http://www.fis.pansa.pl

,

http://psp.org.pl

,

http://www.rc-fpv.pl

,

Latamy rekreacyjnie przy nodze w przydomowym ogródku, na "zaprzyjaźnionej łące" - pod warunkiem, że

jest to w obszarze przestrzeni G

i nie latamy wyżej niż sąsiednie budynki (ok. 20-100m wysokości względnej). - nie zgłaszamy do FIS

Pamiętajmy jednak aby zawsze latać nad terenem do tego wyznaczonym, wlatując nad sąsiednie działki

możemy naruszyć nie tylko prywatność właściciela ale również naruszyć przestrzeń powietrzną obszaru

chronionego (lotnisko itp.).

(opis incydentu był powyżej)

Co więcej, zgłoszenie lotu rekreacyjnego (opis wyżej) nie będzie przyjęte przez FIS, ze względu na to iż w

przestrzeni G każdy pilot SP (statku powietrznego) odpowiada za siebie i istnieje równocześnie minimalna

wysokość dopuszczalna na jakiej mogą poruszać się SP np w danym obszarze. Pilot lekkiego rekreacyjnego

SP nie powinien latać niżej niż 150m AGL (poza star/lądowanie), a gdy przelot odbywa się nad skupiskiem

ludzi na otwartym powietrzu minimalna wysokość względna lotu wynosi 300m w promieniu 600m od

najwyższej przeszkody. Tak więc latając w przydomowym ogródku stanowimy zagrożenie jedynie dla

najbliższego sąsiedztwa na ziemi i dla siebie.

Wkraczając jednak w obszar powietrzny powyżej najbliższych zabudowań (powyżej 100m), planując

zwiększyć promień lotu od miejsca startu (>200m co może wymusić większy pułap - strefa Fresnela),

powinniśmy odpowiednio przygotować się do lotu BSP FPV (bezzałogowym statkiem Powietrznym FPV).

Zanim polecisz - opracuj PLAN LOTU !

Pamiętaj od Twoich decyzji może zależy życie i zdrowie innych ludzi. W przestrzeni powietrznej G, nie jest

wymagane posiadanie "profesjonalnych" planów lotu. Jednak staranne przygotowanie się do wyprawy w

powietrze pomoże uniknąć czasem kosztownych błędów.

Np. Chcesz lecieć wyżej niż 150m AGL (Above Ground Level - wysokość nad poziomem gruntu), w promieniu

większym niż 200m. miejsce: Górka Majdan pomiędzy Nowym Sączem a Żeleźnikową Wielką, N 49.560295,

E 20.702981, wysokość lądowiska: około 470m npm Docelowa wysokość lotu: 300m wysokości względnej,

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 9 z 54

w promieniu około 1km. Co daje nam wysokość AMSL=300m + 470m npm = 770m AMSL (Above Mean Sea

Level – Wysokość nad poziomem morza)

A.

Zakładam iż znasz przepisy obowiązujące na terenie kraju związane z ruchem SP oraz inne regulacje

prawne dotyczące np. eksploatacji urządzeń radiowych.

B.

Jesteś świadom odpowiedzialności i ewentualnych konsekwencji związanych z pilotowaniem BSP.

C.

Posiadasz ubezpieczenie OC dla modelarzy (rc), warto zwrócić uwagę na kwotę ubezpieczenia i wartość

ewentualnych szkód jakie możemy wyrządzić w nieszczęśliwym wypadku.

D.

Umieściłeś na modelu informacje kontaktowe do właściciela = Pilota, tel. adres itp.

(w kilku miejscach aby zwiększyć prawdopodobieństwo przetrwania danych w razie rozczłonkowania

modelu).

E.

Przeprowadziłeś kontrolę techniczną stanu modelu, znasz (wyliczyłeś) realny zasięg/czas lotu od

którego odejmujesz minimum 15% margines bezpieczeństwa i dzielisz przez 2. Na taką odległość

maksymalnie

w

sprzyjających

warunkach

meteo

możesz

się

oddalać

od

bazy.

(zasięg/czas lotu może zależeć od warunków pogodowych, nie zapomnij ich uwzględnić).

F.

Zapoznaj się z aktualnymi mapkami przestrzeni powietrznej oraz z opisem mapy dla swojego regionu

lub

miejsca

gdzie

planujesz

odbyć

lot

SP

FPV.

http://www.fis.pansa.pl/index.php?lang= ... s_FIR_EPWW

G.

Jeżeli w miejscu w którym planowałeś lot BSP FPV znajduje się przestrzeń G ("niekontrolowana"),

Opracuj przynajmniej przybliżoną marszrutę lotu:

a.

obszar w którym będziesz się poruszać, w oparciu o mapy przestrzeni powietrznej FIS, możliwie

jak najdalej od siedzib ludzkich lub ciągów komunikacyjnych (naziemnych czy powietrznych),

zawsze w zasięgu wzroku.

b.

współrzędne Geograficzne + najbliższa Miejscowość lub na jakiej granicy miejscowości będziesz,

c.

max. wysokość jaką planujesz osiągnąć, w oparciu o mapy przestrzeni powietrznej FIS,

d.

zapoznaj się z prognozami meteo, lub przynajmniej aktualnymi warunkami pogodowymi w

miejscu w którym jesteś,

e.

przedział czasu w którym Twój BSP FPV może znajdować się w powietrzu, do przedziału dodaj

minimum + 30min zapas,

f.

poznaj najbliższą okolicę, rozkład wysokich budynków, napowietrznych linii energetycznych itp.

przeszkód,

g.

masz przy sobie działający telefon GSM z kontaktem do Ciebie,

h.

zanotuj telefony do FIS w rejonie w którym zamierzasz odbyć lot.

H.

Jeżeli spełniłeś wymogi określone w punkcie A-G i zamierzasz odbyć lot BSP FPV, zgłoś ten fakt do FIS,

podając dane z pkt G.

I.

Jak zgłaszać lot do FIS?

Trwa średnio 30 sekund, może odbywać się anonimowo.

Dzwonimy na telefon FIS w naszym rejonie np. Kraków [phone],

inne telefony:

http://www.fis.pansa.pl/?lang=_pl&top_m ... e_telefony

Pilot BSP FPV:

Dzień dobry, chciałem zgłosić lot Bezzałogowego Statku Powietrznego - model FPV nad Nowym Sączem

do wysokości 770m AMSL od godziny 16:00 do 18:00.

Brak łączności radiowej, ew. kontakt tel. xxx-yyy-zzz. Możliwy przelot z góry Majdan w kierunku

Żeleźnikowej Wielkiej i z powrotem.

Zakończenie lotów nie będzie zgłaszane.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 10 z 54

(maks. wysokość którą podaliśmy musimy bezwzględnie przestrzegać tj. nie przekraczać gdyż jest

podawana w eterze innym użytkownikom, podobnie czas lotów)

FIS:

Dziękuje, zgłoszenie przyjęte, życzę miłego lotu.

########

Jeżeli zgłosiliśmy nasz lot do FIS, to za sprawą FIS wiedzą to inne SP w okolicy.

Przykład z nasłuchu radiowego:

Kontroler: Informuje o aktywności bezzałogowych statków powietrznych pomiędzy Nowym Sączem a

Żeleźnikową Wielką do wysokości 750 AMSL

Samolot: Zrozumiałem, brak widoczności.

5 sekund później,

Samolot: Widzę UAV, Bezpieczna separacja, przechodzę na pułap 800m.

######

2.5

Bezpieczeństwo - Separacja SP i BSP FPV (UAV).

Podstawowym problemem pozostaje jednak sprawa separacji SP i BSP FPV w przestrzeni G.

- Pilot BSP FPV ze względu na ograniczoną możliwość obserwacji otoczenia (zazwyczaj patrzymy przez

szkiełko na wprost), ma ograniczoną możliwość wykrycia w porę innych SP i zmiany kursu na

bezpieczny.

- Pilot SP nawet posiadając z FIS informację o krążącym w pobliżu BSP FPV ze względu na b. małe

rozmiary BSP może mieć problem z zlokalizowaniem w porę BSP.

Maszyna z ludźmi na pokładzie SP ma pierwszeństwo przed BSP FPV (UAV - Unmanned Aerial Vehicle) !

3.

Planujemy budowę…

Od czego zaczynamy ?

3a. Posiadamy maszynę latającą BSP i doświadczenie w jej pilotowaniu. Znamy jej parametry:

- maksymalny czas bezpiecznego lotu, wiemy jak ją zmodyfikować aby polepszyć jej właściwości lotne itp..

- częstotliwość nadajnika, zasięg

- ile możemy gram dodatkowo załadować na pokład i wiemy jak wpływa to na czas lotu (przynajmniej w

przybliżeniu)

3b. Określamy przewidywany dla nas zasięg, proponuję zacząć zabawę od zakresu 0-200m

90% aparatur nie trzeba modyfikować dla 0-200m

wymaga modyfikacji aparatury/wymiany

0-1000m

0-4km (w zasadzie sprzeczne z prawem)

0-

"far far away" (w zasadzie sprzeczne z prawem i zdrowym rozsądkiem)

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 11 z 54

dla czego tak mało (0-200m)? fakt, jak mawiał baca "bydzie piknie, ostanę do Niedzieli" niosąc modlitewnik

pod pachą w drodze do burdelu

, czyli będziecie chcieli więcej, ale od czegoś trzeba zacząć. Podobnie

jednak jak z nauka latania, nie od razu wzięliśmy w ręce aparaturę i polecieliśmy na pleckach czy 8 (a może

są tacy

).

Wszystko wymaga czasu, nauki no i wkładu $.

3c.

Znamy już nośność modelu, założyliśmy zasięg, teraz co na ziemi ? W zależności od możliwości finansowych:

wersja econo czyli monitor LCD w walizce lub wypasione google.

Ostatecznie nasze FPV może wyglądać np tak:

(na początku możemy stosować standardowy zestaw nadajnik/odbiornik 8ch - a potem zielony

nadajnik/odbiornik z telemetrią )

Rys. Autor

4.

Nadajniki – radio, UKE.

4.1

UKE - co na to prawo...

Bardzo rzadko poruszane na forach FPV kwestia zgodności z wymogami prawa, budowanych

czy sprowadzanych z USA/Chin urządzeń radiowych....

Nie odstraszam tylko poddaje pod przemyślenie, czy w zakresie do 100mW jest szansa na

zmieszczenie się w wymogach przepisów... i lataniem BSP FPV (?)

Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 3 lipca 2007 r. w sprawie urządzeń radiowych

nadawczych lub nadawczo - odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia

(Dz. U. Nr 138, poz. 972, Aneks nr 1 - urządzenia bliskiego zasięgu ogólnego stosowania,

wykorzystywane w szczególności w telemetrii, zdalnym sterowaniu, alarmach, transmisji danych i

innych podobnych zastosowaniach, Aneks nr 3 - Szerokopasmowe systemy transmisji danych, w tym

urządzenia RLAN, HIPERLAN, WAS,)

http://www.rc-wheels.info/fpv/Gaui550/U ... poz972.pdf

między

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 12 z 54

innymi określa warunki pracy urządzeń nadawczo-odbiorczych lokalnych radiowych łączy w paśmie

2,4 GHz lub "5.8" GHz (5,725-5,875GHz) bez konieczności posiadania pozwolenia radiowego.

Wobec powyższego zakres częstotliwości 2,4 GHz – 2,4835 GHz , 5,725-5,875GHz został

uwolniony od konieczności posiadania pozwolenia radiowego i praca urządzeń radiowych w tym

paśmie jest możliwa tylko po dostosowaniu się do warunków określonych we wspomnianym

rozporządzeniu (na podstawie aneksu 3 omawianego rozporządzenia dopuszcza się moc

promieniowania e.i.r.p., która nie może przekraczać dla 2,4Ghz: 20 dBm tj. 100 mW, dla 5,8GHz:

25mW). W wypadku urządzeń nadawczych lub nadawczo-odbiorczych pracujących w 2,4 GHz lub 5,8

GHz zgodnie z warunkami określonymi we wspomnianym rozporządzeniu nie trzeba ubiegać się o

pozwolenie radiowe oraz uiszczać opłat za wykorzystywanie częstotliwości.

Na wszystkie urządzenia pracujące na terenie Rzeczpospolitej Polskiej wymagane jest

posiadanie ważnego dokumentu stwierdzającego zgodność z zasadniczymi wymaganiami w myśl art.

148, pkt 3 a) oraz art.152 Prawa telekomunikacyjnego z 16 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z

późn. zm.).

Reasumując posiadanie nadajników jest dozwolone, jednak jeżeli moc promieniowania

e.i.r.p. nadajnika radiowego, dla 2,4GHz przekracza 20 dBm tj. 100 mW, nie możemy go używać.

4.2

Video (rx/tx) – przesyłamy obraz FPV

Dostępne są różne moce oraz zakresy częstotliwości nadajników AV. Podział na zakresy

częstotliwości:

- częstotliwości wymagające posiadania koncesji, używanie nadajników w tym paśmie może

zakłócać stacje BTS, utrudniać innym łączność np. GSM (wezwanie pomocy itp.).

900Mhz

1,2GHz

- częstotliwość dopuszczalna do zastosowań prywatnych bez koncesji do mocy 100mW, 25mW

2,4GHz

5,8GHz

(inne - własne projekty modelarzy)

podział na moce

100mW

200mW

500mW

1W<

moc wypromieniowana zależy również od zastosowanej anteny.

Uwaga! Częstotliwość toru AV musimy dobrać tak aby była inna niż częstotliwość aparatury.

Dodatkowo nadajniki Video RX posiadają zwykle kilka kanałów w danej częstotliwości, możemy więc

dobrać kanał na którym mamy minimum zakłóceń np od innych pokładowych urządzeń (silnik -

regiel).

Nie wolno podpinać modułów nadawczych bez założonych anten ! Grozi to spaleniem

nadajnika ![b]

Przykładowe zestawy z FoxTech na 5.8GHz, odbiornik z dwoma wyjściami Video oraz nadajnik.

Fot. FoxTechfpv.com

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 13 z 54

4.3

Dopalacze do aparatury.

Standardowe aparatury modelarskie mają ograniczony (z punktu widzenia FPV) zasięg

skutecznego nadawania sygnału sterującego modelem. Wynika to bezpośrednio z przepisów

obowiązujących w tym zakresie w USA oraz w Europie. Standardowa aparatura powinna pracować w

zakresie do 200m (?), zawsze jednak przed lotem należy zweryfikować zasięg aparatury na ziemi. Np.

aparatura KDS K7X na ziemi - poprawnie działa do około 500m, jednak zasięg jaki przyjąłem za

gwarantujący sprawne działanie to 200m. Latamy jednak FPV czyli 200m bardzo szybko okazuje się

odległościami zbyt małymi w stosunku do naszych potrzeb. Rynek nie znosi luki tak więc są dostępne

gotowe moduły (nadajnik/odbiornik) usprawniające aparatury, zwiększające ich moc=zasięg oraz

dodatkowo przesyłające informacje zwrotne = telemetria.

Popularne Moduły "Seryjne":

- Corona

http://www.corona-rc.com/coproductshowE ... icleID=129

- FrSky

http://www.frsky-rc.com/

moduły mogą być stosowane jako zamienniki modułów radiowych z naszych aparatur, lub jako

dodatkowe pomijające moduły fabryczne, sterowane za pomocą np. sygnału PPM. Odbiornik

montowany na pokładzie modelu zastępuje odbiornik fabryczny który mieliśmy do aparatury, dla

tego

należy

dobrać

nadajnik/odbiornik

m.in.

pod

względem

ilości

kanałów

oraz

częstotliwości/kompatybilności. Kupujemy zawsze parę.

Przykładowy zestaw:

moduł FrSky do nadajnika sterowany PPM, do wbudowania do środka aparatury / odbiornik 8

kanałowy z telemetrią FrSky

Fot. FrSKY

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 14 z 54

4.4

Long Range - budowane i projektowane przez pasjonatów, moce 0,5 1

i więcej Wat.

Własnej konstrukcji nadajniki (co nie znaczy że gorsze od firmowych), przewyższające fabryczne

nadajniki mocą, zasięgiem oraz funkcjonalnością.

Dla czego takich nie robią firmy?

Dlatego, że moc jest poza dopuszczalnymi w jakichkolwiek regulacjach prawnych, aby można było

homologować taki sprzęt w danym kraju, klient musiałby mieć koncesje na eksploatacje danej

częstotliwości z mocami umożliwiającymi "zrobić grzanki"

Polskiej

produkcji

system

średniego

zasięgu

eLeReS

by

Mifau

http://rc-

fpv.pl/viewtopic.php?t=5202

miszcz_waw

-

Thomasa

Scherrer

http://www.webx.dk/rc/uhf-link3/uhf-link3.htm

http://www.rcgroups.com/forums/showthread.php?t=905915

Fot. Thomas Scherrer - rcgroups.com

Artu

No raczej nie tylko ten LRS jest obecnie na rynku...

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 15 z 54

RangeLink UHF LRS

http://www.rangepiloting.com/rangelink- ... -c-65.html

Rmilec UHF LRS

http://www.foxtechfpv.com/rmilec-uhf-lrs-c-53.html

DragonLink

http://www.dragonlinkstore.com/v2/

I jeszcze nasz krajowy produkt, czyli system średniego zasięgu eLeReS by Mifau

http://rc-

fpv.pl/viewtopic.php?t=5202

5.

OSD - On Screen Display.

5.1

OSD.

OSD - On Screen Display - czyli wyświetlanie parametrów na ekranie video, w praktyce realizowane

przez specjalizowane moduły elektroniczne które potrafią wmiksować w obraz wideo informacje tekstowe

lub graficzne. Jest to namiastka prawdziwych systemów wspomagających prace pilota, tzw. niezbędnik.

Dzięki OSD nie musimy rozpraszać się odrywając wzrok od ekranu LCD zerkając na dodatkowe liczniki czasu,

wyświetlacze telemetrii itp.. Informacje są podawane z tzw. 1-wszej ręki, czyli ile czasu lecimy, jakie jest

napięcie pakietów pod obciążeniem, ile zużyliśmy prądu, przebyta trasa i jak kierować się na lotnisko. Latając

FPV można łatwo się zapomnieć i znane są przypadki gdzie piloci tracili swoje maszyny latając do granicy

pojemności pakietów lub wychodząc poza zasięg. Ciekawą historię z początków latania FPV opowiadał na

swojej stronie jeden z pasjonatów podawany na początku wątku - ten od spadochronu .

Przykładowe informacje pokazywane przez OSD:

•

wysokość (jeżeli odczyty podaje GPS to ma dokładność +/-2/5m ! precyzyjniej mierzy czujnik

baro ale przy helikopterach jest problem z umiejscowieniem czujnika)

•

prędkość

•

dane nawigacyjne GPS

•

kierunek na lotnisko

•

czas lotu

•

poziom sygnału nadajnika

•

napięcie zasilania silnik

•

napięcie zasilania video

•

prąd pobierany lub pojemność mAh

•

prędkość obrotową

•

temperaturę

•

IMU sztuczny horyzont

•

odległość od miejsca startu

•

itp...

rys. poglądowy OSD Remzibi

http://rc-cam.pl/viewtopic.php?t=131

Fot. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 16 z 54

od góry ekranu:

dane nawigacyjne GPS N,E, pośrodku orientacja - kierunek na lotnisko

ilość satelitów widzianych przez odbiornik GPS, odległość od miejsca startu

prędkość w km/h, linia odwzorowująca IMU , wysokość od miejsca startu, informacja o wznoszeniu/opadaniu

napięcie zasilania silnika

napięcie zasilania AV, czas od startu/czas lotu

Fot. Autor (poglądowy), MaciekS+Autor (poglądowy)

Moduł OSD Remzibi (w żółtej koszulce) zainstalowany na modelu KDS 450SV.

Fot. Autor

OSD Remzibiego z podpiętym GPS, sposób podpięcia OSD+Kamera+GPS+zasilanie+Nadajnik Video RX

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 17 z 54

Fot. Autor/Remzibi

Konfiguracje OSD Remzibiego wykonujemy za pomocą aplikacji instalowanej na komputerze PC w

środowisku Windows. Płytkę z OSD podpinamy do portu USB (USB-RS232) i zapisujemy ustawienia w pamięci

"OSD".

Rys. Remzibi ,

http://www.RCconcept.pl

OSD z GPS: Misiowe

http://rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=1628

Kolejne OSD Polskiej produkcji, doskonale zaprojektowane i wykonane

Fot. Rys. Miś

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 18 z 54

OSD Misia możemy konfigurować, tj. w którym miejscu ekranu będą wyświetlane informacje itp.

parametry. Poprzez plik konfiguracyjny na karcie SD (generuje się go w OSD, przekłada kartę do czytnika w

PC, potem robisz zmiany i przenosisz kartę z powrotem do OSD aby zaimportować nowe ustawienia).

Fot. Miś

OSD by Zbig & Pitlab

http://www.rc-cam.pl/viewtopic.php?t=4506

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 19 z 54

Jeszcze jedno OSD Polskiej produkcji /j.w

Fot. Pitlab & Zbig

5.2

RSSI

RSSI - Received Signal Strength Indication , Jest to wskaźnik mocy (nie jakości) odbieranego

sygnału radiowego.

Część odbiorników dysponuje wyjściem na którym w postaci zmian napięcia jest obrazowana

moc odbieranego sygnału z nadajnika aparatury sterującej. Na forach dyskusyjnych związanych z FPV

opisywane są modele odbiorników i ich modyfikacje umożliwiające "wyciągnięcie" z nich dodatkowego

pinu z danymi RSSI.

Systemy LongRange lub wyposażone w telemetrię moduły do aparatur dysponują wskaźnikiem

RSSI który informuje pilota (ustawiamy zakres) w którym momencie moc sygnału sterującego modelem

spada do niebezpiecznego minimum.

Informacje o poziomie RSSI moga być przekazywane poprzez moduł OSD który mierzy napięcie

na pinie RSSI odbiornika i w odpowiedniej skali pokazuje wartości na ekranie jako %, lub jako dane

telemetrii przesyłane przez radio do odbiornika na ziemi (pikanie aparatury, wskaźniki LCD itp.).

Rys. poglądowy RSSI jako % w prawym rogu ekranu nakładany przez OSD

Fot. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 20 z 54

6.

Kamery video (analog) - czyli oczy pilota.

6.1

Kamery video przemysłowe.

Dostępne np. tu:

http://www.securitycamera2000.com

Kamera to jeden z ważniejszych elementów systemu FPV, m.in. od jakości obrazu jaki

przekazuje zależy czy pilot na ziemi będzie w stanie pilotować zdalnie maszynę. Stosujemy kamery

analogowe CCD z wyjściem Video zazwyczaj stosowane w TV Przemysłowej CCTV. Pracujące w

systemie NTSC lub PAL (w tym samym systemie musi tez pracować nadajnik video jak i

monitor/google na ziemi). W Europie popularny jest system PAL, w USA, Chiny będą dostępne NTSC

dla tego należy zwrócić uwagę podczas zakupu w jakim systemie pracuje kamera.

Kamery które stosujemy w BSP FPV to w większości przypadków kamery przemysłowe CCD.

Poniżej kamera przemysłowa w obudowie, z której wymontowujemy płytkę z kamera"

Fot. securitycamera2000.com

UWAGA!

Kamerę którą używamy do pilotowania modelu montujemy stabilnie do kadłuba/ramy

modelu. W sposób uniemożliwiający np. zmianę położenia obiektywu na wskutek silnego

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 21 z 54

przeciążenia, jakiemu może być poddana cała konstrukcja podczas akrobacji w powietrzu.

Zaniedbanie mocowania kamery lub pozostawienie ruchomego obiektywu może mieć przykre

konsekwencje - dezorientacja pilota i utrata modelu. Doświadczeni Piloci samolotów/parapetów itp.

stosują czasem obrotowe głowice z kamerą (pan tilt). Pozwala to zaobserwować np. pracę usterzenia,

spojrzeć w "bok" jak przez okno. Stosuje się tego typu rozwiązania jednak w modelach które nie

wymagają stałej kontroli lotu - odradzam tego typu rozwiązania w Helikopterach bez automatycznej

stabilizacji.

Poniżej film demonstrujący przypadkowe odchylenie "ruchomego" obiektywu kamery Sony

Bloggie PM5 (w 2 min filmu YT) podczas wychodzenia z nurkowania Helikoptera Gaui 550 z 105m na

80m.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=E1vtwPLnsGc

(model Heli Gaui550 - z silnymi wibracjami pochodzącymi od zbyt luźnego mocowania łopat w

okuciach, aktualnie wyeliminowano wibracje) Udało się szczęśliwie wrócić, orientację w powietrzu

pomógł zachować sztuczny horyzont, od 60m sprowadzony już bez użycia podglądu na OSD tylko

obserwując model w powietrzu...

WDR - Wide Dynamic Range (Szeroki Zakres Dynamiki) - w dużym skrócie duża dynamika

oferuje możliwość obserwacji kamerą m.in. "pod światło" - czyli w sytuacji gdy jeden fragment

obrazu jest mocno prześwietlony w stosunku do innego. Bardzo ważne dla pilotów FPV gdy staramy

się wrócić na lądowisko pod słońce. Parametry WDR oraz inne ustawienia kamery powinny być

testowane i konfigurowane przed lotem.

Co to TVL? zacytuję:

http://www.videoaudio.pl/forum/index.php?showtopic=6860

"TVL -

Linie (poziomej) rozdzielczości (ang. "Lines of (horizontal) resolution") zwane też "TV lines per picture

height", w skrócie TVL, TVL/PH, TVLh lub LoHR. Jest to pojęcie stosowane powszechnie w przypadku

analogowych sygnałów wideo i urządzeń stosowanych do ich odtwarzania. Jest to ilość możliwych do

rozróżnienia pionowych linii obrazu przy założeniu, że szerokość ekranu (w zwykłych jednostkach

długości, np. centymetrach lub calach) jest równa jego wysokości (tzn. ekran jest kwadratowy). Jeśli

np. w instrukcji obsługi telewizora (załóżmy że jest to tradycyjny odbiornik kineskopowy czyli CRT)

mamy podaną wartość TVL=450, a ekran ma proprcje 4:3 (jak prawie wszystkie telewizory CRT), to

może on wyświetlić maksymalnie 450*(4/3)=600 linii pionowych."

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 22 z 54

Jak wynika z powyższego tekstu nie ma sensu inwestować w kamery powyżej 600TVL, ze

względu na ograniczenia monitorów LCD (AV) oraz problemy które mogą wystąpić z systemami OSD

(brak synchronizacji).

Rozdzielczość TVL:

420TVL - słaba jakość obrazu
520TVL – OK
600TVL - OK
650TVL - możliwe problemy z OSD czasem zgłaszane na forach
700TVL - możliwe problemy z OSD czasem zgłaszane na forach

Uwaga: kolegi Rurek z forum rc-fpv.pl

Prawda jest taka że przetwornik w kamerze może mieć 700TVL i więcej (skądinąd kolejne

zmyślone pojęcie - przez "monitoringowców" i branżę kamerek płytkowych do monitoringu - parametr

TVL) , procesor DSP znajdujący się za przetwornikiem lepiej sobie radzi z przetworzeniem większej

ilości informacji co przekłada się na lepszy wynikowy obraz. Ostatecznie na końcu kamerka za

wszystkimi szpejami elektronicznymi wypluwa sygnał PAL/NTSC zgodny z normami i nie ma tu miejsca

na żadne "za dużo linii". Zawsze będzie dla PAL i Europy 625 linii poziomych i niemierzalna (w związku

z analogowym przebiegiem sygnału w czasie) rozdzielczość "pozioma" czyli hipotetyczna ilość

punktów (czy też linii pionowych) BTW jakąś bzdurą jest TVL jeszcze z jednego powodu - przetwornik

w kamerze CCD jest analogowy i nie zawiera w związku z taką swoją konstrukcją żadnej rozdzielczości

w poziomie, tam się nic nie próbkuje.

Najważniejsze funkcje kamer i ich opis (nie oznacza, że są dostępne we wszystkich kamerach):

WDR - Wide Dynamic Range (Szeroki Zakres Dynamiki) wyrównywanie różnic poziomu

oświetlenia pomiędzy obiektem a tłem. Umożliwia np. obserwację pod słońce lub reflektory.

OSD - wyświetlanie menu konfiguracyjne kamery na ekranie, alternatywą są przełączniki

poszczególnych funkcji na tylnym panelu kamery.

ATW (Auto Tracing White Balance) - automatyczne trasowanie bieli - funkcja kamer

kolorowych, w których kamera cały czas monitoruje światło i dostosowuje kolor, aby utrzymać białe

obszary. Kamery z tą funkcją automatycznie dostosowują ustawienia koloru w celu osiągnięcia

jednolitej jakości w białych obszarach obrazu.

AWB - kolor biały kolor jest wykrywany i balansowany automatycznie, status ustawienia jest

zapisany w momencie włączenia tej funkcji. Jest odpowiedni dla środowiska o niewielkich zmianach

temperatury oświetlenia.

AWC - zapamiętanie przez kamerę wzorcowego białego przedmiotu. Gdy warunki oświetlenia

ulegną zmianie należy przeprowadzić kolejną kalibrację.

AGC (Automatic Gain Control) - automatyczna regulacja wzmocnienia, utrzymuje stały

poziom sygnału wyjściowego zwiększając tym samym odstęp sygnał–szum, obraz jest bardziej

wyraźny lecz traci na naturalności. Wyłączenie powoduje poprawę naturalności, ale zwiększenie

zaszumienia.

BLC (Backlight Compensation) - kontrola światła wstecznego - automatycznie dostosowuje

wyrównanie jasnego światła tak aby dać więcej szczegółów na ciemnych obszarach obrazu. Dobrym

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 23 z 54

przykładem może być skupienie się na szczegółach twarzy osoby, która oświetlona jest światłem

słonecznym z tyłu.

HLC - Zasłonięcie prześwietlonych punktów na obrazie.

AES (Auto Electronic Shutter) - automatyczna elektroniczna migawka - system ten stosowany

jest najczęściej w kamerze w celu dostosowania zmian oświetlenia bez użycia obiektywu auto - iris.

DNR (Digital Noise Reduction) - cyfrowa redukcja szumów - to system, który z łatwością

zmniejsza przypadkowy, jak i również stały szum, tym samym zapewnia wysoki stosunek sygnału do

szumu. DNR w wersji 3D porównuje klatkę obrazu do następującej po niej. Jeśli w rezultacie tej

analizy znajdzie różnicę pomiędzy obrazami wynikającą z zakłóceń o charakterze szumowym, to

usuwa mikroskopijne fragmenty, zastępując je punktami z klatki o lepszej jakości.

6.2

Obiektywy.

Zalecane szerokokątne z przedziału od F=2,5 do F=3,6 ; oczywiście dla Copterów / Heli im

szerszy kąt tym lepiej, dla "parapetów" już niekoniecznie.

Co decyduje o kącie ? Między innymi F - ogniskowa.

rys. Autor na podstawie danych producentów/sklepów

Uwaga, sklepy różnie podają obiektywy dla kamer mini 12mm / 13mm

rys. Autor na podstawie danych z internetu

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 24 z 54

Im szerszy kat widzenia tym większe pole obejmujemy wzrokiem w bezpośredniej bliskości

kamery. Dzięki szerokiemu kątowi możemy dostrzec przeszkody w pobliżu modelu np. drzewa,

budynki, których nie moglibyśmy zauważyć dysponując zwykłym standardowym obiektywem np.

3,6mm. Gdybyśmy siedzieli na pokładzie modelu dysponowalibyśmy dwoma parami oczu - dużo

szersze pole widzenia niż jedno oko - oraz możliwością kręcenia głową na boki . Dosyć trudno

wykonywać lot pomiędzy przeszkodami "rozglądając się" modelem na boki, gdy nie odczuwamy

przeciążeń i nasz błędnik nie podpowiada nam że spoglądając w bok zaczynamy się cofać.

Szeroki kąt nam to w pewnym sensie umożliwia - szerokie patrzenie przed model.

Dla czego szeroki kąt dla copterów / heli ? Dla tego iż w odróżnieniu od samolotów czy

parapetów potrafią latać również bokiem co niestety nie zawsze można w porę "wykryć" patrząc na

obraz z kamery z wąskim kątem. Samolot jeżeli już leci to na 95% przypadków z stałą prędkością

przed siebie (tak wiem są wyjątki hamowanie - aerodynamika), nie potrafi lecieć bokiem, nie grozi

nam więc zawadzenie skrzydłem w zawisie o drzewo lub inną przeszkodę.

Ze względu na szeroki kat pojawiają się też zniekształcenia obrazu. Im szerszy kąt tym obraz

jest "wycinany" z kawałka sfery o mniejszym promieniu, powoduje to silne odkształcenia prostych

linii zwłaszcza przebiegających z boku obrazu (Dystorsja -

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dystorsja

). W

aparatach cyfrowych stosuje się zaawansowaną optykę oraz procesory obrazu, w kamerach

przemysłowych mamy tylko jedno szkiełko i prostą analogową kamerę.

rys. Autor (poglądowy w przybliżeniu)

Poniżej przykład zastosowania obiektywów o różnej ogniskowej z wskazaniem obszaru roboczego.

Fot. Autor (poglądowy w przybliżeniu)

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 25 z 54

Mały test z kamerą GoPro, niestety obiektyw o stałej ogniskowej ale stanowi dobry przykład dystrosji

beczkowatej obrazu (

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dystorsja

).

Fot. Autor + Maciek S.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 26 z 54

7.

IMU/AHI ?

IMU - Inertial Measurement Unit, system informujący o położeniu w przestrzeni - jest potrzebne aby wyliczyć

sztuczny horyzont (inaczej w efekcie końcowym dla FPV otrzymujemy tzw. sztuczny horyzont).

Nie wszystkie systemy OSD posiadają możliwość samodzielnego generowania Horyzontu. Podawany

w opisie OSD Remzibi dysponuje jedynie wejściem TX z którego czyta informacje o współrzędnych na ekranie

na których ma wyświetlać Horyzont. Dane o pozycji Horyzontu do OSD przekazuje zewnętrzny moduł. W

swoich kompilacjach użyłem płytki Multiwii by Kuki (0.6) wraz z modyfikowanym kodem 1.9 Multiwii by

Pirzol.

Reasumując - płytka multiwii dysponuje czujnikami gyro oraz accelerometr, których pomiary są

odczytywane przez program i wysyłane do OSD.

Zmiana orientacji płytki (zamontowanie bokiem, lub do góry nogami - wymaga zmiany w kodzie pozycji

czujników)

program do multiwii + IMU uwaga: w kodzie ustawiono orientacje czujników gyro i acc - "płytka do góry

nogami"

http://www.rc-wheels.info/heli/multiwii ... 120430.zip

Poniżej ekran aplikacji do konfiguracji płytki Multiwii (niezbędny do np. ustawienia orientacji czujników i

sprawdzenia poprawności działania) oraz sama płytka w wersji 0.6

Fot. Kuki/Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 27 z 54

płytka Multiwii zainstalowana na KDS 450SV (zielona nad odbiornikiem), oraz w roli kontrolera gimbala

Fot. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 28 z 54

8.

GPS - RTH z satelity.

GPS - "Global Positioning System" Zbudowany przez Armię USA - Departament Obrony Stanów

Zjednoczonych, obejmujący swoim zasięgiem całą kulę ziemską -system globalnej nawigacji, umożliwia

precyzyjnie określenie położenia obiektu na globie ziemskim, za pomocą sygnałów przesyłanych przez

satelity (31) krążące wokół ziemi. Do prawidłowego określenia lokalizacji jest wymagane minimum 3 satelity.

W zastosowaniach FPV interesuje nas zwiększona precyzja minimum 8-9 (z max. widocznych 12).

Wikipedia:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Global_Pos ... .C5.82ania

Fot. Wikipedia, Autor

Za pomocą modułów GPS możemy określać:

•

wysokość - jedynie zgrubnie pod warunkiem, że obiekt jest w ruchu,

•

prędkość obiektu,

•

położenie geograficzne N/E - pomocne gdy zgubimy model, szukamy na podstawie zapisu video z

OSD itp...

•

elektroniczny kompas - wskazujący kierunek na lądowisko

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 29 z 54

•

czas

•

RTH - Return to Home – autopilot

RTH - Return to Home – autopilot

System przejmujący pilotowanie maszyny, współpracujący z GPS. Za jego pomocą w przypadku utraty sygnału

sterującego z ziemi lub na podstawie innych warunków - model jest kierowany do zdefiniowanego punktu na

kuli ziemskiej. Dostępne są systemy w zasadzie na każdy typ maszyny latającej, znaczącym ograniczeniem jest

cena (przynajmniej w przypadku Helikopterów) ... Proste systemy RTH nie potrafią określić np. ilości energii

niezbędnej do powrotu - może jej więc zabraknąć, wymagają również myślenia od programującego je Pilota.

Jeżeli zaprogramujemy dane nawigacyjne "HOME" będąc np w domu w Krakowie a wystartujemy z lotniska w

Warszawie i utracimy połączenie z modelem... to model poleci na współrzędne HOME w Krakowie. kiedyś był

taki przypadek opisywany w sieci …"VAT".

przykładowy moduł RTH z OSD itp..

http://www.fpvflying.com/products/RC-Fl ... -unit.html

Fot. fpvflying.com

9.

Na ziemi - Stacja bazowa, google ?

9.1

Baza.

Stacja bazowa czyli niezbędnik na ziemi pilota FPV. Co może zawierać stacja bazowa:

- odbiornik Video RX (zgodny z nadajnikiem na pokładzie modelu)

- złącze do anteny / antene odbiornika video

- monitor LCD (odporny na brak sygnału AV lub słaby poziom - brak bluescreen)

- zasilanie w/w elementów akumulator Li-Pol lub Pb / zasilacz

- walizka na powyższe elementy

Opcjonalne

- rejestrator video AV

- statyw

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 30 z 54

Fot. Autor

Polecam na początek zakup monitora LCD z „demobilu”. Używany monitor LCD 7"-11" można kupić od 50-

150zł co stanowi około 1/10 ceny googli LCD. Powyżej widać monitor który w zasadzie jest zestawem DVD ,

kupiony jako uszkodzony (nie działa DVD) ale doskonale czyta filmy z Pendriva jak i wyświetla na ekranie LCD

z wejścia AV. Dodatkowo posiada regulację jasności - przydatne w polu i dużym słońcu.

9.1

Google / LCD FPV

Google - Inaczej specjalne okulary w których zamiast szkieł mamy mini ekrany LCD. Podobnie jak w

standardowych ekranach mamy różną nominalną rozdzielczość jaką są w stanie pokazać nam wbudowane

ekrany LCD. Należy wiec uważać "na okazje", czasem lepszy jest używany zwykły monitor LCD niż google z

rozdzielczością 320x240 pikseli.

Ceny zestawów zawierają się pomiędzy 290 - 400 $. W zestawie otrzymujemy, google, [opcja] odbiornik

Video RX, [opcja] nadajnik video Tx.

Google mają oprócz ceny jeszcze inne wady:

- cena,

- dla pilotów noszących okulary trudno stosować szkła korekcyjne,

- gdy zachodzi potrzeba szybkiego zdjęcia googli i zlokalizowania modelu w powietrzu (awaria video itp),

nasze oczy muszą się dostosować do nowych warunków oświetleniowych co zajmuje cenny czas...,

- pomimo dwóch ekranów LCD nie generują obrazu 3D.

W sklepach FPV szukamy "Headset System"

Fot. Hobbyking/Foxtechfpv

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 31 z 54

9.2

Diversity

Diversity - Moduł elektroniczny analizujący jakość sygnału Video przesyłanego z pokładu modelu (stosujemy

wtedy dwa nadajniki i odbiorniki video pracujące równolegle na różnych częstotliwościach). Moduł diversity

automatycznie wybiera sygnał o najlepszym parametrze i podaje go na monitor LCD. Instalujemy go w bazie -

"na ziemi".

http://www.rangevideo.com/index.php?mai ... cts_id=216

Fot. rangevideo.com

9.3

Recorder - Nagrywamy + kamery HD

Latamy już FPV, podziwiamy widoki z góry i ... pasuje się pochwalić rodzinie i znajomym.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 32 z 54

W brew pozorom rejestrator video lotu nie służy tylko promocji własnych osiągnięć. Dzięki rejestratorowi w

stacji bazowej mamy swego rodzaju czarną skrzynkę w której zapisujemy przebieg lotu. Jeżeli utracimy nasz

model, gdzieś spadnie i się rozbije, to dzięki zapisanym informacjom na filmie możemy znaleźć jego ostatnią

pozycję z GPS (zakładając że link video działał do końca).

Zapis video z przebiegu lotu, dwa podejścia:

- na pokładzie modelu

- na ziemi w stacji bazowej

Pierwsze podejście na pokładzie modelu.

Kilka minusów, gdy stracimy model nasza skrzynka równiez przepadnie, ponadto często wibracje (heli)mogą

wpływać ujemnie na jakość materiału filmowego.

Niewątpliwą zaletą jest jednak fakt, iż gdy zastosujemy lekką kamerkę HD otrzymamy wspaniałe zdjecia i

filmy z powietrza. Zapis realizowany na kartach SD lub innych nośnikach danych. Rozdzielczość zależy od

kamery, FULL HD to już chyba standard (Helikowcom polecam 720P 60fps - minimalizujemy jednak wibracje

czyli wszystko wyważone).

przykłady lekkich kamer:

- Sony Bloggie PM5 (Full HD, +720p 60fps)

Fot. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 33 z 54

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 34 z 54

- HD HERO2 (full HD)

fot. gopro.com

fot. MaciekS

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 35 z 54

- Horyzon HD 1080p

http://www.foxtechfpv.com/horyzonhd-ful ... p-567.html

fot. foxtechfpv.com

- HD Wing Camera 1280x720p 30fps 5MP CMOS

Fot. hobbyking.com

- HD Wing Camera II - Full HD 1920x1080P 30FPS

Fot. hobbyking.com

- Turnigy KeyChain Camera w/o memory card

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 36 z 54

Fot. Hobbyking

- JVC GC-XA1 ADIXXION (nowość: stabilizacja obrazu, waży jedynie 126 gramów)

Fot. JVC

itp. możliwości i wersji lekkich kamer jest dużo

Odradzam stosowanie równoległe kamery HD do zapisu materiału oraz do pilotowania maszyny.

Część kamer daje taką możliwość, np. Sony Bloggie PM5 (posiada wyjście Video), jednak opóźnienia jakie

występują w transformacji obrazu cyfrowy/analog w znacznym stopniu utrudniają pilotowanie maszyny On-

LINE. Inne minusy np. przechodzenie w "tryb USB" lub wyłączenie się ze względu na słaby akumulator itp.

przypadki pokazano powyżej w rozdziale "Kamery video".

Przykład opóźnień widać na poniższym filmie:

Drugie podejście - zapis na ziemi w stacji bazowej

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 37 z 54

Bardzo często stosowany równolegle z pierwszym podejściem. Materiały zapisane w stacji bazowej

nie ulegną zniszczeniu na wskutek katastrofy modelu. Stanowią zabezpieczenie pilota w sytuacjach gdy utraci

sterowanie modelem (zapisana lokalizacja GPS na filmie video). Ze względu na transmisję analogowego

sygnału video poprzez link radiowy jego jakość nie jest zachwycająca - w sumie to tylko czarna skrzynka.

Jednak zapis video z lotu oraz informacje OSD pokazywane na ekranie - czas lotu, dystans , wysokość czy

prędkość stanowią również dużą atrakcje dla zainteresowanych tematem FPV.

Na czym nagrywać na ziemi - w stacji bazowej ? Na wszystkim co potrafi zapisać analogowy sygnał

Video PAL. Nośnikiem są kasety DV, karty pamięci, pendriv, wszystko zależy od rodzaju rejestratora jaki

użyliśmy. Rozdzielczość ograniczona jakością analogowego sygnału, zazwyczaj 640x480pix.

Przykłady:

- Manta HD2000 (zapis na Pendrive, HDD, SD)

Fot. Autor

- Kamery mini-DV itp.

diem znalazł - link do listy kamer z wejściem Video AV przez które możemy nagrywać. Od siebie dodam że

większość kamer z oznaczeniem "i" posiada taką możliwość. przed zakupem jednak radzę sprawdzić kartę

katalogową producenta, często właściciel kamery nie wie o jej możliwościach.

http://www.rcgroups.com/forums/showthread.php?t=1070357

Fot. Sony

- Portable D1 AV Recorder

Coraz wiecej tego typu urządzeń pojawia się na rynku...

Fot. Foxtechfpv.com

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 38 z 54

- Notebook + sprzęt w postaci USB Video Graber

zapis do pliku za pomocą programów:

* programem VLC

http://www.videolan.org

* programem Polskiej produkcji - breweryhills , dedykowanym

do zadań FPV

http://rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=4080&start=0

Fot. Autor + HP + China

itp. itd... wszystko co zapisuje Analogowy sygnał Video na dowolnym nośniku...

10.

Anteny - miotacze fal

Anteny/radio Ogólnie - temat na książkę.... zastosowałem dosyć duże uproszczenia, mam nadzieję, że bez

szkody dla tematu.

Źródło:

http://www.dipol.com.pl

O tym jak ważna jest stabilna łączność z modelem FPV nie trzeba przekonywać chyba nikogo. Jednym

z elementów wpływającym na jakość połączenia radiowego jest Antena, właściwie dobrana do częstotliwości

na której nadajemy/odbieramy i zestrojona z naszym radiem.

Wszystko jest ok dopóki latamy na "fabrycznie" zestrojonych urządzeniach radiowych. Antenę dobrał za nas

producent - zazwyczaj są to anteny dla całego podzakresu częstotliwości tj. grupy kanałów - czyli mało

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 39 z 54

optymalne. Co jeżeli jednak zechcemy latać dalej wyżej i z większymi mocami na prototypowych

urządzeniach radiowych? Musimy zbudować antenę zapewniającą stabilną łączność.

Film - przykład z porównaniem anten fabrycznych - baciki i o polaryzacji kołowej.

Podstawowe parametry anteny.

Antena niby nic skomplikowanego - kawałek drucika, płytki miedzianej i obudowa - a jednak...

Konstrukcja anteny, jej budowa jest ściśle powiązana z:

- pasmo, częstotliwość na jakiej pracuje nadajnik/odbiornik

- charakterystyką, kierunek

- impedancją anteny

- zyskiem

- polaryzacją, "kątem" emitowania fali

Pasmo

zakres częstotliwości w którym antena zachowuje nominalne parametry

wpływa na nie dopasowanie, zysk i charakterystyka

Charakterystyka

Charakterystyka promieniowania opisuje wartośc natężenia pola dla różnych kierunków promieniowania

anteny, wyznaczany w tej samej odległości od anteny

Podstawowy podział to:

- dookólna - gdzie energia wypromieniowywana jest w każdym kierunku jednakowa

- kierunkowa - gdzie energia wypromieniowywana jest w określonym kierunku

Impedancja anteny

Obciążenie jakie reprezentuje antena dla generatora sygnału. Jest zalezna od geometrii anteny oraz

częstotliwości.

Na jej wartość mają tez wpływ inne obiekty w pobliżu (np. inne metalowe elementy). Sprawność układu

nadajnik-kabel-antena zależy od właściwego dobrania tej samej impedancji wszystkich elementów.

Niedopasowanie impedancji może spowodować uszkodzenia urządzenia nadawczego - to m.in. dla tego nie

uruchamiamy nadajnika bez anteny !

Optymalne dobranie impedancji nadajnika, kabla i anteny powoduje optymalne przekazanie energii z

nadajnika do anteny i jej wypromieniowanie.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 40 z 54

Zysk

Określa zdolność do kierunkowego wypromieniowywania energii i ile razy moc promieniowana przez antenę

jest większa od mocy promienowanej przez antenę wzorcową (Izotropową - bezkierunkową)

Polaryzacja

Płaszczyzna w której antena emituje wiązkę radiową, w której zmienia się pole elektryczne. Fale

elektromagnetyczne drgają w ściśle okreslonych płaszczyznach. Określamy je względem horyzontu i dzielimy

na pionowe i poziome.

Gdy drgają w obu płaszczyznach – mówimy o polaryzacji kołowej lub eliptycznej – prawoskrętnej i

lewoskrętnej. W przypadku gdy antena emituje fale w jednej płaszczyźnie: pionowej lub poziomej mówimy o

polaryzacji liniowej.

Dla czego stosujemy różne czestotliwości i dla czego nadajniki o niższych częstotliwościach mogą miec

mniejsza moc i ten sam zasięg co nadajniki o wyższych częstotliwościach i wyższych mocach?

Ogólnie tłumacząc, im krótsze fale tym silniej są tłumione przez atmosferę i zjawiska atmosferyczne.

Częstotliwość Długość fali

1-2 GHz 30-15 cm

2-3 GHz 15-7,5 cm

4-6 GHz 7,5-3,25 cm

Rodzaje anten:

A.

Panelowe

Posiadają polaryzację liniową, pionową lub poziomą w zależności od położenia względem ziemi elementu

aktywnego. 99% anten panelowych to anteny kierunkowe. Dla częstotliwości 2,4GHz, 5,8GHz są

dostępne na rynku jako anteny do WI-FI. Budowa tych anten jest na tyle prosta, że można je

samodzielnie wykonać w garażu.

fot. dipol.com.pl

B.

Yagi

Największa zaletą to szeroki kąt pracy, (w zalezności od konstrukcji poziomo 46 stopni, pionowo 42

stopnie) dzięki czemu ustawienie anteny nie musi być tak dokładne.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 41 z 54

fot. dipol.com.pl

charakterystyka A+B rys. dipol.com.pl

C.

Anteny dookólne

Posiadają w poziomie szerokość wiązki równą 360 stopni.

Pierwsza tzw. koniczynka o charakterystyce umożliwiającej odbiór sygnału nawet pionowo nad anteną.

Druga tzw. bacik antena takiej możliwości nie posiada, powinna być skierowana bokiem do nadajnika.

fot.

http://www.rcexplorer.se

,

http://www.dipol.com.pl

charakterystyka: rys. dipol.com.pl

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 42 z 54

D.

Anteny sektorowe

O szerokim kącie połowy mocy w poziomie i bardzo wąskim w pionie. Stosowane do pokrycia dużych

obszarów o dużej gęstości ruchu.

charakterystyka: rys. dipol.com.pl

E.

Anteny Helikalne

Antena heliakalna (inaczej śrubowa) jest anteną kierunkową. Zwrot polaryzacji kołowej zależy od

kierunku nawinięcia zwojów – może być lewoskrętna lub prawoskrętna.

Fot.

http://www.rcexplorer.se/Educational/CP/CP.html

O czym pamiętamy zakładając nadajnik/antenę na model ?

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 43 z 54

- Nie uruchamiamy nadajnika z odpiętą anteną !

- Nadajnik i antenę montujemy na modelu tak aby

* była możliwie widoczna z ziemi w każdej pozycji modelu

* "kąt", kierunek wypromieniowania/odbierania wiązki radiowej był skierowany na miejsce z

którego nadajemy

* wibracje modelu nie spowodowały np. ułamania anteny nadawczej

* z dala od źródeł silnych zakłóceń np. regulatory 3F, inne nadajniki itp..

Przykład jak wykonać własną antenę dookólną - koniczynkę i nie tylko:

Antena nadaje się na krótkie dystanse, powyżej km stosujemy anteny kierunkowe z naprowadzaniem.

Opis budowy koniczynki kolegi Bartwaw ...

http://rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=7927&p ... a&start=45

a tutaj można zamawiać profesjonalnie wykonane koniczynki

http://rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=7927&p ... c&start=15

fot. bartwaw rc-fpv.pl

Bardzo przystępny opis kolegi Leszka - Leszek_K - jak zbudować koniczynkę.

http://rc-fpv.pl/viewtopic.php?t=2502

fot. Leszek_k rc-fpv.pl

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 44 z 54

I niezawodny Szwed

http://rcexplorer.se/page14/CPantennas/CL/CL.html

rys. rcexplorer.se

Wtyki - Złącza

Przed dorobieniem / zamówieniem nowej anteny wraz z przewodem często nie wiemy jakiego typu

złącze jest w naszym zestawie. Poniżej najczęściej spotykane.

Fot. Bartwaw rc-fpv.pl

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 45 z 54

Strefa Fresnela - Ważne !

- latamy starając się unikać przeszkód terenowych (drzewa, zarośla, budynki, górki) pomiędzy modelem a

pilotem.

Dodatkowo należy tak planować lot aby unikać sytuacji w której, przeszkody terenowe znajda się w

połowie (w przybliżeniu) odległości pomiędzy modelem a pilotem (nadajnikiem/odbiornikiem) blisko linii

łączącej model - pilot (propagacja fal).

(1) Brak widoczności radiowej anten. Łącze nie działa. Tracimy model.

(2) Obecność przeszkód w pierwszej strefie Fresnela powoduje, że łącze radiowe przestaje działać...

(3) Widoczność anten i brak przeszkód w pierwszej strefie Fresnela. Łącze radiowe działa.

rys. Autor

Strefa Fresnela

A - odległośc pomiędzy drugą anteną a przeszkodą

B - odległość pomiędzy antenami

C - Promień pierwszej strefy Fresnela

H - wysokość na jakiej powinien znajdować się model aby przeszkoda H1 nie wpływała na Strefę Fresnela

H1 - wysokość przeszkody w połowie odległości od modelu

Ho - wysokość na jakiej musi być model nad przeszkodą o wysokości H1 aby było go widać z miejsca "sterowania"

*przykłady dla częstotliwości 2400MHz, 5600MHz z bardzo zgrubnie obliczoną wartością H - przewyższenia

jakie musimy osiągnąć w stosunku do przeszkody H1.

Zakładając, że w połowie odległości od modelu pojawia się przeszkoda o wysokości H1, aby nie utracić

łączności z modelem powinien on znajdować się na wysokości minimum H (w przybliżeniu):

Rys. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 46 z 54

Jak widać wraz z wzrostem odległości zwiększa się średnica strefy Fresnela, powoduje to konieczność

znacznego zwiększania wysokości (H) lotu modelu na większych odległościach od bazy aby utrzymać

prawidłową łączność radiową.

obliczenia A,B,C na podstawie:

http://www.cyberbajt.pl/cyber.php?get=w ... liczenia,4

,

11.

Tracking - śledzimy ?

Tracking - stosowany przy LongRange - długodystansowcach, system elektroniczny który na podstawie

poziomu sygnału radiowego (Video TX, Telemetri itp.) lub danych z GPS z pokładu maszyny - kierujący

antenę/ kamerę w kierunku obiektu latającego.

Załóżmy, że jesteśmy skupieni na pilotowaniu i obserwujemy model na ekranie LCD/Googlach, może

wystąpić sytuacja w której nasz model wyjdzie z wiązki radiowej anteny kierunkowej (wlecimy np. za plecy,

lub przy dużych odległościach stopień odchylenia od głównego linku radiowego będzie zbyt duży), wtedy

jedynym ratunkiem jest ponowne awizowanie anten - ale jak nakierować antenę na model trzymając drążki

aparatury z oczami w ekranie ?

Do tego czasem nie widać modelu ,

- dla tego wymyślono automatyczny Tracking. System trackingu automatycznie kieruje antenę za modelem

starając się utrzymać jak najwyższy poziom sygnału - Video TX, telemetrii, nawigacyjne GPS itp. - w zależności

którym jest wysterowany.

przykładowe obrazki

http://www.foxtechfpv.com/flydream-auto ... p-245.html

Fot. foxtechfpv.com

Film, ilustrujący działanie systemu śledzącego.

http://vimeo.com/36695133

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 47 z 54

12.

Schemat FPV (2)

Znamy już większość możliwych do zastosowania w naszym FPV elementów. Poniżej przykładowy schemat

połączeń - dla orientacji gdzie są zlokalizowane.

Wersja bardzo rozbudowana: Rys. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 48 z 54

Wersja podstawowa, prezentowana na początku dokumentu: Rys Autor

13.

Linki – supermarket

Czyli gdzie kupujemy nasze zabawki, najlepsze sklepy ?

http://www.foxtechfpv.com/

http://www.rangevideo.com/

http://www.securitycamera2000.com/

http://www.rc-electrotown.pl

http://www.pitlab.pl/pitlabsklep.html

(sklep m.in. OSD itp..)

1.

http://www.rangevideo.com

Rangevideo - Miami/USA

2.

http://nghobbies.com

New Generation Hobbies – Canada

3.

http://www.globe-flight.de

Globe-flight - Germany

4.

http://www.fpvsystems.com/

fpvsystems – Spain

5.

http://hobbywireless.com/cart/index.php

Hobbywireless – Texas

6.

http://shop.righthere.nu/fpv-first-pers ... at_73.html

E-Store Rotterdam – Netherlands

7.

http://readymaderc.com/store/

Readymaderc - USA

8.

http://www.futurehobbies.com

Futurehobbies - USA

9.

http://www.firstpersonview.co.uk

Firstpersonview – UK

10.

http://www.rc-tech.ch

Rc-tech - Switzerland

11.

http://www.dpcav.com/xcart/home.php

dpcav- USA

12.

http://electronicarc.com/catalogo/

Electronicarc - Spain

13 .

http://www.thecommerce.es/epages/ea0697 ... Categories

DMD Shop – Spain

14.

http://www.flytron.com/

Flytron - Turkey

15.

http://www.mongrelgear.com.au/

Mongrelgear - Australia

16.

http://www.fpvhobby.com/

fpvhobby - Turkey

17.

http://www.foxtechfpv.com/

Foxtechfpv - China

18.

http://www.fpv4ever.com/

fpv4ever – France

19.

http://www.fpv-bsas.com.ar/ventas.htm

bsas – Argentina

20.

http://www.fpvflying.com

fpvflying - Denmark (sent directly from China!)

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 49 z 54

21.

http://www.bevrc.com/index.php

bevrc - China

22.

http://shop.fyetech.com/

Fyetech - China

23.

http://himodel.com/sort.php?sub2=HC

Himodel - China

24.

http://www.lowpricerc.com/index.php?cPath=36

Lowpricerc - China

25.

http://www.hobbyking.com/hobbyking/stor ... entCat=172

Hobbyking - China

26.

http://www.blackwidowav.com/

Black Widow AV - USA

27.

http://tinyurl.com/2c4vgal

Aeromodelos AMB - Brazil

28.

http://tienda.stockrc.com/epages/eb0140 ... Categories

Stock rc - Spain

29.

http://www.infinity-hobby.com/main/inde ... 742f98cffb

Infinity-hobby - USA

30.

http://www.aeronautikhobby.com/

Aeronautikhobby - Sweden

31.

http://www.dronesvision.com/categories/FPV/

Dronesvision - follows

32.

http://www.fpv-galaxy.de/

Fpv-galaxy -Germany

33.

http://www.pitlab.com/

Pitlab-Polska

http://www.pitlab.pl/pitlabsklep.html

(sklep m.in. OSD itp..)

34.

http://www.rctechshop.com/loja/index.ph ... kih736vcj0

Rctechshop - Brazil

35.

http://www.fastbkp.com/loja64/produtos. ... tegoria=18

Fast Shop Hobby - Brazil

36.

http://www.phoenix-fpv.com/

Phoenix-fpv- USA

37.

http://www.skylarkfpv.com/store/index.p ... ommon/home

Skylarkfpv- China

38.

http://www.fpv-plastics.com/

Fpv-plastics - Holland

39.

http://videoaerialsystems.com/products/

Videoaerialsystems - follows

40.

http://fpv-japan.com/

fpv-japan - Japan

41.

http://www.team-blacksheep.com/

team-blacksheep - follows

42.

http://uav.org.pl/

UAV.org - Poland

43.

http://visual-rc.com/catalog

Visual-rc - USA

44.

http://pandapeeps.com/

Pandapeeps - USA

45.

http://www.dragonlabseu.bigcartel.com/

Dragonlabs-eu - GB

46.

http://www.hobbyic.com/categories.php?c ... PV-%26-UAV

Hobbyic - China

14.

Przykładowa realizacja Gaui550 FPV

Jakub i nasz Gaui550 FPV...

Fot. Autor

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 50 z 54

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 51 z 54

15.

Dyskusja o raz pytania i odpowiedzi

Dyskusja o raz pytania i odpowiedzi na temat prezentowanych tu informacji znajdują się w wątku:

http://heli-team.pl/forum/viewtopic.php?f=68&t=1892&start=0

Niniejsze opracowanie, znajduje się:

http://heli-team.pl/forum/viewtopic.php?f=68&t=1893

16.

Wypadki, jeszcze raz o bezpieczeństwie ….

Jak wspominałem w powyższym opracowaniu, bezpieczeństwo osób postronnych - to priorytet dla Pilota BSP FPV.

Żadne ubezpieczenie nie zrekompensuje utraconego zdrowia lub życia!

1.

przykład – jeden z wielu, zawiera drastyczne zdjęcia, wypadek podczas eksploatacji modelu na lotnisku...

Dla niedowiarków lub twierdzących, że model nic nikomu nie zrobi... Jak myślicie , ile może kosztować

operacja plastyczna ?

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=XZf0k1kWEr4

2.

kolejny przykład - m.in. Utrata GPS spowodowała śmierć inżyniera Camcopter.

Źródło:

http://www.ainonline.com/aviation-news/ain-defense-perspective/2012-06-01/uav-crash-korea-linked-
gps-jamming

http://www.diydrones.com/profiles/blog/show?id=705844%3ABlogPost%3A863455&commentId=705844%3AC
omment%3A863417&xg_source=activity

------------

Zagłuszanie sygnałów GPS przez Koreę Północną prawdopodobnie przyczyniły się do śmiertelnej

katastrofy Schiebel S-100 Camcopter UAV koło Incheon w Korei Południowej, 10 maja. Mały helikopter
rozbił się, uderzając w jego stację bazową zlokalizowaną w samochodzie - "Ground Control Vana", zabijając
inżyniera z firmy Schiebel (inżynier lotnictwa, który zginął to 50-letni Słowak z b. dużym doświadczeniem)
i raniąc dwóch zdalnych pilotów-Koreańczyków.

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 52 z 54

Fot:

http://www.suasnews.com/2012/05/15515/schiebel-s-100-crash-kills-engineer-in-south-korea/

Zagłuszanie zaczęło się 28 kwietnia i zakłócenia lotów pasażerskich do lotnisk dwóch Seulu, Kimpo i

Incheon. Korei Południowej przedstawiciele rządu przekazał lokalnym mediom, że zagłuszanie pochodzi z
granicznego miasta Kaesong.

Schiebel (producent) powiedział, że błędne decyzje pilotów - operatorów po tym jak Camcopter

stracił sygnał GPS doprowadziły do wypadku, kilka minut później. UAV są wyposażone w wiele zapasowych
inercyjnych jednostek pomiarowych (Imus) (dla zastąpienie GPS w razie awarii) - inf. producenta.
Rejestratory na pokładzie UAV i stacji naziemnej zostały spalone podczas wypadku, i nie pozostały żadne
dane wyjaśniające wypadek.

Rozbity UAV działał w Korei Południowej od października 2008 roku, najprawdopodobniej dla

demonstracji dla agencji rządowych. Schiebel zarządził pięciodniowe uziemienie wszystkich S-100 S w dniu
15 maja. We wczesnym briefingu kwietnia z udziałem Ain, Raytheon UK twierdził, że jest światowym
liderem w dziedzinie GPS anty-jam technologii. Firma zauważyła, że Korea Północna została zagłuszania z
pojazdów lądowych, i że niezabezpieczone platformy mogą mieć problem w promieniu do 10 kilometrów.

Raytheon UK przekazał iż, dostarczył ponad 7000 jam-odpornych anten do USA i około 20 innych

krajów na samoloty, śmigłowce, broń i pojazdy lądowe. Zawierają cyfrową technologię, która chroni
platformy na większej powierzchni niż, wcześniejsze systemy analogowe.

Na podstawie umowy Pentagonu, Raytheon UK opracowała również mniejszą wersję odpowiednią dla

UAV i śmigłowców lekkich.

Fot. Schiebel

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 53 z 54

17.

Źródła, literatura, VIP - FPV.

www.rc-fpv.pl

www.rc-cam.pl

www.bezzalogowce.pl

www.heli-team.pl

www.dipol.com.pl

www.youtube.pl

www.vimeo.com

www.videoaudio.pl

www.fpvflying.com

www.ulc.gov.pl

isap.sejm.gov.pl

www.transport.gov.pl

www.szybowce.com

Maciej Dróżdż

www.fis.pansa.pl

http://psp.org.pl

www.igunia.pl

Uwagi do tekstu na forach:
Artu, miszcz_waw, Diem, Bartwaw, Gmeracz, Ramotny,

oraz wielu innych

www.rcgroups.com

www.foxtechfpv.com

www.securitycamera2000.com

www.rcexplorer.se

www.videoaudio.pl

pl.wikipedia.org

www.rangevideo.com

www.hobbyking.com

www.RCconcept.pl

Thomas Scherrer - rcgroups.com

www.corona-rc.com

www.frsky-rc.com

www.rcgroups.com

www.rcexplorer.se

www.heli-team.pl

Wypowiedzi na forach:
Zbig, Pitlab, Miśio, Remzibi, MarekM,krall, kuki83, Mifau,
Peter, mariuszx, Rurek, Kefir, sigreg, smootny, Leszek_K,
…
oraz wielu innych

Encyklopedia FPV opracowano dla

http://heli-team.pl

aktualizacja: 20120815 11:38

str. 54 z 54

18.

Zastrzeżenia prawne.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zawarte w niniejszym opracowaniu informacje, materiały, zdjęcia,
rysunki elementy graficzne stanowią własność Autorów i/lub innych wskazanych właścicieli i

nie

mogą być używane w celach handlowych/zarobkowych

.

Wszelka modyfikacja niniejszego dokumentu jest zabroniona.

Dane zawarte na stronach niniejszego opracowania mają charakter wyłącznie informacyjny i nie
mogą być wykorzystywane w celach operacyjnych, zarobkowych.

Autor oświadcza, że nie bierze odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody z tytułu posłużenia
się zamieszczonymi informacjami, materiałami, artykułami lub elementami graficznymi, jak
również nie gwarantuje ich ścisłości, kompletności, bezbłędności i aktualności.

Opracowanie nie stanowi „wiedzy ostatecznej” i nie wyczerpuje zagadnień związanych z FPV a
zwłaszcza z bezpieczeństwem SP. Część obliczeń i danych podanych w tabelach została wykonana z
bardzo dużym przybliżeniem.

Przed podjęciem jakichkolwiek działań na podstawie informacji zawartych na w niniejszym
opracowaniu, należy je najpierw zweryfikować na podstawie stosownych publikacji lotniczych,
aktualnych regulacji prawnych lub odwiedzając fora dyskusyjne FPV.


Za dostępność i zawartość linków podanych/wskazanych w niniejszym opracowaniu, Autor nie
ponosi żadnej odpowiedzialności.