operator maszyn i urzadzen odlewniczych 812[03] o1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Robert Klarecki

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[03].O1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr Janusz Górny

mgr inż. Marek Olsza

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[03].O1.05.
„Analizowanie układów elektrycznych i automatyki przemysłowej”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń odlewniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe elementy i prawa obwodu elektrycznego

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawy miernictwa elektrycznego

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Maszyny elektryczne i transformatory. Instalacje elektryczne

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Układy sterowania i automatyki przemysłowej

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
odlewniczych.

Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego

zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w nim
następujące części:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

wiczenia,

–

ewaluacja osiągnięć ucznia,

–

literatura.
Wymagania wstępne określają umiejętności jakie uczeń powinien mieć ukształtowane

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do
zaliczenia jednostki modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w tej jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku zamieszczono także dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują one

sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych w programie
jednostki modułowej.

wiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się w poradniku dla ucznia), zawierają

polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane metody nauczania – uczenia się oraz środki
dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia uczeń powinien ukształtować umiejętności
niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej,

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testów osiągnięć

szkolnych: wielokrotnego wyboru oraz próby pracy. W poradniku dla nauczyciela
zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. Wszystkie zadania
zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem nauczania oraz sprawdzają, czy
uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Należy stosować metody z zakresu strategii problemowej (metody problemowe) i operacyjnej
(metody praktyczne). Formy organizacyjne pracy powinny być zróżnicowane począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[03].O1.01

Przestrzeganie wymagań

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

812[03].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

812[03].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

812[03].O1.05

Analizowanie układów

elektrycznych i automatyki

przemysłowej

812[03].O1.06

Stosowanie podstawowych technik

wytwarzania części maszyn

812[03].O1

Techniczne podstawy zawodu

812[03].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych

i narzędziowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

korzystać z różnych źródeł informacji technicznej, jak: Polskie Normy, poradniki,

−

analizować treść zadania, dobierać metody i plan rozwiązania,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki, takimi jak: masa, siła,
prędkość,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, tabel,

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

dokonywać oceny swoich umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

rozróżnić podstawowe wielkości dotyczące energii elektrycznej oraz określić ich
jednostki,

–

rozpoznać na podstawie schematu elementy obwodu elektrycznego prądu stałego
i przemiennego,

–

scharakteryzować materiały: przewodzące, półprzewodzące izolacyjne, magnetyczne,
konstrukcyjne,

–

zmierzyć natężenie prądu i moc w obwodach prądu stałego oraz przemiennego
jednofazowego i trójfazowego,

–

rozróżnić instalacje mieszkaniowe i przemysłowe,

–

dobrać układ zabezpieczeń w obwodzie elektrycznym,

–

określić średnicę przewodu w zależności od wielkości mocy,

–

rozróżnić połączenia odbiorników szeregowo, równolegle, w gwiazdę i w trójkąt,

–

rozróżnić: uziemienie ochronne, uziom, przewód uziemiający i zerowanie,

–

zmierzyć rezystancję izolacji i rezystancję uziemienia,

–

rozpoznać typowe usterki i uszkodzenia w obwodach instalacji i osprzęcie elektrycznym
maszyn i urządzeń,

–

wyjaśnić zasadę działania transformatora, prądnicy, silnika elektrycznego,

–

wskazać różnice w budowie i pracy prądnicy, silnika i transformatora,

–

określić parametry maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie tabliczki
znamionowej,

–

rozróżnić podstawowe elementy elektroniczne,

–

rozróżnić podstawowe elementy układu sterowania,

–

określić przeznaczenie elementów układu sterowania,

–

rozróżnić elementy układów automatyki przemysłowej,

–

odczytać proste schematy układów automatycznej regulacji,

–

posłużyć się Polskimi Normami, katalogami oraz poradnikami,

–

przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy przy urządzeniach elektrycznych,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony od porażeń prądem
elektrycznym, ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[03].O1

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[03].O1.05

Temat: Pomiar mocy w obwodach prądu stałego.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności pomiaru mocy w obwodzie prądu stałego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonania pomiarów zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

−

dobrać mierniki i odpowiednio ustawić mierniki do pomiaru mocy w obwodach prądu
stałego,

−

połączyć obwód prądu stałego na podstawie schematu,

−

zmierzyć moc, napięcie i natężenie prądu w obwodzie prądu stałego,

−

zaproponować układ do pomiaru mocy w obwodzie prądu stałego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas:

135 minut.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania (tekst przewodni

do wykonania ćwiczenia),

−

stanowiska pomiarowe,

−

zasilacz prądu stałego,

−

watomierz, dwa multimetry (ewentualnie amperomierz i woltomierz),

−

odbiorniki prądu stałego (żarówki różnych mocy),

−

przybory do pisania,

−

arkusze papieru do notatek.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem ćwiczenia jest pomiar mocy w obwodzie prądu stałego metodą techniczną

i watomierzem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1.

Jakie mierniki służą do pomiaru mocy w obwodzie prądu stałego metodą techniczną?

Jakim miernikiem posługujemy się przy pomiarze mocy?

Jakie są zasady ustawienia na mierniku właściwej pozycji przełącznika zakresów
(pokrętła)?

W jaki sposób włączamy do obwodu prądu stałego woltomierz i amperomierz?

W jaki sposób włączamy do obwodu watomierz?

Z jakiego wzoru należy skorzystać, żeby obliczyć moc w układzie na podstawie pomiaru
napięcia i natężenia prądu?

PLANOWANIE
Sporządź plan pracy z uwzględnieniem następujących czynności:
1.

Zaplanuj kolejność czynności do pomiaru mocy metodą techniczna i watomierzem
(uwzględniając bezpieczeństwo pomiarów) .

Wybierz i zastanów się w jaki sposób przygotujesz mierniki do pomiarów (przełącznik
zakresów, podłączenie przewodów).

Ustal, jak praktycznie wykonać połączenia przewodów według schematu.

Przygotuj tabelkę, w której będziesz zapisywał pomiary.

UZGODNIENIE
1.

Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.

Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE

Zapoznaj się z instrukcją stanowiskową BHP.

Zapoznaj się ze sposobem załączenia napięcia (zasilacz, lub wyłącznik).

Zgromadź i opisz przyrządy i urządzenia, które będziesz wykorzystywał podczas pomiaru.

Przy odłączonym napięciu zmontuj układ do pomiaru mocy metoda techniczną.

Uwaga: włączenia napięcia zasilania możesz dokonać jedynie za zgodą nauczyciela, po
uprzednim sprawdzeniu przez niego poprawności połączeń!

Wykonaj pomiary i zanotuj wyniki w przygotowanej tabelce.

Przy odłączonym napięciu zmontuj układ do pomiaru mocy za pomocą watomierza.

Uwaga: kolejnego włączenia napięcia zasilania możesz dokonać jedynie za zgodą
nauczyciela, po uprzednim sprawdzeniu przez niego poprawności połączeń!

Wykonaj pomiary i zanotuj wyniki w przygotowanej tabelce.

Porównaj wyniki pomiarów przy wykorzystaniu obydwóch metod.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZANIE
1.

Czy prawidłowo zostały dobrane i ustawione (przełącznik zakresów, podłączenie
przewodów) mierniki?

Czy prawidłowo został wykonany układ połączeń?

Czy prawidłowo zostały odczytane wartości mierzone (np., czy uwzględniono wielkości
podwielokrotne)?

Czy prawidłowo obliczono moc w układzie na podstawie natężenia prądu i napięcia?

Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

Sprawdź jaką moc pobierają różne urządzenia, które wykorzystujesz w domu. Które

z nich pobierają dużą moc, a które mniejszą. W jaki sposób możesz w bardziej ekonomiczny
sposób (oszczędniej) korzystać z urządzeń elektrycznych?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć nr 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[03].O1

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[03].O1.05

Temat: Połączenie uzwojeń silnika na tabliczce zaciskowej „w gwiazdę” .

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności wykonywania połączenia „w gwiazdę” na tabliczce

zaciskowej silnika.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonania połączenia silnika zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać mierniki potrzebne do sprawdzenia prawidłowości połączeń uzwojeń silnika ,

−

dobrać narzędzia potrzebne do wykonania połączenia uzwojeń silnika na tabliczce
zaciskowej,

−

połączyć uzwojenia silnika w „gwiazdę”,

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas:

60 minut.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania (tekst przewodni

do wykonania ćwiczenia),

−

silnik 3-fazowy z możliwością połączenia uzwojeń na tabliczce zaciskowej,

−

przewody zasilające do silnika (np. z wtyczką 3-fazową),

−

narzędzia potrzebne do wykonania połączeń (komplet wkrętaków, komplet kluczy

nasadowych),

−

omomierz,

−

megaomomierz

−

instrukcja do silnika (lub odpowiednia literatura),

−

przybory do pisania,

−

arkusze papieru do notatek,

−

stanowisko do podłączenia silnika do sieci zasilającej.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem ćwiczenia jest połączenie uzwojeń silnika na tabliczce zaciskowej

„w gwiazdę”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA

Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów

z pracą metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1.

Jak podłączone są do tabliczki zaciskowej wyprowadzenia uzwojeń silnika?

W jaki sposób można połączyć uzwojenia silnika na tabliczce zaciskowej?

Jakie pomiary należy wykonać aby stwierdzić prawidłowość podłączenia uzwojeń silnika
do tabliczki zaciskowej?

Jakie pomiary należy wykonać aby stwierdzić brak uszkodzenia izolacji uzwojeń silnika?

Jakich mierników należy użyć, aby dokonać obydwu pomiarów?

Jakimi narzędziami należy posłużyć się, aby połączyć na tabliczce zaciskowej uzwojenia
silnika?

PLANOWANIE
Sporządź plan pracy z uwzględnieniem następujących czynności:
1.

Ustal, w jaki sposób powinny być podłączone do tabliczki zaciskowej uzwojenia silnika.

Ustal, jakim miernikiem należy sprawdzić prawidłowość połączeń.

Ustal, w jaki sposób sprawdzić właściwy stan izolacji uzwojeń (uzwojeń względem
siebie i względem korpusu silnika).

Jakich mierników użyjesz do przeprowadzenia pomiarów.

Ustal w jaki sposób należy wykonać połączenie uzwojeń.

Zaplanuj, jakie narzędzia są potrzebne do wykonania połączenia.

UZGODNIENIE
1.

Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.

Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1.

Dobierz mierniki potrzebne do wykonania pomiaru.

Dobierz narzędzia potrzebne do wykonania połączeń.

Wykonaj pomiary i zinterpretuj wyniki.

Wykonaj połączenie uzwojeń silnika na tabliczce zaciskowej „w gwiazdę”.

Przygotuj silnik do uruchomienia.

SPRAWDZANIE
1.

Czy prawidłowo dobrano mierniki potrzebne do wykonania pomiarów?

Czy prawidłowo dobrano narzędzia do wykonania połączeń?

Czy prawidłowo wykonano i zinterpretowano pomiary?

Czy prawidłowo wykonano połączenia?

Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia i przygotowano silnik do
uruchomienia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe i ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości oraz jak ich unikać
w przyszłości. Nauczyciel podłącza silnik do sieci, aby „udowodnić” prawidłowość połączeń.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe elementy i prawa obwodu elektrycznego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapisz podane niżej wartości wielkości elektrycznych posługując się mnożnikiem

i jednostką podstawową: 250mA; 0,4kV; 2,2kΩ; 2700µA; 0,5MΩ.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

sposoby przeliczania wielkości wielokrotnych i podwielokrotnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wykonać obliczenia,

zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka.

rodki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj symbole elementów elektronicznych stosowane przy rysowaniu

schematów elektronicznych do nazw tych elementów.

rezystor

łącznik

dioda

bezpiecznik

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

symbole graficzne elementów elktronicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie symbole elementów elektronicznych,
2) dobrać nazwy z symbolami w pary.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z elementami pokazu.

rodki dydaktyczne:

−

symbole graficzne elementów (np. foliogramy),

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Połącz w pary nazwy wielkości elektrycznych z odpowiadającymi im oznaczeniami

jednostek.
Symbol wielkości elektrycznej

Oznaczenie jednostki

natężenie prądu

napięcie elektryczne

rezystancja

pojemność

Ω

indukcyjność

moc elektryczna

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zagadnienia

związane z oznaczeniami literowymi i jednostkami podstawowych wielkości elektrycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

rozpoznać symbol wielkości elektrycznej,

przyporządkować danemu symbolowi oznaczenie jednostki,

zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka.

rodki dydaktyczne:

–

tablica jednostek elektrycznych,

–

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawy miernictwa elektrycznego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiary rezystancji żarówek (dokładnie żarników) trzech różnych żarówek za

pomocą miernika uniwersalnego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia. Przypomnieć sposób ustawienia miernika na przykładzie
różnych mierników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

narysować schemat pomiarowy,

zgromadzić potrzebną aparaturę i elementy elektryczne,

wybrać tryb pracy miernika,

wykonać pomiary rezystancji żarówek,

zapisać wyniki pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania i tabelki do
wpisania pomiarów,

–

trzy dowolne żarówki o różnych parametrach,

–

miernik uniwersalny cyfrowy,

–

przybory do pisania,

–

kartki do notatek.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru napięcia trzech różnych baterii za pomocą miernika uniwersalnego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje do ćwiczenia (tekst przewodni do wykonania zadania), baterie
o różnych napięciach, mogą być częściowo rozładowane, lub o różnych napięciach
znamionowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

narysować schemat pomiarowy,

zgromadzić potrzebną aparaturę i elementy elektryczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wybrać tryb pracy miernika,

wykonać pomiary napięcia,

zapisać wyniki pomiarów,

uszeregować baterie od najwyższego napięcia, do najniższego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

trzy baterie (o różnych napięciach, mogą być częściowo rozładowane, lub o różnych
napięciach znamionowych),

–

miernik uniwersalny cyfrowy,

–

przybory do pisania,

–

kartki do prowadzenia notatek.

Ćwiczenie 3

Pod kontrolą nauczyciela sprawdź neonowym wskaźnikiem napięcia obecność napięcia,

lub jego brak.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pomiary wykonywać tylko na specjalnym stanowisku odpowiednio zabezpieczonym
i umożliwiającym awaryjne odłączenie napięcia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z obsługą wskaźnika neonowego (może być potrzebna jego instrukcja),

dokonać próby napięcia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

„gniazdko” elektryczne pod napięciem (najlepiej z osobnym wyłącznikiem zabezpieczone

wyłącznikiem różnicowoprądowym),

–

dowolny (najlepiej kilka typów) próbnik napięcia (jeżeli to możliwe z instrukcją obsługi).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Maszyny elektryczne i transformatory. Instalacje elektryczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj z tabliczki znamionowej silnika takie parametry maszyny, jak:

–

rodzaj i wartość napięcia zasilania,

–

moc maszyny,

–

prędkość obrotową wirnika silnika,

–

wartość prądu znamionowego,

–

stopień ochrony obudowy.

Rysunek do ćwiczenia 1. Tabliczka znamionowa [1, str. 255]

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zagadnienia

związane ze znamionami maszyn elektrycznych i ich jednostkami. Przygotować najlepiej
kilka tabliczek znamionowych różnych maszyn (mogą być całe maszyny, w ostateczności
mogą być zdjęcia lub rysunki).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odczytać wartości z tabliczki zaciskowej,

przyporządkować wartości do ich nazw,

zapisać wymagane parametry silnika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z pokazem.

rodki dydaktyczne:

–

tabliczka znamionowa lub jej rysunek,

–

przybory do pisania i zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Połącz w trójki nazwy przewodów instalacji elektrycznych, ich oznaczeń literowych

i kolorystycznych.

przewód fazowy

ółto-zielony

przewód neutralny

inny niż żółto-zielony i jasnoniebieski

przewód ochronny

jasnoniebieski

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować odcinki

przewodów elektroinstalacyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyporządkować danej nazwie przewodu oznaczenie i kolor,

zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z pokazem.

rodki dydaktyczne:

–

odcinki przewodów,

–

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Połącz trójfazowy silnik asynchroniczny na tabliczce zaciskowej w trójkąt.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przypomnieć sobie sposób połączenia uzwojeń silnika na jego tabliczce zaciskowej,

dobrać odpowiednie narzędzia do wykonania połączenia,

podłączyć przewody zasilające i zwory kojarzące uzwojenia,

sprawdzić sposób połączenia z dokumentacją silnika, lub literatura.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z pokazem.

rodki dydaktyczne:

–

sinik trójfazowy lub sama tabliczka zaciskowa z możliwością skojarzenia uzwojeń silnika
w trójkąt,

–

zwory do wykonania połączenia,

–

pojedyncze przewody połączeniowe lub przewód wielożyłowy zakończony wtyczką
trójfazową,

–

końcówki do zaprasowania,

–

narzędzia; nóż monterski, komplet wkrętaków i kluczy nasadowych, praska do zaciskania
końcówek,

–

dokumentacja silnika i/lub literatura podana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Układy sterowania i automatyki przemysłowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Montaż obwodu głównego zasilającego 3-fazowy silnik asynchroniczny. Ćwiczenie

wykonuje się bez napięcia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje do ćwiczenia (tekst przewodni do wykonania zadania), aparaty
i przewody połączeniowe, a także narzędzia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

rozpoznać elementy układu według schematu i przyporządkować je elementom
rzeczywistymi,

dobrać narzędzia do wykonania zadania,

połączyć układ zgodnie ze schematem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

–

rozdzielnica rzeczywista nie podłączona, wyposażona kompletnie,

–

narzędzia monterskie,

–

schemat ideowy i montażowy,

–

miernik uniwersalny.

Ćwiczenie 2

Narysuj połączenie szeregowe i równoległe trzech dowolnie wybranych elementów

elektrotechnicznych (dwa rysunki).

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

zagadnienia dotyczące połączenia szeregowego, równoległego i mieszanego odbiorników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przypomnieć sobie jak wygląda połączenie szeregowe, a jak równoległe,

jeżeli jest taka potrzeba odnaleźć wiadomości o tych połączeniach w literaturze
elektrotechnicznej,

narysować połączenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z pokazem.

rodki dydaktyczne:

–

wybrana literatura,

–

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Wyobraź sobie, że lampka halogenowa na twoim biurku (z wyłącznikiem,

i transformatorem) nagle zgasła. Zaproponuj sposób postępowania w celu zdiagnozowania
uszkodzenia, pamiętając o bezpieczeństwie. W swojej pracy uwzględnij różne uszkodzenia
(jeżeli nie popsuło się to, to sprawdzić należy jeszcze to). Oprócz możliwych uszkodzeń
wypisz narzędzia, które będą ci potrzebne do wykonania zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje do ćwiczenia (tekst przewodni do wykonania zadania) i lampkę. Po
sporządzeniu wykazu możliwych usterek, sposobu ich lokalizacji, potrzebnych narzędzi
i mierników można ćwiczenie rozszerzyć o działania praktyczne symulując wcześniej
uszkodzenie (odlutowany lub odkręcony przewód, przepalona żarówka, brak napięcia w sieci
zasilającej).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przypomnieć sobie sposób postępowania przy awariach sprzętu elektrycznego,

zadbać o bezpieczeństwo wykonywanych prac,

wypisać możliwe usterki,

wypisać sposoby zdiagnozowania poszczególnych uszkodzeń,

wypisać możliwe sposoby ich usunięcia,

wypisać narzędzia potrzebne do wykonania zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

wybrana literatura,

–

instrukcja obsługi lampki (jeżeli jest takowa),

–

rzeczywista lampka,

–

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie układów
elektrycznych i automatyki przemysłowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz do odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. c, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. c,
12. a, 13. a, 14. c, 15. b, 16. c, 17. c, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować materiały przewodzące

Rozpoznać elementy schematu elektrycznego

Wymienić jednostki podstawowych wielkości
elektrycznych

Wyjaśnić zasadę działania silnika elektrycznego

Zdefiniować zasadę włączania amperomierza do
obwodu elektrycznego

Rozpoznać elementy obwodu sterowania

Rozpoznać elementy automatyki przemysłowej

Określić parametry domowej sieci elektrycznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać elementy zabezpieczenia obwodu
elektrycznego

Rozpoznać oznaczenia kolorystyczne przewodów
instalacji elektrycznej

11 Wyjaśnić zasadę działania transformatora

12 Rozpoznać elementy elektroniczne

Rozpoznać oznaczenia przewodów instalacji
elektrycznej

14 Rozpoznać połączenie silnika „w gwiazdę”

Rozpoznać elementy obwodu sterowania na
schemacie

Określić ustawienia miernika do pomiaru napięcia
stałego

17 Dobrać urządzenie do pomiaru rezystancji izolacji

18 Przeliczyć wielkości podwielokrotne

Określić parametry maszyny na podstawie
tabliczki znamionowej

20 Dobrać sposób pomiaru rezystancji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.

Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.

Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,
kartę odpowiedzi).

Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.

Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.

Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.

Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj dokładnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań.

Do każdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim
miejscu na karcie odpowiedzi.

W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz
odpowiedź prawidłową.

Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.

10.

Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi -
otrzymujesz zero punktów.

11.

Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.

12.

Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z zadań sprawi Ci trudność – przejdź do
następnego. Do zadań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13.

Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.

14.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Materiałami , które nie przewodzą prądu są
a)

dielektryki.

elektrolity.

metale.

roztwory kwasów.

Rysunek przedstawia symbol
a)

woltomierza.

łącznika.

amperomierza.

rezystora.

Jednostka napięcia elektrycznego, to
a)

Ω

Energię elektryczną na mechaniczną przetwarza
a)

transformator.

prądnica.

silnik elektryczny.

przetwornica.

Aby prawidłowo podłączyć do obwodu elektrycznego amperomierz należy włączyć go
a)

równolegle do odbiornika, którego prąd ma być mierzony.

równolegle do źródła zasilania.

szeregowo w obwód, przez którym płynie prąd.

równolegle do elementu, na zaciskach którego mierzymy prąd.

Przycisk sterowniczy maszyny odpowiedzialny za wyłączenie awaryjne powinien być
koloru
a)

czerwonego.

zielonego.

niebieskiego.

obojętnie jakiego.

Do urządzeń wykonawczych automatyki zaliczamy
a)

siłownik.

wzmacniacz.

regulator.

prądnicę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W instalacji domowej korzystamy z napięcia
a)

12 V napięcia przemiennego.

230 V napięcia przemiennego.

12 V napięcia stałego.

230 V napięcia stałego.

W instalacjach elektrycznych urządzeniem chroniącym obsługę przed porażeniem
prądem elektrycznym jest
a)

wyłącznik silnikowy.

wyłącznik różnicowoprądowy.

ogranicznik przepięć.

wyłącznik instalacyjny nadprądowy.

10.

Przewód koloru żółto-zielonego w instalacji elektrycznej, to przewód
a)

ochronny.

zasilający.

sterowniczy.

fazowy.

11.

Warunkiem pracy transformatora jest

doprowadzenie napięcia stałego do uzwojenia pierwotnego.

zwarcie uzwojenia pierwotnego z wtórnym.

doprowadzenie napięcia przemiennego do uzwojenia pierwotnego.

doprowadzenie napięcia stałego do uzwojenia wtórnego.

12.

Przedstawione na zdjęciu elementy elektroniczne, to

kondensatory.

rezystory.

transformatory.

diody.

13.

W instalacji elektrycznej przewód oznaczony literami „PE” to
a)

przewód ochronny.

przewód fazowy.

przewód neutralny.

przewód pomiarowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14.

Połączenie „w trójkąt” wykonane na tabliczce silnika 3-fazowego przedstawia schemat

15.

Na schemacie przedstawionego układu sterowniczego (z samopodtrzyamniem) element
oznaczony S1, to

bezpiecznik.

przycisk STOP.

styk stycznika.

przycisk START.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

Aby zmierzyć napięcie baterii (popularnego paluszka) miernikiem uniwersalnym
(multimetrem) musisz ustawić go na ustawienie
a)

DC A.

AC A.

DC V.

AC V.

17.

Do pomiaru rezystancji izolacji silnika użyjesz
a)

woltomierza.

omomierza.

megaomomierza.

amperomierza.

18.

Na bezpieczniku aparatowym zasilacza znajduje się oznaczenie „200mA” oznacza to, że
ulegnie przepaleniu, kiedy przepłynie przez niego prąd powyżej
a)

2 A.

200 A.

0,2 A.

0,02 A.

19.

Zgodnie z przedstawioną poniżej tabliczką znamionową silnika, jego moc znamionowa
wynosi
a)

4800000 W.

995 min

-1

531 A.

6000 V.

20.

Pomiaru rezystancji dokonujemy
a)

przy napięciu przemiennym .

w stanie beznapięciowym.

włączając miernik w szereg.

podłączając miernik równolegle ze żródłem zasilania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki przemysłowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:

sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie technik odlewnik.

W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie
spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Nauczyciel powinien
przygotować dokumentację zadania wraz niezbędnym wyposażeniem stanowiska pracy.
Próbę pracy przeprowadza wybrany uczeń. Pozostali wspólnie z nauczycielem obserwują jego
pracę. Po pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie.

Ocenianie:

niedostateczny do 8 pkt.
dopuszczający

9÷10 pkt.

dostateczny

11÷12 pkt.

dobry

13÷14 pkt.

bardzo dobry

15 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Silnik indukcyjny 3-fazowy z 6 wyprowadzeniami na tabliczce zaciskowej

Omomierz

Megaomomierz

Przewód zasilający do silnika 4-żyłowy (np. OMY 4x1.5 mm

) zakończony

zaprasowanymi końcówkami.

Komplet kluczy nasadowych, komplet wkrętaków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja dla ucznia

1.

Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki
stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia
i numer stanowiska.

Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem
roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 15 minut.

Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie
miejscu (czas wykonania zadania wynosi 60 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia!

Zadanie

Podłącz przewody zasilające do tabliczki zaciskowej silnika indukcyjnego. Uzwojenia

silnika połącz „w gwiazdę”. Przed wykonaniem połączeń sprawdź prawidłowość podłączenia
wyprowadzeń uzwojeń do tabliczki zaciskowej oraz rezystancją izolacji tych uzwojeń.

Instrukcja wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1.

Przeanalizuj dokładnie treść zadania.

Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:
a)

czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,

wykaz narzędzi, urządzeń i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania,

wyniki pomiarów rezystancji izolacji.

Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:
a)

zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy silnik, przewody zasilające, mierniki,
narzędzia i instrukcje niezbędne do wykonania zadania,

sprawdź stan techniczny urządzeń i przyrządów,

dobierz środki ochrony indywidualnej wymagane do bezpiecznego wykonania
zadania.

Zdemontuj osłonę tabliczki zaciskowej silnika.

Sprawdź prawidłowość podłączenia uzwojeń silnika do tabliczki zaciskowej.

Zmierz rezystancję izolacji uzwojeń.

Wykonaj połączenie uzwojeń „w gwiazdę” i podłącz przewód zasilający.

Zamontuj osłonę tabliczki zaciskowej.

Wykonaj zaplanowane czynności zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ochrony przeciwpożarowej. Wszystkie operacje wykonuj bez napięcia.

10.

Sprawdź jakość wykonanej pracy.

11.

Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pracy

12.

Zgłoś gotowość do prezentacji wykonanego zadania.

13.

Zaprezentuj sposób wykonania zadania: omów czynności prowadzące do wykonania
zadania, oceń jakość wykonywanej pracy w odniesieniu do dokumentacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód: operator maszyn i urządzeń odlewniczych
Symbol cyfrowy zawodu 812[03]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

2. Wykaz narzędzi, urządzeń i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania,:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

3. Wyniki pomiarów rezystancji izolacji poszczególnych uzwojeń:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne

Podłącz przewody zasilające do tabliczki zaciskowej silnika indukcyjnego. Uzwojenia

silnika połącz „w gwiazdę”. Przed wykonaniem połączeń sprawdź prawidłowość podłączenia
wyprowadzeń uzwojeń do tabliczki zaciskowej oraz rezystancją izolacji tych uzwojeń.

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

0-1

Czynność 1: zapisanie kolejnych czynności związanych z wykonaniem

zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co najmniej
5 z następujących czynności:
–

demontaż tabliczki zaciskowej,

–

sprawdzenie prawidłowości podłączenia uzwojeń silnika do tabliczki

zaciskowej,

–

pomiar rezystancji izolacji,

–

połączenie uzwojeń „w gwiazdę”,

–

podłączenie przewodu zasilającego,

–

porządkowanie stanowiska pracy,

–

prezentacja wykonanego zadania.

Czynność 2: sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi, urządzeń
i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt. - jeżeli uczeń zapisał, co najmniej:

–

megaomomierz,

–

komplet kluczy.

Suma punktów w obszarze - 1. Planowanie

Czynność 3: zgromadzenie na stanowisku pracy niezbędnych materiałów,
mierników i narzędzi niezbędnych do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń zgromadził i rozmieścił na
stanowisku pracy:

–

megaomomierz,

–

komplet kluczy,

–

przewody zasilające.

Czynność 4: sprawdzenie stanu technicznego urządzeń i przyrządów

Kryterium wykonania: 1 pkt. - jeżeli uczeń sprawdził sprawność
megaomomierza ( wykonał nim próbny pomiar) ocenił stan techniczny
narzędzi.

Czynność 5: dobieranie środków ochrony indywidualnej wymaganych do
bezpiecznego wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli zdający założył ubranie robocze jedno-
lub dwuczęściowe

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 6: demontaż osłony tabliczki zaciskowej

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli zdający zdemontował osłonę tabliczki
znamionowej bez jej uszkodzeni

Czynność 7: sprawdzenie prawidłowości podłączenia uzwojeń silnika do
tabliczki zaciskowej
Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń omomierzem lub próbnikiem
przejścia sprawdził właściwe podłączenie początków i końców uzwojeń

Czynność 8: pomiar rezystancji izolacji

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń pomierzył rezystancje uzwojeń:

–

poszczególnych pasm fazowych między sobą,

–

poszczególnych pasm fazowych do korpusu silnika.

Czynność 9: połączenie uzwojeń „w gwiazdę”

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń prawidłowo połączył uzwojenia

„w gwiazdę”

Czynność 10: podłączenie przewodu zasilającego

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń prawidłowo połączył przewód

zasilający

Czynność 11: montaż osłony tabliczki zaciskowej

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń po wykonaniu zadania

zamontował osłonę tabliczki zaciskowej silnika

Czynność 12: porządkowanie stanowiska pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń po zakończeniu zadania

uporządkował stanowisko pracy

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

Czynność 13: omówienie czynności prowadzące do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli zdający omówił czynności prowadzące
do wykonania zadania

Czynność 14: sposób wykonania pomiarów i ich interpretacja

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli zdający omówił sposób wykonania
pomiarów i właściwie zinterpretował uzyskane wyniki pomiarów

Czynność 15: ocena jakości wykonanej pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń ocenił jakość wykonanej pracy

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Bastian P., Schuberth G., Spielvogel O., Steil H. J., Tkotz K., Ziegler K.: Praktyczna
elektrotechnika ogólna. Podręcznik dla zawodowych i średnich szkół technicznych.
Wydawnictwo REA s. j., Warszawa 2003.

Dehler E., Grimm B., Häberle G., Philipp W., Schliemann B., Schnnell D.: Podstawy
elektroniki. Podręcznik dla zawodowych i średnich szkół technicznych. Wydawnictwo
REA s. j., Warszawa 2006.

Elektronika dla nieelktroników. 1/2006, wydawca Wiesław Marciniak.

Gozlińska E.: Maszyny elektryczne. WSiP, Warszawa 1998.

Górecki P.: Wyprawy w świat elektroniki. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności
Sp. z o. o., Warszawa 2004.

http://aukcja .onet.pl

http://ise.pl

http://silnikielektryczne.prv.pl

www.elektrozawory.eu

10.

www.instalacjebudowlane.pl

11.

www.luxmarket.pl

12.

www.siłowniki-pneumatyczne.pl

13.

www.tech.co.bydgoszcz.pl

14.

http://pl.wikipedia.org/

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

Niemerko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001