CHOROBA:

DZIURAWICA, HLLE (nadżerka głowy i linii bocznej)

PRZYCZYNA: Wiciowce Hexamita symphysodoni.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Stres, zła jakość wody, brak odpowiedniej ilości witamin w pokarmie
(awitaminoza żywieniowa) w tym głównie witaminy C. Dotyka głównie paletki, pielęgnice i ryby
słonowodne.
SKUTKI: W przypadku braku leczenia wywołuje zniekształcenia ciała lub śmierć rybki.
OBJAWY: Na głowie oraz wzdłuż linii bocznej rybki rozwijają się otwarte ubytki skóry i mięśni.

LECZENIE

: 1) Sprawdzić za pomocą testów jakość wody i zoptymalizować ewentualne rozbieżności

pomiędzy parametrami wody i wymaganymi przez hodowany gatunek; 2) zredukować stres do
minimum; 3) zmienić dietę rybek na karmę bogatą w witaminy, zwłaszcza w witaminę C. 4) Nie wolno
dopuścić do powstania gnijących i powiększających się ran. Ranki i ubytki stają się często siedliskiem
bakterii i grzybów chorobotwórczych. Są podatne na wszelkie infekcje, dlatego też należy przemywać
chore miejsca r-rem rivanolu 100 mg /100 ml, lub też poddać rybkę kąpieli w r-rze tetracykliny
(antybiotyk) 5 mg /1L czas kąpieli 4 dni. Po kuracji wodę należy przefiltrować przez węgiel aktywny.
UWAGI DODATKOWE: Rybki hodowane w akwariach z bogatą florą rzadko zapadają na tę chorobę.

CHOROBA:

EXOPHTHALMIA

PRZYCZYNA: Drobnoustroje chorobotwórcze (bakterie, wirusy, grzyby).
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Najczęściej atakuje osobniki stare.
SKUTKI: W większości przypadków zgon rybki.
OBJAWY: Silna opuchlizna oka/ oczu.

LECZENIE

: Zastosować wodny r-r siarczanu miedzi lub gotowe preparaty.

UWAGI DODATKOWE: Choroba trudna do wyleczenia.

CHOROBA:

FLEXIBAKTERIOZA, choroba bawełniana

PRZYCZYNA: Bakterie Chondrococus columnaris oraz ich trujące toksyny.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Złe warunki hodowlane (w tym głównie tlenowe), które powodują
namnażanie się bakterii i rozwój choroby; stres i gwałtowne zmiany środowiska życia rybki; może być
przeniesiona wraz z zarażonymi rybkami, ślimakami i roślinkami.
PRZEBIEG: Choroba rozwija się nie tylko na skórze, ale również na skrzelach i wewnątrz organizmu
rybki.
OBJAWY: Białe kępki wokół pyska i białe plamy na ciele rybki, odpadające łuski, przekrwione plamy w
miejscach zapalnych.

LECZENIE

: We wczesnych stadiach stosujemy kąpiele krótkotrwałe w r-rze:

- trypaflaviny: 3 kąpiele czas kąpieli 8 godzin
- chloromycetyny: 40mg /1L czas kąpieli 10-20 godzin
W zaawansowanych stadiach choroby należy rybkę uśmiercić, a reszcie obsady poprawić warunki
oraz zastosować odkażalnik np. Akryflawina, Trypaflawin.
UWAGI DODATKOWE: Unikamy stosowania siatki. Po leczeniu należy zastosować preparat
witaminowo-mineralny, aby uzupełnić niedobory kwasu foliowego i witamin E i K.

CHOROBA:

ICHTIOFTIRIOZA, ospa rybia, ichtio

PRZYCZYNA: Kulorzęsek Ichthyophthirius multifilis .
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Duże wahania dobowe temperatury.
PRZEBIEG: Do zarażenia dochodzi poprzez chore ryby, przeniesione do zbiornika; rzadziej przez
rośliny lub pokarm. Dojrzały osobnik kulorzęska uwalnia pływki, które jeśli w przeciągu 3 dni nie
znajdą żywiciela, zginą. Pasożyty wwiercają się nie tylko w skórę rybki (widoczna wysypka), lecz
również przenikają do jej wnętrzności. Następnie po kilku dniach w postaci cyst osiadają na dnie. W
ciągu następnych kilkunastu godzin cysta uwalnia ok. nowych 1000 pływek. Dochodzi do zarażenia
całej obsady zbiornika. Uwalniająca się cysta pozostawia na ciele rybki otwarte ranki, umożliwiające
wtórną infekcję bakterii i pleśni.
SKUTKI: W przypadku nie leczenia śmierć całej obsady.
OBJAWY: Rybki ocierają się o różne przedmioty, a na ich ciele widoczna jest biała wysypka
przypominająca swoim wyglądem kaszę manną. Z biegiem czasu ich ilość powiększa się, gdyż
dochodzi do kolejnego zarażenia. Płetwy mogą być posklejane, rybka może nie przyjmować pokarmu,
być apatyczna, chować się w roślinkach. Dochodzi do padnięcia młodych ryb i narybku.

LECZENIE

: Ponieważ kulorzęska można zwalczyć jedynie gdy jest on w fazie cyklu przebiegającego

poza ciałem żywiciela, raczej nie stosuje się kąpieli krótkotrwałych. Mamy za to do dyspozycji kilka
metod leczenia:
1) W zbiorniku ogólnym: dla większości ryb w dobrym stanie najskuteczniejsza i najprostsza jest
kuracja preparatem Ichtiosan Tropicala. Dawkowanie: Preparat stosujemy trójfazowo: podajemy
pierwszą dawkę w proporcji 10ml/100L, a następnie po trzech dniach powtarzamy. Po tygodniu czasu
od drugiej dawki zaleca się zastosować jeszcze jedną dawkę.
2) W osobnym zbiorniku, pod warunkiem że cała obsada zostanie przeniesiona, a zbiornik ogólny
pozostanie bez ryb przez co najmniej tydzień (w przypadku słodkowodnego) lub 3 tygodnie (morskie).
Stosujemy kąpiele długotrwałe (2-3 tygodniowe) w r-rach:
- zieleni malachitowej: 0,005g /100L
- chloraminy: 1g /200L (wymaga uzupełnienia co 2-3 dni 1g /250L)
- trypaflawiny: 1g /100L (wymaga uzupełnienia co 5-6 dni 1g /250L)
Wszystkie zabiegi wykonujemy przy podniesieniu temperatury do maksymalnej granicy dla obsady
zbiornika i zwiększeniu napowietrzania.
3) Ryzykowna metoda, polegająca na podniesieniu temperatury w zbiorniku do około 32°C (w tej
temperaturze kulorzęsek ginie w ciągu kilku godzin) oraz dodanie soli akwarystycznej do głównego
zbiornika w proporcji 1g /1L. Należy liczyć się z faktem, że nie wszystkie rybki mogą przeżyć tą
metodę.
UWAGI DODATKOWE: Inwazję kulorzęska należy zacząć leczyć najpóźniej 3 dni po wystąpieniu
wysypki. Pasożyt charakteryzuje się złożonym cyklem życiowym, tworzy on formy przetrwalnikowe
odporne na działanie wszelkich leków, w skutek czego po trzech tygodniach następuje nawrót
choroby.

CHOROBA:

ICHTHIOPHONUS

PRZYCZYNA: Glonogrzyby z rodzaju Ichthiophonus.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Rybki najczęściej zapadają na nią w skutek osłabienia po tarle,
pogorszeniu się jakości wody, niewłaściwej diety, niedoboru tlenu, niewłaściwej temp i innych złych
warunków hodowlanych.
PRZEBIEG: Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z chorą rybą, przez zarażony sprzęt, podłoże,
rośliny, jak również przez zarażony pokarm (w tym głównie rozwielitkę).
SKUTKI: Zawsze powoduje śmierć wszystkich ryb.
OBJAWY: Rybki mają ruchy utrudnione, kołyszą się, pokładają po dnie, cierpią na zaburzenia
równowagi. Płetwy ulegają zniszczeniu, na skórze pojawiają się owrzodzenia. Łuski mogą być
nastroszone i częściowo zniszczone. Oczy stają się wyłupiaste, skrzela nabrzmiałe, ciało miejscami
rozdęte. Z oczu wydostaje się krwawo-ropna wydzielina.

LECZENIE

: Ryby należy wyłowić, uśmiercić i spalić, podobnie jak roślinność. Piasek i kamienie wyrzucić

po kilkugodzinnym prażeniu. Dokładnie zdezynfekować wszystkie zbiorniki i sprzęt w 6% r-rze
formaliny. Dezynfekcja powinna trwać 24 godziny.
UWAGI DODATKOWE: Można próbować uratować rybki we wczesnym stadium choroby. Stosujemy
wtedy kąpiel długotrwałą (minimum 100 h) w r-rze para-chlorophenoksyetanolu. 1 ml substancji
rozpuszczamy w 1L wody destylowanej i dodajemy do akwarium w kilkunastu porcjach w ciągu całej
doby, tak alby powstał r-r 50 ml (cm3) /1L wody w akwarium.

CHOROBA:

ICHTIOSPORIDIOZA

PRZYCZYNA: Grzyb Ichthyospsridium hoferi.
PRZEBIEG: Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z chorą rybą. Grzyb atakuje narządy wewnętrzne i
tkanki ryb. W końcowych stadiach choroby workowata grzybnia pokrywa całe ciało rybki.
SKUTKI: Śmierć chorej rybki, a w przypadku nie leczenia stopniowo całej obsady.
OBJAWY: Chore rybki leżą na dnie, nie przyjmują pokarmu. Poruszają się skokami, maja problemy z
utrzymaniem równowagi, często koziołkują. Objawy zewnętrzne to m. in. wystrzępione płetwy, guzy i
wrzody na skórze, nastroszenie łusek, otwarte pokrywy skrzelowe, wychudzenie.

LECZENIE

: Choroba jest nieuleczalna i bardzo zaraźliwa. Chore rybki należy natychmiast odłowić,

uśmiercić i spalić. Zmniejszyć obsadę rybek i zapewnić im optymalne warunki, poddając ją kąpieli
krótkotrwałej w r-rze:
- nystatyny: 1 tabletka /50L czas kąpieli 4 dni
- griciny: 1 tabletka (0,125 g) /50L czas kąpieli 8 godzin
UWAGI DODATKOWE: Podłoże należy zniszczyć, roślinność spalić. Dokładnie zdezynfekować całe
akwarium i sprzęt.

CHOROBA:

KAPILARIOZA, kamalanoza

PRZYCZYNA: Nicienie.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Szczególnie podatne są skalary i dyskowce, oraz rybki żyworodne np.
gupiki.
PRZEBIEG: Nicienie pasożytujące w przewodzie pokarmowym rybki prowadzą do uszkodzenia
śluzówki jelita.
SKUTKI: Padnięcie rybki w skutek wycieńczenia.

OBJAWY: Brak apetytu, chudnięcie, nitkowate, śluzowate odchody.

LECZENIE

: Stosujemy kąpiel długotrwałą w głównym zbiorniku w r-rze Capifosu (Zoolek) wg zaleceń

producenta. Następnie po 4-5 dniach robimy dużą podmianę wody, resztę filtrujemy przez węgiel
aktywny. Można zastosować również inny gotowy preparat - Discus Sept firmy Tropical.
UWAGI DODATKOWE: Capifos jest lekiem bardzo kontrowersyjnym, nie zaleca się stosowania go
przy zbrojnikach (Loricariidae).

CHOROBA:

KATARAKTA (ślepota)

PRZYCZYNA: Wywołują ją larwy przywry Diplostomum, zazwyczaj przeniesione do akwa wraz ze
ślimakami, rzadziej z pokarmem lub roślinami.
PRZEBIEG: Jedna z form cyklu rozwojowego robaka (tzw. cerkaria) wnika do naczyń krwionośnych
rybki poprzez skórę, a następnie przedostaje się do oka, powodując ślepotę.
SKUTKI: U dużych i silnych ryb - ślepota, słabsze giną na skutek zatkania naczyń krwionośnych.
OBJAWY: Zbielenie lub zmętnienie soczewki oka, pod mikroskopem (jak ktoś posiada) można
zobaczyć larwy przywry.

LECZENIE

: Brak zabiegów leczniczych prowadzących do wyleczenia. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu

się choroby należy usunąć z akwarium wszystkie ślimaki.

CHOROBA:

MARTWICA PŁETW, fin rot

PRZYCZYNA: Bakterie, grzyby chorobotwórcze.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Często atakuje rybki o długich, weloniastych płetwach (welon,
bojownik) lub o silnej pigmentacji (np. molinezje). Choroba często poprzedzona jest uszkodzeniami
lub zranieniami mechanicznymi (otarcia, obgryzienia, uszkodzenia od siatki). Może także być
wywołana złą jakością wody, zbyt niską temp, awitaminozą pokarmową.
OBJAWY: Płetwy rybki początkowo bieleją, następnie całkowicie obumierają, są krótsze,
wystrzępione, zniszczone. Ruchy mogą być kołyszące, występuje brak apetytu.

LECZENIE

: Stosujemy kąpiel długotrwałą w ogólnym zbiorniku z gotowego preparatu, np. MFC

(Tropical), po tygodniu kurację powtarzamy. Można również zastosować kąpiel krótkotrwałą w
osobnym zbiorniku w r-rze:
- zieleni malachitowej
- błękitu metylowego
- odkażalnika (akryflawina, trypaflawin) czas kąpieli ok. 5 godzin
W przypadku martwicy o podłożu grzybiczym (charakterystyczne białawe kłaczki) u większych ryb
można przetrzeć ślady grzyba wacikiem zanurzonym w r-rze zieleni malachitowej. Można również
zastosować gotowe preparaty przeciwgrzybicze.
Należy koniecznie poprawić jakość wody w zbiorniku ogólnym, zrobić podmianę (ok. 25 %). Konieczne
jest również zastosowanie odkażalnika. W przypadku choroby wywołanej zranieniami mechanicznymi
należy usunąć z akwa ostre elementy dekoracji, przeprowadzić agresywnych współmieszkańców do
innego zbiornika.
UWAGI DODATKOWE: Podczas stosowania kąpieli krótkotrwałych nie wolno zapomnieć o silnym
napowietrzaniu zbiornika.

CHOROBA:

MIKROSPORIDIOZA, choroba bystrzyków neonowych, plistoforoza

PRZYCZYNA: Sporowiec Plistophora hyphessobryconis.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Dotyka nieliczne gatunki ryb, w tym głównie neony, bystrzyki, zwinniki.
Inne gatunki mogą być nosicielami choroby.
PRZEBIEG: Zarażenie następuje drogą pokarmową (poprzez zarażony pokarm, kontakt z kałem ryby
zarażonej lub nosiciela, przez żwir lub roślinki). Spory, które przedostaną się do układu pokarmowego
rybki przytwierdzają się do nabłonka jelitowego. Zarodek, który wydostaje się ze spory i przenika do
krwiobiegu, a stamtąd do komórek ciała, gdzie przechodzi szereg przeobrażeń i rozmnaża się.
SKUTKI: Sporowiec tamuje przepływ krwi, co doprowadza do porażenia mięśni. Następuje śmierć
rybki, w przypadku nie leczenia całej obsady; może również nastąpić przeniesienie choroby przez
”rzekomo zdrowe” rybki do innego zbiornika (nosiciele).
OBJAWY: Plamiste rozjaśnienia na skórze, zmatowienie świecących pasów (u neonów Innesa). Rybki
często pływają głową w dół, a ich kręgosłup wykrzywia się. Mają postrzępione płetwy, są
wychudzone, mogą nie przyjmować pokarmu.

LECZENIE

: Uśmiercić chore rybki, dokładnie zdezynfekować cały sprzęt, żwirek wyrzucić, roślinki

spalić. Można spróbować dezynfekcji roślin w lekko czerwonym roztworze nadmanganianu potasu.
Osobniki podejrzane o nosicielstwo przenieść do osobnego akwa.
UWAGI DODATKOWE: Jest to choroba wyłącznie akwaryjna. Do zarażenia może dojść również
poprzez ikrę chorych samic. Podobno można zastosować włókno kokosowe, aby zapobiec
przedostawania się spor, które opadną na dno, z powrotem do organizmu ryb. Jednak podczas
takiego leczenia woda w akwa nie może zostać wzburzona, gdyż spowoduje to uwolnienie spor
spomiędzy włókien do toni wodnej.
Zainteresowanych odsyłam ->

http://www.moje-rybki.webpark.pl/Art...a_neonowa.html

CHOROBA:

MYKOBAKTERIOZA, rybia gruźlica

PRZYCZYNA: Bakterie Mycobacterium s.p.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Osłabienie ryb spowodowane przez np. ubogi, monotonny pokarm,
przerybienie, złe warunki hodowlane.
PRZEBIEG: Bakterie chorobotwórcze wyniszczają wnętrze organizmu rybki. Podczas sekcji można
zauważyć na narządach wewnętrznych liczne białe guzowatości.
SKUTKI: Śmierć chorej rybki, a w przypadku nie leczenia całej obsady.
OBJAWY: Apatia, brak apetytu i wzrostu ryb, chudnięcie, wytrzeszcz oczu, nastroszenie i wypadanie
łusek, bladnięcie kolorów.

LECZENIE

: Choroba nieuleczalna. Należy natychmiast uśmiercić chore osobniki, pozostałą obsadą

odizolować do osobnego zbiornika i obserwować. Należy zapewnić rybkom optymalne warunki
hodowlane (dostosować temp, zróżnicować pokarm, zapewnić odpowiednie oświetlenie zbiornika).

CHOROBA:

OODINOZA, choroba welwetowa

PRZYCZYNA: Pierwotniak Oodinum, który penetruje naskórek i odżywia się za pomocą odnóży. Używa
światła jako alternatywnego źródła energii.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Dostaje się do akwarium wraz z rybami krajowymi, rzadziej z
pokarmem.
SKUTKI: Padnięcie młodego narybku, osłabienie dorosłych rybek.

OBJAWY: Skóra i płetwy rybki wyglądają jak posypane „złotym pyłem”. Rybka ma posklejane płetwy,
pływa kołysząc się na boki, nie przyjmuje pokarmu, szybko porusza pokrywami skrzelowymi. Jak przy
wszystkich chorobach skórnych występuje zwiększone wydzielanie śluzu, a rybki ocierają się o różne
przedmioty.

LECZENIE

: stosujemy kąpiel krótkotrwałą w odkażalniku, np. w r-rze:

- soli akwarystycznej: 10 - 15 g /1L czas kąpieli ok. 20 min
- nadmanganianie potasu: 1g /10L czas kąpieli ok. 5 min
- akryflawinie/ trypaflawinie
- rivalnolu: 1g /50L
- wody utlenionej: 3% 10 cm3 /10L
- zieleni malachitowej: 0,05 mg /1L czas kąpieli 12 godzin, temp 28*C
lub długotrwałej w gotowym preparacie np. FMC, MFC 2000 (Tropical)
UWAGI DODATKOWE: Ponieważ pierwotniak wykorzystuje energię słoneczną, szczególnie pomocne
w jego zwalczaniu jest zaciemnienie akwarium, odcinające pasożytom źródło energii.

CHOROBA:

OTŁUSZCZENIE

PRZYCZYNA: Niewłaściwe żywienie rybki.
OBJAWY: Rybki są apatyczne i ociężałe, nie chcą przyjmować pokarmu. Kryją się w zakamarkach akwa
i między roślinkami. Przykładowe objawy zewnętrzne rybek - zwinięte/ nienaturalnie naprężone
płetwy, wyblakłe kolory, zaczerwieniona okolica odbytu, na wątrobie występują jasno-szare lub żółto-
brązowe plamki; między trzewiami znajduje się dużo tkanki tłuszczowej.

LECZENIE

: Głodówka 3-6 dni; następnie zmiana diety rybki – urozmaicić pokarm; nie podawać

doniczkowców i larw komarów
UWAGI DODATKOWE : Przy tym stanie patologicznym (otłuszczenie nie jest chorobą) może wystąpić
obojętność płciowa. W zaawansowanym stadium nieuleczalne.

CHOROBA:

PASOŻYTUJĄCE ROBAKI I SKORUPIAKI

PRZYCZYNA: Pasożytujące robaki np. Dactylogyrus, Gyrodactylus, lub skorupiaki np. Lernaea lub
Splewka (wesz rybia).
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Często atakują rybki karpiowate; mogą przedostać się do akwarium
wraz z pokarmem pobranym ze stawów rybnych.
PRZEBIEG: Większość pasożytów bytuje w warstwie śluzu pokrywającej skórę, skrzela i oczy rybek,
żywiąc się nabłonkiem i krwią rybki; inne wnikają w tkanki żywiąc się płynami ustrojowymi.
Lernaea zakotwicza się w ciele rybki, na zewnątrz pozostają dwa worki z jajami; splewka, przenosząca
się przez kontakt bezpośredni z zarażoną rybą, zakotwicza się w naskórku za pomocą przyssawek.
Żyje przyczepiona do żywiciela i opuszcza go jedynie na czas rozrodu. W małych akwariach często
zmienia żywiciela, zarażając kolejne ryby. Na spodniej stronie jej spłaszczonego ciała znajdują się
dwie przyssawki, którymi przyczepia się do rybki, żywiąc się wyssaną z niej krwią.
SKUTKI: Pasożyty powodują nadmierne wydzielanie śluzu, poważne problemy z oddychaniem i silne
osłabienie rybki-żywiciela, która może paść w skutek uduszenia lub zatrucia toksynami. Rybka staje
się podatna na inne choroby czy zatrucia. Lernaea po odpadnięciu może pozostawiać wrzody.
Splewka natomiast ze względu na to, że potrafi pasożytować na wszystkich gatunkach ryb, sieje
spustoszenie w akwariach.

OBJAWY: Rybki mają ruchy chwiejne, są niespokojne, mogą się ocierać o różne przedmioty. W
wypadku robaków pasożytujących na skrzelach oddychają z trudnością, często tuż pod powierzchnią
wody, a pokrywy skrzelowe są szeroko rozchylone. Pod lupą można zobaczyć białawe przywry
długości do 1 mm przyczepione do listków skrzelowych, czasem powodujące narośla na skrzelach.
Na skórze można zauważyć podbiegłe krwią, nieregularne punkty, często wywołane stanami
zapalnymi w miejscach przyczepu. Pod lupą widoczne są pasożyty, np. białawo-zielone nitki zwisające
ze skóry ryby -> lernaea, lub okrągławe punkty średnicy ok. 5 mm -> splewka.

LECZENIE

: W przypadku większych, dorosłych pasożytów skórnych (np. splewka, lernaea) leczenie

rozpoczynamy od ręcznego usunięcia robaków/ skorupiaków: wyjmujemy zainfekowane rybki ze
zbiornika na czas do 2 min, kładziemy na mokrym materiale. Pasożyty usuwa się za pomocą pęsety.
Ranki należy zdezynfekować za pomocą patyczka z watką (można do tego celu użyć jodyny). Przy
splewce zaleca się posmarować rany zadane przez pasożyta cienką warstwą białej wazeliny.
Następnie rybki przenosimy do osobnego zbiornika z dodatkiem odkażalnika (akryflawina,
trypaflawin), w celu zapobiegnięcia ewentualnej infekcji bakteryjnej czy pleśniawki. W przypadku
splewki należy wszystkie ryby przenieść do zbiornika leczniczego, a w ogólnym baniaku zastosować
środek przeciw splewkom.

W przypadku Dactylogyrus zwalczanie jest dwustopniowe, ze względu na tworzone przez niego jaja,
które są odporne na leki. Przenosimy całą obsadę do osobnego zbiornika i tam poddajemy kąpieli
krótkotrwałej w r-rze formaliny 40% 30 cm3 /100L czas kąpieli 35 minut, powtarzamy co tydzień
przez ok. 3 tygodnie. Można zastosować również gotowy preparat Capifos zgodnie z zaleceniami
producenta.

Chemiczne metody leczenia stosujemy przeciwko niewidocznym larwom robaków, oraz tym, którym
inaczej „do tyłka się dobrać nie da”. Teraz mamy do wyboru:
Kąpiele krótkotrwałe w r-rze:
- soli akwarystycznej: 10-15g /1L czas kąpieli ok. 20 min
- nadmanganianu potasu: 1g /10L czas kąpieli ok. 5 min, lub 1g /100L ok. 30 min
Po kąpieli krótkotrwałej, podobnie jak po zabiegach mechanicznych przenosimy rybki od innego
zbiornika, zapewniając im optymalne warunki, uprzednio odkażając go w celu zabezpieczenia ran
przez zakażeniami bakteryjnymi.
Główny zbiornik należy odkazić jednorazowo za pomocą r-ru soli akwarystycznej, rivanolu, wody
utlenionej lub chloraminy.
UWAGI DODATKOWE: Większość robaków przechodzi cały cykl przeobrażeń, w niektórych jego
fazach są one odporne na działanie substancji chemicznych (czyli w naszym przypadku leków).
Dlatego też zaleca się zastosowanie całej kuracji minimum dwukrotnie.

CHOROBA:

PIERWOTNIAKI PASOŻYTNICZE

PRZYCZYNA: Pierwotniaki Chilodonella, Cyclochataeta, Costia, Trichodina pasożytujące na skórze i
skrzelach rybki.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Dostają się do akwarium wraz z rybami krajowymi, rzadziej z
pokarmem; występuje często wśród ryb welonowych.
SKUTKI: Trudności w oddychaniu, swędzenie naskórka, padnięcie młodego narybku, rybki giną z
powodu zniszczenia skrzel.

OBJAWY: Rybki mają posklejane płetwy, ocierają się o różne przedmioty. Kolory są wyblakłe w skutek
nadmiernego wydzielania śluzu, często pojawiają się niebiesko-białe zmętnienia skóry, czasem skóra
strzępi się nitkowato. W dalszych stadiach choroby na skrzelach pojawiają się błękitnawe
rozjaśnienia. Rybki mimo choroby i osłabienia spowodowanego utrudnionym oddychaniem mogą
jeść i rosnąć.

LECZENIE

: stosujemy kąpiel krótkotrwałą w odkażalniku, np. w r-rze:

- soli akwarystycznej: 10 - 15 g /1L czas kąpieli ok. 20 min
- nadmanganianie potasu: 1g /10L czas kąpieli ok. 5 min
- akryflawinie/ trypaflawinie
- rivalnolu: 1g /50L
- wody utlenionej: 3% 10 cm3 /10L wody
- zieleni malachitowej: 0,05 mg /1L czas kąpieli 12 godzin, temp 28*C
lub długotrwałej w gotowym preparacie np. FMC, MFC 2000 (Tropical)
UWAGI DODATKOWE: Choroba jest bardzo zaraźliwa. Pasożyty są ściśle związane z żywicielem, bez
niego giną do kilkunastu dni. Skutecznie wyniszcza je również temp >30*C. Leczenie należy prowadzić
konsekwentnie, gdyż pasożyty przyzwyczajają się do małych, krótkotrwałych dawek leku. W wypadku
nawrotu choroby należy zastosować nie używany wcześniej lek w zwiększonej dawce (do 50%)

CHOROBA:

POSOCZNICA, zaraźliwa ”puchlina wodna”

PRZYCZYNA: Bakterie Pseudomonas punctata.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Zapadają na nią ryby stare lub osłabione; przebywające długi czas w
złych warunkach hodowlanych, przekarmiane, zwłaszcza pokarmem tłustym (np. wazonkowcami).
Szczególnie podatne są labiryntowce.
PRZEBIEG: ”Lekka” infekcja bakteryjna przechodzi z czasem w długotrwałe zakażenie. Odporność
rybki zostaje osłabiona. Pojawiają się rozsiane stany zapalne, które powodują przeciekanie tkanek
oraz naczyń krwionośnych. Płyny ustrojowe wyciekają i gromadzą się w jamie ciała.
SKUTKI: Śmierć całej obsady w przypadku nie podjęcia żadnych kroków.
OBJAWY: Rybka jest apatyczna, przebywa pod powierzchnią wody lub kryje się w roślinkach i
zakamarkach, nie przyjmuje pokarmu. Łuski są nastroszone, pokrywy skrzeli otwarte. Mogą
występować płaskie bąble podskórne, skóra rozjaśnia się. Występuje wytrzeszcz oczu. Jama brzuszna
wypełniona jest cieczą, brzuch rozdęty. U narybku następuje rozdęcie pęcherzyka żółtkowego.

LECZENIE

: Rybki w bardzo zaawansowanych stadiach należy natychmiast uśmiercić, roślinki spalić,

akwarium dokładnie zdezynfekować, żwir wyrzucić. Można spróbować leczenia rybek w osobnym
zbiorniku, jednak leczenie rzadko przynosi oczekiwane rezultaty. Kąpiele długotrwałe w r-rach
antybiotyków:
- chloromycetyny: 5g /100L
- auromycyny (chlorocykliny): 1,3 g /100L
- penicyliny krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
- streptomycyny krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
Zbiornik ogólny dezynfekujemy jednorazowo za pomocą odkażalników, np.
- zieleni malachitowej: 0,005g /100L
- rivanolu: 1g /500 L
- wody utlenionej: 3% 1-3 cm3 /10L
UWAGI DODATKOWE: Produkty rozkładu antybiotyków dają silny i nieprzyjemny zapach.

CHOROBA:

PRZEZIĘBIENIE BŁĘDNIKA (labiryntu)

PRZYCZYNA: Zbyt niska temp nad lustrem wody w porównaniu z temp wody w zbiorniku.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Występuje u labiryntowców.
PRZEBIEG: Zakłócenie pracy błędnika uniemożliwia rybce podpłynięcie do powierzchni wody.
SKUTKI: Śmierć rybki w wyniku uduszenia.
OBJAWY: Rybki poruszają się skokami nad dnem, mają problemy z dopłynięciem do tafli wody.

LECZENIE

: Maksymalnie obniżyć poziom wody w zbiorniku, temp podnieść o 2-3*C, szczelnie przykryć

akwarium. W razie niemożności przykrycia akwa można również podwyższyć temp w pomieszczeniu,
w którym się ono znajduje, jednak nie jest to zalecane.
UWAGI DODATKOWE: Zaawansowane stadia choroby są nieuleczalne.

CHOROBA:

PUCHLINA WODNA, obrzęk

PRZYCZYNA: Bakterie, zła jakość wody (w tym głównie zły poziom azotanów), inne choroby,
zwłaszcza rybia gruźlica.
PRZEBIEG: Rybka absorbuje więcej wody, niż może wydalić, w skutek czego puchnie jak balon.
SKUTKI: Śmierć rybki.
OBJAWY: Rybka puchnie, oczy są wyłupiaście wysadzone.

LECZENIE

: Zastosować gotowe leki na puchlinę, np. Sera Bactopur Direct, lub poddać rybkę kąpieli

długotrwałej w osobnym zbiorniku w r-rach antybiotyków:
- chloromycetyny: 5g /100L
- auromycyny (chlorocykliny): 1,3g /100L
- penicyliny krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
- achromycyny: 1g /100L czas kąpieli 4 dni
Produkty rozkładu antybiotyków dają silny i nieprzyjemny zapach.
Zbiornik ogólny dezynfekujemy jednorazowo za pomocą odkażalników, np.
- zieleni malachitowej: 0,005g /100L
- rivanolu: 1g /500 L
- wody utlenionej: 3% 1-3 cm3 /10L
- soli akwarystycznej: 1g /1L
UWAGI DODATKOWE: Choroba zaraźliwa, trudna do wyleczenia. Czasem rybka może wyzdrowieć
samoczynnie, lub też paść pomimo podjęcia leczenia.

CHOROBA:

RAKOWATOŚĆ

OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Występuje najczęściej u ryb żyworodnych o silnej pigmentacji,
rozmnażających się w obrębie tego samego gniazda.
SKUTKI: Postać złośliwa doprowadza do śmierci rybki, postać nie złośliwa do trwałego zniekształcenia
jej ciała.
OBJAWY: Na pysku, skórze i pokrywach skrzelowych występują szaro-brunatne narośla. Oczy mogą
być wyłupiaste, pod głową mogą występować opuchnięcia. Narośla różnej barwy występują również
na narządach wewnętrznych.

LECZENIE

: Choroba nieuleczalna, choć przeważnie nie zaraźliwa.

UWAGI DODATKOWE: Chorych ryb nie wolno dopuszczać do rozmnażania, gdyż choroba ma podłoże
dziedziczne.

CHOROBA:

SAPROLEGNIOZA, pleśniawka

PRZYCZYNA: Grzyby z rodzaju Saprolegnia i Achyla.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Pasożyt atakuje głównie ryby chore, okaleczone lub osłabione złymi
warunkami wodnymi, zwłaszcza w skutek zbyt niskiej temp wody. Występuje często u ryb
zimnolubnych.
PRZEBIEG: Zakażone miejsca są bardzo narażone na atak bakterii. W dalszych stadiach choroby, gdy
dojdzie już do całkowitego zniszczenia skóry, następuje stopniowe niszczenie tkanki mięsnej.
SKUTKI: W przypadku nie leczenia doprowadza to do rozpadu ciała lub zniszczenia skrzel, co jest
równoznaczne ze śmiercią rybki.
OBJAWY: Rybki ocierają się o różne przedmioty, płetwy mogą być zwinięte lub posklejane. Na ciele
rybki widać miejscami brudnawo-białe kłaczki pleśni, podobne do waty. W zaatakowanych miejscach
mogą wystąpić ubytki skórne. Choroba atakuje skrzela rybki, powodując trudności w oddychaniu,
oraz oczy (powierzchnia rogówki oka może być zmętniała).

LECZENIE

: Należy zapewnić rybkom optymalne warunki, w tym głównie temp. W przypadku

większych rybek, miejsca zakażone można obmyć wacikiem zamaczanym w r-rze nadmanganianu
potasu w stężeniu 1g/1L. Chore rybki należy poddać kąpieli krótkotrwałej w r-rze:
- nadmanganianu potasu 1g/ 10L czas kąpieli do 10 min
- soli akwarystycznej 10-15g/ 1L czas kąpieli do 20 min
Podczas leczenia (i przez kilka następnych dni) należy utrzymywać podwyższoną temp w zbiorniku,
oraz zapewnić rybkom dobre natlenienie. Przy równoczesnym stosowaniu kąpieli krótkotrwałych
stosujemy kąpiel długotrwałą w zbiorniku głównym. Do tego celu zaleca się użycie gotowego
preparatu MFC Tropicala zgodnie z zaleceniami producenta. Kąpiel długotrwałą powtarzamy po
tygodniu od zastosowania pierwszej dawki.
UWAGI DODATKOWE: Pleśń może zaatakować ikrę. Wtedy na jej powierzchni widać liczne nitki,
które odrastają promieniście od powierzchni jaja.

CHOROBA:

SPIRONUKLEOZA, wiciowce

PRZYCZYNA: Wiciowce z rodzaju Spironucleus.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Szczególnie często zapadają na nią skalary i dyskowce.
PRZEBIEG: Wiciowce to jednokomórkowe organizmy posiadające sześć wici z przodu i dwie z tyłu.
Żyją w jelitach ryb przyczepione przednią częścią do ścianek. Po pewnym czasie przedostają się
również do innych organów.
SKUTKI: Śmierć rybki, dziurawica.
OBJAWY: Nagły brak apetytu. Rybki wydalają rzadkie, białe, kleiste odchody. Brzuszek jest
spuchnięty, mogą występować ubytki skórne w okolicach głowy oraz wytrzeszcz oczu.

LECZENIE

: 1) Stosujemy Metronidazol (dostępny w aptece na receptę). Podajemy 500 mg/100L (2

tabletki 250 mg). Podczas karmienia podajemy pokarm rozmaczamy w rozpuszczonej połowie
tabletki metronizadolu. Po tygodniu powtarzamy kurację, podmieniając przed powtórką ok. 40%
wody.
2) Można również (w miarę możliwości) podnieść temp do 37*C na 3-4 dni, lub też 35*C na czas

jednego tygodnia, gdyż wiciowce w temp powyżej 31*C nie wykazują rozwoju. Czynność tą również
należy powtórzyć.
3) Można również spróbować kuracji gotowym preparatem firmy Tropical - Discus Sept, który zawiera
zubożoną wersję metronidazolu.
UWAGI DODATKOWE: Metronidazol jest bezpieczny dla bakterii nitryfikacyjnych.

CHOROBA:

SPOROZA, pierwotniaki zarodnikowe

PRZYCZYNA: Pierwotniaki wytwarzające zarodniki (spory), które są bardzo odporne na działanie
czynników fizycznych i chemicznych.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Dostają się do akwarium wraz z rybami krajowymi, rzadziej z
pokarmem.
OBJAWY: Na ciele rybki (skórze, oczach, skrzelach) pojawiają się biało-żółtawe perełkowate
zgrubienia wielkości ok. 2 mm.

LECZENIE

: Odłowić chore rybki i poddać je kąpieli długotrwałej (do 3 tygodni) w osobnym zbiorniku w

r-rze:
- nadmanganianu potasu: 1g /10L czas kąpieli ok. 5 min
- trypaflawiny: 1g /100L
- rivalnolu: 1g /100L
- zieleni malachitowej: 0,005g /100L
UWAGI DODATKOWE: Rzadko występuje w akwariach.

CHOROBA:

TUBERKULOZA

PRZYCZYNA: Bakterie chorobotwórcze.
PRZEBIEG: Choroba powoduje wyniszczenie organów wewnętrznych rybki.
SKUTKI: Śnięcie chorych rybek, zakażenie całego akwarium, możliwość zakażenia człowieka.
OBJAWY : Rybka je normalnie, a mimo to chudnie, kolory są bledsze, na skórze widoczne są otwarte
owrzodzenia, pofałdowane płetwy. Występuje również wytrzeszcz oczu.

LECZENIE

: Należy natychmiast uśmiercić chore rybki. Akwa ogólne poddajemy kąpieli długotrwałej w

r-rze streptomycyny 10mg /1L.
UWAGI DODATKOWE: Choroba ta jest praktycznie nieuleczalna. W przypadku zakażenia człowieka
pojawiają się na skórze guzki. Konieczna jest konsultacja lekarska.

CHOROBA:

WRZODY PODSKÓRNE

PRZYCZYNA: Bakterie przeniesione do akwarium wraz ze źle przygotowanym podłożem lub
korzeniami.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Atakują rybki zranione lub przebywające w złych warunkach
hodowlanych.
SKUTKI: Trudne do wyleczenia, powracające wrzody stają się przyczyną śmierci rybki.
OBJAWY: Rybka ociera się o różne przedmioty, jest ogólnie osłabiona. Na pysku, pokrywach
skrzelowych oraz w gardzieli występują szare, brunatne bądź różowe narośla. Może wystąpić
wytrzeszcz oczu.

LECZENIE

: Chorą rybkę wyłowić i położyć na wilgotnym materiale. Za pomocą waciku namoczonego

w r-rze rivanolu 1g /10L zetrzeć narośla i delikatnie rozcierać wrzody. Po zabiegu umieścić rybkę w
kąpieli krótkotrwałej w r-rze:
- nadmanganianu potasu: 1g /10L
- rivanolu : 1g /50L
- trypaflawiny : 1g /20L
- wody utlenionej 3% 10cm3 /10L
Po kąpieli przenosimy rybki do osobnego zbiornika i zapewniamy im optymalne warunki. Zbiornik
ogólny jednorazowo odkażamy za pomocą:
- chloraminy: 1g /100L
- zieleni malachitowej: 0,005g /100L
- rivanolu: 1g /500 L
- wody utlenionej: 3% 1-3 cm3 /10L
lub innego odkażalnika. W przypadku braku rezultatów można spróbować kuracji antybiotykowej.
Stosujemy wtedy kąpiele długotrwałe w r-rze:
- chloromycetyny: 5g /100L
- auromycyny (chlorocykliny): 1,3g /100L
- penicyliny krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
- streptomycyny krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
Produkty rozkładu antybiotyków dają silny i nieprzyjemny zapach.
UWAGI DODATKOWE: Przy braku poprawy lub nawrotach choroby po kuracji antybiotykowej należy
uśmiercić rybkę.

CHOROBA:

ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA PĘCHERZA PŁAWNEGO

PRZYCZYNA: Zła dieta rybki; bakterie chorobotwórcze wywołujące infekcje i zapalenia.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Szczególnie powszechna wśród złotych rybek (Carassius auratus
auratus) ze względu na ich nietypowy kształt ciała. Często przyczyną jest suchy pokarm, który
wypełnia ich jelita i powoduje zaburzenia działania pęcherza pławnego. Inne czynniki sprzyjające to
złe warunki hodowlane, zbyt niska temp, stres.
SKUTKI: Śmierć rybki w wyniku wycieńczenia.
OBJAWY: Rybka pływa brzuchem do góry, jej ruchy są kołyszące. Jest ciągle wypychana tuż pod taflę
wody; często ma problemy z oddychaniem.

LECZENIE

: W przypadku podłoża pokarmowego należy podać rybkom lekkostrawny, rozmoczony

pokarm, lub pokarm bazujący na żelu. Skutecznie zadziała również zwyczajna zielenina. W przypadku
podłoża bakteryjnego, gdy dochodzi do infekcji, konieczne jest zastosowanie antybiotyków. Rybkę
przenosimy do osobnego zbiornika i podajemy jej antybiotyk wraz z pokarmem, lub gdy rybka nie je,
stosujemy jego wodny r-r (kąpiel długotrwała), np. w:
- penicylinie krystalicznej: 600 000 jedn. /100L
- chloromycetynie: 5g /100L
Po kuracji poprawiamy warunki w zbiorniku ogólnym: podnosimy temp o 2-3 stopnie, podajemy do
wody preparaty witaminowe.
UWAGI DODATKOWE: Produkty rozkładu antybiotyków dają silny i nieprzyjemny zapach.

CHOROBA:

ZAPALENIE PRZEWODU POKARMOWEGO

PRZYCZYNA: Niewłaściwy pokarm lub sposób żywienia rybek.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Nadmierne karmienie rybek roślinożernych pokarmem mięsnym,
jednolita i monotonna dieta, przejedzenie, przeterminowana/ zatruta karma, jednostajne żywienie
pokarmem skoncentrowanym lub samymi larwami ochotki
SKUTKI: Długo trwająca choroba powoduje wychudzenie oraz śmierć rybki.
OBJAWY: Rybki są apatyczne i ociężałe, nie chcą przyjmować pokarmu. Przykładowe objawy
zewnętrzne - obrzęk 1/3 przedniej części ciała, czasem wpadnięty brzuch w wyn. wychudzenia rybki,
okolica płetwy odbytowej ciemno zabarwiona, przekrwiona okolica żołądka i odbytu, rybka wydala
nie strawione resztki pokarmu, które ciągną się w postaci śluzowatej wydzieliny, krwisty kał. Czasem
występuje również zwinięcie/ nienaturalne naprężenie płetw, kolory są nienaturalnie intensywne.
Może wystąpić obojętność płciowa.

LECZENIE

: Odłowić chorą rybkę do osobnego zbiornika, zastosować kąpiel długotrwałą (ok. 4 dni) w:

- soli niejodowanej: 1g /1L
- chloraminie: 1g /100L, uzupełnić po 3 dniach połową dawki
- trypaflawinie: 1g /100L
lub kąpiel krótkotrwałą (8 h) w r-rze detremycyny: 125 mg (1 kapsułka) /2L
UWAGI DODATKOWE: Podczas leczenia stosujemy bezwzględną głodówkę. Główny zbiornik
odkażamy (woda utleniona, akryflawina, trypaflawin). Po zakończeniu kuracji podajemy rybkom
lekkostrawny pokarm – płatki roślinne, rozwielitki, oczliki. Należy bezwzględnie zastosować właściwą
dietę dla danego gatunku!

CHOROBA:

ZATRUCIA

PRZYCZYNA: Przeniknięcie do zbiornika trujących środków chemicznych; zbyt rzadkie/ małe
podmiany wody prowadzące do nagromadzenia się dużej ilości produktów przemiany materii.
SKUTKI: Śmierć rybek.
OBJAWY: Rybki stają się apatyczne, przyjmują dziwne pozycje ciała, a ich ruchy są chwiejne i
drgawkowe. W skutek nadmiernego wydzielania śluzu skóra, skrzela oraz oczy stają się zmętniałe, a
ich powierzchnia niebiesko-biaława (skóra i skrzela mogą również ulec nienaturalnemu ściemnieniu).
Czasem występuje nastroszenie łusek, zwinięcie/ nienaturalne naprężenie płetw, zanikanie płetwy
ogonowej. Na końcach listków skrzelowych pojawiają się zlepienia i zgrubienia. Wątroba może być
przekrwiona i opuchnięta; ikra bieleje.

LECZENIE

: Należy zmienić całkowicie wodę w zbiorniku głównym, a rybki przenieść do osobnego

zbiornika ze świeżą wodą, zapewnić im obfite napowietrzanie i jak najkorzystniejsze warunki życia.
UWAGI DODATKOWE: Nie wolno obniżać temperatury wody!

CHOROBA:

ZRANIENIA

PRZYCZYNA: Walki toczone przez agresywne i terytorialne ryby (np. pielęgnice, bojowniki); zranienia
spowodowane żerowaniem pasożytów (w tym głównie splewki czy pijawki rybiej); rany mechaniczne
spowodowane ocieraniem się o elementy dekoracji akwarium.
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE: Hodowla w. wym. rybek; obecność pasożytów w akwarium
przyniesionych np. wraz z żywym planktonem; ostry żwirek, skałki, elementy dekoracji o ostrych
krawędziach.
SKUTKI: Zranienia narażają rybkę na liczne infekcje bakteryjne, osłabiają i sprawiają, że

”poszkodowane” są bardzo podatne na wszelkie choroby.
OBJAWY: W wypadku pasożytów: rybki ocierają się o różne przedmioty, na skórze występują
zazwyczaj okrągłe, zaczerwienione, obrzmiałe miejsca. Przypadki mechaniczne objawiają się
uszkodzeniami skóry, płetw, łusek bez innych objawów chorobowych.

LECZENIE

: W wypadku pasożytów należy zastosować odpowiednią kurację (patrz: pasożytujące

robaki i skorupiaki). W wypadku zranień mechanicznych usuwamy z akwarium ewentualne ostre
przedmioty. Jeśli zranienia są rozległe, wyciągamy rybkę z akwarium i umieszczamy na wilgotnym
materiale. Przecieramy ranki wacikiem zamaczanym w r-rze jodyny (z daleka od skrzel i oczu rybki!).
Wodę w zbiorniku optymalizujemy za pomocą akryflawiny. Ma ona zarówno właściwości odkażające,
łagodzi skutki infekcji i pomaga w regeneracji uszkodzonego naskórka i płetw. Można również użyć do
tego celu jasnoniebieskiego roztworu błękitu metylowego, ale wymaga to przeniesienia rybki do
osobnego zbiornika, gdyż błękit metylenowy zniszczy biologiczny filtr