I. Pojęcie prawa karnego

1. Prawo karne materialne

2. Prawo karne procesowe

3. Prawo karne wykonawcze

- Kodeks karny

z dnia 6 czerwca 1997 r. (obowiązuje

od dnia 1 września 1998 r.)

-

Kodeks postępowania karnego z dnia 6 czerwca

1997 r. (obowiązuje od dnia 1 września 1998 r.)

- Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1998 r.

(obowiązuje od dnia 1 września 1998 r.)

Ad. 1.

a) Prawo karne skarbowe

Kodeks karny skarbowy z dnia 10 września 1999 r.

b) Prawo wykroczeń

• Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z dnia 24 sierpnia

2001 r.

• Kodeks wykroczeń z dnia 20 maja 1971 r

.

1. Budowa kodeksu karnego
a)

część ogólna

Art. 116 k.k.

Przepisy części ogólnej tego kodeksu stosuje się do innych ustaw przewidujących odpowiedzialność

karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.

b) część szczególna

c) część wojskowa

2. Pojęcia

„przepisu prawnego” i „normy prawnej”

Zasada lex retro non agit

(przyczynek do podstawowych zagadnień

prawa karnego intertemporalnego)

• zakaz retroaktywności przepisu karnego

surowszego

(lex severior retro non agit),

• zasada lex mitior retro agit

Źródła:

•

art. 42 ust. 1 Konstytucji :

“Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił

się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego
popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego
popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.”

•

art. 7 ust. 1 Europejskiej Konwencji i Praw Człowieka : „Nikt nie może być uznany
za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania,
który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu
zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara
surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą
został popełniony.”

•

art. 15 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych :
„Nikt nie może być skazany za czyn lub zaniechanie, które w myśl prawa
wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowiły przestępstwa w chwili ich
popełnienia. Nie może być również zastosowana kara surowsza od tej, którą można
było wymierzyć w chwili popełnienia przestępstwa. Jeżeli po popełnieniu
przestępstwa ustanowiona zostanie przez ustawę kara łagodniejsza za takie
przestępstwo, przestępca będzie miał prawo z tego korzystać.”

Czas popełnienia czynu zabronionego

Art. 6 k.k.:

§ 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w

czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał
działania, do którego był obowiązany

§ 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w

miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał
działania, do którego był obowiązany, albo gdzie
skutek stanowiący znamię czynu zabronionego
nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał
nastąpić.

1. Zmiana ustawy przed prawomocnym orzeczeniem sądu

Art. 4 k.k.

§ 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa,
stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest
względniejsza dla sprawcy…

Pojęcia:

„ustawy względniejszej dla sprawcy”, „

2. Zmiana ustawy po prawomocnym orzeczeniu sądu

Art. 4 k.k.

§ 2. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą, której górna granica
jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego
zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie.
§ 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia
wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na
grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawienia wolności
równa się 60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności.
§ 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary,
skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Art. 31 Konstytucji RP

1.

Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2.

Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa

innych. Nikogo nie wolno

zmuszać do czynienia tego,

czego prawo mu nie nakazuje.

3.

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych

wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i
tylko wtedy, gdy

są konieczne w demokratycznym

państwie dla jego bezpieczeństwa

lub

porządku

publicznego,

bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i

moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ograniczenia te nie

mogą naruszać istoty wolności i

praw.

Art. 42 Konstytucji RP

1.

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił

się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę
obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie
stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie
jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa
międzynarodowego

.

2.

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie

karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach
postępowania. Może on w szczególności wybrać
obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie
korzystać z obrońcy z urzędu.

3.

Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie

zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Art.1 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r.

§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten

tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod

groźbą kary przez ustawę obowiązującą w

czasie jego popełnienia.

§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego

społeczna szkodliwość jest znikoma.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu

zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w

czasie czynu.