arkusz WOS poziom p rok 2009 1294

KOD

ZDAJÑCEGO

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z OPERONEM

WIEDZA O SPO¸ECZE¡STWIE

POZIOM PODSTAWOWY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 17 stron (za-

dania 1–25). Ewentualne braki zg∏oÊ przewodniczàcemu

zespo∏u nadzorujàcego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo-

nym.

3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-

szem/atramentem.

4. Nie u˝ywaj korektora.

5. B∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.

6. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.

˚yczymy powodzenia!

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie

100 punktów.

PESEL ZDAJÑCEGO

Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy

Miejsce na identyfikacj´ szko∏y

LISTOPAD

ROK 2008

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez

dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

dysleksja

W zadaniach 1–4 podkreÊl jednà w∏aÊciwà odpowiedê.

Zadanie 1. (1 pkt)

Zgromadzenie Narodowe w Polsce sk∏ada si´:

a) ze 100 cz∏onków

b) z 300 cz∏onków

c) z 460 cz∏onków

d) z 560 cz∏onków

Zadanie 2. (1 pkt)

Grupa z za∏o˝enia otwarta dla wszystkich to grupa:

a) pierwotna

b) formalna

c) ekskluzywna

d) inkluzywna

Zadanie 3. (1 pkt)

Norma prawna utworzona bezpoÊrednio przez s´dziego w ramach rozpatrywania okreÊlonej

sprawy to:

a) paremia

b) precedens

c) orzeczenie

d) ustawa

Zadanie 4. (1 pkt)

Rzeczpospolita Polska sta∏a si´ cz∏onkiem Unii Europejskiej:

a) 1 maja 2004 roku

b) 1 czerwca 2003 roku

c) 1 kwietnia 2003 roku

d) 1 marca 2002 roku

Zadanie 5. (4 pkt)

SpoÊród podanych form demokracji podkreÊl cztery formy demokracji bezpoÊredniej.

weto ludowe, pikieta, referendum, wybory na Prezydenta RP, demonstracje, inicjatywa ludowa,

plebiscyt, dzia∏alnoÊç w partii politycznej

Zadanie 6. (1 pkt)

Zapisz nazw´ postawy, na którà sk∏adajà si´ ni˝ej wymienione elementy.

– przekonanie o wy˝szoÊci w∏asnego narodu

– idealizacja w∏asnego narodu

– nienawiÊç wobec innych narodów

……………………………………………………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 7. (4 pkt)

Do charakterystyk zasad prawa wyborczego w paƒstwach demokratycznych dopisz w odpowied-

nich miejscach ich nazwy.

W zadaniach 8–10 przyporzàdkuj odpowiednie litery do liczb, wpisujàc liter´ obok w∏aÊciwej liczby

np. 6. A.

Zadanie 8. (4 pkt)

Do podanych funkcji wype∏nianych przez rodzin´ dopasuj w∏aÊciwe opisy.

1. funkcja socjalizacyjna

2. funkcja ekonomiczna

3. funkcja stratyfikacyjna

4. funkcja kulturowa

A. Polega na nadawaniu przez rodzin´ pozycji spo∏ecznej swoim cz∏onkom.

B. Polega na przygotowywaniu dzieci do samodzielnego ˝ycia i pe∏nienia ról spo∏ecznych.

C. Polega na zaspokajaniu emocjonalno-rodzicielskich potrzeb wspó∏ma∏˝onków.

D. Polega na przekazywaniu dzieciom dziedzictwa kulturowego.

E. Polega na zaspokajaniu materialnych potrzeb rodziny.

Odpowiedê: 1. ……

2. ……

3. ……

4. ……

Zadanie 9. (1 pkt)

Uporzàdkuj chronologicznie etapy integracji europejskiej.

A. powstanie EWG

B. utworzenie unii celnej

C. powstanie EWWiS

D. wprowadzenie wspólnej waluty

E. utworzenie wspólnego rynku

Odpowiedê: 1. ……

2. ……

3. ……

4. ……

Zadanie 10. (4 pkt)

Przyporzàdkuj nazwiskom osób, którym przyznano Pokojowà Nagrod´ Nobla, w∏aÊciwe uzasad-

nienie ich zas∏ug.

1. Albert Arnold Gore

2. Jaser Arafat i Shimon Perez

3. Nelson Mandela i Frederik Willem De Klerk

4. Michai∏ Gorbaczow

Charakterystyka

Nazwa zasady

A. Obywatele wybierajà swoich przedstawicieli bezpoÊrednio, oddajàc

na nich swoje g∏osy.

B. Wybory majà charakter anonimowy, a g∏osowanie odbywa si´ bez

udzia∏u osób trzecich.

C. Ka˝dy wyborca dysponuje takà samà liczbà g∏osów, a ka˝dy g∏os ma

równà wag´.

D. Prawo uczestnictwa w wyborach majà wszyscy pe∏noletni obywatele,

którzy posiadajà prawa obywatelskie.

A. za dzia∏ania na rzecz zaprowadzenia pokoju na Bliskim Wschodzie

B. za dzia∏ania na rzecz likwidacji apartheidu i stworzenia demokracji w RPA

C. za dzia∏ania na rzecz przeciwdzia∏ania globalnemu ociepleniu

D. za prac´ na rzecz lepiej zorganizowanego i bardziej pokojowego Êwiata

E. za dzia∏ania na rzecz zakoƒczenia zimnej wojny

Odpowiedê: 1. ……

2. ……

3. ……

4. ……

Zadanie 11. (10 pkt)

Zapoznaj si´ z tabelà i mapà, a nast´pnie wykonaj polecenia.

11.1. (5 pkt) Uzupe∏nij tabel´. Wpisz nazw´ narodu, spoÊród którego rekrutujà si´ cz∏onkowie

organizacji terrorystycznych, oraz okreÊl charakter tych ugrupowaƒ, wpisujàc odpowiednio:

– separatystyczny

– fundamentalistyczny

– lewacki

11.2. (5 pkt) Zaznacz na mapie paƒstwa, w których dzia∏ajà organizacje terrorystyczne wymie-

nione w tabeli, wpisujàc w miejsca wykropkowane odpowiadajàce im liczby.

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Lp.

Organizacja terrorystyczna

Naród

Charakter organizacji

Euskadi Ta Askatasuna (ETA) …………….……… ………….……………………………….

Hamas

…………….……… ………….……………………………….

Hezbollah

…………….……… ………….……………………………….

Irish Republican Army (IRA)

…………….……… …………….…………………………….

Rote Armee Fraktion (RAF)

…………….……… …………….…………………………….

500 km

250

A....

E....

C....

D....

B....

15°

0°

15°

30°

45°

0°

30°

45°

60°

30°

45°

15°

60°

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 12. (5 pkt)

Do podanych funkcji prawa dopisz ich nazwy.

A. Regulowanie zasad rozdzia∏u po˝àdanych dóbr spo∏ecznych oraz gwarancja tego rozdzia∏u.

funkcja ……………………..

B. Przywracanie do ˝ycia spo∏ecznego jednostek, które podj´∏y dzia∏ania sprzeczne z prawem.

funkcja ……………………..

C. Zapobieganie negatywnym efektom zjawisk przyrodniczych i cywilizacyjnych oraz niebezpiecznym

ludzkim zachowaniom.

funkcja ……………………..

D. Poddawanie spo∏ecznej kontroli zarówno zachowaƒ ludzkich, jak i zachowaƒ organów paƒstwo-

wych i samorzàdowych.

funkcja ……………………..

E. Uruchamianie paƒstwowego aparatu przymusu w celu eliminacji zachowaƒ zagra˝ajàcych war-

toÊciom chronionym przez prawo.

funkcja ……………………..

Zadanie 13. (5 pkt)

Wymieƒ pi´ç cech paƒstwa prawa.

1. ………………………………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………………………………………

4. ………………………………………………………………………………………………………

5. ………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 14. (3 pkt)

Zapoznaj si´ z rysunkiem i wykonaj polecenia.

14.1. (1 pkt) Nadaj w∏aÊciwy tytu∏ rysunkowi obok.

………………………………………………………

14.2. (1 pkt) Podaj nazwisko autora przedstawio-

nej na rysunku klasyfikacji.

………………………………………………………

14.3. (1 pkt) WyjaÊnij, na czym polega potrzeba afiliacji.

…………………………………………………………………………………………………………

samo-

realizacji

szacunku

afiliacji

bezpieczeƒstwa

fizjologiczne

Potrzeby

Zadanie 15. (1 pkt)

Zapoznaj si´ z fragmentem konstytucji i napisz, jakà fundamentalnà zasad´ demokracji gwa-

rantuje artyku∏ 35 Konstytucji RP.

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim nale˝àcym do mniejszoÊci narodowych i et-

nicznych wolnoÊç zachowania i rozwoju w∏asnego j´zyka, zachowania obyczajów i tradycji oraz

rozwoju w∏asnej kultury.

2. MniejszoÊci narodowe i etniczne majà prawo do tworzenia w∏asnych instytucji edukacyjnych, kul-

turalnych i instytucji s∏u˝àcych ochronie to˝samoÊci religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyga-

niu spraw dotyczàcych ich to˝samoÊci kulturowej.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 16. (3 pkt)

Zapoznaj si´ ze zdj´ciem i wykonaj polecenia.

16.1. (1 pkt) Podaj nazw´ pomnika i miasto, w którym si´ on

znajduje.

……………………………………………………………………

16.2. (2 pkt) Podaj rok upami´tnionych pomnikiem wydarzeƒ

oraz opisz krótko, na czym one polega∏y.

……………………………………………………………………

Zadanie 17. (5 pkt)

Zapoznaj si´ z fragmentami artyku∏u Adama Grzesiaka na temat stanu paƒstwa polskiego na ko-

niec 2007 roku i przyporzàdkuj im odpowiednie tytu∏y.

Mina energetyczna, Mina CO

, Mina procesowa, Mina emerytalna, Mina bud˝etowa, Mina drogowa

A. ………………………………………………………………………………………………………

Mia∏a byç reforma finansów publicznych, ale to zadanie okaza∏o si´ ponad si∏y. Zamiast tego powsta∏

du˝o skromniejszy projekt konsolidacyjny, zwany reformà Gilowskiej. Ale i on poszed∏ na pó∏k´.

JednoczeÊnie do d∏ugiej listy wydatków bud˝etowych dopisywano kolejne pozycje: becikowe, ulg´ po-

datkowà na dzieci, redukcj´ sk∏adki rentowej, ulg´ dla producentów biopaliw, ekwiwalent za depu-

tat w´glowy dla górników-emerytów, podwy˝k´ p∏acy minimalnej.

B. ………………………………………………………………………………………………………

Spora cz´Êç dodatkowych obcià˝eƒ bud˝etu wynika z koniecznoÊci nowych dotacji do rent i emery-

tur. Poprzedni Sejm i rzàd konsekwentnie rozmontowywali reform´ emerytalnà. Ta bowiem

zak∏ada∏a, ˝e mi´dzy p∏aconà sk∏adkà a otrzymywanymi Êwiadczeniami musi istnieç Êcis∏y zwiàzek.

Po raz kolejny okaza∏o si´, ˝e nie musi: jedni dostanà, drudzy za to zap∏acà, bo tego wymaga „so-

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

lidarnoÊç spo∏eczna i inne wa˝ne wzgl´dy polityczne”, nabierajàce znaczenia w okresie przedwybor-

czym.

C. ………………………………………………………………………………………………………

Potrzebne sà zmiany w kilkudziesi´ciu ustawach (m.in. o zamówieniach publicznych, zagospodaro-

waniu przestrzennym, prawie budowlanym), o których przez ostatnie dwa lata du˝o mówiono, ale

niewiele zrobiono. Dlatego jest, jak jest, czyli marnie. W tym roku powsta∏o 8 km autostrad. […]

Tymczasem op∏akany stan infrastruktury komunikacyjnej sta∏ si´ dziÊ jednà z najpowa˝niejszych ba-

rier gospodarczych Polski. Przedsi´biorcy wskazujà go cz´sto na pierwszym miejscu – przed po-

datkami i wysokimi kosztami pracy.

D. ………………………………………………………………………………………………………

Zapad∏a decyzja o budowie gazoportu, b´dziemy mieli gaz z Norwegii; dzi´ki mi´dzynarodowej ak-

tywnoÊci prezydenta powsta∏y mo˝liwoÊci sprowadzania ropy z Centralnej Azji. PostawiliÊmy spraw´

solidarnoÊci energetycznej na forum UE.

Niestety, sytuacja nie wyglàda tak ró˝owo. Gazoport mamy budowaç (za pieniàdze publiczne), ale

nie wiemy, skàd sprowadzaç skroplony gaz. […] Chcemy uniezale˝niç si´ od rosyjskiej ropy, spro-

wadzajàc jà z Azerbejd˝anu i Kazachstanu, tylko nie wiadomo, jak jà tam zdobyç i jak przetranspor-

towaç do Polski.

E. ………………………………………………………………………………………………………

Ust´pujàcy rzàd zostawia po sobie mas´ konfliktów, sporów i procesów toczonych na forum krajo-

wym i mi´dzynarodowym. T∏umaczone koniecznoÊcià twardej obrony interesu narodowego, zerwa-

niem z prowadzeniem polityki na kolanach, wywo∏ywane by∏y cz´sto z niejasnych przyczyn, bez

sprawdzenia, jaka jest szansa na wygranà. W wielu wypadkach chodzi∏o o uzyskanie doraênego

efektu medialnego.

Adam Grzeszak,

Polska na minach, „Polityka” nr 46 (2629), 17 listopada 2007, s. 42

Zadanie 18. (4 pkt)

Uzupe∏nij schemat przedstawiajàcy organizacj´ sàdownictwa w Polsce.

Sàdy

garnizonowe

Wojewódzkie sàdy

administracyjne

C. ...........................................

................................................

D. ...........................................

................................................

Sàdy

wojskowe

Sàdy

administracyjne

B. ...........................................

................................................

Sàdy

okr´gowe

A. ...........................................

................................................

Sàdy

powszechne

Sàd Najwy˝szy

Zadanie 19. (4 pkt)

Zapoznaj si´ z wykresem i wykonaj polecenia.

19.1. (1 pkt) Wska˝ rejon Êwiata, w którym bieda

w 2006 r. by∏a najwi´ksza.

Rejon: …………………………………………………

19.2. (1 pkt) Wska˝ politycznà i spo∏eczno-gospodar-

czà przyczyn´ ubóstwa we wskazanym rejonie Êwiata.

Przyczyna polityczna:

…………………………………………………………

Przyczyna spo∏eczno-gospodarcza:

……………………………………………………………………………………………………………

19. 3. (1 pkt) Wska˝ rejon Êwiata, w którym sytuacja najbardziej poprawi∏a si´ w okresie 1980–2006.

Rejon: …………………………………………………

19.4. (1 pkt) WyjaÊnij, dlaczego w latach 1990–2000 nastàpi∏ tak znaczny wzrost ubóstwa we

wschodniej Europie i centralnej Azji.

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 20. (4 pkt)

Przeczytaj tekst i zdecyduj, które zdania zawierajà fakty, a które opinie. Wpisz w tabeli odpo-

wiednio F lub O.

1) Ju˝ wkrótce niektóre miasta molochy b´dà liczy∏y tyle samo mieszkaƒców, co ca∏a Polska. 2) Eks-

perci ostrzegajà: ten rozrost b´dzie mia∏ fatalny wp∏yw na Êrodowisko. 3) Futurystyczne wizje ro-

dem z powieÊci science fiction ju˝ za kilkanaÊcie lat mogà si´ staç rzeczywistoÊcià. 4) Gigantyczne

metropolie z betonu i ˝elaza z milionowymi t∏umami na ulicach, wiecznymi korkami i unoszàcymi si´

ponad drapaczami chmur g´stymi k∏´bami smogu.

5) W samym Êrodku zagubieni, wyobcowani ludzie w chroniàcych przed dwutlenkiem w´gla ma-

skach na twarzach. 6) Ustawiczne problemy z wodà, jedzeniem i energià. 7) – Zbli˝amy si´ do ka-

tastrofy – ostrzega w rozmowie z „Rzeczpospolità” dr Werner Fornos, dyrektor waszyngtoƒskiego

instytutu Global Population Education.

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

1980

1985

1990

1995

2000

2006

Ameryka ¸aciƒska

i Wyspy Kanaryjskie

Afryka Subsaharyjska

po∏udniowa Azja

Bliski Wschód

i pó∏nocna Afryka

wschodnia Azja

i wyspy Pacyfiku

wschodnia Europa i centralna Azja

Procent ludzi ˝yjàcych za mniej
ni˝ dolara dziennie

Marcin Rotkiewicz,

Bieda piszczy i si´ kurczy,

„Polityka” nr 49 (2632) 8 grudnia 2007, s. 94

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

8) Wed∏ug szacunków ONZ w 2015 roku Tokio b´dzie mia∏o pra-

wie tylu mieszkaƒców co obecnie Polska (36,4 mln).

Piotr Zychowicz,

Miasta wielkie jak paƒstwa,

„Rzeczpospolita” nr 299 (7896), 22–23 grudnia 2007, s. 1

Zadanie 21. (2 pkt)

Na podstawie tekstu z zadania 20 nazwij dwa zjawiska spo∏ecz-

ne w nim opisane.

1. …………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………

Zadanie 22. (5 pkt)

Przeczytaj fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wykonaj podane poni˝ej polecenie.

Art. 118.

1. Inicjatywa ustawodawcza przys∏uguje pos∏om, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie

Ministrów.

2. Inicjatywa ustawodawcza przys∏uguje równie˝ grupie co najmniej 100 000 obywateli majàcych

prawo wybierania do Sejmu. Tryb post´powania w tej sprawie okreÊla ustawa. […]

Art. 119.

1. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach.

2. Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przys∏ugu-

je wnioskodawcy projektu, pos∏om i Radzie Ministrów. […]

Art. 120.

Sejm uchwala ustawy zwyk∏à wi´kszoÊcià g∏osów w obecnoÊci co najmniej po∏owy ustawowej licz-

by pos∏ów, chyba ˝e Konstytucja przewiduje innà wi´kszoÊç. W tym samym trybie Sejm podejmuje

uchwa∏y, je˝eli ustawa lub uchwa∏a Sejmu nie stanowi inaczej.

Art. 121.

1. Ustaw´ uchwalonà przez Sejm Marsza∏ek Sejmu przekazuje Senatowi.

2. Senat w ciàgu 30 dni od dnia przekazania ustawy mo˝e jà przyjàç bez zmian, uchwaliç poprawki

albo uchwaliç odrzucenie jej w ca∏oÊci. Je˝eli Senat w ciàgu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie

podejmie stosownej uchwa∏y, ustaw´ uznaje si´ za uchwalonà w brzmieniu przyj´tym przez Sejm.

3. Uchwa∏´ Senatu odrzucajàcà ustaw´ albo poprawk´ zaproponowanà w uchwale Senatu, uwa˝a si´

za przyj´tà, je˝eli Sejm nie odrzuci jej bezwzgl´dnà wi´kszoÊcià g∏osów w obecnoÊci co najmniej

po∏owy ustawowej liczby pos∏ów.

Art. 122.

1. Po zakoƒczeniu post´powania okreÊlonego w art. 121 Marsza∏ek Sejmu przedstawia uchwalonà

ustaw´ do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej.

2. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustaw´ w ciàgu 21 dni od dnia przedstawienia i zarzàdza

jej og∏oszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Przed podpisaniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej mo˝e wystàpiç do Trybuna∏u Konstytu-

cyjnego z wnioskiem w sprawie zgodnoÊci ustawy z Konstytucjà. Prezydent Rzeczypospolitej nie

mo˝e odmówiç podpisania ustawy, którà Trybuna∏ Konstytucyjny uzna∏ za zgodnà z Konstytucjà.

4. Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy, którà Trybuna∏ Konstytucyjny uzna∏

za niezgodnà z Konstytucjà. […]

Nr zdania

Fakt\Opinia

5. Je˝eli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystàpi∏ z wnioskiem do Trybuna∏u Konstytucyjnego w try-

bie ust. 3, mo˝e z umotywowanym wnioskiem przekazaç ustaw´ Sejmowi do ponownego rozpatrze-

nia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm wi´kszoÊcià 3/5 g∏osów w obecnoÊci co najmniej

po∏owy ustawowej liczby pos∏ów Prezydent Rzeczypospolitej w ciàgu 7 dni podpisuje ustaw´

i zarzàdza jej og∏oszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Uzupe∏nij tabel´ i podaj pi´ç ró˝nic w sposobie uchwalania ustawy zasadniczej i zwyk∏ej ustawy.

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Ustawa zasadnicza

Zwyk∏a ustawa

Inicjatywa ustawodawcza przys∏uguje

1/5 ustawowej liczby pos∏ów, Senatowi

i Prezydentowi.

……………………………………………………………

Senat ma do 60 dni na podj´cie uchwa∏y.

……………………………………………………………

W Sejmie pierwsze czytanie mo˝e si´

odbyç nie wczeÊniej ni˝ 30 dnia od

z∏o˝enia projektu.

……………………………………………………………

Sejm uchwala zmiany wi´kszoÊcià 2/3

g∏osów w obecnoÊci co najmniej po∏owy

ustawowej liczby pos∏ów.

……………………………………………………………

Prezydent nie mo˝e zawetowaç zmiany

konstytucji ani odes∏aç jej do Trybuna∏u

Konstytucyjnego.

……………………………………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 23. (3 pkt)

Zapoznaj si´ z rysunkiem satyrycz-

nym i wykonaj polecenia.

23.1. (1 pkt) Opisz problem, na jaki

zwraca uwag´ autor.

………………………………………

23.2. (2 pkt) Zaproponuj dwa sposoby przeciwdzia∏ania temu problemowi.

1. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 24. (12 pkt)

Zapoznaj si´ z zamieszczonymi materia∏ami i wy-

konaj polecenia.

24.1. (3 pkt) Na podstawie wyników badaƒ TNS

OBOP okreÊl stosunek Polaków do zagranicz-

nych misji wojskowych. Podaj trzy przyczyny te-

go stanu.

……………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

100

Polskie wojsko za granicà

85%

74%

10%

17%

dobrze

êle

dobrze

Czy to dobrze,

˝e Polska wycofa wojska

z Iraku?

Czy to dobrze,

˝e Polska wys∏a∏a wojska

do Afganistanu?

TNS OBOP

Rozmieszczenie wojsk Mi´dzynarodowych Si∏ Wsparcia Bezpieczeƒstwa (ISAF)

w Afganistanie

Stan na 2007 rok

Marek Henzler, Jakub Stachowiak,

Zamiatanie wojny pod dywan,

„Polityka” nr 47 (2630), 24 listopada 2007, s. 14

24.2. (1 pkt) Na podstawie mapy podaj pe∏nà nazw´ organizacji mi´dzynarodowej, której wojska

stacjonujà w Afganistanie.

…………………………………………………………………………………………………………

24.3. (1 pkt) Na podstawie mapy oceƒ z punktu widzenia militarnego po∏o˝enie wojsk polskich

w Afganistanie.

…………………………………………………………………………………………………………

Tekst 1

Regularni ˝o∏nierze nara˝eni sà na ataki ze strony cywilów, samobójców, na pu∏apki i podst´p.

Mi´dzynarodowe prawo humanitarne chroni tak˝e partyzantów, którzy stosujà niekonwencjonalne

sposoby walki, w tym sabota˝, zasadzki. Nakazuje im jednak tak˝e przestrzegaç prawa: odró˝niç si´

jakoÊ od cywilów, przez opask´, element ubrania, nosiç broƒ w sposób widoczny, by zaznaczyç swój

status „legalnego” kombatanta i mieç dowództwo, s∏owem podlegaç jakiejÊ dyscyplinie. W dzisiej-

szej szarej strefie wojny bojownicy, partyzanci czy terroryÊci, ju˝ mniejsza o nomenklatur´, praw tych

na ogó∏ nie przestrzegajà i sà raczej „osobami nielegalnie walczàcymi po stronie wroga”. […]

Wielokrotnie na tych ∏amach wzywaliÊmy do rozsàdniejszej proporcji mi´dzy Êrodkami wojskowy-

mi a misjami cywilnymi w krajach niestabilnych. Spo∏eczeƒstwom toczonym rakiem fundamentali-

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Turkmenistan

Tad˝ykistan

Pakistan

Uzbekistan

Indie

Iran

bazy NATO, w których stacjonujà Polacy

pozosta∏e bazy NATO

tereny obj´te dzia∏aniami zbrojnymi
(ataki partyzanckie i terrorystyczne)
– intensywnoÊç koloru odpowiada skali
zagro˝enia atakami partyzanckimi
i terrorystycznymi

100

150

200 km

Asadabad

Bazarak

Gardez

Szaran

Wazacha

Ghazni

Kalat

Tirin Kot

Kandahar

Pol-e Chomri

Mazar-e
Sharif

Maimana

Kala-je Nau

Czaghczaran

Farah

Herat

Laszkargah

Bamian

Fayzabad

Bagram

Wardak

Mehtarlam

Kunduz

Kabul

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

zmu i terroryzmu trzeba nauczycieli, techników, lekarzy. Im wi´cej ich b´dzie, tym mniej ˝o∏nierzy

pojedzie w dalekie, trudne misje.

Marek Ostrowski,

Krew prawdziwa, „Polityka” nr 47 (2630),

24 listopada 2007, s. 18

Tekst 2

Lato tego roku. Prowincja Paktia w po∏udniowo-wschodnim Afganistanie. Opresja Khyber: tysiàc

˝o∏nierzy amerykaƒskich i afgaƒskiej armii rzàdowej walczy od kilkunastu dni z liczàcym oko∏o dwu-

stu ludzi oddzia∏em talibaƒskiej partyzantki, który atakuje drog´ strategicznà i co rusz dokonuje

krwawych ataków samobójczych. Na pomoc zostaje wezwana grupa Tracy. Sprawnym okiem an-

tropologa szybko spostrzega, ˝e w jednej ze wsi ˝yje nieproporcjonalnie wiele wdów. To mo˝e sk∏oniç

synów, by zaciàgali si´ do partyzantki i dzielili ˝o∏dem z matkami. Wkrótce wojsko realizuje pomys∏

Tracy: dla wdów z osady uruchomiony zostaje specjalny program szkolenia zawodowego. Liczba ich

synów ch´tnych do wojaczki u talibów spada. […]

Poza doradztwem taktycznym antropolodzy namawiajà starszyzn´ plemiennà, by pozwala∏a miejsco-

wym wst´powaç do policji, zdobywajà zaufanie wieÊniaków, zapewniajà im obron´ przed talibami

i zwyk∏ymi rabusiami. Udzielajà tak˝e Afgaƒczykom […] pomocy medycznej i edukacyjnej. Tracy

próbuje ostatnio przekonaç dwie zwaÊnione od 70 lat grupy plemienia Zadran, by zgodzi∏y si´ na bu-

dow´ wspólnej szko∏y. Organizuje tak˝e przychodni´ objazdowà.

– Od przybycia antropologów w lutym tego roku liczba operacji zbrojnych zmniejszy∏a si´ o 60%.

JesteÊmy teraz mniej skupieni na tropieniu wroga, a bardziej na zapewnianiu bezpieczeƒstwa,

porzàdku i opieki medycznej – chwali uczonych p∏k Martin Schweitzer […]

Eksperymenty z wojnà na mi´kko to wynik desperacji wojska i oporu opinii publicznej w USA wo-

bec tego, co dzieje si´ w Iraku i Afganistanie. […]

Dr Griffin i Tracy nale˝à do dwóch z szeÊciu grup powo∏anych przez Pentagon. […] Na czele takiej

grupy stoi antropolog wspomagany przez socjologa i j´zykoznawc´ oraz dwóch oficerów s∏u˝b spe-

cjalnych. Nowy program Pentagonu nie nale˝y do tanich. Roczne utrzymanie, pensja i ubezpiecze-

nie jednego pracownika cywilnego kosztujà a˝ 400 tys. dolarów. […] Zresztà mimo wysokich zarob-

ków ch´tnych do wyjazdu na front ciàgle brak.

Przyczynà jest m.in. bojkot Êrodowiska. Wielu amerykaƒskich uczonych uznaje akcj´ „antropolog

na wojn´” za zaprzedanie duszy diab∏u.

Marek Rybarczyk,

Wojna na mi´kko, „Newsweek” nr 48,

2 grudnia 2007 r., s. 60–61

24.4. (3 pkt) Na podstawie tekstów 1 i 2 podaj trzy metody walki terrorystów, z jakimi trudno wal-

czyç regularnym wojskom tradycyjnymi metodami.

1. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

24.5. (3 pkt) Na podstawie tekstów 1 i 2 wska˝ trzy metody prowadzenia „wojny na mi´kko”.

1. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

24.6. (1 pkt) Na podstawie tekstu 2 wyjaÊnij, na czym polega trudnoÊç w prowadzeniu „wojny

na mi´kko”.

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 25. (12 pkt)

Napisz w imieniu dowolnie przez ciebie wybranej grupy osób list otwarty do odpowiednich w∏adz

w kwestii wycofania lub udzia∏u wojsk polskich w misjach zagranicznych. Podaj trzy argumen-

ty uzasadniajàce zaj´te stanowisko. Wykorzystaj co najmniej dwukrotnie materia∏y êród∏owe

z zadania 24.

…………………………………………………………………………………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

…………………………………………………………………………………………………………

BRUDNOPIS

(nie podlega ocenie)

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron