88

P

ISMO

R

ZECZNIKA

U

BEZPIECZONYCH

Pośrednictwo ubezpieczeniowe
– Cz. 1 – agenci

W niniejszym opracowaniu postaramy się w sposób przystępny przedstawić

tematykę pośrednictwa ubezpieczeniowego wykonywanego przez agentów ubezpie-
czeniowych.

Mamy nadzieję, że artykuł będzie cennym źródłem informacji dla wszystkich konsu-

mentów rynku ubezpieczeniowego zainteresowanych tą tematyką, zwiększając tym
samym wiedzę na temat funkcjonowania polskiego rynku ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpiecze-

niowym (Dz. U. nr 124, poz. 1154 z późn. zm. – zwana dalej ustawą), pośrednictwo
ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem
czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wyko-
nywaniem umów ubezpieczenia.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe jest wykonywane wyłącznie przez agentów ubez-

pieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych (art. 2 ust. 2 ustawy).

Zasady dotyczące wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agentów ubezpieczeniowych zostały okre-

ślone w ustawie, aktach wykonawczych wydanych na podstawie ustawy oraz innych aktach prawnych

1

.

Przepisy ustawy nie mają zastosowania do wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego, pod warunkiem wystą-

pienia następujących warunków:

1) umowa ubezpieczenia, której zawarcia lub wykonania dotyczą czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, wy-

maga wiedzy jedynie w zakresie oferowanej ochrony ubezpieczeniowej oraz nie jest umową ubezpieczenia na
życie ani umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;

2) podstawową działalnością przedsiębiorcy nie jest działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego;
3) umowa ubezpieczenia, której zawarcia lub wykonania dotyczą czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, jest

zawierana jako uzupełnienie dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów lub świadczonych usług i pokrywa na-
stępujące ryzyka:

zniszczenia, utraty lub uszkodzenia tych towarów lub

uszkodzenia lub utraty bagażu oraz inne ryzyka związane z usługami w zakresie podróży oferowanymi przez

przedsiębiorcę, w tym objęte ubezpieczeniem na życie lub ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej;

4) wysokość rocznej składki należnej z tytułu umowy ubezpieczenia, a w przypadku umowy ubezpieczenia grupowe-

go wysokość rocznej składki opłacanej przez ubezpieczającego, nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość
500 euro, obliczonej w złotych według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w tabeli
kursów nr 1 każdego roku, a czas trwania umowy ubezpieczenia nie przekracza 5 lat.

Wyżej wymienione warunki w praktyce rynkowej spełniają najczęściej biura podróży oferujące dla swoich klientów

ubezpieczenia turystyczne czy markety RTV – AGD oferujące ubezpieczenie kupowanego towaru.

Agent ubezpieczeniowy wykonuje czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na podstawie podpisanej umowy

agencyjnej („zgodnie z kodeksem cywilnym przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w za-
kresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami
umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu”) z zakładem ubezpieczeń, po-
siadanego pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu zakładu oraz wpisu do rejestru agentów
ubezpieczeniowych. Działalność agencyjna powinna być wykonywana z należytą starannością uwzględniającą zawodo-
wy charakter tej działalności oraz dobrymi obyczajami.

1

Są to m.in: ustawa – Kodeks cywilny, Tytuł XXIII, Umowa agencyjna (Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 z późń. zm.); rozporządzenie Ministra Fi-

nansów z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności
agencyjnych (Dz. U. nr 122, poz. 1027); rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2005 r. w sprawie przeprowadzania szkoleń zawo-
dowych osób wykonujących czynności agencyjne albo czynności brokerskie (Dz. U. nr 125, poz. 1051); rozporządzenie Ministra Finansów
z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie minimalnego zakresu szkolenia osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz zakresu
obowiązujących tematów egzaminu i trybu jego przeprowadzania (Dz. U. nr 125, poz. 1053); rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18
września 2006 r. w sprawie prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz sposobu udostępniania informacji z tego rejestru
(Dz. U. nr 178, poz. 1316).

Piotr Budzianowski
starszy specjalista w Biurze
Rzecznika Ubezpieczonych

M

ARZEC

2012

R.

N

UMER

48

89

Istotny dla praktyki obrotu ubezpieczeniowego jest przepis art. 6a ustawy, który stanowi, że sumy pieniężne prze-

kazane z tytułu umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego pośrednikowi ubezpieczeniowemu uznaje się jako
wpłacone zakładowi ubezpieczeń, natomiast przekazane przez zakład ubezpieczeń pośrednikowi ubezpieczeniowemu
nie uznaje się jako przekazane ubezpieczającemu, uposażonemu lub uprawnionemu z umowy ubezpieczenia, do czasu
ich faktycznego otrzymania przez te podmioty.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązko-

wych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych
innych ustaw wprowadziła nowy przepis w ustawie o działalności ubezpieczeniowej (art. 16a) stanowiący, że zawiado-
mienia i oświadczenia składane w związku z zawartą umową ubezpieczenia agentowi ubezpieczeniowemu uznaje się za
złożone zakładowi ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa. Zakład ubezpieczeń nie
może wyłączyć ani ograniczyć upoważnienia agenta ubezpieczeniowego do odbierania takich oświadczeń.

Przepisy części ogólnej ustawy nakładają obowiązek doskonalenia umiejętności zawodowych przez osoby wykonu-

jące czynności agencyjne. Szkolenie zawodowe powinno się odbywać raz na trzy lata. Szkolenia powinny dotyczyć
zagadnień niezbędnych do prawidłowego wykonywania czynności agencyjnych, a w szczególności obejmować nastę-
pujący zakres tematów:

regulacje prawne dotyczące ubezpieczeń, obowiązujące od czasu odbycia przez podmiot do tego obowiązany po-

przedniego szkolenia, zwłaszcza w zakresie działalności wykonywanej przez pośredników ubezpieczeniowych;
kierunki rozwoju produktów ubezpieczeniowych, a w szczególności nowe ryzyka ubezpieczeniowe oraz warunki

obejmowania ich ochroną ubezpieczeniową;
podstawowe informacje o zakładach ubezpieczeń i rynku ubezpieczeniowym w Rzeczypospolitej Polskiej;

zmiany w prowadzeniu dokumentacji ubezpieczeniowej, w szczególności związanej z zawieraniem i wykonywa-

niem umów ubezpieczenia, w tym likwidacją szkód;
nowe techniki akwizycji ubezpieczeniowej oraz standardy obsługi klienta.

Szkolenia osób wykonujących czynności agencyjne powinny dodatkowo obejmować zagadnienia z zakresu dzia-

łalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego są wykonywane czynności agencyjne, w szczególności obejmować
następujący zakres tematów:

ogólne i szczególne warunki ubezpieczeń zakładu ubezpieczeń, a zwłaszcza zmiany tych warunków od czasu odby-

cia przez podmiot do tego obowiązany poprzedniego szkolenia;
etyka zawodowa agenta ubezpieczeniowego;

informacje o taryfach oraz zasady obliczania składek ubezpieczeniowych, zwłaszcza w odniesieniu do nowych lub

zmienionych – od czasu odbycia przez podmiot do tego obowiązany poprzedniego szkolenia – produktów ubezpie-
czeniowych;
zapoznanie z aktami dotyczącymi wewnętrznej struktury zakładu ubezpieczeń;

rozliczenia ilościowo–wartościowe z tytułu sprzedaży polis i inkasa składek ubezpieczeniowych, a zwłaszcza zmiany

tych rozliczeń od czasu odbycia przez podmiot do tego obowiązany poprzedniego szkolenia.

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące wa-

runki:

1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
2) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo:

przeciwko życiu i zdrowiu,

przeciwko wymiarowi sprawiedliwości,

przeciwko ochronie informacji,

przeciwko wiarygodności dokumentów,

przeciwko mieniu,

przeciwko obrotowi gospodarczemu,

przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi,

skarbowe;

3) daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych;
4) posiada co najmniej średnie wykształcenie;
5) odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem.

Warunki wymienione powyżej powinni również spełniać:
a) agenci ubezpieczeniowi będący osobami fizycznymi;
b) w przypadku agentów ubezpieczeniowych będących spółkami nieposiadającymi osobowości prawnej:

90

P

ISMO

R

ZECZNIKA

U

BEZPIECZONYCH

wspólnicy tych spółek, o ile są osobami fizycznymi,

w przypadku gdy wspólnikami tych spółek są osoby prawne – co najmniej połowa ich członków zarządu;

c) w przypadku agentów ubezpieczeniowych będących osobami prawnymi – co najmniej połowa ich członków za-

rządu.

Wskazana powyżej konieczność odbycia szkolenia przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń oraz zdania eg-

zaminu jest dosyć istotna w aspekcie profesjonalizmu i właściwego przygotowania agentów ubezpieczeniowych do
wykonywania czynności agencyjnych. Niestety obszerność rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie minimalnego
zakresu szkolenia osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz zakresu obowiązujących tematów
egzaminu i trybu jego przeprowadzania (Dz. U. z 2005 r., nr 125, poz. 1053) nie pozwala nam na przedstawienie całe-
go zagadnienia związanego ze szkoleniem kandydatów na agentów, lecz tylko sygnalizacyjnie pragniemy wskazać, że
z pewnymi tylko wyjątkami, szkolenie osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych powinno obejmo-
wać:

a) zagadnienia ogólne niezbędne do prawidłowego wykonywania czynności agencyjnych:

zagadnienia z bloków tematycznych określonych w § 7 ust. 1,

podstawowe informacje o zakładach ubezpieczeń i rynku ubezpieczeniowym w Rzeczypospolitej Polskiej,

zapoznanie z dokumentacją ubezpieczeniową, w szczególności z dokumentacją związaną z zawieraniem umów

ubezpieczenia i likwidacją szkód,
techniki akwizycji ubezpieczeniowej i obsługi klienta;

b) zagadnienia z zakresu działalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego będą wykonywane czynności agencyj-

ne:

informacje o taryfach oraz zasady obliczania składek ubezpieczeniowych,

zapoznanie z dokumentami dotyczącymi wewnętrznej struktury zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego

szkolenie,
rozliczenia ilościowo–wartościowe z tytułu sprzedaży polis i inkasa składek ubezpieczeniowych,

ogólne i szczególne warunki ubezpieczeń zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie.

Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpo-

wiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa. Zakład ubezpieczeń nie może zwolnić się
z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez agenta na podstawie art. 429 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Ko-
deks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93).

Zupełnie inaczej wygląda odpowiedzialność agenta ubezpieczeniowego działającego na rzecz więcej niż jednego

zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności
ubezpieczeniowej. W tym przypadku to sam agent ubezpieczeniowy (multiagent) odpowiada za szkody powstałe z ty-
tułu wykonywania czynności agencyjnych wyrządzonych klientowi, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie
uprawnionej z umowy ubezpieczenia. Agent ubezpieczeniowy w zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z ty-
tułu wykonywania czynności agencyjnych na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń podlega obowiązkowemu
ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych (Dz. U. z 2005 r., nr 122, poz.
1027) ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna agenta ubezpieczeniowego, wykonującego czynno-
ści agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń za szkody
wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie ubezpieczenia, w związku z wykony-
waniem czynności agencyjnych. Ubezpieczeniem OC są objęte również szkody wyrządzone przez osoby, przy pomocy
których ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne.

Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego osobom zatrudnionym przez ubezpieczo-

nego na podstawie umowy o pracę lub osobom, przy pomocy których ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne;
polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia wyrządzonych przez ubezpieczonego lub osobę, przy po-
mocy której ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne, małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, a także
powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi lub
osobie, z którą ubezpieczony lub osoba, przy pomocy której ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne, pozostaje
we wspólnym pożyciu; polegających na zapłacie kar umownych; powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojen-
nego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru.

Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody z możliwością umownego ograniczenia odpowiedzialności zakładu

ubezpieczeń o kwotę nieprzekraczającą równowartości 10% wartości należnego odszkodowania.

M

ARZEC

2012

R.

N

UMER

48

91

Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje w dniu zawarcia umowy agencyjnej z drugim zakładem ubezpieczeń wykonu-

jącym działalność ubezpieczeniową w tym samym dziale ubezpieczeń. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC
wynosi równowartość w złotych 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową
ubezpieczenia OC, oraz 1 500 000 euro w odniesieniu do wszystkich takich zdarzeń.

Agent ubezpieczeniowy, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, zgodnie z ogólnymi warunkami

tego ubezpieczenia, jest obowiązany wnieść opłatę na rzecz budżetu państwa w wysokości stanowiącej równowartość
1 000 euro. Wniesienie opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Do przeprowadzania kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia uprawniona jest Komisja Nadzoru
Finansowego.

Agent ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr jest jawny i dostępny

dla osób trzecich. Informacje z rejestru agentów ubezpieczeniowych udzielane są na wniosek i obejmować mogą:

informację, czy przedsiębiorca jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych;

informację, czy osoba fizyczna jest wpisana do rejestru agentów jako osoba, przy pomocy której agent wykonuje

czynności agencyjne;
informację o zakładach ubezpieczeń, na rzecz których działa agent, oraz o zakresach pełnomocnictw;

informację, czy agent ubezpieczeniowy, który działa na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie

tego samego działu ubezpieczeń, zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w tym
także informację o numerze polisy, terminie obowiązywania tej umowy ubezpieczenia oraz nazwie zakładu ubez-
pieczeń, z którym zawarto tę umowę;
informację, czy agent ubezpieczeniowy wykonuje działalność na terytorium innego państwa członkowskiego Unii

Europejskiej;
informację, czy z przedsiębiorcą rozwiązano umowę agencyjną z powodu wykonywania przez agenta ubezpiecze-

niowego działalności z naruszeniem przepisów prawa, umowy agencyjnej, staranności lub dobrych obyczajów ze
wskazaniem zakładu ubezpieczeń, który rozwiązał umowę agencyjną.

W następnym numerze „Monitora Ubezpieczeniowego” przedstawimy zagadnienia pośrednictwa ubezpieczeniowe-

go wykonywanego przez brokerów ubezpieczeniowych.