Zaawansowana rachunkowość finansowa
Wybrane aspekty identyfikacji i wyceny
wartości niematerialnych oraz środków
trwałych
Metody amortyzacji oraz modele
bilansowej wyceny amortyzowanych
aktywów
dr Marta Gawart
[UoR] WNiP – nabyte!!! przez jednostkę prawa majątkowe, (pod
warunkiem, że nie kwalifikują się one do środków trwałych lub
inwestycji):
nadające się do gospodarczego wykorzystania
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
dłuższym niż rok
przeznaczone do używania na potrzeby jednostki
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
2
[UoR] Do WNiP zaliczamy:
autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje , koncesje ;
w tym: nabyte oprogramowanie komputerowe,
prawa do wynalazków, patentów , znaków towarowych , wzorów
użytkowych oraz zdobniczych,
know-how ,
wartość firmy,
koszty zakończonych prac rozwojowych ,
przekazane zaliczki na wartości niematerialne i prawne .
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
3
[MSR
38]
Wartość
niematerialna
–
możliwy
do
zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów, nie mający
postaci fizycznej
pozostający pod kontrolą jednostki w wyniku zdarzeń
zaistniałych w przeszłości; oraz
z którego, według przewidywań, jednostka osiągnie w
przyszłości korzyści ekonomiczne
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
4
[MSR 38] Jeśli dany zasób nie spełnia kryteriów
przewidzianych
dla
wartości niematerialnej, nakłady
ponoszone na ten zasób należy ująć w kosztach w momencie
ich poniesienia
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
5
[MSR 38] Przykłady nakładów, nie powodujących powstania
składnika wartości niematerialnych:
nakłady na rozpoczęcie działalności jednostki gospodarczej
nakłady na szkolenia
nakłady na reklamę, promocję
nakłady na reorganizację jednostki
wartość firmy wytworzona przez jednostkę we własnym zakresie
nakłady na prace badawcze (w odróżnieniu od nakładów na prace
rozwojowe, które jeżeli spełniają kryteria wymienione w standardzie są
aktywowane jako wartości niematerialne)
wytworzone we własnym zakresie: znak firmy, tytuły czasopism, tytuły
wydawnicze, wykazy odbiorców
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
6
[UoR] Wartość firmy różnica między ceną nabycia określonej
jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością
godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena nabycia jednostki
lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej
przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość
firmy
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
7
[MSR 38] Wartość firmy przejęta w ramach połączenia jednostek
gospodarczych odpowiada nadwyżce kosztu połączenia jednostek
nad udziałem jednostki przejmującej w wartości godziwej netto
możliwych do zidentyfikowania aktywów i zobowiązań
Wartość firmy odpowiada więc płatności dokonanej przez
jednostkę przejmującą w oczekiwaniu na przyszłe korzyści
ekonomiczne z tytułu aktywów, których nie można
pojedynczo zidentyfikować ani osobno ująć
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
8
cena nabycia jednostki > wartość godziwa aktywów netto
przejmowanej jednostki
=>
Dodatnia wartość firmy /Goodwill/
(aktywa)
cena nabycia jednostki < wartość godziwa aktywów netto
przejmowanej jednostki
=>
Ujemna wartość firmy /Badwill/ Zysk z okazyjnego
zakupu (pasywa)
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
9
[UoR] Koszty zakończonych prac rozwojowych
– koszty
poniesione
przez
jednostkę przed podjęciem produkcji lub
zastosowaniem technologii, jeżeli spełnione są następujące warunki:
produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich
koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone
techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i
odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła
decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii
koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań,
przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
10
[MSR 38] Aby ocenić, czy składnik wartości niematerialnych
wytworzony
przez
jednostkę spełnia kryteria dotyczące
ujmowania, jednostka dzieli proces powstawania aktywów na:
a) etap prac badawczych
b) etap prac rozwojowych
Jednostka, która nie jest w stanie oddzielić etapu prac badawczych od
etapu prac rozwojowych przedsięwzięcia prowadzącego do wytworzenia
składnika wartości niematerialnych, traktuje nakłady na to
przedsięwzięcie, jak gdyby zostały poniesione wyłącznie na etapie prac
badawczych.
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
11
[MSR 38] Jednostka, która nie jest w stanie oddzielić etapu prac
badawczych od etapu prac rozwojowych przedsięwzięcia
prowadzącego
do
wytworzenia
składnika
wartości
niematerialnych, traktuje nakłady na to przedsięwzięcie, jak gdyby
zostały poniesione wyłącznie na etapie prac badawczych
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
12
[MSR 38] Prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym
poszukiwaniem rozwiązań, podjętym z zamiarem zdobycia i
przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
13
[MSR 38] Prace rozwojowe są praktycznym zastosowaniem
odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu
lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych
materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych,
systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem
produkcji seryjnej lub zastosowaniem
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
14
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
15
Przykłady prac badawczych
Przykłady prac rozwojowych
-
Działania zmierzające do zdobycia nowej
wiedzy,
-
Poszukiwanie, ocena i końcowa selekcja
sposobu
wykorzystania
rezultatów
prac
badawczych lub wiedzy innego rodzaju,
-
Poszukiwanie
alternatywnych
materiałów,
urządzeń, produktów, procesów, systemów lub
usług oraz
-
Formułowanie, projektowanie, ocena i końcowa
selekcja
nowych
lub
udoskonalonych
materiałów, urządzeń, produktów, procesów,
systemów lub usług.
-
Projektowanie
wykonanie
i
testowanie
prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich
wdrożeniem do
produkcji
seryjnej
lub
użytkowania),
-
Projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki,
form i matryc z wykorzystaniem nowej
technologii,
-
Projektowanie, wykonanie i funkcjonowanie
linii próbnej, której wielkość nie umożliwia
prowadzenia
ekonomicznie
uzasadnionej
produkcji przeznaczonej na sprzedaż oraz
-
Projektowanie,
wykonanie
i
testowanie
wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub
udoskonalonych
materiałów,
urządzeń,
produktów, procesów, systemów lub usług.
[MSR 38] Etap prac badawczych
Nie ujmuje się żadnego składnika wartości niematerialnych,
powstałego w wyniku prac badawczych
Nakłady poniesione na prace badawcze ujmuje się w
kosztach w momencie ich poniesienia.
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
16
[MSR 38] Etap prac rozwojowych Składnik wartości niematerialnych
powstały w wyniku prac rozwojowych ujmuje się jednostka jest w
stanie udowodnić:
a)
możliwość, z technicznego punktu widzenia, ukończenia składnika
wartości niematerialnych tak, aby nadawał się do użytkowania lub
sprzedaży
b)
zamiar ukończenia składnika wartości niematerialnych oraz jego
użytkowania lub sprzedaży
c)
zdolność
do
użytkowania lub sprzedaży składnika wartości
niematerialnych
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
17
[
MSR 38] Etap prac rozwojowych Składnik wartości niematerialnych
powstały w wyniku prac rozwojowych ujmuje się wtedy i tylko wtedy,
gdy jednostka jest w stanie udowodnić (c.d.)
d)
sposób, w jaki składnik wartości niematerialnych będzie wytwarzał
prawdopodobne przyszłe korzyści ekonomiczne. Między innymi
jednostka może udowodnić istnienie rynku na produkty powstające dzięki
składnikowi wartości niematerialnych lub na sam składnik lub – jeśli
składnik ma być użytkowany przez jednostkę – użyteczność składnika
wartości niematerialnych
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
18
[
MSR 38] Etap prac rozwojowych Składnik wartości niematerialnych
powstały w wyniku prac rozwojowych ujmuje się wtedy i tylko wtedy,
gdy jednostka jest w stanie udowodnić (c.d.)
e)
dostępność stosownych środków technicznych, finansowych i innych,
które mają służyć ukończeniu prac rozwojowych oraz użytkowaniu lub
sprzedaży składnika wartości niematerialnych
f)
możliwość wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych w czasie prac
rozwojowych, które można przyporządkować temu składnikowi wartości
niematerialnych.
Wartości niematerialne i prawne – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
19
[UoR] Środki trwałe - rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi:
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
dłuższym niż rok
kompletne, zdatne do użytku
przeznaczone na potrzeby jednostki
Środki trwałe – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
20
[UoR] Środki trwałe - zalicza się do nich w szczególności:
nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego
gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością
lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
ulepszenia w obcych środkach trwałych,
inwentarz żywy
Środki trwałe – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
21
[MSR 16] Środki trwałe:
są utrzymywane w celu wykorzystania ich w procesie
produkcyjnym lub przy dostawach dóbr i świadczeniu usług,
w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie
umowy najmu lub celach administracyjnych oraz
towarzyszy im oczekiwanie, iż będą wykorzystywane przez
czas dłuższy niż jeden rok
Środki trwałe – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
22
[MSR 16] Środki trwałe:
!!! Istotne części zamienne oraz awaryjne wyposażenie stanowią
oddzielne środki trwałe, jeżeli jednostka ma zamiar wykorzystywać je
przez czas dłuższy niż jeden okres
!!! Koszty przeglądów i generalnych remontów – jeżeli spełniają
kryteria stawiane aktywom, są ujmowane jako oddzielne środki trwałe
w momencie ich poniesienia
!!! Części składowe ŚT, które wymagają wymiany (zastąpienia) w
regularnych odstępach czasu – jeżeli spełniają kryteria stawiane
aktywom, są ujmowane jako oddzielne środki trwałe
Środki trwałe – definicja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
23
[UoR] Cena nabycia obejmuje:
Cenę zakupu
Koszty zakupu
Koszty finansowania zewnętrznego
Niepodlegający odliczeniu VAT i podatek akcyzowy
Środki trwałe i WNiP – wycena początkowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
24
[UoR] Koszt wytworzenia obejmuje:
koszty bezpośrednio związane z budową i przystosowaniem
składnika do używania
koszty pośrednie budowy składnika aktywów
Koszty finansowania zewnętrznego
Niepodlegający odliczeniu VAT i podatek akcyzowy
Środki trwałe i WNiP – wycena początkowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
25
[MSR 16 / MSR 38] Cena nabycia i Koszt wytworzenia obejmują:
cenę zakupu
wszystkie inne pozwalające się bezpośrednio przyporządkować koszty
poniesione w celu dostosowania składnika aktywów do miejsca i stanu, w
którym może on funkcjonować w sposób zgodny z zamierzeniami
kierownictwa
szacunkowe koszty demontażu i usunięcia składnika
aktywów oraz koszty przeprowadzenia renowacji miejsca,
w którym się znajdował
Środki trwałe i WNiP – wycena początkowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
26
[UoR] Wartość bilansowa WNiP =
wartość początkowa WNiP
minus
zakumulowana amortyzacja WNiP
minus
odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
Środki trwałe i WNiP – wycena bilansowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
27
[UoR] Wartość bilansowa środków trwałych =
wartość początkowa ŚT (cena nabycia / koszt wytworzenia
lub wartość przeszacowana (po aktualizacji wyceny)
minus
zakumulowana amortyzacja ŚT
minus
odpisy z tytułu trwałej utraty wartości ŚT
Środki trwałe i WNiP – wycena bilansowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
28
[MSR 16/MSR 38] Wartość bilansowa środków trwałych /
WNiP
model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia,
lub
model oparty na wartości przeszacowanej, stanowiącej jej
wartość godziwą na dzień przeszacowania, pomniejszonej o
kwotę późniejszego umorzenia i późniejszych odpisów
aktualizujących z tytułu utraty wartości
Środki trwałe i WNiP – wycena bilansowa
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
29
Metoda liniowa –
zakłada, że obiekt zużywa się równomiernie przez cały
okres jego życia ekonomicznego. Stawka amortyzacyjna (Awt) jest wartością
stałą
Środki trwałe i WNiP – amortyzacja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
30
%
100
*
%
Ow
Wp
A
Aw
t
t
Ow
Wp
Aw
t
Awt - roczna stawka amortyzacyjna,
A% - roczna stopa amortyzacyjna,
Wp – wartość początkowa obiektu,
Ow – wartość rezydualna obiektu w momencie jego likwidacji, ustalona w
cenie sprzedaży netto
Metoda degresywna (amortyzacja przyspieszona)
– metoda
malejącego salda – zakłada, że przydatność środka trwałego maleje
wraz z upływem czasu. Stopa amortyzacyjna jest stała, natomiast stawki
amortyzacyjne są zmienne i maleją wraz z upływem czasu
Środki trwałe i WNiP – amortyzacja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
31
Wbt – wartość bieżaca obiektu w danym okresie = wartość początkowa –
zakumulowana amortyzacja
%
100
*
t
t
Wb
A
Aw
Metoda degresywna – metoda sumy cyfr rocznych (SOYD)
W metodzie tej występują: stała wartość amortyzowanego obiektu oraz
zmienne – z roku na rok malejące – stopy amortyzacyjne
Stopy amortyzacyjne wylicza się według następującego wzoru:
Środki trwałe i WNiP – amortyzacja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
32
2
1
1
%
T
T
t
T
A
t
A%
t
– stopa amortyzacyjna dla danego roku obrotowego,
T – przewidywany czas użytkowania obiektu w latach,
t – rok, dla którego oblicz się stopę amortyzacyjną
Metoda degresywna – metoda sumy cyfr rocznych (SOYD) –
c.d.
Stawki amortyzacyjne liczy się dla każdego okresu eksploatacji obiektu
następująco:
Środki trwałe i WNiP – amortyzacja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
33
A%
t
– stopa amortyzacyjna dla danego roku obrotowego,
T – przewidywany czas użytkowania obiektu w latach,
t – rok, dla którego oblicz się stopę amortyzacyjną
%
100
*
%
Ow
Wp
A
Aw
t
Metoda naturalna
Uzależnia wysokość stawek amortyzacyjnych od pracy wykonanej w
danym okresie przez dany obiekt majątku trwałego. Przewidywany okres
eksploatacji mierzony jest nie w latach, ale w przewidywanej pracy
obiektu. Stawki amortyzacyjne są zmienne w czasie trwania życia
ekonomicznego obiektu:
Środki trwałe i WNiP – amortyzacja
Zaawansowana rachunkowość finansowa dr Marta Gawart Środki trwałe i wnip – wybrane aspekty
34
t
t
PB
PO
Ow
Wp
Aw
*
PO – planowana wielkość pracy dla całego okresu użytkowania obiektu,
PB
t
– praca rzeczywiście wykonana przez obiekt w danym okresie