plik

Kinga Chmielewska

dr Joanna Śmiechowicz

Finanse i rachunkowośd

2013/2014

Kinga Chmielewska

12.10.2013r.

Budżet jednostki, sprawozdanie z wykonania budżetu, budżet bieżący, wieloletnia prognoza finanso-
wa gminy, powiatu lub województwa – dwiczenia listopad

Sektor finansów publicznych

Zwrot  „sektor  finansów  publicznych”  pojawił  się  po  raz  pierwszy  w  art.  5  ustawy  o  f.p.  z  1998r.,
ustawa nie zdefiniowała pojęcia sektora finansów publicznych. Wskazała natomiast na to, jakie pod-
mioty zalicza się do sektora finansów publicznych i z jakimi wyjątkami oraz na jakie segmenty dzieli
się  ten  sektor.  W  innych  przepisach  ustawa  posługiwała  się  też  zamiennie  określeniami  „jednostki
sektora finansów publicznych” lub „podmioty należące do tego sektora”. Wymieniając jednocześnie
także  urządzenia  związane  z  sektorem  finansów  publicznych  (np.  „nadwyżka  lub  „deficyt  bądź  „zo-
bowiązania  sektora  finansów  publicznych)  oraz  z  jego  jednostkami  (np.  jednolity  plan  kont,  plany
finansowa, budżety).

Sektor finansów publicznych tworzą jednostki organizacyjne sektora publicznego utworzone na pod-
stawie ustawy i wyłączenie w celu wykonywania zadao publicznych, które finansowane są ze środków
publicznych, podlegających planowaniu, bilansowaniu, kontroli, rachunkowości i sprawozdawczości
oraz dyscyplinie według jednakowych zasad.

Zakres sektora FP:



Organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli paostwowej
i ochrony prawa oraz sądy i trybunały



Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki



Jednostki budżetowe



Samorządowe zakłady budżetowe



Agencje wykonawcze



Instytucje gospodarki budżetowej



Paostwowe fundusze celowe



Zakład Ubezpieczeo Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpie-
czenia Społecznego



Narodowy Fundusz Zdrowia



Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej



Uczelnie publiczne



Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne



Paostwowe i samorządowe instytucje kultury oraz paostwowe instytucje filmowe



Inne paostwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadao publicznych z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badaw-
czych, banków i spółek prawa handlowego

Kinga Chmielewska

Celowośd wyodrębnienia SPF:



Przyczyny,  dla  których  wyodrębnia  się  pojęcie  sektora  finansów  publicznych  oraz  zestawia
katalog jednostek zaliczanych do tego sektora, mają charakter zarówno makro-  jak i mikro-
ekonomiczny. Potrzeba taka wyłoniła się zwłaszcza wtedy, gdy budżet paostwa przestał byd
jedynym urządzeniem planowania finansowego i gospodarki finansowej paostwa, obok niego
zaś  pojawiły  się  inne  instytucje  finansowe  wykonujące  zadania  publicznej  gospodarki  finan-
sowej (np. fundusze celowe, zdrowotne). Sektor finansów publicznych stał się koniecznością,
gdy ramy budżetu paostwa okazały się zbyt ciasne dla podmiotów wyodrębnionych z admini-
stracji publicznej i poddanych w innemu reżimowi niż jednostki ujęte w budżecie metodą bu-
dżetowania brutto.



Po pierwsze, na koniecznośd taką wskazuje potrzeba planowania i bilansowania (zachowania
równowagi lub ustalenia rozmiarów deficytu oraz zadłużenia na jego sfinansowanie) wszyst-
kich środków publicznych, niezależnie od tego, w jakich formach organizacyjno-prawnych
planowane jest ich gromadzenie i wydatkowanie.



Po drugie, celowośd wyróżnienia sektora finansów publicznych wiąże się z koniecznością
poddania tego sektora odrębnym regułom i formom zarządzania. W praktyce ustrojowej
paostw wykształciły się różne systemy zarządzania finansami publicznymi, niemniej mają one
także wspólne, jednolite cechy.



Po trzecie, celowe jest stworzenie pewnego wspólnego i w miarę możliwości jednolitego re-
żimu  prawnego  zachowao  obowiązujących  w  ramach  sektora  finansów  publicznych.  Reżim
ten  obejmuje  uprawnienia  i  obowiązki  jednostek  zaliczonych  do  sektora  finansów  publicz-
nych oraz zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Nie ma
oczywiście  przeszkód,  aby  poszczególnym  jednostkom  sektora  finansów  publicznych  nadad
częściowo  reżim  odrębny od  rozwiązao  ogólnych  dotyczących  wszystkich  jednostek  sektora
finansów publicznych



Po czwarte, istnienie sektora finansów publicznych jest koniecznością w warunkach pogłębia-
jącej się globalizacji i internacjonalizacji życia gospodarczego, ponieważ poszczególne pao-
stwa zmuszone są do stosowania jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości oraz
statystyki publicznej w zakresie finansów publicznych

Znaczenie wyodrębnienia SFP ma wymiar:



Organizacyjny (planowanie, bilansowanie, zarządzanie, statystyka) po części także,



Prawny (jednolity reżim prawny jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych)



Istnienie sektora finansów publicznych zwiększa możliwości nadania finansom publicznym
pełnej jawności i przejrzystości



Ponadto, wyodrębnienie sektora finansów publicznych zmusza do przyjęcia innego niż do-
tychczas systemu podziału kompetencji organów władzy publicznej w zakresie finansów pu-
blicznych

Jednostki sektora finansów publicznych:



Mogą byd tworzone w formach organizacyjno-prawnych określonych w ust. o finansach
publicznych (jednostki budżetowe, samorządowe, zakłady budżetowe, agencje wykonawcze,
instytucje gospodarki budżetowej, paostwowe fundusze celowe) oraz na podstawie odręb-

Kinga Chmielewska

nych ustaw (SPZOZ, uczelnie publiczne, paostwowe i samorządowe instytucje kultury, pao-
stwowe instytucje filmowe oraz paostwowe i samorządowe osoby prawne utworzone w celu
wykonywania zadao publicznych)



Jednostki te mają w prawie finansowym status podmiotów biernych; ich uprawnienia i
obowiązki w zakresie FP określa prawo



Nie mają jednolitego zakresu samodzielności finansowej; finansują swoją działalnośd w róż-
nym stopniu, opierając się na środkach publicznych oraz rozliczając się z budżetem paostwa
lub budżetem jst na zasadzie brutto lub netto bądź z wielu tytułów po stronie przychodów i
wydatków



Pracownicy i kierownicy JSPF ponoszą odpowiedzialnośd za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych



W prawie podatkowym JSFP występują jako podatnicy, płatnicy, inkasenci



Są one również podmiotami pomocy publicznej

JSFP można podzielid na dwie grupy biorąc pod uwagę obowiązujące je zasady gospodarki finanso-
wej:



Jednolite dla wszystkich (jb, samorządowe zb, paostwowe i samorządowe jednostki organi-
zacyjne)



Jednolite dla wszystkich i specjalnie dla nich sformułowane (większośd funduszy celowych,
PAN, paostwowe szkoły wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, ZUS, KRUS, NFZ, SPZOZ,
paostwowe i samorządowe instytucje kultury, niektóre agencje paostwowe)

Jednostka budżetowa:



To historycznie najstarsza i najbardziej typowa forma organizacyjno-prawna forma realizacji
zdao przez organy publiczne



Jednostki te mają w prawie finansowym status podmiotów biernych; ich uprawnienia i obo-
wiązki w zakresie FP określa prawo



Pokrywa swoje wydatki z budżetu, a dochody odprowadza na rachunek dochodów budżetu
paostwa lub jst



Jednostki budżetowe nieodpłatnie świadczą usługi publiczne, ale za niektóre czynności urzę-
dowe i usługi pobierają odpowiednie opłaty, których wysokośd przeważnie jest niezależna od
kosztów świadczenia usług



Pozbawione są osobowości prawnej i zdolności sądowej; nie są podmiotami prawa własności,
a jedynie wykonują ograniczone prawa rzeczowe w zakresie przekazanego im w zarząd mie-
nia



Podstawą gospodarki finansowej JB jest roczny plan finansowy, sporządzany wg określonej
procedury. W planie tym ujmowane są roczne plany dochodów i wydatków w podziale na
części, działy, rozdziały i paragrafy.

Planowanie finansowe w JB obejmuje dwa etapy:



sporządzanie planów



ich weryfikowanie oraz zatwierdzanie

Kinga Chmielewska

Planowanie finansowe w paostwowych i samorządowych JB – etap pierwszy:



Projekt planu opracowuje kierownik jednostki na podstawie informacji otrzymanych od dys-
ponentów części budżetowych. Dysponenci przekazują je do 25 X roku poprzedzającego rok
budżetowy, na który sporządzane są plany. W tym samym czasie dysponenci przekazują za-
rządom jst informacje o wysokości przekazanych im dotacji budżetowych



Kierownik samorządowej JB otrzymuje od zarządu JST informacje będące podstawą opraco-
wanie projektu planu finansowego



Rezultatem  pierwszego  etapu  planowania  finansowego  jest  opracowanie  projektu  planu
finansowego jednostki budżetowej. W paostwowych JB projekt planu musi byd sporządzony
do 1 XII roku poprzedzającego rok budżetowy, na który opracowywany jest plan. Natomiast
w  samorządowych  B  –  plan  powinien  byd  opracowany  w  ciągu  30  dni  od otrzymania  przez
kierownika JB informacji będącej  podstawą  sporządzenia  tego planu, nie później  jednak niż
do 22 X roku poprzedniego

Planowanie finansowe w paostwowych i samorządowych JB – etap drugi:



Projekty planów finansowych przygotowywane przez kierowników JB podlegają weryfikacji
odpowiednio przez dysponentów części budżetowych (w paostwowych JB) lub zarządy JST
(w samorządowych JB)



Wymagana jest zgodnośd kwot planowanych dochodów/wydatków z zawartymi w projekcie
ustawy/uchwały budżetowej. W razie stwierdzenia różnid i wprowadzenia do projektu planu
zmian trzeba poinformowad o nich kierownika paostwowej JB do 15 XII a w przypadku samo-
rządowej JB w ciągu 7 dni od otrzymania projektu planu, nie później niż do 27 XII

Planowanie finansowe w paostwowych i samorządowych JBC

Zweryfikowane projekty planów finansowych JB podlegają zatwierdzeniu przez kierownika JB w ciągu
10 dni od ich otrzymania. Stają się one podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej od
1  stycznia.  W  trakcie  roku  kierownik  ma  ograniczone  możliwości  wprowadzania  zmian  do  planu  fi-
nansowego. Mogą byd one wprowadzone tylko wówczas, gdy organy paostwowe lub samorządowe
będące  organizatorem  jb  zdecydują  o  zmianach  planu  dochodów  i  wydatków  lub  w  przypadku
przesunięd zaplanowanych wydatków.

Finansowanie JB:



Powiązane są z BP lub budżetem JST metodą brutto



Zasilane są finansowo w formie sukcesywnego przekazywania środków do wysokości za-
twierdzonej w planie finansowym wpływami na rachunki bieżące poszczególnych jednostek.
Środki niewykorzystane w danym roku, nie mogą byd przeniesione na rok następny, ale
podlegają zwrotowi na rachunek bieżący właściwego budżetu



Limit środków na rok następny powiązany jest z wielkością środków wykorzystanych w da-
nym roku



Nie mogą zaciągad kredytów, a jedynie ich dopuszczalne zobowiązania muszą byd płatne w
danym roku i nie mogą przekraczad kwot zaplanowanych na dany rok wydatków (naruszenie
dyscypliny FP)

Kinga Chmielewska

Przykładowe jb:



Urzędy władzy i administracji paostwowej lub samorządowej



Sądy, prokuratura, zakłady karne, komendy policji i straży pożarnej, straż miejska i gminna



Jednostki wojskowe



Szkoły podstawowe, gimnazja



Jednostki utrzymania dróg



Dps-y, ośrodki opiekuoczo-wychowawcze

Kinga Chmielewska

13.10.2013r.

Jednostki budżetowe dzielimy na (ustrojowy punkt widzenia):



Jednostki należące do aparatu wykonawczego organów władzy ustawodawczej: kancelarie,
biura, ministerstwa, centralne urzędy, etc.



Jednostki organizacyjne podległe lub nadzorowane przez paostwową lub samorządową
władzę wykonawczą: urzędy skarbowe, urzędy celne, izby skarbowe, izby celne



Jednostki zaliczane do sądów i trybunałów oraz do organów ochrony paostwa i prawa: są-
dy, policja, prokuratura, straż graniczna. Podmioty te nie mają formalnie wyodrębnionych
urzędów

Samorządowe zakłady budżetowe:



Nie mają osobowości prawnej



Ich kierownicy działają w zakresie pełnomocnictwa ogólnego udzielonego w zakresie udzie-
lonym przez organ, który je utworzył (mają prawo do załatwiania spraw zwykłego zarządu, a
więc spraw bieżących związanych z utrzymanie jednostki organizacyjnej tak, aby mogła wy-
konywad przypisane jej zadania, jak też spraw związanych z eksploatacją majątku rzeczowego
zgodnie z jego przeznaczeniem i utrzymaniem w stanie niepogorszonym)



Odpowiedzialnośd za zobowiązania zakładu ponosi organ, który go powołał



Działania prawne podejmowane są przez kierownika zakładu w imieniu i ze skutkiem praw-
nym dla organu założycielskiego



Podstawą gospodarki finansowej SZB jest roczny plan finansowy obejmujący przychody i
koszty oraz stan środków obrotowych, należności i zobowiązao na początek i koniec okresu
oraz rozliczenia z budżetem

Opracowanie planu finansowego SZB – etap pierwszy:



Kierownicy SZB opracowują projekt planu i przekazują zarządowi jst informacje dotyczące
planowanych kwot przychodów, kosztów i dotacji. Dane te powinny byd przekazane w ter-
minie umożliwiającym ich ujęcie w projekcie uchwały budżetowej jst



Po opracowaniu projektu uchwały budżetowej zarząd informuje kierownika SZB o kwotach
przychodów, kosztów oraz dotacji dla zakładu, które faktycznie zostały ujęte w projekcie
uchwały budżetowej

Opracowanie planu finansowego SZB – etap drugi:



Po dokonaniu weryfikacji zgodności zapisów w tym zakresie z zapisami zawartymi w projekcie
planu finansowego SZB, kierownik zakładu przekazuje zarządowi jst projekt planu finansowe-
go zakładu



Zarząd jst dokonuje weryfikacji projektu planu finansowego zakładu i wprowadza ewentu-
alne zmiany. Terminy jak przy SB



Projekt ten staje się podstawą gospodarki SZB po zatwierdzeniu przez kierownika zakładu i
po uchwaleniu budżetu jst

Kinga Chmielewska

Zmiana planu finansowego SZB w toku jego wykonywania:



Możliwa jest tylko wówczas, gdy nie prowadzi do zmniejszenia planowanych wpłat do budże-
tu ani zwiększenia dotacji z budżetu



Gdyby jednak taki miał byd skutek ich wprowadzenia konieczna jest zmiana uchwały budże-
towej

Kryteria wyboru SZB jako formy organizacyjno-prawnej:



Sfera i cel działalności w zakresie wyższej użyteczności publicznej



Charakter prawny przychodów, zadania realizowane przez SZB na zasadach odpłatności, a
więc mają przychody własne, uzyskują również różnego rodzaju dotacje, głównie przedmio-
towe, na podstawie odrębnych przepisów – dotacje podmiotowe i dotacje na pierwsze wy-
posażenie w środki obrotowe. Suma dotacji nie może przekroczyd 50% kosztów działalności
zakładu

Finansowanie SZB:



Ograniczenie 50% nie dotyczy dotacji inwestycyjnych i na zadania współfinansowane środ-
kami unijnymi



Koszty SZB to głównie wynagrodzenia i pochodne, SZB mają swobodę w kształtowaniu wiel-
kości zatrudnienia, ale nie w kształtowaniu wysokości płac



Pozostałe koszty są ściśle związane ze specyfiką zakładu

Cechy charakterystyczne gospodarki finansowej SZB:



Planowany stan środków obrotowych na koniec roku budżetowego nie może przekroczyd
1/6 rocznych planowanych na rok następny kosztów wynagrodzeo i pochodnych od nich
naliczanych



Stan środków obrotowych na koniec roku ustalany jest jako różnica między sumą stanu środ-
ków obrotowych na początek roku i przychodów należnych związanych z prowadzoną dzia-
łalnością a sumą kosztów, zobowiązao i nieponiesionych rozchodów na inwestycje finanso-
wane ze środków własnych



Koszty działalności bieżącej pokrywane są z uzyskiwanych w danym roku przychodów, rozli-
czeniu z budżetem jst podlega różnica między przychodami a kosztami (metoda netto)



Cała nadwyżka przekazywana jest do budżetu jst

Działalnośd inwestycyjna SZB:



Finansowana jest głównie z budżetu właściwej jst środkami dotacji inwestycyjnych albo dota-
cji celowych na dofinansowanie kosztów inwestycji



Niewielkie możliwości inwestycyjne posiada też kierownik SZB, ale tylko w granicach kwot
ustalonych przez organizatora

Metoda budżetowania netto:



Jest to sposób rozliczania z budżetem paostwa lub samorządu przez daną jednostkę, który
polega na tzw. Rozliczaniu się wynikiem finansowym

Kinga Chmielewska



W ten sposób mogą rozliczad się wyłącznie te jednostki sektora finansów publicznych, któ-
re mają prawo prowadzenia działalności gospodarczej, dzięki której osiągają dochody



Takie podmioty częśd wygenerowanego dochodu oddają do budżetu macierzystego, a pozo-
stałą częśd przeznaczają na własne potrzeby i inwestycje



Nie są pozostawione same sobie, w razie potrzeby zgodnie z prawem mogą otrzymad z bu-
dżetu macierzystego różne dotacje

Zalety metody netto:



Ten typ rozliczania się umożliwia elastycznośd finansową jednostkom organizacyjnym. Nie ma
w te metodzie tak sztywnych rygorów związanych z wymogami procedury i techniki budże-
towej



Budżetowanie netto daje możliwośd uzależniania wysokości wydatków od wysokości wy-
generowanych dochodów, a to pobudza podmioty do prowadzenia bardziej efektywnej go-
spodarki i umożliwia ocenę całokształtu ich gospodarki na podstawie wyniku finansowego

Wady metody netto:



Ten typ rozliczania się jednostek z budżetem macierzystym służy zmniejszeniu zakresu re-
dystrybucji budżetowej i dyrektywności oraz kontroli budżetu



Jednostki rozliczające się tą metodą reprezentują tzw. gospodarkę pozabudżetową

Metodą netto z budżetem rozliczają się: zakłady budżetowe i agencje wykonawcze, samorządowe
zakłady gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, przedszkola, zakłady wodociągów i kanalizacji,
Agencja Nieruchomości Rolnych, ARiMR, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojsko-
wego, Agencja Rezerw Materiałowych, PARP, Agencja Rynków Rolnych oraz NCBiR

Katalog odpłatnych zadao wykonywanych przez SZB (art. 14 ustawy):



Gospodarka mieszkaniowa i gospodarowanie lokalami użytkowymi



Drogi, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego



Wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków, zaopatrzenie
w energię elektryczną i cieplną, gaz



Lokalny transport zbiorowy



Targowiska i hale targowe



Zieleo gminna i zadrzewienie



Kultura fizyczna i sport



Cmentarze

Instytucje gospodarki budżetowej:



To nowa forma gospodarki budżetowej wprowadzona od 2010r.



Jej cechą charakterystyczną jest:
 Odpłatne wykonywanie wyodrębnionych zadao
 Pokrywanie kosztów działalności ora zobowiązao z uzyskiwanych przychodów

Kinga Chmielewska

Organizowane mogą byd przez:



Ministra lub szefa Kancelarii Przewodniczącego Rady Ministrów (za zgodą RM)



Kierowników lub organy: Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta RP, TK,
NIK, SN, NSA, Krajowej Rady Sądownictwa, RPO, ROPD, KRRiT, GIODO, IPN, PIP, Krajowe Biu-
ro Wyborcze



Zadania organizatora – nadanie statutu (określającego nazwę, siedzibę, przedmiot działalno-
ści podstawowej, źródła przychodów), powołanie i odwołanie dyrektora IGB, wyrażenie zgo-
dy na zaciąganie przez IGB zobowiązania przekraczającego 30% rocznych przychodów, okre-
ślenie zasady zbywania przez IGB mienia pozostającego w jej użytkowaniu. Dotyczy to zbycia,
najmu, dzierżawy lub użyczenia i musi byd zgodne z przepisami o gospodarce nieruchomo-
ściami



Ich organizację wewnętrzną określa regulamin



IGB nabywa osobowośd prawną po uzyskaniu wpisu do KRS



Ich działalnością kieruje dyrektor powoływany i odwoływany przez organizatora



Dyrektor zarządza instytucją, reprezentuje ją na zewnątrz, przygotowuje plan finansowy
rocznego sprawozdania instytucji (w tym bilans i RZIS)



IGB samodzielnie gospodaruje mieniem pozostającym w jej dyspozycji i kieruje się zasadą
efektywności jego wykorzystania, mienie obejmuje przeniesione na własnośd nieruchomości
(użyczone przez organizatora) oraz mienie nabyte ze środków własnych instytucji, wartośd
tego mienia odzwierciedla fundusz inwestycji

Gospodarka finansowa IGB:



Jej podstawą jest roczny plan finansowy określający przychody (wraz z dotacjami budżeto-
wymi, zestawienie kosztów, środki na wydatki majątkowe oraz wynik finansowy instytucji.
Plan zawiera także stan należności, zobowiązao i środków pieniężnych na początek i koniec
roku. Należy w nim zawrzed także spodziewany wynik finansowy. Zmiany planu finansowego
w ciągu roku są dopuszczalne tylko wówczas, gdy nie powodują pogorszenia wyniku finan-
sowego jednostki lub konieczności zwiększenia dotacji budżetowej. Zmiany planów wyma-
gają powiadomienia Ministra Finansów



Źródłem finansowania IGB może byd także dotacja budżetowa (na realizację zadao publicz-
nych)

Roczny plan finansowy:



Po stronie przychodów obejmuje:

 Przychody z prowadzonej działalności
 Dotacje z budżetu paostwa



Po stronie kosztów znaleźd się powinny:

 Zestawienie kosztów funkcjonowania IGB
 Zestawienie kosztów realizacji wyodrębnionych zadao



W zestawieniu kosztów należy wyodrębnid: wynagrodzenia i składki od nich naliczane, płat-
ności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązao ora zakupu towarów i usług



W planie finansowym należy przedstawid środki na wydatki majątkowe

Kinga Chmielewska

Zasoby gospodarki IGB:



Koszty działania instytucji IGB mogą byd ponoszone tylko w ramach posiadanych środków
finansowych obejmujących uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu



IGB samodzielnie gospodaruje mieniem kierując się zasadą efektywności jego wykorzystania



Nowotworzonej IGB może byd przyznana jednorazowa dotacja na pierwsze wyposażenie w
środki obrotowe



Wartośd majątki IGB odzwierciedla fundusz IGB, który zmienia swą wartośd o kwotę zmian
wartości majątku wynikających z:

 Aktualizacji wyceny środków trwałych
 Nieodpłatnego otrzymania lub przekazania środków trwałych i wartości niematerial-

nych i prawnych

Podobieostwa IGB do paostwowych ZB

IGB pod względem merytorycznym przypominają istniejące wcześniej paostwowe zakłady budżetowe
gdyż:



Tworzone są w celu realizacji wyodrębnionych zadao publicznych



Działają na zasadzie odpłatności



Mogą byd tworzone przez organy administracji rządowej

Wykazują też w stosunku do PZB różnice:



Posiadają osobowośd prawną



Nie ma gwarancji, że koszty ich działalności zostaną pokryte w 50%, chociaż mogą uzyskad
dotację z budżetu paostwa



Koszty gospodarki budżetowej mogą byd ponoszone tylko w ramach posiadanych środków,
obejmujących jednak przychody i środki z poprzednich okresów, nie przewiduje się nierów-
nowagi finansowej i pokrywania kosztów i zobowiązao z dotacji budżetowej

IGB przykłady:



Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, Zakład Inwestycji Organi-
zacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz Instytucja Gospodarki Budżetowej w Kancelarii
Premiera RP (do 2010r. wszystkie były gospodarstwami pomocniczymi)



W 2012r planuje się łączne przychody IGB na kwotę 971 876 tys. zł, w tym 228 702 tys. zł po-
chodzid będzie z dotacji budżetu paostwa (23,5% przychodów ogółem)



Wynik finansowy brutto powyższych jednostek ogółem będzie dodatni i wyniesie
14 393 tys. zł



Centralny Ośrodek Sportu – zarządza i prowadzi bieżącą działalnośd związaną z utrzymaniem
obiektów sportowych (hale sportowe, baseny, boiska, skocznie narciarskie, kolej linowa, tor
wioślarsko-kajakowy, lodowiska oraz internaty sportowe z zapleczem gastronomiczny i od-
nową biologiczną



Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta RP – zadania publiczne na rzecz Prezydenta oraz
usługi dla odbiorców zewnętrznych, w tym gospodarowanie i techniczno-remontowe utrzy-
manie budynków i obiektów kancelarii, obsługę teleinformacyjną, w tym obsługę wizyt i uro-

Kinga Chmielewska

8.12.2013

Usamodzielnione Instytucje Kultury

Mogą byd tworzone przez:



Ministrów i kierowników urzędów centralnych – paostwowe usamodzielnione instytucje kul-
tury



Organy JST – samorządowe usamodzielnione instytucje kultury

Ich tworzenie następuje na podstawie:



Aktu administracyjnego



Umowy pomiędzy organizatorem instytucji lub między organizatorem a osobą fizyczna, oso-
bą prawną, jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, na mocy której
tworzona jest instytucja kultury

Usamodzielnione  instytucje  kultury  posiadają  osobowośd  prawna  i  mogą  rozpocząd  działalnośd  po
uzyskaniu  wpisu  o  rejestru  prowadzonego  przez  organizatora,  od  tego  momentu  mogą  nabywad
prawa  i  zaciągad  zobowiązania,  uzyskują  zdolnośd  procesową.  Nabycie  samodzielności  w  obrocie
prawnym powoduje, że usamodzielnione instytucje kultury przejmują na siebie odpowiedzialnośd za
niekorzystne konsekwencje finansowe swojej działalności

Usamodzielnione instytucje kultury działają na podstawie statutu, a ich podstawowym celem statu-
towym jest prowadzenie działalności kulturalnej

Usamodzielnione instytucje kultury – organizacja wewnętrzna:



Działalnością kieruje dyrektor (ma możliwośd powołania zastępców)



Dyrektor zarządza, reprezentuje na zewnątrz usamodzielnione instytucje kultury i przygoto-
wuje regulamin organizacyjny

Usamodzielnione instytucje kultury – gospodarka finansowa:



Prowadzona jest samodzielnie w ramach posiadanych środków kierując się zasadą efektyw-
ności



Usamodzielnione Instytucje Kultury gospodaruje powierzonym jej mieniem (istniejące w
2000r. gminne instytucje kultury uwłaszczono – oddano im w użytkowanie wieczyste grunty
oraz własnośd położonych na tych gruntach budynków, lokali, urządzeo)



Wartośd majątku Usamodzielnionych Instytucji Kultury odzwierciedla jej fundusz odpowiada-
jący wartości wydzielonego i nabytego przez nią mienia



Podstawą ich gospodarki finansowej jest plan działalności instytucji zatwierdzony przez dy-
rektora



W planie ty powinny byd ujęte plany usług, przychodów i kosztów



Koszty działalności bieżącej i zobowiązania Usamodzielnionych Instytucji Kultury pokrywane
są z uzyskiwanych przychodów (m.in. z działalności, np. sprzedaż biletów), a uzupełniająco z
dotacji na działalnośd instytucji kultury przekazywanej z budżetu

Kinga Chmielewska



Organizator zobowiązany jest do wyposażenia Usamodzielnionej Instytucji Kultury w środki
niezbędne do rozpoczęcia działalności kulturalnej i jej prowadzenia oraz na utrzymanie obiek-
tu, w którym jest prowadzona



Dotacje dla Usamodzielnionych Instytucie Kultury na działalnośd bieżącą mają charakter
przedmiotowy



Wyjątkowy charakter mają przychody majątku trwałego i ruchomego Usamodzielnionej In-
stytucji Kultury (majątek trwały zbywany jest w drodze przetargu w trybie licytacji lub w try-
bie zbierania ofert, majątek ruchomy – tryb jest dowolny, istnieje tylko zakaz zbywania dóbr
kultury)



Przychodami Usamodzielnionych Instytucji Kultury mogą byd także przychody z najmu i dzier-
żawy, darowizny od osób fizycznych i prawnych, środki pozyskane od sponsorów i funduszy,
dotacja na finansowanie rozwoju (na podstawie planu inwestycyjnego wchodzącego w skład
planu działalności instytucji)



Koszty bieżące – dominują wynagrodzenia i pochodne (80%), swobodę kształtowania płac
ograniczają przepisy płacowe



Wynik – nadwyżka i zysk pozostaje w dyspozycji i zwiększa fundusz Usamodzielnionej Insty-
tucji Kultury, strata zmniejsza fundusz instytucji

Przykłady Usamodzielnionych Instytucji Kultury:



Instytut Adama Mickiewicza



Instytut Książki



Narodowy Instytut Fryderyka Chopina



Polski Instytut Sztuki Filmowej



Filmoteka Narodowa



Narodowy Instytut Audiowizualny



Narodowe Centrum Kultury



Narodowy Instytut Dziedzictwa



Muzea paostwowe (np. Zachęta, Wawel)



Biblioteki



Teatry (Narodowy w Warszawie, Teatr Wielki w Warszawie, Teatr Stary w Krakowie)

Agencje Wykonawcze:



Zastąpiły istniejące wcześniej agencje rządowe – z których częśd funkcjonowała jako spółki
akcyjne, a częśd jako paostwowe osoby prawne i wówczas tworzone je na podstawie odręb-
nych ustaw w celu realizacji zadao paostwa



Agencje działające jako spółki akcyjne: Agencja Rozwoju Przemysłu, PAP, Agencja Rynku
Energii, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych



Agencje, które tworzono na podstawie ustaw stały się z początkiem 2012r. agencjami wyko-
nawczymi



Agencje są jednostkami organizacyjnymi wyodrębnionymi ze struktur rządowych, ale bardzo
często pozostają pod nadzorem właściwego ministra



Prowadzą działalnośd na podstawie tworzącej je ustawy oraz statutu

Kinga Chmielewska



Nadwyżka z prowadzonej działalności odprowadzana jest do budżetu paostwa



Źródłem finansowania agencji jest m.in. dotacja budżetu paostwa



Częśd agencji wykonawczych zastąpiła likwidowane zakłady budżetowe i gospodarstwa po-
mocnicze, nadal jest to typowa forma gospodarki pozabudżetowej

Agencjami wykonawczymi działającymi na podstawie ustawy są np.: Agencja Nieruchomości Rol-
nych, ARiMR, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojskowego, PARP, Agencja Rynku
Rolnego

Zadania agencji można podzielid na trzy grupy:



Gospodarowanie mieniem SP (ARR, ANR, WAM, AMW, ARM)



Prowadzenie polityki paostwa w określonym obszarze (w tym interweniowanie, restruktury-
zacja, promocja, informacja – ARR, ARiMR, PARP)



Prowadzenie prac koncepcyjnych, planistycznych i projektowych – ARR

Na 2012r. zaplanowano, że ich przychody stanowid będą 11,7 mld, w tym 6,9 mld stanowid będzie
dotacja z budżetu paostwa

Nadzór nad działalnością agencji sprawuje właściwy minister lub Prezes RM – nad działalnością
ARR:



Organem zarządzającym i reprezentującym agencję jest jej prezes powoływany przez Prezesa
RM na wniosek właściwego ministra (odmienny tryb obowiązuje jedynie w ARR – premier na
wniosek Ministra Rolnictwa w porozumieniu z Ministrem Finansów)



PARP – powołuje Minister Gospodarki spośród 2 kandydatów przedstawionych przez radę
nadzorczą, wyłonionych w drodze konkursu publicznego

Agencja wykonawcza – gospodarka finansowa:



Prowadzona jest przez agencję samodzielnie



Jej podstawą jest roczny plan finansowy



W planie tym muszą byd wyodrębnione przychody własne, dotacje budżetowe, koszty funk-
cjonowania, wynik finansowy, środki przeznaczone na wydatki majątkowe



W planie finansowym ustala się stan należności i zobowiązao oraz stan środków pieniężnych
na początek i koniec okresu



Działalnośd finansowa organizacji powinna byd zrównoważona (tj. wydatki nie powinny prze-
kraczad dochodów – takie wykroczenie wymaga zgody nadzorującego ministra wydawanej w
porozumieniu z ministrem finansów)



Zmiany wprowadzone do planu finansowego wymagają powiadomienia właściwego ministra
nadzorującego i nie mogą powodowad pogorszenia zaplanowanego wcześniej wyniku finan-
sowego



Na koniec okresu sprawozdawczego agencja wykonawcza wpłaca do budżetu nadwyżkę
środków pieniężnych



Wpłacana jest nadwyżka netto – tj. nadwyżka pozostająca w agencji po uregulowaniu zobo-
wiązao podatkowych, najpóźniej do 30 czerwca następnego roku



W szczególnie uzasadnionym przypadku RM może wyrazid zgodę na nie wpłacenie nadwyżki

Kinga Chmielewska

Cechy charakterystyczne planów finansowych agencji wykonawczych:



Nakaz sporządzania planów dochodów i wydatków agencji ujmowanych w terminie zapłaty



Wymóg zapewnienia równowagi planowanych dochodów i wydatków agencji ( z możliwością
jej uchylenia przez organ nadzorujący w porozumieniu z ministrem finansów)



Ograniczenia w zmianie planu finansowego



Ograniczenia w zakresie zaciągania zobowiązao na okres realizacji danego zadania przekra-
czający rok budżetowy



Możliwośd otrzymywania dotacji z budżetu paostwa bez bliższego określenia charakteru tych
dotacji



Samodzielnośd finansowa agencji wykonawczych jest bardzo ograniczona, co nie jest typowe
dla jednostek wyposażonych w osobowośd prawną



Osobowośd prawna agencji powinna byd wykładnią ich samodzielności i odpowiedzialności
finansowej, chociaż w praktyce tak nie jest, jest im także potrzebna do obrotu prawnego.
Samodzielnośd finansowa agencji wykonawczych jest mniejsza niż SZB i instytucji gospodar-
czych



Agencje wykonawcze są instytucjami non-profit, czego wyrazem jest brak możliwości zatrzy-
mania nadwyżki, co więcej nie powinny byd motywowane do jej osiągnięcia

Fundusze celowe

Powiązania wielorakie z budżetem paostwa:



Stanowią przekłamanie zasady zupełności: ta metoda nie mieści się ani w systemie rozliczeo
brutto ani netto. Jej istnienie wiąże się z wyłączeniem zupełnym pewnych środków publicz-
nych spod kontroli budżetowej i gospodarki budżetowej. W ten sposób rozliczają się z budże-
tem niektóre fundusze celowe



Fundusz – to pewien zasób środków pieniężnych zgromadzonych na pokrycie określonych
wydatków



Fundusz – podstawowa forma organizacyjna gospodarowania środkami pieniężnymi , urzą-
dzenie ewidencyjne służące do gromadzenia dochodów oraz ponoszenia wydatków wg okre-
ślonych reguł



Parabudżet, fundusz parabudżetowy



Fundusze celowe pełnią wobec budżetu funkcje pomocnicze, mogą byd tworzone nie tylko
poza budżetem, ale i w jego ramach, wówczas stanowi to złamanie zasady jedności material-
nej budżetu

Cechy funduszy celowych:



Ich dochody są dochodami publicznymi



Ich wydatki przeznaczone są na realizację niektórych zadao publicznych



Fundusze celowe działają na mocy aktów prawnych



Stanowią wyodrębnioną pod względem finansowym i organizacyjnym formę gospodarki
środkami pieniężnymi

Kinga Chmielewska



Zasady gospodarki funduszowej różnią się w mniejszym lub większym stopniu od reguł go-
spodarki budżetowej



Reguły powoływania i działania funduszy celowych są sprzeczne z zasadą powszechności i za-
sadą jedności budżetu, zwłaszcza jedności materialnej

Paostwowe fundusze celowe:



Przyczyną tworzenia w polskim systemie prawnym funduszy celowych od wielu lat były bar-
dzo często względy polityczne uzasadniane w sposób ekonomiczny



Dzięki funduszom celowym można było wyprowadzid we wspólnej puli środków budżeto-
wych pewne pieniądze i przeznaczyd je na realizację ściśle określonego celu, unikając jedno-
cześnie drobiazgowej kontroli budżetowej. fundusze celowe spełniały aspiracje lobbujących
na ich rzecz różnych środowisk, np. ekologicznych, zawodowych czy terytorialnych



Motywy tworzenia funduszy celowych: gospodarcze, polityczno-społeczne, techniczno-
organizacyjne

Zalety funduszy celowych:



Uelastycznienie gospodarki budżetowej i nierzadko bardziej efektywnie realizowanie różnych
zadao publicznych, taką funkcję bez wątpienia spełnia PFRON i Fundusz Alimentacyjny



Możliwośd łatwego porównywania posiadanych środków finansowych z kosztami realizacji
wyodrębnionego zadania



Fundusz celowy stwarza większe możliwości pozyskania dodatkowych środków o różnorod-
nym charakterze niż budżet, co jest ważne, gdy zadanie publiczne musi byd wykonane na
określonym poziomie, a posiadanych środków jest za mało



Odejście od zasady roczności sprawia, że gospodarka finansowa jest bardziej elastyczna

Wady funduszy celowych:



Wypływ ogromnych środków publicznych nie tylko na realizację zadao funduszy, ale i na ob-
sługę administracyjną (utrzymywanie etatów w radach nadzorczych, zarządach, sekretaria-
tach, itp.)

Paostwowy fundusz celowy:



w świetle obecnie obowiązujących przepisów – art. 29 ustawy o finansach publicznych –
fundusz celowy jest tworzony w drodze odrębnej ustawy.



Przychody funduszu pochodzą ze środków publicznych a koszty ponoszone są na realizację
wyodrębnionych zadao



Paostwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej



Stanowi jedynie wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w
ustawie tworzącej fundusz oraz inny organ w niej określony



Do paostwowych funduszy celowych nie zalicza się takich funduszy, których jednym źródłem
przychodu, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budże-
tu



Fundusz celowy stanowi organizacyjne i finansowe wyodrębnienie publicznych środków pie-
niężnych

Kinga Chmielewska

Gospodarka finansowa funduszy celowych:



Podstawą gospodarki finansowej budżetu jest roczny plan finansowy



Plany finansowe funduszy celowych są wymienione w odrębnym załączniku do budżetu pao-
stwa (niestety nie wszystkie)



Ze środków finansowych paostwowych funduszy celowych mogą byd udzielone pożyczki JST



Koszty finansowe mogą byd pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych
obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu paostwa i pozostałości ze środków
z okresów poprzednich



W planie w trakcie roku mogą byd dokonywane zmiany, o ile nie wpływają na zwiększenie do-
tacji z budżetu

Podział funduszy:



Budżetowe:

  FUS
  Fundusz Rezerwy Demograficznej
  Fundusz Leśny
  Fundusz Pracy
  Krajowy Fundusz Drogowy
  PFRON
  Fundusz Składkowy KRUS
  Fundusz Pożyczek i Kredytów Studenckich
  Fundusz Kolejowy



Pozabudżetowe

  Centralny Fundusz Gospodarowania Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi
  Fundusz Promocji Twórczości
  Fundusz Promocji Kultury
  Fundusz Reprywatyzacji
  Fundusz Wsparcia Policji
  Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

Zakłady Opieki Zdrowotnej:



To wyodrębniony zasób osób i środków majątkowych utworzony i utrzymywany w celu udzie-
lenia świadczeo zdrowotnych i promocji zdrowia



ZOZ może zostad również utworzony w celu prowadzenia badao naukowych i prac badawczo-
rozwojowych lub w celu realizacji zadao dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzie-
laniem świadczeo zdrowotnych i promocji zdrowia

Zgodnie z polskim prawodawstwem ZOZ to:



Szpital, Zakład opiekuoczo-leczniczy, Zakład pielęgnacyjno-opiekuoczy, Sanatorium, Prewen-
torium, Hospicjum stacjonarne



Przychodnia, Ośrodek zdrowia, Poradnia, ambulatorium



Żłobek



Pogotowie ratunkowe

Kinga Chmielewska



Medyczne laboratorium diagnostyczne



Pracownie protetyki stomatologii i ortodoncji



Zakłady rehabilitacji leczniczej



Ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży Granicz-
nej, PSP, BOR, ABW oraz jednostki organizacyjnej Służby Wewnętrznej



Stacja sanitarno-epidemiologiczna



Wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej



Jednostki organizacyjne publicznej służby krwi



Inne zakłady spełniające warunki określone w ustawie

ZOZ:



Oznacza każdą instytucję (jednostkę), która na podstawie przepisów prawa posiada upraw-
nienia do udzielania świadczeo zdrowotnych



Nie jest związane z żadną konkretną formą organizacyjno-prawną, ani narzuconą z góry for-
mą własności (stąd mogą byd publiczne i niepubliczne)



Może byd prowadzony w formie JB (Niesamodzielne Zakłady Opieki Zdrowotnej lub jako Sa-
modzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej)

Założyciele ZOZ:



Minister



Centralny organ administracji rządowej



Wojewoda



JST



Publiczna uczelnia medyczna



Publiczna uczelnia prowadząca działalnośd dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk me-
dycznych



Centrum kształcenia podyplomowego

SPZOZ:



Rozpoczyna działalnośd po uzyskaniu wpisu do KRS, co musi byd poprzedzone wpisem do re-
jestru publicznych zakładów opieki zdrowotnej prowadzonego przez wojewodę



Z tą chwilą uzyskuje osobowośd prawną



Działalnośd prowadzi na podstawie statutu nadanego przez organ założycielski



Na czele SPZOZ stoi kierownik, wybierany przez założyciela, kierownik podejmuje samodziel-
nie decyzje w sprawie funkcjonowania ZOZ i ponosi z nie odpowiedzialnośd



SPZOZ samodzielnie gospodaruje przekazywanym w nieodpłatne użytkowania nieruchomo-
ściami i majątkiem paostwowym lub samorządowym oraz majątkiem własnym (otrzymanym
lub zakupionym). Wartośd majątku odzwierciedla fundusz zakładu

Finansowanie świadczeo – świadczenia udzielane przez ZOZ mogą byd bezpłatne, częściowo odpłat-
ne lub odpłatne za zasadach określonych w ustawie o ZOZ lub innych przepisach lub umowie cywil-
noprawnej