Diagnoza rozwoju
ucznia rozpoczynającego
edukację szkolną.
Materiały pomocnicze dla nauczycieli kształcenia
zintegrowanego.
Wykonała:
MGR ANNA BĄBKA
CZĘSTOCHOWA 2004
2
SPIS TREŚCI
I. Pojęcie diagnozy ........................................................................ 3
II. Rozwój ucznia w edukacji wczesnoszkolnej ............................. 4
II.1 Rozwój fizyczny................................................................... 5
II.2 Rozwój sprawności manualnej i procesów poznawczych .... 6
II.3 Rozwój emocjonalno- społeczny .......................................... 8
III. Testy do badań rozwoju uczniów............................................. 10
1.Test sprawności fizycznej dzieci i młodzieży L. Denisiuka ... 10
2.Test do badania poziomu sprawności manualnej i percepcji
wzrokowej (analizy i syntezy) H. Spionek.............................. 14
3.Test do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej
wyrazów I. Styczek.................................................................. 18
4. Rysunek człowieka ................................................................. 21
5.Wzory literopodobne ............................................................... 22
6.Badanie mowy i myślenia. Test S. Szumana........................... 24
7.Badanie poziomu analizy i syntezy wzrokowej- puzzle.......... 25
8.Badanie myślenia- porównywanie obrazków.......................... 26
9.Badanie tempa i techniki pisania. Test E. Grzegorzewskiej ... 27
10.Badanie tempa i techniki czytania ......................................... 29
11.Badanie rozwoju emocjonalno – społecznego ...................... 33
IV. Przykładowe oceny rozwoju uczniów...................................... 37
Bibliografia ................................................................................. 41
3
I.POJĘCIE DIAGNOZY
Diagnoza
– to rozpoznawanie za pomocą technik i metod psychologicznych cech
osobowości, właściwości psychicznych, odchyleń od normy w zakresie intelektualnym,
emocjonalnym, fizycznym i społecznym.
W psychologii oznacza wykazanie istnienia określonego stanu rzeczy, jak np.
•
stwierdzenie wysokiego poziomu ogólnej inteligencji,
•
wykazanie istnienia zdolności matematycznych , językowych i muzycznych,
•
wykazanie zainteresowań np. humanistycznych, matematycznych, przyrodniczych itp.,
•
wykazanie cech dojrzałej osobowości itp., w tym również wykrycie określonych odchyleń
od normy np.
o
niedorozwoju umysłowego,
o
deficytu w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej,
o
koordynacji wzrokowo- ruchowej,
o
niedojrzałej osobowości.
S. Ziemski stwierdza, że diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznawanie
badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe
i celowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego
dalszego rozwoju./„Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973/.
Diagnoza opiera się na :
1. rozpoznaniu zdolności oraz odchyleń w rozwoju ( na podstawie zaobserwowanych
objawów);
2. ustaleniu przyczyn i skutków nieprawidłowości oraz trudności w opanowywaniu
wiedzy i umiejętności.
Podstawą diagnozowania są :
•
obserwacje różnych zachowań w różnych sytuacjach społecznych i zadaniowych,
•
rozmowy z dzieckiem,
•
analiza wszelkich wytworów dziecka,
•
wywiady z rodzicami.
Ostatecznym celem diagnozy jest opracowanie wskazań edukacyjnych, które będą
stymulowały ,wspierały i wspomagały rozwój potencjalnych możliwości każdego dziecka.
Diagnoza obrazuje:
1. tempo
- czyli szybkość z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne
zmiany.
Tempo rozwoju może być:
•
opóźnione- tzn. dziecko jest na poziomie rozwoju poniżej swojego wieku,
czyli rozwija się wolniej i opanowuje różne sprawności i umiejętności nieco
później niż ogół rówieśników;
•
normalne – zgodne z wiekiem życia dziecka;
•
przyspieszone- czyli dziecko rozwija się szybciej niż rówieśnicy, nieco lub
znacznie jego rozwój wyprzedza wiek .
Biorąc pod uwagę tempo, oceniamy aktualne cechy rozwojowe każdego dziecka , zwane
również właściwościami wieku. Są to cechy główne i istotne, które wyodrębniają i
odróżniają dany okres rozwojowy od innych.
4
2.rytm
- który jest wyznaczony przez stopień regularności zachodzenia tych zmian w
czasie- ich względną równomierność lub nierównomierność.
Rytm rozwoju może być:
•
harmonijny- (w normie) tzn. wszystkie funkcje i procesy psychiczne, jak
również motoryka dziecka rozwijają się mniej więcej równomiernie,
prawidłowo, rytmicznie;
•
nieharmonijny-
opóźniony
lub
przyspieszony
poziom
rozwoju
poszczególnych funkcji.
Przyspieszenie bądź opóźnienie mogą dotyczyć całości psychomotorycznego rozwoju
lub też odnosić się do określonej dziedziny (sfery, płaszczyzny) rozwojowej np. rozwoju
ruchowego, umysłowego czy społecznego. Zjawiska te zależą w dużej mierze od warunków,
w jakich funkcjonuje dziecko oraz oddziaływań wychowawczych jego środowiska, choć ich
podłożem w jakimś stopniu są zapewne zadatki wrodzone.
Dysharmonie rozwojowe są również możliwe u bardzo zdolnych dzieci, a specyficzne
uzdolnienia posiadać mogą dzieci opóźnione w rozwoju.
Deficyty rozwojowe nie są uzależnione od poziomu inteligencji i mogą występować
w zakresie:
- sprawności manualnej,
- percepcji słuchowej czy wzrokowej,
utrudniając w ten sposób nabywanie podstawowych umiejętności.
3.dynamikę rozwoju.
Dynamika rozwoju to:
•
zahamowanie,
•
przyspieszenie,
•
cofnięcie.
Oceniając dynamikę oceniamy postępy dokonujące się w ciągu roku szkolnego.
Dynamika może być różna w poszczególnych okresach życia dziecka. Spowodowane to może
być różnymi czynnikami biologicznymi, środowiskowymi lub brakiem stymulacji.
II. ROZWÓJ UCZNIA W EDUKACJI
WCZESNOSZKOLNEJ.
Rozwój człowieka cechują zmiany mające określony kierunek: prowadzą do
zapewnienia jednostce coraz lepszej równowagi z otoczeniem, do doskonalenia jej stosunku
ze środowiskiem. Mają one charakter zmian progresywnych, postępowych. Rozwój to jakby
łańcuch procesów rozgrywających się w czasie, złożony z wielu ogniw. Ogniwa te mogą
różnić się u poszczególnych jednostek pod względem długości, natężenia i szybkości
procesów zachodzących w organizmie, lecz następstwo ogniw jest zwykle stałe. Inaczej
mówiąc, od niższych czynności i funkcji dziecko przechodzi do wyższych form działania.
Rozwój jest więc procesem, w którym można obserwować zmiany ilościowe i
jakościowe mające określony kierunek i prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania.
Zmiany ilościowe polegają na stopniowym wzrastaniu danej cechy lub zespołu cech
somatycznych i psychicznych. Dziecko na przykład, przybiera z wiekiem na wadze, poszerza
się pojemność jego płuc, zdobywa nowe doświadczenia społeczne, zwiększa zasób słów i
5
pojęć. O zmianie jakościowej mówimy wówczas, gdy dana funkcja lub czynność psychiczna
nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg, lecz także przekształca się w sposób zasadniczy,
staje się nową jakością rozwojową.
Nadrzędnym celem edukacji wczesnoszkolnej jest wszechstronne wspomaganie
rozwoju ucznia.
W związku z tym, niesłychanie ważne staje się zdiagnozowanie rozwoju ucznia
rozpoczynającego edukację szkolną, aby stwierdzić na jakim etapie rozwoju są poszczególni
uczniowie, a po przeprowadzeniu kolejnych badań diagnostycznych, uzyskać informację czy
nastąpił ich dalszy rozwój. Diagnozę rozwoju ucznia rozpoczynającego edukację szkolną po
raz pierwszy przeprowadzić należy w pierwszych miesiącach roku szkolnego w klasie I,
kolejne w klasie II i III.
Niniejsza publikacja stanowi praktyczną pomoc w diagnozowaniu uczniów,
opracowaną z myślą o nauczycielach kształcenia zintegrowanego.
II.1 ROZWÓJ FIZYCZNY
Rozwojem fizycznym nazywamy zmiany zachodzące w organizmie w okresie od
urodzenia do osiągnięcia pełnej dojrzałości.
Najbardziej wymiernymi efektami tego rozwoju jest rozrost, różnicowanie i dojrzewanie
organizmu. Rozrost polega na zwiększaniu się wymiarów ciała i jego masy. Proces ten ma
charakter ilościowy. Proces różnicowania polega na jakościowych zmianach w organizmie.
Jako najbardziej widoczny przykład tych zmian można wymienić zmianę proporcji głównych
części ciała- kończyn, tułowia i głowy.
Rozwój organizmu jest możliwy dzięki pobieraniu z zewnątrz materiałów
budulcowych i energetycznych: pokarm, woda, tlen.
W różnych okresach życia tempo rozrostu jest wolne bądź szybkie.
Rozwój fizyczny uzależniony jest od wielu czynników.
Do najważniejszych należą:
•
czynniki wrodzone(genetyczne),
•
czynniki środowiskowe, które mają decydujący wpływ na aktywność człowieka.
Świadomość w istnieniu różnic w rozwoju fizycznym powinna powodować
indywidualizowanie obciążeń fizycznych dla uczniów tej samej klasy.
Diagnozując rozwój fizyczny należy zbadać:
1. wzrost i wagę ciała każdego ucznia
2.stan ich zdrowia
( odporność na choroby, uzyskać informacje o chorobach
przewlekłych , somatycznych)
Niedobory wagi i wzrostu oraz wszelkiego rodzaju choroby mogą wywołać:
•
brak koncentracji uwagi,
•
zmęczenie,
•
osłabienie,
•
trudności w myśleniu, spostrzeganiu, zapamiętywaniu.
3.funkcjonowanie narządów zmysłu
( wzroku, słuchu)
6
Zaburzenia mogą powodować:
•
trudności w czytaniu i pisaniu,
•
trudności w spostrzeganiu przedmiotów,
•
trudności w dostrzeganiu różnic i podobieństw ,
•
trudności w uczeniu się matematyki,
•
trudności w rozumieniu i przekazywaniu informacji słownych,
•
trudności w wykonywaniu zadań i poleceń.
4.wymowę
Zaburzenia wymowy mogą powodować:
•
trudności w czytaniu, pisaniu,
•
trudności w wypowiadaniu się,
•
trudności w kontaktach społecznych,
•
zaburzenia emocjonalne.
5.narząd ruchu oraz postawę ciała.
Zaburzenia w tym zakresie mogą spowodować:
•
trudności w poruszaniu się,
•
trudności w długotrwałym siedzeniu,
•
kłopoty w wykonywaniu ćwiczeń gimnastycznych,
•
problemy z koncentracją uwagi.
6. sprawność fizyczną
•
siłę,
•
szybkość,
•
zwinność,
•
moc.
II.2 ROZWÓJ SPRAWNOŚCI MANUALNEJ I PROCESÓW
POZNAWCZYCH.
Rozwój dziecka jest procesem, w którym obserwuje się zmiany ilościowe i
jakościowe, prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania, zdobywania wiadomości,
umiejętności i sprawności.
W rozwoju obserwuje się stałą kolejność – dziecko przechodzi od czynności prostych
do coraz wyższych form działania.
I tak:
Ø Bez opanowania podstawowych funkcji fizycznych i psychicznych nie mogą rozwijać
się procesy wyższe.
Ø Bez opanowania sprawności manualnej, posługiwania się ołówkiem, kredką,
długopisem dziecko nie zdobędzie umiejętności pisania.
Ø Bez odpowiedniego poziomu percepcji wzrokowej i słuchowej nie będzie potrafiło
rozpoznać i zapisać liter i głosek, cyfr i znaków.
7
Ø Nie znając liter i głosek nie opanuje operacji analizy i syntezy wyrazów.
Ø Nie mając rozwiniętej analizy i syntezy nie nauczy się czytać i pisać.
Ø Nie umiejąc czytać i pisać, nie będzie mogło korzystać z tekstów pisanych i nie
zrozumie ich treści oraz nie będzie potrafiło przekazać swoich wiadomości z danej
dziedziny w formie pisemnej.
Rozpoznawanie poziomu rozwoju podstawowych funkcji ma więc dla postępów w
rozwoju oraz w zdobywaniu wiedzy przez dziecko istotne znaczenie.
Dla nauczyciela zaś stanowi podstawę do właściwego planowania i organizowania zajęć.
Przedmiotem diagnozy w zakresie sprawności manualnej i funkcjonowania
procesów poznawczych będzie:
1) Sprawność manualna,
a w szczególności
:
•
napięcie mięśniowe;
•
tempo pracy;
•
precyzja;
•
koordynacja wzrokowo- ruchowa;
•
błędy graficzne w pisaniu.
Metody badań
- Obserwacja czynności samoobsługowych, rysowania, malowania.
- Analiza wytworów, np.:
o
wzory figur geometrycznych (H. Spionek)
o
rysunek człowieka;
o
wzory literopodobne;
o
teksty pisane;
o
litery i cyfry;
o
pisanie wyrazu domek.
2)Percepcja wzrokowa
Ø spostrzeganie wzrokowe;
Ø orientacja przestrzenna;
Ø analiza i synteza wzrokowa;
Ø błędy w czytaniu i pisaniu związane z zaburzeniami percepcji wzrokowej.
Metody badań
- układanie obrazka z części;
- pisanie wielkich i małych liter;
- pisanie cyfr i znaków matematycznych;
- analiza błędów w czytaniu i pisaniu.
3) Percepcja słuchowa
Ø analiza słuchowa;
Ø synteza słuchowa;
Ø błędy w pisaniu związane z zaburzeniami percepcji słuchowej .
8
Metody badań
- analiza błędów w przepisywaniu, w pisaniu z pamięci, ze słuchu;
- analiza błędów w czytaniu.
4) Mowa
Ø zasób słownictwa;
Ø wady wymowy;
Ø sposób wypowiadania się .
Metody badań
- obserwacja dziecka w różnych sytuacjach połączona z wypowiedziami dzieci;
- historyjki obrazkowe;
- obrazki sytuacyjne.
5) Myślenie
Ø analiza i synteza;
Ø porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic;
Ø abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie;
Ø rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń;
Ø dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych;
Ø rozumienie pojęć;
Ø rozumienie operacji matematycznych.
Metody badań
- układanie obrazka z części;
- porównywanie obrazków;
- klasyfikowanie przedmiotów, obrazków, figur geometrycznych;
- obrazki i historyjki obrazkowe;
- obserwacja wykonywanych czynności.
II.3 ROZWÓJ EMOCJONALNO- SPOŁECZNY
Emocje i uczucia pozwalają dziecku na ocenę i ustosunkowanie się do otoczenia, a
także do samego siebie. Wpływają na regulowanie wzajemnych oddziaływań,
komunikowanie się z ludźmi, przystosowanie do otoczenia. Pozytywnie pobudzają do
kontaktów, poznania, zbliżania, zaś emocje negatywne powodują unikanie, odrzucanie bądź
atakowanie tego, co jest oceniane negatywnie. Często emocje decydują o efektach edukacji.
Nastawienie emocjonalne do uczenia się wpływa na motywację, podwyższając lub obniżając
aktywność i efektywność. Emocje mogą stanowić przyczynę lub skutek pozytywnego lub
negatywnego stosunku do szkoły, nauczycieli, rówieśników.
Diagnoza rozwoju emocjonalnego i społecznego powinna stanowić integralną część
oceny dziecka. Kierowanie rozwojem emocjonalnym ucznia, rozpoznawanie własnych emocji
i emocji innych, rozumienie uczuć i uczenie sposobów wyrażania uczuć oraz radzenia sobie z
uczuciami - daje możliwość wszechstronnego rozwoju osobowości.
Zdobycie przez ucznia umiejętności komunikowania się z ludźmi, które wskazują
na rozwój społeczny – wpływa na:
9
Ø zaspokajanie potrzeb;
Ø kształtowanie postaw;
Ø kształtowanie obrazu samego siebie;
Ø kształtowanie norm i zasad postępowania;
Ø zadowolenie i satysfakcję z życia.
1. Metody wykorzystywane w diagnozowaniu rozwoju emocjonalno -
społecznego :
q
obserwacja dziecka w różnych sytuacjach;
q
rozmowa z dzieckiem;
q
rozpoznawanie przeżyć dziecka poprzez :
§ zabawy, gry, ćwiczenia, rysowanie, malowanie, lepienie,
§ muzykę,
§ scenki dramowe, teatralne, przedstawienia kukiełkowe;
q
techniki socjometryczne.
We wstępnej diagnozie rozwoju emocjonalno - społecznego ucznia należy zwrócić
uwagę na jego zachowania związane z przystosowaniem do szkoły, do nauki, do kolegów. W
wyniku obserwacji możemy wnioskować, czy uczeń jest przystosowany, czy mało
przystosowany do podjęcia nauki szkolnej.
10
III. TESTY DO BADAŃ ROZWOJU UCZNIÓW.
1. TEST SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ DZIECI I MŁODZIEŻY
L. DENISIUKA
Lp. Wykonywana
próba
Sprzęt
i pomoce
Miejsce
wykonania
Sposób wykonania
Ocena
1.
Próba siły – rzut piłką
lekarską 1 kg znad
głowy
Piłki lekarskie- 1kg,
taśma miernicza
Boisko lub sala
gimnastyczna. Na
podłożu zaznaczyć
miejsce wyrzutu.
Badany staje w rozkroku.
Trzymając oburącz piłkę,
wykonuje zamach ze skłonem
tułowia w tył i znad głowy
wyrzuca ją jak najdalej.
Wykonuje 2 rzuty próbne i 3 do
pomiaru.
Mierzy się
najdłuższy rzut z
dokładnością do 10
cm.
2.
Próba szybkości –
bieg krótki
( 30 m)
2 chorągiewki,
stoper
Boisko . Miejsce startu
oznaczone linią i
chorągiewką startową.
Metę stanowi linia z
chorągiewką zaznaczona
w odległości 30 m od
linii startu .
Bieg wykonuje się
indywidualnie, boso lub w
obuwiu sportowym, ze startu
wysokiego.
Czas biegu mierzy
się stoperem, z
dokładnością do 0,1
sek.
3.
3.
Próba mocy – skok
dosiężny
lub
Próba mocy - skok w
dal z miejsca.
Arkusz szarego
papieru, spodeczek z
wodą lub wilgotna
gąbka, kreda, taśma
miernicza.
Piaskownica lub
materac, taśma
miernicza.
Korytarz, sala
gimnastyczna.
Boisko szkolne lub sala
gimnastyczna.
Uczeń macza czubki palców w
wodzie lub pociera je kredą, staje
pod zawieszonym papierem
bokiem przylegając do ściany i
zaznacza miejsce dosięgu. Potem
odsuwa się od ściany wykonuje
przysiad z zamachem ramion w
tył i wyskok w górę z
jednoczesnym dotknięciem
palcami papieru (jak najwyżej).
Wykonuje się 2 skoki próbne i 3
właściwe. Pod uwagę bierzemy
najlepszy wynik. Skok wykonuje
się boso.
Z zaznaczonej linii wykonuje się
skok w dal z miejsca, z odbicia
obunóż na piaskownicę lub
materac.
Mierzy się w
centymetrach
różnicę między
dosięgiem i
doskokiem.
Pomiaru dokonuje
się od linii skoku
do najbliższego
śladu z
dokładnością do 1
cm.
4.
Próba zwinności –
bieg z przewrotem na
materacu.
2 chorągiewki,
materac, kreda,
stoper.
Boisko szkolne , sala
gimnastyczna, korytarz.
Na podłodze zaznaczyć linię
startu, która jest także linią mety.
W odległości 5 m. ustawić
chorągiewkę. Następną
chorągiewkę ustawić w
odległości 15 m. od linii startu, a
10 m od pierwszej. Między
chorągiewkami położyć materac.
Na sygnał uczeń biegnie do 1
chorągiewki, okrąża ją nie
dotykając, dobiega do materaca i
wykonuje przewrót w przód.
Biegnie do 2 chorągiewki, obiega
ją i na czworakach wraca do
materaca, znów wykonuje na nim
przewrót w przód. Biegnie do 1
chorągiewki, którą znów okrąża
nie dotykając i wraca na linię
mety.
Czas wykonania
całej próby mierzy
się stoperem z
dokładnością do 0,1
sek.
11
Tabela punktacji sprawności fizycznej testem Ludwika Denisiuka
Klasa I.
Chłopcy
Dziewczęta
Punktacja
wg skali
T
Siła .
Rzut piłką
1 kg
Moc.
Skok
dosiężny
Moc.
Skok
w dal
z miejsca.
Szybkość.
Bieg
30 m.
Zwinność.
Bieg
z
przewrotem
Siła .
Rzut
piłką
1 kg
Moc.
Skok
dosiężny
Moc.
Skok
w dal z
miejsca.
Szybkość.
Bieg
30 m.
Zwinność.
Bieg
z przewrotem.
m.
cm
cm
sek.
sek.
m.
cm
cm
sek.
sek.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
100
6,9
35
185
4,9
12,8
5,4
34
170
4,9
13,8
99
184
13,0
169
14,0
98
6,8
183
13,2
5,3
168
14,2
97
34
182
5,0
13,4
167
5,0
14,4
96
6,7
181
5,2
33
166
14,6
95
179
13,6
165
5,1
94
6,6
178
5,1
13,8
5,1
164
14,8
93
6,5
33
177
14,0
32
163
5,2
15,0
92
176
14,2
5,0
162
15,2
91
6,4
175
5,2
161
15,4
90
32
173
14,4
4,9
31
159
5,3
15,6
89
6,3
172
14,6
158
88
171
5,3
14,8
4,8
157
5,4
15,8
87
6,2
170
15,0
156
16,0
86
6,1
31
169
30
155
16,2
85
167
5,4
15,2
154
5,5
16,4
84
6,0
166
15,4
4,7
153
83
30
165
15,6
4,6
29
152
5,6
16,6
82
5,9
164
5,5
15,8
151
16,8
81
163
4,5
150
5,7
17,0
80
5,8
161
16,0
28
149
17,2
79
5,7
29
160
5,6
16,2
4,4
148
17,4
78
159
16,4
147
5,8
77
5,6
158
16,6
4,3
146
17,6
76
28
157
5,7
27
145
5,9
17,8
75
5,5
155
16,8
4,2
143
18,0
74
154
17,0
142
18,2
73
5,4
153
5,8
17,2
4,1
26
141
6,0
18,4
72
5,3
27
152
17,4
140
71
151
4,0
139
6,1
18,6
70
5,2
149
5,9
17,6
25
138
18,8
69
26
148
17,8
137
19,0
68
5,1
147
18,0
3,9
136
6,2
19,2
67
146
6,0
18,2
135
66
5,0
145
3,8
24
134
6,3
19,4
65
4,9
25
143
18,4
133
19,6
64
142
6,1
18,6
3,7
132
19,8
63
4,8
141
18,8
23
131
6,4
20,0
12
62
24
140
19,0
3,6
130
20,2
61
4,7
139
6,2
129
6,5
60
137
19,2
3,5
22
127
20,4
59
4,6
136
19,4
126
6,6
20,6
58
4,5
23
135
6,3
19,6
3,4
125
20,8
57
134
19,8
124
21,0
56
4,4
133
3,3
21
123
6,7
21,2
55
22
131
6,4
20,0
122
54
4,3
130
20,2
3,2
121
6,8
21,4
53
4,2
129
20,4
20
120
21,6
52
128
6,5
20,6
3,1
119
21,8
51
4,1
21
127
118
6,9
22,0
50
126
6,6
20,8
19
117
49
4,0
125
21,0
3,0
116
7,0
22,2
48
3,9
20
124
21,2
115
22,4
47
123
6,7
21,4
2,9
114
22,6
46
3,8
122
18
113
7,1
22,8
45
120
21,6
2,8
111
23,0
44
3,7
19
119
6,8
21,8
110
7,2
43
118
22,0
2,7
17
109
23,2
42
3,6
117
22,2
108
7,3
23,4
41
3,5
18
116
6,9
2,6
107
23,6
40
114
22,4
16
106
23,8
39
3,4
113
22,6
2,5
105
7,4
24,0
38
112
7,0
22,8
104
37
3,3
17
111
23,0
2,4
103
7,5
24,2
36
110
15
102
24,4
35
3,2
108
7,1
23,2
101
24,6
34
3,1
16
107
23,4
2,3
100
7,6
24,8
33
106
23,6
14
99
32
3,0
105
7,2
23,8
2,2
98
7,7
25,0
31
104
97
25,2
30
2,9
15
102
24,0
2,1
13
95
25,4
29
101
7,3
24,2
94
7,8
25,6
28
2,8
100
24,4
2,0
93
25,8
27
2,7
14
99
24,6
92
7,9
26
98
7,4
1,9
12
91
26,0
25
2,6
96
24,8
90
8,0
26,2
24
95
25,0
1,8
89
26,4
23
2,5
13
94
7,5
25,2
11
88
26,6
22
93
25,4
1,7
87
8,1
26,8
21
2,4
92
86
20
2,3
12
90
7,6
25,6
1,6
10
85
8,2
27,0
19
89
25,8
84
27,2
18
2,1
88
26,0
83
27,4
17
87
7,7
26,2
1,5
82
8,3
27,6
16
2,0
11
86
9
81
15
84
26,4
1,4
79
8,4
27,8
13
14
1,9
83
7,8
26,6
78
28,0
13
1,8
10
82
26,8
1,3
8
77
28,2
12
81
27,0
76
8,5
28,4
11
1,7
80
7,9
1,2
75
28,6
10
78
27,2
7
74
8,6
9
1,6
9
77
27,4
1,1
73
28,8
8
76
8,0
27,6
72
29,0
7
1,5
75
27,8
1,0
71
8,7
29,2
6
1,4
8
74
6
70
29,4
5
72
8,1
28,0
0,9
69
8,8
29,6
4
1,3
71
28,2
68
3
70
28,4
0,8
5
67
8,9
29,8
2
1,2
7
69
8,2
28,6
66
30,0
1
68
0,7
65
9,0
30,2
KARTA ROZWOJU FIZYCZNEGO.
Data badania:____________ Klasa:_____________
Lp. Nazwisko
i
imię
ucznia
Wzrost
(w cm )
Waga
ciała
( w kg)
Postawa
ciała
Choroby Wady
wymowy
Wzrok Słuch Wynik
testu-
spr. fiz
w pkt.
14
Sporządzamy kartę rozwoju fizycznego uczniów dwukrotnie w ciągu roku szkolnego
według poniższych wskazówek.
1) Wagę, wzrost, postawę ciała ustalamy w porozumieniu z pielęgniarką szkolną.
2) Informacji o przebytych chorobach zasięgamy od rodziców na pierwszym zebraniu.
3) Wady wymowy powinien rozpoznać logopeda. On też może prowadzić odpowiednie
ćwiczenia korekcyjne.
4) Wady wzroku i słuchu ustali w wyniku obserwacji sam nauczyciel.
5) Dzieci z wadami postawy kierujemy na zajęcia z gimnastyki korekcyjnej.
6) Poziom sprawności fizycznej badamy testem sprawności fizycznej uczniów.(np.
L. Denisiuka – patrz s.13) Pomiar należy przeprowadzić dwukrotnie w ciągu roku :
we wrześniu i w czerwcu.
7) Po przeprowadzeniu testu wyniki przelicza się na punkty. Suma wszystkich punktów
informuje o aktualnej ogólnej sprawności fizycznej ucznia (patrz tabela punktacji) .
Różnice punktowe poszczególnych prób, jak i różnica ogólnych sum informują o
postępie w rozwoju sprawności fizycznej.
2. TEST DO BADANIA POZIOMU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ
I PERCEPCJI WZROKOWEJ (analizy i syntezy) H. SPIONEK.
Przeprowadzenie testu:
1) Wzory figur geometrycznych muszą być duże.
2) Dziecko ma przygotowaną dużą kartkę, gdyż wszystkie figury narysuje na
jednej kartce.
3) Figury pokazujemy pojedynczo, prosimy o narysowanie kolejnych figur.
4) Po narysowaniu przez dziecko jednej figury pokazujemy następną, aż do
ostatniej -14 figury.
Sposób w jaki dziecko odtworzyło figury , świadczy o ogólnym poziomie jego
możliwości graficznych.
Dzieci u których procesy analizy i syntezy wzrokowej przebiegają prawidłowo,
bezbłędnie potrafią odwzorować wszystkie figury.
Trudności w odtwarzaniu prawidłowo wszystkich figur wskazują na zaburzenia
procesów analizy i syntezy.
15
KARTA DO BADANIA POZIOMU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ I PERCEPCJI WZROKOWEJ
( ANALIZY I SYNTEZY) DZIECKA- WZORY FIGUR GEOMETRYCZNYCH - WEDŁUG HALINY
SPIONEK .
16
Proponowane kryteria oceny sprawności manualnej i percepcji wzrokowej
Lp. Elementy diagnozy
Wyniki diagnozy
Sprawność manualna
1.
Napięcie mięśniowe
•
słabe,
•
normalne,
•
silne
2.
Precyzja : prawidłowa czy zaburzona
•
linie przerywane, niejednolite, złożone z
kilku odcinków,
•
niejednakowa grubość linii,
•
linie faliste, drżące,
•
kąty przekształcone w łuki
3.
Koordynacja wzrokowo- ruchowa
•
niezachowanie równoległości linii,
•
brak styczności,
•
zachodzenie na siebie elementów
Percepcja wzrokowa
4.
Spostrzeganie
•
nieprawidłowy kształt,
•
dodawanie bądź opuszczanie elementów,
•
niewłaściwe wielkości, nieprawidłowe
proporcje
5.
Orientacja przestrzenna
•
odwracanie całego wzoru,
•
odwracanie elementów we wzorze,
•
podnoszenie, opuszczanie, przestawianie
elementów
6.
Analiza i synteza wzrokowa
•
wyodrębnianie części z całości,
•
składanie całości z części
17
Karta wyników poziomu analizy i syntezy wzrokowej uczniów badanych
testem H. Spionek (zestaw figur geometrycznych)
Data badania:___________ Klasa________________
Lp. Nazwisko
i
imię
dziecka
Odtwarzana figura
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Uwaga:
1. Figurę, którą dziecko odtworzyło prawidłowo zaznaczamy w karcie znakiem „ +”.
2. Figurę, którą dziecko odtworzyło błędnie zaznaczamy w karcie znakiem „ - ”.
18
3. TEST DO BADANIA POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY
SŁUCHOWEJ WYRAZÓW ( I. STYCZEK)
Test składa się z :
- 6 zadań dotyczących analizy słuchowej wyrazów;
- 2 zadań na syntezę wyrazów.
W wyniku testu uzyskuje się informacje o tym, które dzieci potrafią:
- wyodrębniać sylaby,
- wskazywać głoskę początkową, końcową w danym wyrazie ,
- wyodrębniać kolejne głoski w wyrazach,
- w zakresie syntezy – czy potrafią tworzyć wyrazy z sylab oraz z głosek.
1. Wyniki testu wpisać należy do karty wyników poziomu analizy i syntezy słuchowej
wyrazów.
2. Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń uzyskuje „+”
3. Za brak odpowiedzi bądź odpowiedź błędną uzyskuje „ –„.
4. Przy odpowiedzi błędnej notujemy to, co odpowiedziało dziecko.
5. W wyniku testu dziecko może uzyskać 25 punktów, ponieważ w teście jest 25
wyrazów.
6. Wyrazów instrukcyjnych nie punktuje się.
Analizując kartę uzyskuje się następujące informacje:
- ile punktów uzyskało każde dziecko;
- jakich operacji nie potrafi wykonać;
- jakie popełnia błędy;
- które operacje potrafią wykonać wszystkie dzieci;
- które operacje są trudne i dla kogo.
-
Informacje te pomagają :
- zindywidualizować pracę z dziećmi, u których wystąpiły trudności,
zintensyfikować pracę z całą klasą jeśli trudność dotyczy większej grupy dzieci.
ANALIZA SŁUCHOWA
Lp.
Zadawane pytania
Wyraz instrukcyjny
Wyrazy do analizy
1.
Powiedz, ile cząstek jest w wyrazie?
Sza-fa
Ryba
Sałata
2.
Powiedz, co słyszysz na początku
wyrazu?
Ala
(A)
Osa
Ule
Ewa
3.
Powiedz, co słyszysz na końcu wyrazu?
Las
(s)
Dom
Lok
Rok
19
Noc
4.
Powiedz, co słyszysz na początku
wyrazu?
Sok
(s)
Rok
Mak
Buty
Kosa
5.
Powiedz, co słyszysz na końcu wyrazu?
Kura
(a)
Sala
Lata
Kosze
6.
Jakie literki napisałbyś w wyrazie?
Ela
e- l- a
Dom
Mapa
Foka
SYNTEZA SŁUCHOWA WYRAZÓW
7.
Jaki wyraz powiedziałam?
o-k-o
Mu-cha
Ło-pa-ta
Ka-na-pa
8.
Jaki wyraz powiedziałam?
o-k-o
m-a-k
w-a-g-a
b-u-d-a
-
Proponowane kryteria oceny poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów
Lp. Elementy diagnozy
Wyniki diagnozy
Percepcja słuchowa
1.
Analiza słuchowa
- wyodrębnienie
samogłosek
na
początku, na końcu wyrazu;
- wyodrębnienie
spółgłosek
na
początku, na końcu wyrazu;
- analiza głoskowa wyrazu.
2.
Synteza słuchowa
- tworzenie wyrazów z sylab;
- tworzenie wyrazów z głosek.
3.
Błędy w pisaniu związane z zaburzeniami
percepcji słuchowej
- zamiana
głosek
o
podobnym
brzmieniu: d-t, g-k,w-f,z-s,s-c;
- nieprawidłowe zmiękczenia: ś-si,
ć-ci,dź-dzi, ź-zi, ń-ni;
- mylenie
głosek
syczących
z
szumiącymi: s-sz, c-cz, dz-dż;
- brak różnicowania: i-j;
- błędy ortograficzne;
- rozdzielanie
lub
łączenie
sąsiadujących ze sobą wyrazów;
- opuszczanie
lub
dodawanie
wyrazów, sylab, liter
20
Karta wyników badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów
testem I. Styczek.
Data badania:___________ Klasa________________
Lp. Nazwisko i imię
ucznia
Zadania badające analizę słuchową
Zadania
badające
syntezę
słuchową
Ilość
pkt.
1
2
3
4
5
6
7
8
Opanowało operację
Nie opanowało operacji
21
4. RYSUNEK CZŁOWIEKA.
Badanie ogólnego poziomu rozwoju ( Rysunek człowieka) należy przeprowadzić na
początku roku szkolnego oraz na koniec roku.
Przeprowadzenie badania:
1. Prosimy uczniów o narysowanie ołówkiem człowieka.
2. Nie mówimy jak mają rysować, ani czego jeszcze brakuje. Ma to być rysunek
samodzielny, spontaniczny.
3. Zbieramy rysunki, podpisujemy je imieniem, nazwiskiem, wpisujemy datę badania.
4. Próbujemy dokonać analizy poziomu rysowania w klasie.
Podczas oceny bierzemy pod uwagę:
§ sposób przedstawienia postaci,
§ liczbę elementów rysunku,
§ jakość rysowania.
5. Próbujemy określić, które rysunki są:
a. bardziej dokładne i wzbogacone,
b. typowe dla wieku,
c. bardzo ubogie.
Uzyskamy w ten sposób informacje o:
§ aktualnym poziomie rozwoju dzieci w klasie,
§ przyspieszeniu lub opóźnieniu rozwoju,
§ różnicach indywidualnych.
6. Porównujemy rysunki uczniów z normami rozwoju.
Rysunki dzieci siedmioletnich.
Rozwój opóźniony.
Dzieci rysują głowonogi, które składają się z okręgu oraz linii prostych obrazujących
kończyny górne i dolne. Pojawiają się oczy, nos, usta i włosy.
22
Rozwój przyspieszony.
Dzieci wykonują rysunek schematyczny. Forma graficzna takiego rysunku jest płynna
i giętka. Rysunek składa się z wielu części z zaznaczonymi szczegółami. Pojawia się szyja.
Wszystkie części są znacznie doskonalsze. Można zauważyć różnice w rozwoju
spostrzegania, np. pojawiają się rzęsy, brwi, tęczówka, wargi. Ręce i nogi są dwuwymiarowe.
Pojawia się właściwa liczba palców rąk i stopy. Wszystko to świadczy o rozwijaniu się
operacji umysłowych, takich jak analiza i synteza.
Ocena rysunku człowieka wskazuje na aktualny poziom rozwoju, w momencie
badania.
Na ich podstawie można też wykryć:
§ Zaniedbania środowiskowe- w klasie mogą być dzieci, które nie mają wiadomości
na temat wyglądu człowieka, niewiele rysowały, nie mają więc wyćwiczonej
sprawności manualnych, co powoduje ubogi zasób spostrzeżeń. Tego typu opóźnienia
dzieci są w stanie szybko nadrobić.
§ Deficyty rozwojowe –gdy poziom rysunku utrzymuje się na tym samym poziomie
przez kilka miesięcy można przypuszczać, że jest spowodowany niską inteligencją lub
fragmentarycznymi deficytami percepcji wzrokowej i sprawności manualnej. W takich
przypadkach konieczna jest dokładna diagnoza psychologiczna oraz praca w formie
zajęć korekcyjno- wyrównawczych.
§ Uzdolnienia – na podstawie rysunku można wykryć również uzdolnienia specjalne.
Powtarzając badania zwracamy uwagę na to, czy :
§ wzrosła liczba szczegółów,
§ pojawiły się nowe elementy,
§ jak przedstawione są podstawowe części ciała,
§ czy zmienił się sposób rysowania szczegółów; nos, usta, oczy.
Jeśli TAK, to znaczy, że nastąpił postęp w rozwoju. Wszystkie rysunki opisane należy
gromadzić w dokumentacji wychowawcy.
5. WZORY LITEROPODOBNE.
Rysowanie wzorów literopodobnych pozwoli sprawdzić percepcje wzrokową oraz
sprawność graficzną. Dajemy każdemu uczniowi arkusz do badania wzorów literopodobnych.
Arkusz należy opatrzyć datą. Po pewnym czasie trzeba powtórzyć badanie, aby
zaobserwować czy nastąpił postęp.
23
24
6. BADANIE MOWY I MYŚLENIA UCZNIÓW.
OBRAZEK SYTUACYJNY „ROZLANE MLEKO” – TEST S. SZUMANA
Przebieg badania:
1) Uczeń ma za zadanie opowiedzieć przebieg zdarzeń przedstawionych na obrazku.
Kryteria oceny mowy i myślenia
Elementy diagnozy
Wyniki diagnozy
MOWA
Zasób słownictwa
§ mały,
§ przeciętny,
§ duży.
Wady wymowy
§ reranie,
§ seplenienie,
§ szeplenienie,
§ mowa bezdźwięczna,
§ jąkanie.
Sposób wypowiadania się
§ pojedynczymi słowami,
§ prostymi zdaniami,
§ złożonymi zdaniami,
§ wypowiedzi spontaniczne,
§ wypowiedzi wymagające dodatkowych pytań.
MYŚLENIE
Analiza i synteza
Porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic.
Abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie.
Rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń.
Dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych.
Rozumienie pojęć stałości masy i liczby.
Rozumienie operacji matematycznych.
25
W wypowiedzi ucznia oceniamy:
§ poprawność rozumowania przyczynowo- skutkowego:
-czy dziecko skojarzyło związki i zależności między poszczególnymi zdarzeniami,
-czy zdarzenia wymienia w odpowiedniej kolejności.
§ rozwój mowy dziecka, a mianowicie:
o
sposób wymowy i komunikatywność,
o
treść,
o
rozwój zdań ( wypowiada się pojedynczymi wyrazami, zdaniami prostymi czy
złożonymi),
o
zasób słownictwa,
o
zastosowanie części mowy,
o
rozwój form fleksyjnych ( odmiana przez przypadki, rodzaje, liczby, czasy).
7.
BADANIE POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ
DZIECKA - PUZZLE DO POCIĘCIA I UKŁADANIA.
Uwaga:
Dziecko w klasie I powinno ułożyć obrazek z 6 części.
26
1. BADANIE MYŚLENIA – PORÓWNYWANIE OBRAZKÓW.
Przeprowadzenie badania:
1) Uczeń ma za zadanie znaleźć 7 szczegółów, którymi różnią się te obrazki.
Kryteria oceny myślenia
§ Analiza i synteza
§ Porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic.
§ Abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie.
§ Rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń.
§ Dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych.
§ Rozumienie pojęć stałości masy i liczby.
§ Rozumienie operacji matematycznych.
27
9. BADANIE TEMPA I TECHNIKI PISANIA
Poprawność pisania liter, wyrazów zdań można sprawdzać w codziennych
sytuacjach szkolnych:
Ø sprawdzając karty pracy, zeszyty uczniów,
Ø stosując przepisywanie tekstu, pisanie z pamięci i ze słuchu
Ø stosując badanie wystandaryzowanym testem Elżbiety Grzegorzewskiej – tempa pisania
wyrazu „domek”
Badanie tempa pisania wyrazu „domek”- testem Elżbiety Grzegorzewskiej
Badania mogą być przeprowadzone indywidualnie lub zbiorowo. Należy wytworzyć
odpowiednią atmosferę i nawiązać pozytywny kontakt z dziećmi.
Potrzebne pomoce:
ü Kartka papieru w linie z zeszytu obowiązującego w klasie I
ü Ołówek lub długopis
ü Stoper
Przebieg badania:
1. Dzieci podpisują kartki imieniem i nazwiskiem.
2. Nauczyciel wyjaśnia na czym polega badanie.
Np. Będziemy pisać wyraz „domek” tyle razy, ile zdążycie w ciągu 1 minuty. Powiem
wam kiedy zaczniemy i kiedy skończymy pisać. (dla lepszej orientacji nauczyciel
może napisać wyraz na tablicy). Wyrazy będziecie pisać małą literą, bez stawiania
przecinków. Starajcie się pisać ładnie i najszybciej jak potraficie. Gdy skończycie
jedną linijkę , zaczynacie pisać w następnej.
3. W czasie pisania powtarzamy , żeby dzieci pisały szybciej. Po upływie 1 minuty zbieramy
kartki i liczymy ile liter zdążyło napisać każde dziecko.
4. Miarą sprawności manualnej jest liczba liter napisanych w ciągu 1 minuty.
Tabela wyników
Liczba liter na minutę
Sten
Wyniki
KLASA I
KLASA II
KLASA III
I-II
NISKI
1-10
11-20
11-30
III-IV
PONIŻEJ
PRZECIĘTNEJ
11-20
21-35
31-50
V-VI
PRZECIĘTNY
21-30
36-45
51-65
VII-VIII
POWYŻEJ
PRZECIĘTNEJ
31-40
46-65
66-85
IX-X
WYSOKI
41-70
66-100
86-120
28
Karta wyników badania tempa, precyzji i poprawności pisania.
Data badania.......................................... Klasa.................................................
Lp.
Nazwisko i imię ucznia Tempo pisania
-ilość liter na
1 min.
Precyzja pisania
Popełniane błędy
1) Tempo pisania- wynik z tabeli wyników.
2) Precyzja pisania- prawidłowa, brak łączeń, brak styczności, linie faliste, linie
przerywane itp.
3) Błędy w pisaniu- wpisać należy jakie błędy popełnia dziecko
np. myli litery d-b.
4) Taki sposób oceny należy kontynuować przez cały rok, a końcowe wyniki
wykorzystać
do
planowania
zajęć
wyrównawczych
i
korekcyjno-
kompensacyjnych w następnym roku szkolnym.
5) Jeżeli wiele dzieci ma podobne problemy , nauczyciel powinien wprowadzić
dodatkowe ćwiczenia na zajęciach, które umożliwią wyrównanie powstałych
braków.
29
10. BADANIE TEMPA I TECHNIKI CZYTANIA.
Poprawność czytania podobnie jak pisania sprawdzamy w codziennych sytuacjach
szkolnych:
ü czytanie tekstów z podręcznika;
ü czytanie poleceń w kartach pracy;
ü czytanie lektur i innych książek dla dzieci;
ü czytanie czasopism dla dzieci;
ü testu sprawdzającego tempo i technikę czytania.
Badanie za pomocą testu do podręcznika „Wesoła szkoła” w kl. I zamieszczonego w
„Wesoła Szkoła .Ocena opisowa i sprawdzian osiągnięć ucznia”, WSiP
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu I części „Wesołej Szkoły”
ul to ma dam dym jem są sól cel kruk znak nic pan
dla sny kto smak miód noc dres cud zmrok ląd sto klej
nos pod
ule ile lata mata domek kotek dymy leją lecą sroka zając
nosek smutek praca
mamy malutki miksują kotlety piją kreski rozdaje
notatnik pomidory ogórek
30
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu II części „Wesołej Szkoły”
pęk bok łap wy go flet głos łzy szal czy żył twarz dzwon
hej chleb
lęk bal stał wór staw gra film mgła szum czas żal rzecz
dzban hak groch
ręce dobry łapie wujek grupa fruwa szafa rękawiczki
żółte wyrzucił bardzo hamak orzech
zmiotę bokser łopatka dowcip globus fiolet szuflada
szczęka róże przyszedł budzik hipopotam muchomor
31
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu III części „Wesołej Szkoły”
miś sio źle dzik ćma cię koń nic bądź dzień dżem
śnieg siedem weź ziąb pięć cień niech chodź dziś dzień
śpioch siedem późno zima spalić ciocia promień konie
dźwięczy dziupla drożdże
świerk sikorka źródło ziemia wielkość cienie dłonie
łabędzie dziadek wyjeżdżamy
Przeprowadzenie testu
1. Badamy dzieci pojedynczo.
2. Test jest jednominutowy. Uczeń czyta poszczególne wyrazy przez 1 minutę w obecności
wyłącznie nauczyciela.
3. Test jest przeznaczony dla uczniów klasy I. Uczeń zaczyna czytać wyrazy od początku.
4. Każde błędnie przeczytane słowo zapisujemy na kartce, nie przerywając uczniowi
czytania, a po zakończeniu badania odliczamy liczbę błędnie przeczytanych wyrazów od
wyniku ogólnego.
5. Test przeprowadzamy po zakończeniu poszczególnych części podręcznika.
6. Test pozwala stwierdzić na jakim poziomie czytają uczniowie i jakie błędy popełniają w
trakcie czytania oraz pokazuje czy nastąpił rozwój w tempie i technice czytania.
32
Karta wyników badania tempa, techniki i poprawności czytania.
Data badania.......................................... Klasa...................................
Lp. Nazwisko i imię ucznia
Tempo
czytania
Technika czytania
Popełniane błędy
1) Tempo- ile wyrazów na minutę przeczytał prawidłowo.
2) Technika- czytanie globalne (całościowe), technika sylabowa, głoskowanie
3) Błędy- nie ma, myli litery d-b, przestawia sylaby od-do itp.
33
11. BADANIE ROZWOJU EMOCJONALNO - SPOŁECZNEGO
Wskaźniki
Dziecko przystosowane
Dziecko nieprzystosowane
Chętnie przychodzi do szkoły, bez problemu
rozstaje się z rodzicami przychodząc do
szkoły.
Nie chce chodzić do szkoły, boi się, płacze,
nie chce zostać samo w szkole.
Samodzielnie się ubiera i rozbiera.
Wymaga pomocy przy ubieraniu i
rozbieraniu.
Samodzielnie załatwia potrzeby fizjologiczne. Nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych, nie
ma nawyków higienicznych.
Dba o czystość i wygląd zewnętrzny.
Nie troszczy się o swój wygląd, często jest
brudny.
Wykazuje zainteresowanie nauką.
Nie interesuje go nauka.
Wykonuje zadania zlecone przez nauczyciela
i doprowadza je do końca. Pracuje wytrwale.
Nie kończy rozpoczętych zadań. Ma trudności
w przystosowaniu się do dyscypliny szkolnej.
Zamiast wykonywania zadań – bawi się; gdy
efekt pracy jest niezadowalający – niszczy go.
Dba o swoje rzeczy, lubi porządek.
Nie dba o swoje rzeczy, nie sprząta
przyborów, ociąga się z wykonywaniem
zadań.
Łatwo nawiązuje kontakty z kolegami.
Jest onieśmielone, skrępowane, boi się
kontaktów z nauczycielami, kolegami.
Współpracuje i współdziała z innymi.
Wykazuje własną inicjatywę, ma ciekawe
pomysły.
Unika współpracy, stroni od dzieci, odmawia
współdziałania w zespole. Woli przyglądać
się z boku, na to, co robią inni.
Podporządkowuje się wymaganiom,
przestrzega norm postępowania.
Narzuca innym swoją wolę i domaga się
podporządkowania się jego woli.
Jest spokojny, zrównoważony, uśmiechnięty. Obraża się i gniewa. Sprzeciwia się innym,
niechętnie się podporządkowuje.
Jest troskliwy i opiekuńczy wobec innych,
staje w obronie pokrzywdzonych.
Jest obojętny wobec kłopotów innych.
Jest ustępliwy i łagodny w kontaktach z
rówieśnikami.
Często jest agresywny i kłótliwy; zaczepia
kolegów, wszczyna bójki.
Wyjaśnia i tłumaczy zachowania swoje i
innych, jeśli były one przyczyną konfliktów.
Przejawia poczucie wyższości, wydaje
polecenia, rządzi innymi.
Nie przyznaje się do winy, uważa, że zawsze
ma rację.
34
Karta diagnozy rozwoju emocjonalno - społecznego
Elementy diagnozy
Metody pracy
I.
1.Rodzaje emocji:
Pozytywne- negatywne
silne – słabe
2.Treść emocji:
radość, zadowolenie, złość, strach, gniew, lęk
3.Rodzaje uczuć:
•
poznawcze
•
społeczne :
współpraca, współdziałanie, przyjaźń,
miłość, sympatia, życzliwość, tolerancja,
empatia.
•
estetyczne:
wrażliwość na piękno,
•
praksyczne:
radość z działania, organizowania,
pomagania
•
moralne :
uczciwość, prawdomówność,
przestrzeganie norm
4.Wyrażanie uczuć i emocji:
•
werbalne: mówienie, pisanie
•
niewerbalne: gest, mimika, ruch
1. Organizowanie ćwiczeń
relaksacyjnych.
2. Uczenie umiejętności obcowania z
innymi, postrzegania siebie i kolegów,
rozumienie uczuć własnych oraz
swoich rówieśników, mówienie o
swoich uczuciach, umiejętności
słuchania co mówią inni, rozładowania
stresu.
3. Rozwijamy uczucia poznawcze,
estetyczne, praksyczne i moralne
II.
1. Uczestnictwo w grupie:
•
Współżycie i współdziałanie;
•
Pozycja dziecka w klasie: akceptacja,
izolacja, odrzucenie;
•
Relacje z rówieśnikami i dorosłymi;
•
Stosunek do nauki;
•
Stosunek do norm społecznych;
•
Stosunek do samego siebie.
1. Przydzielenie zadań:
krótkoterminowych i długo
terminowych.
2. Uczenie właściwych relacji:
- dziecko – kolega
- dziecko – rówieśnik
- dziecko – dorosły.
3. Organizowanie sytuacji
wychowawczych poprawiających
sytuację dziecka w klasie.
4. Podkreślanie mocnych stron dziecka,
jego uzdolnień, wkładu pracy w
wykonywane zadania.
35
III.
1. Rozwiązywanie problemów i
konfliktów.
•
konfliktowość;
•
zaspokajanie potrzeb innych
oraz własnych ;
•
respektowanie umów i
poleceń;
•
dążenie do kompromisu;
•
pomoc innym.
1. Uczenie rozwiązywania problemów i
konfliktów bez agresji i użycia siły.
2. Zmieniamy otoczenie dziecka ( w razie
potrzeby i możliwości).
3. Pomagamy rodzicom w rozumieniu
potrzeb ich dzieci, porozumiewaniu się
z nimi i rozwiązywaniu problemów.
4. Stosowanie metod i form oddziaływań
wychowawczych proponowanych w
literaturze psychologicznej i
pedagogicznej.
Badania socjometryczne.
Badania socjometryczne stosujemy w celu ustalenia pozycji dziecka w grupie
rówieśniczej.
Dzięki nim dowiemy się, które dzieci są:
•
akceptowane,
•
odrzucone,
•
izolowane,
•
kontrowersyjne.
Dziecko akceptowane- ma zaspokojone potrzeby przynależności do grupy, potrzebę
akceptacji, uznania, bezpieczeństwa. Akceptacja innych powoduje, że kształtują się postawy
do ludzi, takie jak: życzliwość, koleżeństwo, przyjaźń, opiekuńczość, zaangażowanie. Uczeń
chętnie wtedy pomaga innym, stosuje się do norm i zasad obowiązujących w grupie. Ma także
pozytywną samoocenę, poczucie własnej wartości, akceptuje siebie.
Dziecko odrzucone- nie ma zaspokojonej potrzeby akceptacji, bezpieczeństwa, uznania,
przynależności. Fakt bycia nie lubianym wpływa na kształtowanie negatywnych postaw,
wzmaga frustrację i niechęć do rówieśników, nauki, szkoły. Ujawnia się w agresji
skierowanej do ludzi, zwierząt, przedmiotów. Zachowania takie karane i oceniane negatywnie
jeszcze bardziej wzmagają poczucie odrzucenia. Dziecko odrzucone ma na ogół niskie
poczucie własnej wartości, ocenia się negatywnie, nie akceptuje samego siebie. Dziecko takie
szuka podobnych do siebie rówieśników w klasie, w szkole lub poza nią. U nich znajduje
oparcie i akceptację. Czyny wzbudzające w innych strach i złość dają mu poczucie siły i
przewagi.
Dziecko izolowane- jest nie zauważane przez rówieśników, często też przez samego
nauczyciela. Dla rówieśników jest obojętne- nikt go nie odrzuca ale i też nie wybiera.
Dziecko takie odsuwa się od ludzi, nie włącza się do zabaw, zajęć, nie ma zaspokojonej
potrzeby przynależności, kontaktu emocjonalnego. Boi się, jest ostrożne w kontaktach i
nieufne. Ma poczucie niskiej wartości. Ocenia siebie negatywnie. Często jest to ocena
zaniżona w stosunku do własnej wartości.
36
O tym, czy dziecko jest akceptowane, izolowane czy odrzucone, można dowiedzieć się:
1. z obserwacji zachowań w różnych sytuacjach społecznych, np. w czasie
zajęć, przerw, zabaw ...
2. z sytuacji tworzonych eksperymentalnie, w których dzieci będą się dobierały
parami lub tworzyły grupy np. zabawy, zaproszenie na urodziny, tworzenie
grup do gier i zabaw ruchowych...
3. z zastosowania techniki niedokończonych zdań,
•
pytania o dzieci akceptowane:
np.
W klasie najbardziej lubię...........................................................................................
Chciałabym zaprzyjaźnić się z....................................................................................
Chciałabym siedzieć w ławce z...................................................................................
Chciałabym zaprosić na urodziny...............................................................................
•
pytania o wybór negatywny, z którego dowiemy się o
odrzuceniu,
np.
Raczej nie chciałabym się przyjaźnić z.......................................................................
Nie chciałabym siedzieć w ławce z.............................................................................
W klasie nie lubię........................................................................................................
•
pytania o przyczynę akceptacji, bądź odrzucenia,
np.
W mojej klasie najbardziej lubię........................, ponieważ.......................................
W mojej klasie nie lubię........................, ponieważ..................................................
4. z testów socjometrycznych, w których pojawią się dane ilościowe. Test da
nauczycielowi obraz całej grupy, dokładnie pokaże stosunki panujące w klasie,
co z kolei pozwoli podjąć nauczycielowi pewne działania wychowawcze
eliminujące niepożądane zachowania i wzajemne relacje. Test jest jednak
odpowiednią formą dla dzieci nieco starszych, dlatego w pierwszej klasie
raczej niewskazany.
37
IV. PRZYKŁADOWE OCENY ROZWOJU UCZNIA.
Lp.
Elementy diagnozy
Wyniki diagnozy
Rozwój fizyczny
1.
Waga ciała
2.
Wzrost
3.
Postawa ciała
4.
Wzrok
5.
Słuch
Sprawność manualna
Propozycje oceny
1.
Napięcie mięśniowe
§ słabe,
§ normalne,
§ silne
2.
Precyzja : prawidłowa czy zaburzona
§ linie przerywane, niejednolite, złożone z
kilku odcinków,
§ niejednakowa grubość linii,
§ linie faliste, drżące,
§ kąty przekształcone w łuki
3.
Koordynacja wzrokowo- ruchowa
§ niezachowanie równoległości linii,
§ brak styczności,
§ zachodzenie na siebie elementów
Percepcja wzrokowa
1.
Spostrzeganie
§ nieprawidłowy kształt,
§ dodawanie bądź opuszczanie elementów,
§ niewłaściwe wielkości, nieprawidłowe
proporcje
2.
Orientacja przestrzenna
§ odwracanie całego wzoru,
§ odwracanie elementów we wzorze,
§ podnoszenie, opuszczanie, przestawianie
elementów
3.
Analiza i synteza wzrokowa
§ wyodrębnianie części z całości,
§ składanie całości z części
Percepcja słuchowa
1.
Analiza słuchowa
§ wyodrębnienie samogłosek na początku,
na końcu wyrazu;
§ wyodrębnienie spółgłosek na początku, na
końcu wyrazu;
§ analiza głoskowa wyrazu.
2.
Synteza słuchowa
§ tworzenie wyrazów z sylab;
§ tworzenie wyrazów z głosek.
3.
Błędy
w
pisaniu
związane
z
zaburzeniami percepcji słuchowej
§ zamiana głosek o podobnym brzmieniu: d-
t, g-k,w-f,z-s,s-c;
§ nieprawidłowe zmiękczenia: ś-si,
o
ć-ci,dź-dzi, ź-zi, ń-ni;
§ mylenie głosek syczących z szumiącymi:
38
s-sz, c-cz, dz-dż;
§ brak różnicowania: i-j;
§ błędy ortograficzne;
§ rozdzielanie lub łączenie sąsiadujących ze
sobą wyrazów;
§ opuszczanie lub dodawanie wyrazów,
sylab, liter
Mowa
Zasób słownictwa
§ mały,
§ przeciętny,
§ duży.
Wady wymowy
§ reranie,
§ seplenienie,
§ szeplenienie,
§ mowa bezdźwięczna,
§ jąkanie.
Sposób wypowiadania się
§ pojedynczymi słowami,
§ prostymi zdaniami,
§ złożonymi zdaniami,
§ wypowiedzi spontaniczne,
§ wypowiedzi wymagające dodatkowych
pytań.
Rozwój emocjonalno- społeczny.
Emocje
§ pozytywne- negatywne
§ silne – słabe
Uczucia
§ sympatia,
§ życzliwość,
§ tolerancja,
§
empatia.
Uczestnictwo w grupie
§ współżycie i współdziałanie;
§ pozycja dziecka w klasie: akceptacja,
izolacja, odrzucenie;
§ relacje z rówieśnikami i dorosłymi;
§ stosunek do nauki;
§ stosunek do norm społecznych;
§ stosunek do samego siebie.
Rozwiązywanie problemów i konfliktów.
§ konfliktowość;
§ zaspokajanie potrzeb innych oraz
własnych ;
§ respektowanie umów i poleceń;
§ dążenie do kompromisu;
§ pomoc innym.
39
Przykładowa ocena ucznia rozwijającego się prawidłowo ( rozwój harmonijny)
Rozwój fizyczny
•
Prawidłowy
Sprawność manualna
•
Prawidłowe napięcie mięśniowe
•
Duża precyzja wykonania
Percepcja wzrokowa
•
Prawidłowe
spostrzeganie
i
orientacja
przestrzenna
•
Właściwy poziom analizy i syntezy wzrokowej
Percepcja słuchowa
•
Dokonuje analizy i syntezy sylabowej i głoskowej
•
W teście I. Styczek uzyskał 25 pkt.
Mowa
•
Prawidłowa
•
Wypowiada
się
spontanicznie
zdaniami
złożonymi, logicznie i na temat
•
Duży zasób słownictwa
Rozwój emocjonalno- społeczny
•
Dziecko przystosowane do szkoły, nauki,
kolegów i osób dorosłych.
Przykładowa ocena ucznia z rozwojem zaburzonym w różnych zakresach
Rozwój fizyczny
•
Wada wzroku...słuchu...... postawy ciała....
Sprawność manualna
•
Bardzo silne napięcie mięśniowe, mała precyzja
ruchów, nieprawidłowa koordynacja wzrokowo-
ruchowa.
Percepcja wzrokowa
•
Opuszcza elementy
•
Odwraca znaki, cyfry, litery: n-u, m-w, d-g, 3-E,
<,>
•
Przestawia litery: ul – lu, od – do
•
Rysunek człowieka na poziomie głowotułowia.
Percepcja słuchowa
•
Dokonuje analizy i syntezy sylabowej wyrazów
•
Nie potrafi rozpoznać ostatniej głoski ani
kolejnych głosek w wyrazach
•
Rozpoznaje głoski na początku wyrazu
•
Ma trudności z syntezą głoskową
•
Analiza i synteza wyrazów na poziomie 12
pkt.(test I. Styczek)
Mowa
•
Mały zasób słownictwa
•
Wypowiada się pojedynczymi słowami, czasem
zdaniami prostymi
•
Wymienia przedmioty i czynności występujące na
obrazku
Rozwój emocjonalno- społeczny
•
Zahamowany
•
Boi się nowych osób i sytuacji
•
Izoluje się od rówieśników
40
Wzór karty
.............................................. .........................
/imię i nazwisko ucznia/ /data/
KARTA WSTĘPNEJ DIAGNOZY ROZWOJU UCZNIA KLASY I
Lp. Elementy diagnozy
Wyniki diagnozy
Rozwój fizyczny
1.
Waga ciała
2.
Wzrost
3.
Postawa ciała
4.
Wzrok
5.
Słuch
6.
Sprawność fizyczna
Rozwój sprawności manualnej i procesów poznawczych
Sprawność manualna
1.
Napięcie mięśniowe
2.
Poprawność pisania
3.
Tempo pisania
Percepcja wzrokowa
1.
Spostrzeganie
2.
Orientacja przestrzenna
3.
Analiza i synteza wzrokowa
4.
Tempo czytania
Percepcja słuchowa
1.
Analiza słuchowa
2.
Synteza słuchowa
3.
Błędy w pisaniu związane
z zaburzeniami percepcji słuchowej
Mowa
1. Zasób słownictwa
2. Wady wymowy
3. Sposób wypowiadania się
Rozwój emocjonalno- społeczny.
1. Emocje
2. Uczucia
3. Uczestnictwo w grupie:
4. Rozwiązywanie problemów i konfliktów.
Nauczyciel-wychowawca:
41
BIBLIOGRAFIA
1. Hanisz J., Grzegorzewska E., Łukasik S, Petkowicz H.: Wesoła szkoła .Kształcenie
zintegrowane w klasach I-III. Ocena opisowa i sprawdzian osiągnięć ucznia.
Warszawa 2001.
2. Kozar J. [red]: Testy sprawności fizycznej i próby wydolnościowe. Materiały
pomocnicze dla nauczycieli i trenerów. Częstochowa 1997.
3. Pomykało W. [red]: Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa 1993.
4. Przetacznik- Gierowska M, Makiełło- Jarża G.: Psychologia rozwojowa i
wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa 1992.
5. Spionek H.: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych. Warszawa
1970.
6. Styczek I.: Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa 1982.
7. Szewczuk W.: Słownik psychologiczny.
8. Szuman S.: Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa 1974.
9. Ziemski S.: Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973.
10. Żebrowska M.[red.] : Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1986.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron