PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU TAKTYKI POŻARNICZEJ

J

ak każda nauka, jak i taktyka pożarnicza posługuje się swoim własnym językiem,

zbudowała szereg pojęć, które w miarę jednoznaczne określają szereg zjawisk, czynności,
elementów wyposażenia itp. Znajomość terminologii pozwala uczestnikom akcji na swobodne
porozumiewanie się. Strażak kierujący działaniami ratowniczo-gaśniczymi jest kierownikiem
akcji ratowniczej (KAR). Wydając rozkazy swoim podwładnym powinien być jednoznacznie
zrozumiany. Temu celowi służy podział terenu pożaru i akcji na elementy.

T e r e n e m p o ż a r u przyjęto nazywać obszar, na którym rozwija się i rozprzestrzenia
pożar oraz znajdują się obiekty pośrednio lub bezpośrednio przez niego zagrożone.

T e r e n e m a k c j i jest obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzeniem
działań ratowniczych.

Podział terenu pożaru przedstawiono na poniższym rysunku.

Prawe skrzydło

Rys. 1. Elementy terenu pożaru

Wśród przedstawionych na rys. 1. elementów najistotniejsze to front, lewe i prawe skrzydło
pożaru.

F r o n t e m zwykło się nazywać tą część pożaru, na której liniowa prędkość
rozprzestrzeniania się pożaru jest największa. Przy pożarach zewnętrznych pojedynczych,
blokowych lub przestrzennych jest ona w zasadzie zgodna z kierunkiem wiatru.
Lewe i prawe s k r z y d ł o p o ż a r u orientuje się stojąc na wprost frontu pożaru.

T y ł p o ż a r u - to linia znajdująca się po przeciwnej stronie kierunku jego rozprzestrzeniania się
i ogranicza obiekty palące się od niepalących.

O ś p o ż a r u - linia prostopadła do frontu pożaru i przechodząca przez jego teren zgodnie
z kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.

W rozważaniach na temat gaszenia pożarów zmuszeni będziemy wyjść poza wyrysowany obszar. Wystąpi
tutaj pojęcie znacznie szersze, a mianowicie teren akcji rys. 2

Teren akcji, pod względem taktycznym, dzieli się na pozycję ogniową, wężową oraz wodną,
rys. 2.

Rys. 2. Elementy terenu akcji gaśniczej

1. punkt czerpania wody (H - hydrant), 2. stanowisko dowodzenia,

3. miejsce ulokowania odwodu taktycznego, 4. punkt pomocy medycznej, 5. policja

Pozycja: A - wodna, B - wężowa, C – ogniowa

P o z y c j a o g n i o w a to teren od miejsca ustawienia rozdzielacza do pożaru. Obejmuje ona
linie gaśnicze i stanowiska gaśnicze (miejsca, z których podawany jest środek gaśniczy).

P o z y c j a wężowa to teren między pozycją ogniową i wodną. Obejmuje ona linię główną -
wężową wraz ze stanowiskiem rozdzielacza.

P o z y c j a w o d n a to teren, na którym rozmieszczone są punkty czerpania wody
oraz zorganizowane jest stanowisko wodne.

Rys. 3. Podział terenu akcji na pozycje bojowe

A –pozycja wodna, B — pozycja wężowa, C – pozycja ogniowa.

Na każdej pozycji wskazać można na funkcjonujące stanowiska, bojowe - czyli miejsca,
w których strażak-ratownik wykonuje określone zadania wynikające z taktycznych potrzeb akcji. Do
stanowisk tych zaliczymy:
-stanowisko wodne - miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy mechanika. Stanowisko to ustawione
jest przy punkcie czerpania wody, czyli miejscu poboru wody dla potrzeb akcji gaśniczej;
-stanowisko rozdzielacza - miejsce, w którym ustawiono rozdzielacz;
-stanowisko gaśnicze- miejsce pracy prądownica. Rozbudowując owo określenie możemy
powiedzieć, że jest to miejsce, w którym strażak przy pomocy stosownego sprzętu podaje różnorodne
środki gaśnicze realizując wyznaczone zadanie taktyczne.
-stanowisko dowodzenia - miejsce pracy dowódcy kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.
W praktyce używamy często pojęć siły i środki straży pożarnych. Otóż siły - to strażacy i inni
uczestnicy akcji, natomiast środki - to sprzęt, wyposażenie techniczne i środki gaśnicze, którymi
będziemy się posługiwać

Podstawową formą działania
taktycznego jest

n a t a r c i e ,

polegające na bezpośrednim
działaniu w kierunku ogniska
pożaru w celu całkowitego przerwania
procesu palenia. W zależności od
miejsca zorganizowania stanowisk
gaśniczych, wyróżniamy natarcie
zewnętrzne i wewnętrzne oraz
natarcie frontalne, oskrzydlające
oraz okrążające (rys. 3). Drugą
formą działań taktycznych jest
o b r o n a ,

którą - w

zależności od zagrożenia - dzielimy
na obronę bliższą i dalszą.

Zarówno natarcie jak i obrona prowadzone

są tym samym sprzętem

i tymi samymi środkami. Różna

jest jednakże

ilość środka gaśniczego

niezbędna do prowadzenia skutecznych działań (w natarciu

trzeba zużyć go znacznie więcej).

Obie formy działań rzadko występują w czystej swej postaci. W

sytuacji

trudnej, gdy szybkość

rozprzestrzeniania się pożaru jest bardzo duża, a zarazem towarzyszy temu znaczna intensywność
procesu spalania, natomiast siły i środki straży pożarnych są nieliczne, podejmuje się działania
połączone.

Działania połączone - to forma działań łączących natarcie z obroną, mająca na celu zmniejszenie
szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obronę obiektów położonych bezpośrednio przy froncie
pożaru, aż do stworzenia (bądź zaistnienia) warunków do likwidacji pożaru.

Jest to bardzo trudna forma walki z pożarem, wymagająca wyjątkowo dobrej organizacji pracy

stanowisk gaśniczych, co przejawiać się musi w ścisłym współdziałaniu tychże, zapewnieniu możli-
wości obserwowania obwodu terenu pożaru (lub jego fragmentu) przez wszystkie stanowiska bojowe,
prowadzeniu ciągłego rozpoznania sytuacji pożarowej, w tym głównie na froncie pożaru.

Rys. 3. Rodzaje natarcia: a) frontalne,

b) oskrzydlające, c) okrążające

Działania połączone polegają na tłumieniu płomieni, obniżaniu temperatury, a tym samym

przedłużeniu czasu niezbędnego na ponowny ich wzrost. Prowadzi się ochładzanie materiałów
przyległych do strefy spalania nie pozwalając na ogrzanie się ich do temperatur zapłonu czy zapalenia.
Blokuje się prądami gaśniczymi wszelkie otwory, nie pozwalając na przejście ognia do pomieszczeń
sąsiednich.

Nie zakładamy zatem, że pożar zostanie zatrzymany w swoim rozwoju, zwolnione zostaje tylko tempo
jego rozprzestrzeniania się. W tej sytuacji musi być zapewniona gotowość do udzielenia sobie wza-
jemnej pomocy ze strony tak prądowników, jak i innych stanowisk bojowych, a także gotowość do
działań bez względu na rozwój sytuacji.

Podczas akcji gaśniczej można wskazać na umowne linie wzdłuż których prowadzone są określone
rodzaje działań, co przedstawiają rys. 4 i 5.

Rys. 4. Formy działań taktycznych przy pożarach zewnętrznych

N - natarcie, Ob — obrona bliska, Od - obrona dalsza (osłona), P - działania połączone

Rys. 5. Formy działań taktycznych przy pożarach wewnętrznych

N - natarcie, Ob — obrona bliska, Od - obrona dalsza (osłona), P - działania połączone