17/10/2014
1
Ergonomia 3
Wysiłek fizyczny
1
Wysiłek fizyczny
•
Wydatek energetyczny,
•
Obciążenie statyczne,
•
Monotypowość wykonywanych ruchów.
2
3
Koszt fizjologiczny
pracy jest pojęciem używanym
dla
określenia
stopnia
psychofizjologicznego
obciążenia ustroju.
Jest to pojęcie szersze od pojęcia
kosztu
energetycznego
pracy, który oznacza tylko ilość
energii zużytej podczas wykonanej pracy.
4
Koszt fizjologiczny
pracy oznacza się zarówno na
podstawie wartości wydatku energetycznego, jak i
na podstawie zmian czynnościowych zachodzących
w ustroju pod wpływem wykonanej pracy, na
przykład zmian częstości skurczów serca, objętości
wyrzutowej serca, wentylacji minutowej płuc i
innych.
17/10/2014
2
5
Psychofizjologiczna definicja pracy:
Praca jest to świadome wykonywanie przez ustrój ludzki
dowolnych czynności wymagających wydatkowania sił,
wydatkowania i przemiany energii, więcej niż jest to
niezbędne dla spoczynkowej przemiany materii ustroju,
co dzieje się nawet wówczas, gdy nie ma ruchu w sensie
fizykalnym.
6
Praca fizyczna
występuje w dwóch zasadniczych
postaciach:
Dynamicznej
( tzw. praca rytmiczna ) związanej z
przemieszczaniem się ciała ludzkiego lub poszczególnych
jego części w przestrzeni, zewnętrznym objawem tej pracy
jest ruch; mięśnie podczas pracy wykonują rytmiczne
skurcze i rozkurcze,
Statycznej
– jej efektem jest utrzymywanie ciała lub jego
poszczególnych części w określonej pozycji; mięśnie są w
stałym napięciu.
7
Brak większego napięcia mięśni i ich naprzemienne skracanie i
wydłużanie nie utrudniają, lecz przeważnie wspomagają krążenie w
mięśniach pracujących dynamicznie.
Podczas
pracy dynamicznej
mięsień działa na krążenie krwi jak
motopompa
: skurcz powoduje wyparcie krwi, a następujący po nim
rozkurcz umożliwia ponowne napełnienie naczyń krwionośnych
mięśnia krwią. Krążenie krwi zostaje dzięki temu wielokrotnie
zwiększone, mięsień faktycznie otrzymuje od 10 do 20 razy więcej
krwi niż w stanie spoczynku. Przepływająca przez mięsień krew
dostarcza mu energotwórczy cukier (glukozę ) i tlen, powstające zaś
podczas przemian produkty rozkładu ( głównie kwas mlekowy )
zostają jednocześnie podczas skurczu wydalone z mięśnia.
8
Energetyczne miary ciężkości pracy
Prace lekkie :
• praca siedząca - wydatek energetyczny mniejszy od 8kJ/min
• praca mięśni stabilizacyjna – ok. 1,5 kJ/min
• skąpe ruchowo czynności – ok. 2,5 kJ/min
Prace średnio ciężkie:
• wykonywane na stojąco, bez dźwigania ciężarów – 8 – 20 kJ/min ( np.
prace montażowe, obsługa maszyn i urządzeń)
Prace ciężkie lub bardzo ciężkie:
• prace wykonywane ciężkimi narzędziami lub związane z dźwiganiem
ciężarów, jak: załadunek, kopanie, kucie – 20 – 30 kJ/min
Granica dopuszczalnego wydatku energetycznego (wg norm
fizjologicznych) 40 – 50 kJ/min – jej przekroczenie nie powinno trwać dłużej
niż kilka minut w czasie zmiany roboczej.
17/10/2014
3
9
Podczas
pracy statycznej
mięsień znajduje się w ciągłym
napięciu i dlatego utrudniony jest dopływ i odpływ krwi z
mięśnia; mięsień nie otrzymuje z krwi ani cukru ( glukozy),
ani tlenu i musi je czerpać ze swoich rezerw, kwas mlekowy
zaś, który powstaje, nie jest usuwany z mięśnia i zalegając
w nim powoduje ból sygnalizujący zmęczenie mięśniowe
(potocznie tzw. zakwasy).
Przy statycznej pracy mięśni zahamowanie przepływu krwi
jest tym większe, im większy jest nakład zużywanej siły.
Jeśli
siła ta wynosi 60% siły maksymalnej,
to dopływ krwi
praktycznie ustaje. Przy użyciu siły wynoszącej mniej niż
15-20% siły maksymalnej ukrwienie statycznie pracującego
mięśnia nie powinno być upośledzone.
10
Miernikiem obciążenia dynamiczną pracą fizyczną jest
tzw.
wydatek ( koszt ) energetyczny pracy,
przez
który należy rozumieć ilość energii, jaką zużywa
człowiek podczas wykonywania danej pracy.
11
Przydatność
określenia
tzw.
roboczego
wydatku
energetycznego ( RWE ) :
• Umożliwia
porównanie
wysiłków
fizycznych
wymaganych przy wykonywaniu różnego rodzaju pracy,
• W stosunku do osób ciężko pracujących fizycznie
wyznaczenie RWE może stanowić obiektywną podstawę
normowania pracy i ustalania wynagrodzenia w
zależności od wysiłku,
• Wartość RWE pozwala na ocenę ryzyka zatrucia
szkodliwymi substancjami wziewnymi zawartymi w
powietrzu.
Im
większy
jest
bowiem
wydatek
energetyczny (im cięższą wykonujemy pracę ), tym
większe
maksymalne pochłanianie tlenu przez ustrój
zapotrzebowanie na tlen i tym większa wentylacja płuc.
Im intensywniejsza wentylacja płuc, tym więcej
substancji wziewnych wniknie do organizmu.
12
PPM
– podstawowa przemiana materii
CPM
– czynnościowa przemiana materii ustroju
RWE
– roboczy wydatek energetyczny – w centrum
zainteresowania ergonomii
17/10/2014
4
13
Podstawowa przemiana materii (PPM)
jest to ilość energii, jaką
organizm zużywa podczas całkowitego spokoju, zarówno fizycznego
jak i psychicznego, w komforcie cieplnym, w pozycji leżącej, na
czczo, rano po co najmniej 8 godzinach snu.
Terminu tego używa się także dla określenia ilości energii niezbędnej
do podtrzymywania procesów życiowych.
Poziom przemiany podstawowej zależy od:
• płci,
• wieku,
• wzrostu,
• masy,
• powierzchni ciała
14
Dla osób dorosłych przemiana podstawowa (spoczynkowa) wynosi od 5900
do 8000 kJ na dobę.
U mężczyzn, którzy mają ok. 30% większą masę mięśniową niż kobiety,
wynosi ona ok. 4,6 kJ/(h • kg m.c.), a u kobiet – ok. 3,7 kJ/(h • kg m.c.)
1 cal = 4,1868 J
Przeciętne zużycie energii na zwykłe, codzienne czynności ocenia się na
dodatkowe
- ok. 1050 kJ/dobę u kobiet,
- ok. 1700 kJ/dobę u mężczyzn
Na przykład:
Mężczyzna
o masie ciała 70 kg – wydatek energetyczny wynosi ok. 9400
kJ/dobę,
Kobieta
– 65 kg – ok. 7000 kJ/dobę
15
Każda praca zawodowa powoduje wzrost tych wartości o energię
konieczną do jej wykonania.
Maksymalne zużycie energii w ciągu zmiany roboczej dla kobiet
wynosi 5000 kJ. /norma/
W przypadku mężczyzn nie określono w przepisach dozwolonych
norm wydatku energetycznego, ale przyjmuje się, że stała praca o
wydatku powyżej 8400 kJ (2000 kcal) jest pracą bardzo ciężką.
16
Organizm
człowieka
stale
dąży
do
utrzymania
homeostazy,
tj. względnie stałego stanu równowagi składu
chemicznego organizmu i procesów życiowych w nim
zachodzących
na
stosunkowo
wysokim
poziomie
uporządkowania (co wcale nie jest łatwe przy ciągle
zmieniających się warunkach zewnętrznych).
Człowiek ma zdolność utrzymania stałości takich
parametrów, jak na przykład
temperatura wewnętrzna,
poziom glukozy
we krwi czy
ph krwi,
przy współudziale
różnych układów , ale pod „kierownictwem” układu
nerwowego i hormonalnego.
17/10/2014
5
17
18
Długotrwałe
angażowanie
mechanizmów
przeciwdziałających naruszaniu równowagi środowiska
wewnętrznego
powoduje
znaczny
wzrost
kosztu
fizjologicznego pracy, a to z kolei pociąga za sobą rozwój
niekorzystnego zjawiska przewlekłego zmęczenia.....
„Zdrowie jest to stan dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i socjalnego, a nie tylko brak choroby lub
niesprawności.”
/def. Światowej Organizacji Zdrowia/
Układ krwionośny a praca
19
Parametry charakteryzujące stan czynnościowy tego
układu, tzw. parametry hemodynamiczne ( częstość
tętna, objętość wyrzutowa serca, pojemność minutowa
serca ), wzrastają w trakcie wykonywania dynamicznej
pracy fizycznej.
Przy pracy statycznej ulegają wzrostowi dopiero po
wykonaniu pracy.
Tętno –
średnio wynosi 60-80 uderzeń na minutę –
może wzrosnąć do 200 uderzeń/min a nawet u osób
wytrenowanych do 280
20
Objętość skurczowa serca
( ilość krwi wyrzucanej
przez serce podczas pojedynczego skurczu ) –
spoczynek 50-60 ml, u sportowców do 100 ml;
intensywna praca – wzrost do 150-160 ml, u
sportowców nawet do 220 ml.
Pojemność minutowa serca
– czyli ilość krwi
przepływającej przez serce
( iloczyn dwóch poprzednich parametrów ), w ciągu
minuty w stanie spoczynku wynosi 4-8 litrów,
podczas wykonywania wysiłku dynamicznego może
wzrosnąć do 20-28 litrów, a u sportowców nawet do
40 litrów.
Podczas wykonywania pracy statycznej parametr ten
zachowuje się inaczej. Najwyższą wartość ( 17 l )
przyjmuje w okresie odpoczynku
.
17/10/2014
6
Układ oddechowy a praca
21
Parametry
respiracyjne,
charakteryzujące
układ
oddechowy zalicza się:
częstość oddechów na minutę,
wentylację minutową płuc, zużycie tlenu w litrach na
minutę.
Podczas
pracy
mięśni
zapotrzebowanie
na
energotwórczy cukier i tlen wzrasta. Za dostarczenie
tlenu do krwi odpowiada układ oddechowy, za jego
doprowadzenie do mięśni układ krwionośny, dlatego też
te dwa układy w organizmie człowieka wykonującego
pracę fizyczną funkcjonują na „wyższych obrotach”
(wzrost
parametrów
hemodynamicznych
i
respiracyjnych ).
Termoregulacja a praca
22
Organizm ma zdolność zachowania stałej temperatury
wewnętrznej.
Każdy nadmiar ciepła, który wytworzy się w organizmie
musi być z organizmu wydalony.
Organizm człowieka dysponuje czterema sposobami
oddawania ciepła:
1. przewodzenie
– oddawanie ciepła w przypadku
skóry, która styka się z powietrzem, jest niewielkie,
gdyż powietrze wykazuje małe przewodnictwo
cieplne. Wzrasta ono znacznie, gdy skóra zetknie się
z wodą, metalem, betonem itp., a więc z dobrymi
„odbiorcami” ciepła.
23
2.
Unoszenie ( konwekcja )
– jeśli skóra styka się z
chłodnym powietrzem, ulega ono ogrzaniu, przez
co staje się lżejsze i unosi się ku górze. Na jego
miejsce przybywa nowe i sytuacja się powtarza.
Konwekcja zależy przede wszystkim od różnic
temperatury skóry i otoczenia, jak również od
szybkości ruchu powietrza,
3. Promieniowanie cieplne
– polega na wymianie
ciepła między ludzkim ciałem a otaczającymi je
ścianami, ciałami i przedmiotami, które pochłaniają
ciepło
lub
je
wypromieniowują.
Ilość
wypromieniowanego
ciepła
zależy
przede
wszystkim od różnicy temperatury między skórą a
przeciętną temperaturą otaczających powierzchni,
24
4.
Parowanie
–
oddawanie
ciepła
przez
wyparowywanie potu na skórze. Powstający przy
tym ubytek ciepła wynosi 0,38 kcal/g wyparowanej
wody.
17/10/2014
7
Temperatura wewnętrzna ciała
– jest wypadkową temperatur
różnych narządów wewnętrznych (ok. 37
0
C ).
Poniżej 27
0
C i powyżej 42
0
C następuje śmierć.
Temperatura skóry
– tj. zewnętrzna temperatura ciała wykazuje
różnice w dużo większym zakresie.
Zmiany temperatury skóry uwarunkowane są lokalnymi różnicami w
skórnym przepływie krwi.
Temperatura skóry człowieka w warunkach komfortu cieplnego
wynosi średnio 34
0
C
Bilans cieplny
Bilans cieplny określa ilość ciepła wymienianą między organizmem
człowieka a otoczeniem w różnych warunkach środowiska.
S = ( M – W ) – E ± R ± C - Res
gdzie:
S – ilość ciepła zgromadzonego w organizmie powyżej ilości niezbędnej
do utrzymania stałej temperatury wewnętrznej ciała,
M - ilość ciepła wytworzonego przez organizm w drodze przemian
metabolicznych,
W - ilość ciepła (energii) wydatkowanej na wykonaną pracę,
E - ilość ciepła oddana do otoczenia w wyniku pocenia,
R - ilość ciepła oddana lub zyskana w wyniku promieniowania,
C - ilość ciepła oddana lub zyskana z otoczenia w wyniku konwekcji,
Res – ilość ciepła oddana podczas oddychania.
S = 0 komfort cieplny
Komfort cieplny to takie warunki środowiska, które nie wywołują
żadnych
reakcji
termoregulacyjnych,
skórny
przepływ
jest
umiarkowany, a średnia temperatura skóry wynosi 34
0
C.
S >0 – w środowisku gorącym lub podczas wysiłku fizycznego –
może wystąpić stres cieplny (hypertermia),
S < 0 – w środowisku zimnym (hypotermia)
Wymiana ciepła przez konwekcję, promieniowanie i przewodzenie
nazywana jest bierną wymianą ciepła.
W przypadku, gdy wymiana ciepła zachodząca w wyniku biernych
mechanizmów jest niedostateczna i bilans cieplny jest niewyrównany
( S>0), wzrasta temperatura wewnętrzna. Jest ona bodźcem
uruchamiającym inny mechanizm termoregulacji.
Wydzielanie potu (E)
– oddawanie ciepła przez wyparowywanie
potu na skórze. Powstający przy tym ubytek ciepła wynosi 0,38
kcal/g wyparowanej wody. Człowiek normalnie wypaca litr wody
dziennie i tylko tym sposobem traci ok. 600 cal.
17/10/2014
8
29
Zamiana potu w parę wodną wymaga dużo energii, której nadmiar jest
w ten sposób oddawany przez organizm. Wydolność tego
mechanizmu zależy od wilgotności powietrza, czyli od prężności
pary wodnej w powietrzu.
Wymiana ciepła w wyniku parowania potu nazywana jest
czynną wymianą ciepła.
Ilość ciepła wymienionego między organizmem człowieka a
otoczeniem (bilans cieplny) zależy od takich parametrów jak:
• temperatura powietrza,
• wilgotność powietrza,
• ruch powietrza,
• temperatura promieniowania.
O odczuciu komfortu cieplnego przez człowieka decydują, oprócz
fizycznych, również takie parametry jak:
• rodzaj wykonywanej pracy,
• ubranie,
• stopień zaaklimatyzowania,
• wiek,
• płeć,
• stany chorobowe ( choroby metaboliczne, stany podgorączkowe ).
SPOSOBY OCENY WYSIŁKU FIZYCZNEGO
32
1. Pomiar i porównanie zużycia tlenu z
maksymalną zdolnością pochłaniania tlenu
przez ustrój
2. Pomiar zmian fizjologicznych zachodzących w
organizmie w czasie pracy
3. Pomiar wydatku energetycznego, obciążenia
statycznego i monotypowości wykonywanych
ruchów
17/10/2014
9
33
Natężenie
wysiłku
fizycznego
Wydatek
energetyczny
( kJ/min )
Zużycie
tlenu
( l/min. )
Wentylacja
płuc
( l/min. )
Częstość
skurczów
serca / min.
Temperatura
ciała
(
0
C )
Bardzo
lekki
Lekki
Średni
Ciężki
Bardzo
ciężki
Krańcowo
ciężki
< 10.5
10.5 – 21.0
21.0 – 31.5
31.5 – 42.0
42.0 – 52.0
> 52.0
< 0.5
0.5 – 1.0
1.– 1.5
1.5 – 2.0
1.– 2.5
> 2.5
<10
10 – 20
20 – 35
35 – 50
50 – 65
> 65
< 75
75 – 100
100 – 125
125 – 150
150 – 175
> 175
< 37.5
----
37.5 – 38.0
38.0 – 38.5
38.5 – 39.0
> 39.0
Zależność zachodzących w czasie pracy zmian fizjologicznych
od natężenia wysiłku fizycznego ( wg Christensena i Buskirke )
34
Klasyfikacja ciężkości pracy wg Kozłowskiego:
•
10%
maksymalnego pochłaniania tlenu przez ustrój - praca
lekka
,
•
10-30%
maksymalnego pochłaniania tlenu przez ustrój –
praca
średnio ciężka
,
•
30-50%
maksymalnego pochłaniania tlenu przez ustrój –
praca ciężka
( należy dążyć do nie przekraczania tej granicy),
•
50%
maksymalnego pochłaniania tlenu przez ustrój – praca
bardzo ciężka
METODY OKREŚLANIA WYDATKU ENERGETYCZNEGO
Kalorymetria bezpośrednia – ocena wysiłku na podstawie
pomiaru ilości ciepła wytwarzanego w tym czasie w
organizmie ( specjalne komory kalorymetryczne )
Kalorymetria pośrednia
-
polega
na
określeniu objętości tlenu pobieranego przez organizm w
jednostce czasu. (Szczególnie przydatna podczas wysiłków,
w których przeważają procesy tlenowe).
35
Metoda oparta na podstawie pomiarów częstości
skurczów serca
Metoda chronometrażowo – tabelaryczna
36
Kalorymetria pośrednia
Ilość energii uzyskana w procesach metabolicznych, przy użyciu 1
litra tlenu jest różna, w zależności od rodzaju spalanej substancji,
np. Podczas spalania glukozy – 21,1 kJ, tłuszczów – 19,6 kJ.
Wielkość
równoważnika energetycznego
1 litra tlenu (niezbędna do
przeliczenia ilości tlenu pobieranego podczas pracy na wielkość
wydatku energetycznego) waha się od 19,6 do 21,1 kJ.
Do wyboru odpowiedniego równoważnika konieczne jest określenie
wielkości ilorazu oddechowego, czyli stosunku ilości wydalanego
CO
2
do ilości pobranego w tym samym czasie tlenu.
17/10/2014
10
Wydatek energetyczny = objętość pobranego tlenu x odpowiedni
równoważnik energetyczny (
podane w tabelach
)
/ISO 8996. Ergonomics – Determination of methabolic heat production/
Dokonując pomiaru zużycia tlenu i na tej podstawie wyliczając wydatek
energetyczny, otrzymujemy wartość brutto. Aby uzyskać liczbę kalorii
efektywnych, określających wysiłek związany z pracą należy od całkowitego
wydatku odjąć ilość kalorii zużytych na podstawową przemianę materii.
Klasyfikacje ciężkości pracy uwzględniają tylko wartości netto.
Ocena ciężkości pracy na podstawie zmian częstości skurczów
serca
39
Metoda oceny wydatku energetycznego podczas pracy na podstawie
pomiaru częstości skurczów serca ma zastosowanie jedynie w
przypadku pracy dynamicznej, z zaangażowaniem dużych grup
mięśniowych, przy małym statycznym obciążeniu mięśni i przy braku
wpływu stresu cieplnego i obciążenia psychicznego pracownika podczas
pracy.
Zależność między częstością skurczów serca i kosztem energetycznym
może być opisana następującym wzorem:
M = 4,0 × HR – 255 (*)
gdzie:
M – koszt energetyczny pracy, w W/m
2
HR – częstość skurczów serca zmierzona podczas pracy (np. metodą
telemetryczną)
(*) wg normy ISO 8996, 1990,
metoda mało dokładana
Metoda chronometrażowo – tabelaryczna
40
Metoda ta polega na
szacowaniu
wydatku energetycznego
pracownika zatrudnionego na określonym stanowisku pracy na
podstawie dwóch grup danych:
• czas wykonania poszczególnych rodzajów czynności w ciągu
zmiany; uzyskanie tych danych wymaga przeprowadzenia
chronometrażu pracy, tzn. obserwacji i dokonania pomiaru
czasu trwania poszczególnych rodzajów czynności,
• tabel zawierających jednostkowy wydatek energii na
wykonanie różnych czynności.
17/10/2014
11
41
Na podstawie techniki kalorymetrii pośredniej opracowano
tabele zawierające jednostkowy
wydatek energetyczny,
związany z wykonywaniem czynności (kJ/min ).
Czas trwania poszczególnych czynności mnożymy przez
jednostkowy wydatek energetyczny i otrzymujemy łączny
wydatek energetyczny dla danej czynności.
Następnie
sumujemy
wydatki
energii
poszczególnych
czynności i uzyskujemy sumaryczny wydatek przypadający na
zmianę roboczą.
/np. Metoda Lehmana/
42
43
Ocena wydatku energetycznego na podstawie pomiaru wentylacji płuc
W sytuacji, gdy pomiary zużycia tlenu i wydalania dwutlenku węgla w
powietrzu wydychanym są niemożliwe do przeprowadzenia, bądź nie ma
potrzeby tak dokładnych wyliczeń, możemy określić wielkość wydatku
energetycznego metodą pośrednią.
Metoda polega na oznaczaniu wentylacji płuc podczas poszczególnych
cykli pracy. Istnieje zależność liniowa i wysoki współczynnik korelacji
pomiędzy wielkością zużycia tlenu, wydatkiem energetycznym i
wielkością wentylacji płuc.
Dla szacowania wielkości wydatku może być stosowany wyłącznie pomiar
wentylacji płuc. / miernik wydatku energetycznego/
17/10/2014
12
Pomiar wydatku energetycznego przy użyciu miernika MWE
46
Pomiar oparty jest na zależności liniowej i wysokim współczynniku
korelacji pomiędzy wielkością wentylacji płuc, pobieraniem tlenu i
wydatkiem energetycznym / pomiar wydatkowanej energii podczas
wysiłku/.
47
Czynnikiem, który należy również uwzględnić przy ocenie kosztu
energetycznego pracy, jest
środowisko termiczne
, w jakim praca jest
wykonywana. W środowisku termicznym gorącym następuje
niewielki wzrost wydatku energetycznego spowodowany wzrostem
temperatury ciała. Bardziej wzrasta wydatek energetyczny w
środowisku termicznym zimnym, co spowodowane jest pojawieniem
się dreszczy, a także noszeniem ciężkiej odzieży.
Ocena stopnia obciążenia statycznego
48
Przy ocenie stopnia
obciążenia statycznego
należy brać
pod uwagę:
rodzaj postawy przy pracy (stojąca, siedząca, itd.)
wymuszenie zajmowanej postawy
stopień pochylenia ciała
możliwość zmiany pozycji przy wykonywaniu danej
czynności
17/10/2014
13
49
Ocena monotypowości ruchów
50
Monotypowość
– jednostajne powtarzanie ruchów przez
człowieka angażuje w pracy te same grupy mięśni, na skutek
tego ulegają one zmęczeniu szybciej niż wówczas, gdy pracują
różne grupy mięśni.
Oceniając
monotypowość ruchów roboczych
należy wziąć pod
uwagę:
liczbę monotypowych powtórzeń,
wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanych
ruchach.
51
100 N
100 N
52
Ocena sumaryczna wysiłku fizycznego
17/10/2014
14
53
Ocena sumaryczna
wysiłku fizycznego
zawiera sumę
ocen cząstkowych i jest to podstawa do:
klasyfikacji stanowisk pracy ze względu na
kolejność ich usprawniania,
racjonalizacji metod pracy,
modernizacji urządzeń
Zalecenia mające na celu optymalizację wysiłku
fizycznego:
54
obciążenia dynamiczne są bardziej korzystne dla
organizmu, niż obciążenia statyczne lub monotypowość
ruchów,
pożądane są warunki umożliwiające prace przy zmiennym
obciążeniu, zgodnym z rytmem biologicznym i upodobaniami
pracownika,
nie należy przekraczać dopuszczalnych wartości wydatku
energetycznego ustalonych dla określonego wieku i płci
pracownika,
55
należy stworzyć warunki wykluczające występowanie
hipokinezy (niedostatek ruchu) w czasie pracy,
wysiłek fizyczny powinien być zaprojektowany w
powiązaniu
z
prognozowanymi,
określonymi
intensywnościami czynników mikroklimatu (temperaturą,
wilgotnością i ruchem powietrza oraz promieniowaniem
cieplnym).
Zadaniem ergonomisty jest zaprojektowanie procesu pracy
zapewniającego
optymalny
wysiłek
fizyczny
wykonawcy.
W tym celu opracowano tzw. zasady ekonomiki ruchu (F. Gilbreht),
które należy stosować łącznie:
56
1. Główne czynności manipulacyjne i ruchy kontrolowane
powinny odbywać się w obrębie stref wygody ruchów,
właściwych dla danego typu pracy,
2. Kończyna górna nie powinna być wykorzystywana do
długotrwałego podtrzymywania i celowania – ze względu
na obciążenie statyczne,
3. Praca statyczna powinna być zastępowana dynamiczną,
4. Ruchy kończyn górnych powinny być równoczesne i
symetryczne,
17/10/2014
15
57
5. Ruchy kończyn górnych powinny być rytmiczne.
6. Ruchy kończyn górnych powinny być ciągłe, płynne i
wykonywane spokojnie lub rzutowo. Uderzenia i
przemieszczenia nie powinny być kierowane pod górę.
7. Rozległe ruchy swobodne powinny przebiegać po
trajektoriach zaokrąglonych. Ruchów po liniach prostych
należy unikać. Ruchy swobodne są szybsze i łatwiejsze
niż ruchy kontrolowane.
8. Należy preferować ruchy ręki i przedramienia, ale ruchy
powinny być urozmaicone.
9. Jeżeli zachodzi potrzeba stosowania ruchów prostych to
należy wyrabiać automatyzm ich wykonania. Aby uniknąć
lub ograniczyć monotonię przy takich pracach, należy
robić przerwy, zmieniać wzajemnie obsadę na
stanowiskach pracy (rotacja) i urozmaicać sposoby
wykonywania pracy.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron