Materiał na konferencję prasową w dniu 24 czerwca 2008 r.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

Departament Badań Społecznych

Notatka informacyjna

Narodowy Rachunek Zdrowia za 2006 rok

WPROWADZENIE

System rachunków zdrowia

1

jest stosunkowo nowym narzędziem porównań wydatków na

ochronę zdrowia, które ujmuje je w sposób wszechstronny, zapewniający porównywalność w skali

międzynarodowej. Prace nad wdrożeniem metodologii rachunków zdrowia w Polsce zostały podjęte

przez zespół ekspertów pod kierownictwem Ministerstwa Zdrowia w 2001 r., a od 2004 są

prowadzone w Głównym Urzędzie Statystycznym w ścisłej współpracy z instytucjami, które

gromadzą dane o wydatkach na ochronę zdrowia: tj. Ministerstwem Zdrowia, Narodowym

Funduszem Zdrowia, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Obrony

Narodowej, Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej,

Ministerstwem Finansów.

1

Metodologia rachunków zdrowia została opracowana przez Organizację Ekonomicznej Współpracy i Rozwoju

(OECD) w 2000 r. i opublikowana w podręczniku „A System of Health Accounts”. Podstawą rachunku jest
trójwymiarowa, międzynarodowa klasyfikacja wydatków (International Classification for Health Accounts - ICHA),
która umożliwia równoczesne ich zestawienie według:

- płatników/źródeł finansowania,
- dostawców usług i dóbr medycznych,
- funkcji tychże usług i dóbr.

Klasyfikacja ta służy ujednoliceniu i zharmonizowaniu obszaru opieki zdrowotnej, tzn. ustaleniu porównywalnych
granic opieki zdrowotnej i jej opisaniu przy zastosowaniu jednolitej terminologii. Obszar opieki zdrowotnej z punktu
widzenia klasyfikacji funkcjonalnej obejmuje:

- grupę usług i dóbr indywidualnej opieki zdrowotnej tj. usługi lecznicze, usługi rehabilitacyjne, długotrwałą opiekę

pielęgnacyjną, usługi pomocnicze, leki inne produkty medyczne,

- grupę usług i dóbr konsumowanych zbiorowo tj.: działania związane z profilaktyką i zdrowiem publicznym,

zadania o charakterze administracyjnym i z zakresu zarządzania.
Odrębną grupę stanowią usługi wynikające z funkcji powiązanych z ochroną zdrowia, takie jak np. inwestycje,
kształcenie i szkolenie personelu medycznego czy badania i rozwój w zakresie zdrowia, kontrola żywności, higieny
i wody pitnej oraz usługi administracyjne, odnoszące się do dostarczania świadczeń powiązanych z ochroną zdrowia w
ramach systemu zabezpieczenia społecznego, udzielanych osobom niepełnosprawnym czy innym wymagającym opieki.
Wydatki ogółem na opiekę zdrowotną zdefiniowane są jako suma wydatków bieżących i wydatków inwestycyjnych
będących częścią wydatków powiązanych z ochroną zdrowia.
Efektem rachunku jest zbiór wzajemnie powiązanych tablic wydatków na ochronę zdrowia, które dostarczają informacji
o tym:

- za co płacimy (funkcje dóbr i usług),
- do kogo trafiają środki finansowe (dostawcy usług i dóbr opieki zdrowotnej),

WYNIKI NARODOWEGO RACHUNKU ZDROWIA ZA 2006 R.

Prezentowane wyniki dotyczą opracowania narodowego rachunku zdrowia za 2006 r.

Wydatki na ochronę zdrowia zdefiniowaną przez funkcje usług ochrony zdrowia, obejmują wydatki

ponoszone przez instytucje rządowe i samorządowe, łącznie z Narodowym Funduszem Zdrowia

tj. wydatki publiczne oraz wydatki sektora prywatnego i sektora zagranica.

Tabl. 1. Wydatki na ochronę zdrowia łącznie z wydatkami
powiązanymi z ochroną zdrowia w 2006 r.

a)

Wyszczególnienie

mln zł

% PKB

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

1 060 194

100,00

Publiczne wydatki bieżące 42

968

4,05

z tego:

Wydatki budżetu państwa 3

387

0,32

Wydatki budżetów jednostek samorządu
terytorialnego 1

063

0,10

Fundusze ubezpieczenia społecznego 38

519

3,63

Prywatne wydatki bieżące 19

089

1,80

z tego:

Wydatki bezpośrednie gospodarstw
domowych 16

821

1,59

Inne wydatki prywatne na ochronę
zdrowia 2

268

0,21

Razem wydatki bieżące 62

057

5,85

Inwestycje

3 674

0,35

Wydatki ogółem na ochronę zdrowia

65 731

6,20

Wydatki powiązane z ochroną zdrowia
(bez wydatków inwestycyjnych)

30 811

2,91

Ogółem wydatki na ochronę zdrowia i
powiązane z ochroną zdrowia

96 542

9,11

a)

Łącznie z wydatkami sektora Zagranica

Wydatki ogółem na ochronę zdrowia tj. wydatki bieżące i inwestycyjne wyniosły w 2006 r.

65,7 mld zł i stanowiły 6,2% Produktu Krajowego Brutto, w tym 70% - to wydatki publiczne.

Bieżące wydatki publiczne wyniosły 43,0 mld zł i stanowiły 4,1% PKB. Relacje te

kształtowały się podobnie jak przed rokiem. Wartości podstawowych kategorii Narodowego

Rachunku Zdrowia przedstawia powyższa tablica.

Biorąc pod uwagę funkcjonalne przeznaczenie poniesionych wydatków, można stwierdzić,

że w 91% były to wydatki przeznaczone na indywidualną opiekę zdrowotną, pozostałe zaś zostały

-

skąd pochodzą środki finansowe na pokrycie wydatków (kto jest płatnikiem).

- 2 -

przeznaczone na działania związane z profilaktyką i zdrowiem publicznym oraz funkcje

administracyjne w ochronie zdrowia.

Rys. 1. Wydatki ogółem na ochronę zdrowia według funkcji w 2006 r.

HC.1-HC.2

50,7%

HC.3

6,5%

HC.4

3,7%

HC.5

29,8%

HC.6

2,3%

HC.7

1,4%

HC.R.1

5,6%

Usługi lecznicze i
rehabilitacyjne(HC.1, HC.2)

Usługi długoterminowej
opieki pielęgnacyjnej (HC.3)

Usługi pomocnicze w
ochronie zdrowia (HC.4)

Produkty medyczne dla
pacjentów ambulatoryjnych
(HC.5)

Profilaktyka i zdrowie
publiczne (HC.6)

Administracja ochrony
zdrowia i ubezpieczeń (HC.7)

Inwestycje (HC.R.1)

Przytłaczającą większość wydatków ogółem na ochronę zdrowia stanowią wydatki bieżące,

których udział w 2006 r. wyniósł 94,4%. Struktura wydatków bieżących ponoszonych przez

poszczególnych płatników kształtowała się następująco: instytucje rządowe i samorządowe (łącznie

z NFZ) – 69,2%, sektor prywatny – 30,8% (przed rokiem, odpowiednio 68,7% i 31,3%). W ramach

wydatków publicznych prawie 85% stanowiły wydatki ponoszone przez NFZ, natomiast w sektorze

prywatnym największy strumień wydatków pochodził z budżetów gospodarstw domowych

i wynosił 88,1% wydatków tego sektora, przy czym proporcje te układały się różnie, w zależności

od realizowanych funkcji. I tak na przykład, wydatki na indywidualną opiekę zdrowotną w 68,7%

były finansowane ze środków publicznych, a w 31,3% przez sektor prywatny. Natomiast w zakresie

funkcji dotyczących profilaktyki i zdrowia publicznego wynosiły – odpowiednio 73,1% i 26,9%.

Strumienie wydatków na ochronę zdrowia od poszczególnych płatników trafiają do

dostawców dóbr i usług medycznych, realizujących poszczególne funkcje. Struktura tych wydatków

kształtuje się różnie w zależności od kategorii dostawców. Na przykład w wydatkach na szpitale

97,8% stanowiły środki publiczne, a 2,2% środki pochodzące ze źródeł prywatnych. W przypadku

świadczeniodawców opieki ambulatoryjnej proporcje te wynosiły odpowiednio – 65,3% i 34,7%,

a dla praktyk stomatologicznych – 16,2% i 83,8%.

- 3 -

Rys. 2. Wydatki bieżące na ochronę zdrowia według dostawców dóbr i usług w 2006 r.

HP.4

31,2%

HP.3

27,1%

HP.2
1,8%

HP.1

30,9%

HP.8

0,1%

HP.7

6,1%

HP.6
1,5%

HP.5
1,5%

Szpitale (HP.1)

Zakłady opieki pielęgnacyjnej
długoterminowej (HP.2)

Świadczeniodawcy opieki
amulatoryjnej (HP.3)

Sprzedawcy i inni dostawcy
leków i sprzętu medycznego
(HP.4)
Jednostki prowadzące i
administrujące programy
zdrowia publicznego (HP.5)
Instytucje administracji w
ochronie zdrowia (HP.6)

Pozostałe jednostki gospodarcze
(HP.7)

Zagranica (HP.9)

Obok wydatków bezpośrednich (bieżących) występuje grupa wydatków powiązanych

z ochroną zdrowia. Należą do nich wydatki inwestycyjne, a także wydatki polegające na

dostarczaniu świadczeń pieniężnych, wydatki na kształcenie personelu medycznego, badania

i rozwój w ochronie zdrowia i inne. Wydatki powiązane z ochroną zdrowia przedstawia poniższa

tablica.

Tabl. 2. Wydatki powiązane z ochroną zdrowia w 2006 r.

Wyszczególnienie mln

zł %

WYDATKI POWIĄZANE Z
OCHRONĄ ZDROWIA

34 485

100,00

w tym:

Inwestycje (HC.R.1)

3 674

10,65

Kształcenie i szkolenie personelu
medycznego (HC.R.2)

1 351

3,92

Badania i rozwój w ochronie zdrowia
(HC.R.3) 652

1,89

Kontrola żywności, higieny i wody
pitnej (HC.R.4)

637

1,85

Administracja i dostarczanie świadczeń
pieniężnych (HC.R.7)

27 900

80,90

W wydatkach powiązanych z ochroną zdrowia dominująca jest grupa wydatków (HC.R.7),

do której zalicza się świadczenia pieniężne wypłacane poszczególnym osobom lub gospodarstwom

domowym. Podstawowym kryterium przyznania tych świadczeń jest stan zdrowia danej osoby lub

osoby będącej pod jej opieką.

- 4 -

PODSUMOWANIE

Analiza wyników Narodowego Rachunku Zdrowia z lat 1999 – 2006 wskazuje na

systematyczny wzrost wydatków ogółem (bieżących wraz z inwestycyjnymi) na opiekę zdrowotną,

z zachowaniem podstawowej struktury podziału na wydatki publiczne i prywatne (odpowiednio:

ok. 70% i 30%). Nieco szybsze średnioroczne tempo wzrostu odnotowano w grupie wydatków

prywatnych - 7,4%, w odniesieniu do 6,6% w przypadku wydatków publicznych. Zmiany w czasie

prezentują zamieszczone wykresy.

Rys. 3. Wydatki na ochronę zdrowia (łącznie z powiązanymi) według funkcji opieki
zdrowotnej dla lat 1999, 2003 i 2006

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

ml

n

z

ł

1999

2003

2006

Wydatki bieżące

Wydatki inwestycyjne

Wydatki powiązane (bez inwestycyjnych)

Rys. 4. Wydatki ogółem na ochronę zdrowia według sektorów dla lat 1999, 2003 i 2006

0

5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 40 000 45 000 50 000

mln zł

wydatki publiczne

wydatki prywatne

Zagranica

1999

2003

2006

Przyjęcie wspólnej metodologii sporządzania narodowych rachunków zdrowia przez

Eurostat, OECD i WHO tworzy pewne możliwości dokonywania porównań pomiędzy krajami.

Jednak różne systemy opieki zdrowotnej funkcjonujące w poszczególnych krajach, różne systemy

- 5 -

- 6 -

ich finansowania powodują konieczność stałego dostosowywania wspólnej metodologii do

warunków krajowych. W celu zastosowania metodologii rachunków zdrowia kraje wykorzystują

różne źródła informacji przyjmując indywidualne rozstrzygnięcia co do zaklasyfikowania do danej

grupy wydatków, co należy mieć na uwadze analizując dane poniższej tablicy.

Tabl. 3. Wydatki na ochronę zdrowia ogółem w krajach OECD w latach 1999, 2003 i 2005.

Państwo

W przeliczeniu na 1 osobę, US$

PPP

w %PKB

Udział wydatków publicznych

w wydatkach ogółem na

ochronę zdrowia

1999 2003 2005 1999

2003

2005 1999 2003 2005

Australia

2195 2892

-

8,4

9,2

-

70,0 67,5

-

Austria 2701

3236

3519

10,2

10,2

10,2

76,1

75,3

75,7

Belgia 2133

3080

3389

8,6

10,1

10,3

76,1 71,6

72,3

Kanada 2413

3006

3326

8,9

9,8

9,8

70,0

70,2

70,3

Czechy 931

1353

1479

6,6

7,4

7,2

90,5

89,8

88,6

Dania 2297

2793

3108

8,5

9,1

9,1

82,2 84,2

84,1

Finlandia 1637

2045

2331

6,8

7,3

7,5

75,3

76,2

77,8

Francja 2358

3011

3374

9,7

10,9

11,1

78,4

79,4

79,8

Niemcy 2518

3129

3287

10,3

10,8

10,7

79,8

78,7

76,9

Grecja 1468

2616

2981

7,5

10,0

10,1

53,4

46,4

42,8

Węgry 819

1291

-

7,2

8,3

-

72,4 71,3

-

Islandia 2630

3161

3443

9,4

10,3

9,5

83,1

82,5

82,5

Irlandia 1648

2536

2926

6,3

7,3

7,5

72,7

76,7

78,0

Włochy 1901

2281

2532

7,8

8,3

8,9

70,7

74,7

76,6

Japonia 1829

2243

-

7,5

8,1

-

81,1

81,5

-

Korea 695

1051

1318

4,6

5,4

6,0

46,9

51,9

53,0

Luksemburg 2727

4611

5563

5,8

7,6

7,9

89,8

90,3

90,7

Meksyk 469

608

675

5,6

6,3

6,4

47,8

44,1

45,5

Holandia 2134

2910

-

8,1

9,1

-

62,7

-

-

N. Zelandia

1522

1911

2330

7,6

8,0

9,0

77,5

78,3

77,4

Norwegia 2816

3872

4364

9,3

10,0

9,1

82,6

83,7

83,6

Polska 566

754

867

5,7

6,2

6,2

71,1 69,9

69,3

Portugalia 1426

1834

2041

8,2

9,7

10,2

67,6

73,3

72,3

Słowacja 577

798

1137

5,7

5,9

7,1

89,6

88,3

74,4

Hiszpania 1450

1951

2261

7,3

7,8

8,3

72,0

70,3

71,4

Szwecja 2118

2760

2918

8,4

9,3

9,1

85,7

85,4

84,6

Szwajcaria 3019

3861

4177

10,5

11,5

11,6

55,3

58,5

59,7

Turcja 392

514

586

6,4

7,6

7,6

61,1

71,6

71,4

W. Brytania

1713

2328

2724

7,1

7,8

8,3

80,6 85,6

87,1

USA 4317

5684

6401

13,1

15,2

15,3

43,5

44,5

45,1

Źródło: OECD Health Data 2007