FD
FD
–
–
w 1
w 1
1
1
FUNDAMENTOWANIE
FUNDAMENTOWANIE
•
Wyk
ł
ady
:
20
SS, SN
dr hab. inż. W
ł
odzimierz Idczak
•
Ćwiczenia
:
26 – SS
10 – SN
SS
–
dr hab. inż. W
ł
odzimierz Idczak
– X1-X4
–
kpt. mgr
inż.
Krzysztof Duda – X5-X8
SN
– W. Idczak
FD
FD
–
–
w 1
w 1
2
2
Literatura
Literatura
Z. Grabowski, S. Pisarczyk, M. Obrycki:
Fundamentowanie
, OW PW, Warszawa 2005
I. Cios, S. Garwacka-Piórkowska:
Projektowanie
fundamentów
, OW PW, Warszawa 2008
M. Obrycki, S. Pisarczyk,
Wybrane zagadnienia z
fundamentowania,
Przykłady oblicze
ń
,
OW PW,
Warszawa 2005
Z. Wi
ł
un: Zarys geotechniki, WK
Ł
, Warszawa 2007
Polskie normy budowlane,
E
urok
ody
FD
FD
–
–
w 1
w 1
3
3
Rygory zaliczeniowe
Rygory zaliczeniowe
Egzamin pisemny
Warunek dopuszczaj
ą
cy do egzaminu:
zaliczenie
ć
wicze
ń
rachunkowych –
na ocen
ę
,
obrona
ocen z
ć
wicze
ń
rachunkowych uzyskaniem
pozytywnej oceny ze sprawdzianu „wyj
ś
ciowego”
–
na ocen
ę
.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
4
4
Tematyka wyk
Tematyka wyk
ł
ł
ad
ad
ó
ó
w
w
w 1 – Ogólne wiadomości o fundamentach;
Klasyfikacja fundamentów;
Warunki geologiczne
a warunki fundamentowania.
w 2 –
Fundamenty bezpo
ś
rednie: klasyfikacja, wybór gł
ę
boko
ś
ci posadowienia fundamentu,
roboty fundamentowe; Zabezpieczanie gł
ę
bokich wykopów
.
w 3 –
P
rojektowania fundamentów bezpośrednich;
Metody ustalania parametrów
geotechnicznych podło
ż
a gruntowego.
w 4
–
Obliczenia fundamentów wg I i II stanu granicznego.
w 5 –
Odwadnianie wykopów fundamentowych; Ochrona fundamentów przed wilgoci
ą
,
wod
ą
gruntow
ą
i agresywno
ś
ci
ą
podło
ż
a gruntowego
.
w 6 –
Fundamenty na palach: definicje, klasyfikacje pali, rozmieszczenie pali pod
fundamentem dla obci
ąż
e
ń
osiowych i mimo
ś
rodowych, obliczanie no
ś
no
ś
ci pali;
w 7
–
Technologie palowania.
w 8 – Ścianki szczelne i ściany szczelinowe; Fundamentowanie na studniach, kesonach i
ścianach szczelinowych.
w 9 – Wzmacnianie i uszczelnianie pod
ł
oża gruntowego; Wzmacnianie fundamentów;
Fundamentowanie na grodzach;
w 10 – Ściany oporowe; Podsumowanie treści wyk
ł
adów; Przygotowanie do egzaminu.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
5
5
WST
WST
Ę
Ę
P
P
• Fundamentowanie – nauka zajmująca się:
• projektowaniem fundamentów,
• wykonawstwem fundamentów,
• wykonawstwem robót fundamentowych.
• Fundament
Najniższa część budowli, bezpośrednio
stykająca się z pod
ł
ożem i przenosząca nań w
sposób
bezpieczny
ciężar w
ł
asny budowli i wszelkie
jej obciążenia.
• Zasięg oddzia
ł
ywania fundamentu:
W praktyce inżynierskiej przyjmuje się do g
ł
ębokości
gdzie:
σ
zd
≤ 0,3 ·
σ
z
ρ
FD
FD
–
–
w 1
w 1
6
6
Cechy szczeg
Cechy szczeg
ó
ó
lne fundamentowania
lne fundamentowania
• w obszarze fundamentowania spotykają się materia
ł
y
znacznie odbiegające od siebie pod względem
wytrzyma
ł
ościowym
wytrzyma
ł
ość na ściskanie i ścinanie
materia
ł
u pod
ł
oża gruntowego << materia
ł
u fundamentu
wspó
ł
czynnik sprężystości
materia
ł
u pod
ł
oża gruntowego << materia
ł
u fundamentu
(nie wytrzymuje rozciągania)
rodzaju pod
ł
oża gruntowego na ogó
ł
nie można wybierać
FD
FD
–
–
w 1
w 1
7
7
fundamentowanie nie jest szablonowe i wymaga
odpowiedniego wybrania fundamentu pod względem:
technicznym i
ekonomicznym.
przed rozpoczęciem fundamentowania należy w
odpowiednim zakresie rozpoznać pod
ł
oże gruntowe pod
względem jego w
ł
aściwości fizycznych i mechanicznych.
FUNDAMENTOWANIE
obejmuje
projektowanie i wykonawstwo
fundamentów i robót fundamentowych
w różnych warunkach gruntowo-wodnych
FD
FD
–
–
w 1
w 1
8
8
KLASYFIKACJA
KLASYFIKACJA
FUNDAMENT
FUNDAMENT
Ó
Ó
W
W
Podzia
ł
ze względu na g
ł
ębokość posadowienia:
• p
ł
ytkie,
• g
ł
ębokie
Przyk
ł
ad
posadowienia
fundamentu
:
FD
FD
–
–
w 1
w 1
9
9
FUNDAMENTY P
FUNDAMENTY P
Ł
Ł
YTKIE
YTKIE
Stosuje się wtedy, gdy:
• pod
ł
oże wytrzyma
ł
e naturalne
występuje p
ł
ytko, tuż pod powierzchnią terenu, w
warstwach o dużej miąższości, lub
• pod
ł
oże występujące p
ł
ytko jest sztucznie wzmocnione lub
wymienione
Klasyfikacja
:
• stopy,
•
ł
awy,
• ruszty,
• p
ł
yty,
• skrzynie,
• bloki fundamentowe
oparte
bezpośrednio
na gruncie
Są to tzw.
FUNDAMENTY BEZPOŚREDNIE
FD
FD
–
–
w 1
w 1
10
10
FUNDAMENTY BEZPO
FUNDAMENTY BEZPO
Ś
Ś
REDNIE
REDNIE
a)stopa,
b)
ł
awa,
c) p
ł
yta,
d)ruszt,
e)skrzynia
FD
FD
–
–
w 1
w 1
11
11
• fundament uważa się za p
ł
ytki, gdy:
D
<
B
• osiągnięcie wymaganej głębokości posadowienia
nie wymaga:
specjalnych zabiegów zabezpieczających ściany wykopu
przed osunięciem,
specjalnych metod wykonania,
uciążliwej walki z wodą
Umownie, dla fundamentów p
ł
ytkich:
D
= 4 m
FD
FD
–
–
w 1
w 1
12
12
FUNDAMENTY G
FUNDAMENTY G
Ł
Ę
Ł
Ę
BOKIE
BOKIE
Klasyfikacja
Bezpośrednie
:
• stopy,
ł
awy, ruszty,
• p
ł
yty, skrzynie,
• bloki fundamentowe;
Pośrednie
:
• na palach,
• na studniach,
• na kesonie,
• na ścianach szczelinowych,
• na s
ł
upach
Stosuje się wtedy, gdy wytrzyma
ł
e pod
ł
oże naturalne
występuje g
ł
ęboko.
D > 4 m
Osiągnięcie wymaganej g
ł
ębokości
posadowienia wymaga
:
•
specjalnych zabiegów zabezpieczających
ściany wykopu przed osunięciem
,
•
specjalnych metod wykonania,
• uciążliwej walki z wodą.
przeniesienie nacisku fundamentu
na g
ł
ębsze, wytrzyma
ł
e warstwy
pod
ł
oża
FD
FD
–
–
w 1
w 1
13
13
FUNDAMENTY G
FUNDAMENTY G
Ł
Ę
Ł
Ę
BOKIE
BOKIE
-
-
PO
PO
Ś
Ś
REDNIE
REDNIE
a) na palach,
b) na studniach,
c) na kesonie,
d) na ścianach
szczelinowych,
e) na s
ł
upach.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
14
14
WARUNKI
WARUNKI
jakie powinien spe
jakie powinien spe
ł
ł
nia
nia
ć
ć
FUNDAMENT
FUNDAMENT
Bezpiecznie zaprojektowany fundament powinien spe
ł
niać
warunki:
•
wymaganej nośności
,
•
dopuszczalnych odkszta
ł
ceń
– osiadania,
•
w
ł
aściwej stateczności
,
•
wytrzyma
ł
ości
.
Nośność fundamentu zależy od:
• warunków wodno-gruntowych,
• wymiarów fundamentu.
Naprężenie
w pod
ł
ożu
fundamentu
<
Nośność
pod
ł
oża
FD
FD
–
–
w 1
w 1
15
15
BADANIA GRUNT
BADANIA GRUNT
Ó
Ó
W
W
Cele wykonywania badań geologicznych i geotechnicznych gruntów
:
• wybrania najbardziej dogodnego terenu do wykonania
projektowanej budowli,
• ustalenia w jaki sposób będą na siebie oddzia
ł
ywa
ł
y:
pod
ł
oże gruntowe i
budowla
w czasie jej wykonania i w czasie eksploatacji.
Badania geologiczne i geotechniczne wykonuje się w 2 etapach
:
• wstępnym – do za
ł
ożeń techniczno-ekonomicznych,
• ostatecznym – do projektu techniczno-roboczego.
W z
ł
ożonych warunkach wodno-gruntowych przeprowadzane są również:
• badania kontrolne w trakcie realizacji budowy
FD
FD
–
–
w 1
w 1
16
16
Rozpoznanie terenu na etapie wst
Rozpoznanie terenu na etapie wst
ę
ę
pnym
pnym
• studia materia
ł
ów i publikacji geologicznych danego terenu,
• oględziny terenu,
• niekiedy wykonuje się
wiercenia
(g
ł
ębokie wykopy, teren
osuwiskowy, itp.)
,
• fotointerpretacja zdjęć lotniczych
(dla większych obszarów),
Dla inwestycji o większym znaczeniu
(zapory, mosty, zak
ł
ady
przemys
ł
owe, osiedla, itp.)
• szersze badania terenowe
(wiercenia, badania geofizyczne, itp.)
,
• badania laboratoryjne
(określanie cech fizycznych i mechanicznych
gruntu)
FD
FD
–
–
w 1
w 1
17
17
Rozpoznanie terenu do projektu techniczno
Rozpoznanie terenu do projektu techniczno
-
-
roboczego
roboczego
• wykorzystuje się badania szczegó
ł
owe z etapu wstępnego,
• ostateczne wyniki prac terenowych i laboratoryjnych do
projektów technicznych opracowuje się w formie
dokumentacji geologiczno-inżynierskiej
lub
orzeczenia geotechnicznego
FD
FD
–
–
w 1
w 1
18
18
Otwory badawcze
Otwory badawcze
do
ł
y próbne otwory wiertnicze
• dają obraz:
uwarstwienia gruntu,
warunków wodnych,
• umożliwiają pobranie próbek
NNS
• umożliwiają pobranie próbek gruntu:
z większych g
ł
ębokości,
poniżej zwierciad
ł
a wody gruntowej.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
19
19
Przyrz
Przyrz
ą
ą
dy wiertnicz
dy wiertnicz
e
e
a) szlamówka – do wiercenia w gruntach nawodnionych,
b) świder spiralny – do gruntów suchych i zbitych,
c)
ł
yżka rurowa (szypa) – do i
ł
ów, glin i gruntów mieszanych,
d) świder
ł
yżka – do twardych i
ł
ów i margli,
e) d
ł
uto – do przewiercania ska
ł
i rozbijania g
ł
azów,
f) Grajcar – do wyciągania mniejszych kamieni.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
20
20
Zasady ustalania g
Zasady ustalania g
ł
ę
ł
ę
boko
boko
ś
ś
ci wierce
ci wierce
ń
ń
•
wiercenia powinny obejmować strefę oddzia
ł
ywania
fundamentu
σ
zd
= 0,3
σ
z
ρ
Ponadto:
1. gdy roboty budowlane będą wykonywane poniżej
spodziewanego poziomu występujących g
ł
ębiej wód
naporowych
wiercenia wykonać do warstwy zawierającej
wody naporowe.
Wiercenia można zakończyć na p
ł
ytszym poziomie, na którym ciężar
wyżej leżących warstw gruntu będzie równoważyć napór wody.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
21
21
2. dla budynków ciężkich, których obliczeniowe obciążenie
zastępcze wynosi więcej niż
5
σ
z
ρ
,
3. gdy przewiduje się posadowienie pośrednie budowli,
np. na palach, studniach lub kesonach,
g
ł
ębokość wierceń powinna być większa o 5,0 m
od poziomu posadowienia podstawy pali, studni
lub kesonu.
g
ł
ębokość wiercenia nie powinna być mniejsza
od sumy g
ł
ębokości posadowienia budynku
i jego szerokości w rzucie poziomym.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
22
22
4. w przypadku wierceń na dużych terenach, gdy liczba
wierceń jest większa od 15, zaleca się
5. w szczególnie trudnych warunkach gruntowych
(np. grunty
organiczne, kras, nasypy, itp.)
zaleca się
wykonać wiercenia pod każdy fundament.
wykonać 25 % ogólnej liczby wierceń do g
ł
ębokości
większej o 30% w stosunku do wierceń pozosta
ł
ych.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
23
23
6. G
ł
ębokość wierceń w gruntach nośnych dla pojedynczych
fundamentów można przyjmować z tabeli
FD
FD
–
–
w 1
w 1
24
24
Rozmieszczenie otwor
Rozmieszczenie otwor
ó
ó
w badawczych
w badawczych
• rozmieszczenie otworów badawczych powinno umożliwiać
wykreślenie charakterystycznych przekrojów geologicznych
pod ca
ł
ą budowlą.
• na etapie szczegó
ł
owym i w
z
ł
ożonych warunkach gruntowych,
maksymalny odstęp pomiędzy
otworami
30 m
FD
FD
–
–
w 1
w 1
25
25
• dla zapór ziemnych i obwa
ł
owań o wysokości < 6 m, otwory
sytuuje się wzdłuż osi zapory.
rozstaw wierceń przyjmuje się w granicach
(50 ÷ 300)m
.
• przy wysokościach zapór lub obwa
ł
owań > 6 m, stosuje się
otwory wg tabeli:
FD
FD
–
–
w 1
w 1
26
26
Opis grunt
Opis grunt
ó
ó
w podczas wykonywania otwor
w podczas wykonywania otwor
ó
ó
w
w
badawczych
badawczych
W czasie wykonywania wierceń lub do
ł
ów próbnych, grunty
opisuje się makroskopowo, zapisując:
• g
ł
ębokość pobrania próbek,
• opór gruntu przy wierceniu,
• nacisk na rury os
ł
onowe,
• obserwacje poziomu wody.
Dane te wpisuje się do metryki otworów.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
27
27
Pr
Pr
ó
ó
bki gruntu
bki gruntu
• próbki
NU
pobiera się do skrzynek – z każdej warstwy, ale nie
rzadziej niż co 1 m,
• próbki
NW
pobiera się do s
ł
oików – co zmianę warstwy –
tylko dla gruntów spoistych,
• próbki
NNS
pobiera się do cylindrów:
z warstw istotnych dla pracy fundamentu
(do g
ł
ębokości
równej
1,5 B
)
,
z warstw g
ł
ębszych, jeżeli mają niewielką nośność
• próbki wody gruntowej w celu określenia sk
ł
adu chemicznego
FD
FD
–
–
w 1
w 1
28
28
Sondowanie
Sondowanie
• stan
gruntów niespoistych
–
stopień zagęszczenia – określa
się stosując sondy:
stożkow
e
,
krzyżakow
e
,
cylindryczn
e
.
• stan
gruntów spoistych
określa
się sondą cylindryczną
.
a) sonda wbijana – ITB-ZW,
b) sonda cylindryczna – SPT,
c) wykres sondowania sondą krzyżakową – ITB-ZW
FD
FD
–
–
w 1
w 1
29
29
Stan grunt
Stan grunt
ó
ó
w niespoistych (piask
w niespoistych (piask
ó
ó
w)
w)
FD
FD
–
–
w 1
w 1
30
30
Stan grunt
Stan grunt
ó
ó
w spoistych
w spoistych
FD
FD
–
–
w 1
w 1
31
31
Sonda krzy
Sonda krzy
ż
ż
akowa
akowa
–
–
badanie grunt
badanie grunt
ó
ó
w s
w s
ł
ł
abych
abych
Schemat ścinania gruntu sondą ITB-ZW
Dla s
ł
abych gruntów
Φ
u
= 0,
zatem
τ
f
=
c
u
(opór ścinania = spójności)
(mad, mu
ł
ów i torfów)
FD
FD
–
–
w 1
w 1
32
32
Badania presjometryczne
Badania presjometryczne
Zasada badań presjometrem
:
mierzymy deformacje ścianki
otworu wiertniczego w
wyniku przy
ł
ożenia do niej
określonego obciążenia
poziomego, ko
ł
owo-
symetrycznego
Mierzymy wielkość ciśnienia p
ł
ynu
oraz wzrost objętości komory, czyli
deformację objętościową otworu.
wyniki:
•
modu
ł
odkszta
ł
cenia,
• naprężenie graniczne,
• naprężenie dopuszczalne.
FD
FD
–
–
w 1
w 1
33
33
Wyniki bada
Wyniki bada
ń
ń
presjometrem
presjometrem
1. Presjometryczny modu
ł
odkszta
ł
cenia
:
E
p
=
K
(
∆
p
/
∆
V
)
K
–
wspó
ł
czynnik odkszta
ł
cenia sondy
zależny od średniej objętości p
ł
ynu
V
m
doprowadzonego do komory pomiarowej
2. Edometryczny modu
ł
ściśliwości
:
M
0
=
k
0
E
p ,
k
0
– wyznaczamy z rysunku
FD
FD
–
–
w 1
w 1
34
34
3. Naprężenie dopuszczalne
:
σ
dop
=
k
(
p
gr
–
σ
x
ρ
) / 3 +
σ
z
ρ
p
gr
– naprężenie graniczne określone z wykresu,
σ
x
ρ
,
σ
z
ρ
– naprężenie pierwotne – poziome i pionowe na g
ł
ębokości
wykonywania pomiarów,
k
– wspó
ł
czynnik nośności, zależny od rodzaju i g
ł
ębokości
posadowienia, rozmiaru i kszta
ł
tu fundamentu oraz
rodzaju gruntu (
k
= 0,8÷3,0)
FD
FD
–
–
w 1
w 1
35
35
Dokumentacja geologiczno
Dokumentacja geologiczno
-
-
in
in
ż
ż
ynierska
ynierska
FD
FD
–
–
w 1
w 1
36
36
FUNDAMENTOWANIE
FUNDAMENTOWANIE
w r
w r
ó
ó
ż
ż
nych warunkach geologicznych
nych warunkach geologicznych
• grunty skaliste:
• twarde
–
R
c
> 5 MPa,
modu
ł
ściśliwości -
2·10
3
÷10
4
MPa,
• miękkie
–
R
c
≤ 5 Mpa,
modu
ł
ściśliwości -
10
2
÷
4·10
3
MPa,
• zwietrza
ł
e, spękane, wyg
ł
adzone, z uskokami,
• magmowe i metamorficzne,
• osadowe lite.
• grunty mineralne rodzime:
• zwietrzelinowe: gliny zwietrzelinowe i zwietrzeliny kamieniste,
• osadzone w wodzie: rzeczne jeziorne, morskie, zastoiskowe,
• akumulacji lodowcowej: piaski, żwiry, g
ł
azy, czasami gliny,
• eolityczne: piaski wydmowe i lessy.
• grunty organiczne rodzime:
• próchnicze: piaski i py
ł
y próchnicze,
• namu
ł
y, gytie, torfy – nie nadają się do posadowienia na nich budowli,
• węgle brunatne i kamienne (grunty organiczne skaliste)
FD
FD
–
–
w 1
w 1
37
37
• Ska
ł
y dzięki swym w
ł
aściwościom mechanicznym są najczęściej
dobrym pod
ł
ożem fundamentowym,
• należy jednak zwrócić uwagę na możliwość występowania:
zwietrzenia ska
ł
,
spękania
,
wyg
ł
adzenia
,
uskoków
• Ogólne wytyczne fundamentowania na ska
ł
ach litych:
Fundamentowanie na ska
Fundamentowanie na ska
ł
ł
ach
ach
Posadowienie budynku
na nierównomiernie
zwietrza
ł
ej skale
Fundamentowanie na
palach w przypadku
nierównomiernie
zwietrza
ł
ej ska
ł
y
Ska
ł
a lita p
ł
ycej
niż 1 m pod
fundamentem
Ska
ł
a lita g
ł
ębiej
niż 4 m pod
fundamentem
FD
FD
–
–
w 1
w 1
38
38
Fundamentowanie na gruntach akumulacji lodowcowej
Fundamentowanie na gruntach akumulacji lodowcowej
Piaski skonsolidowane przez lodowce –
I
D
= 0,7÷1,0,
Piaski nie skonsolidowane –
I
D
= 0,5
÷
0,7
Duży wp
ł
yw na nośność pod
ł
oża ma wartość ciśnienia
sp
ł
ywowego wody przy przep
ł
ywie z do
ł
u do góry.
Kurzawka może powstać również wtedy gdy w dnie wykopu zamiast py
ł
u zalegają piaski
drobne i pylaste, zawierające cząstki koloidalne – i
ł
owe.
Up
ł
ynnienie może nastąpić przy zagęszczaniu tych gruntów w czasie robót (powstaje
nadmiar wody w porach). W tym przypadku mamy do czynienia z
kurzawk
ą
w
ł
a
ś
ciw
ą
–
obniżamy poziom zwierciad
ł
a wody za pomocą studni depresyjnych (rys. b).
Przy wykopach poniżej poziomu zwierciad
ł
a wody
gruntowej, gdy w dnie wykopu mamy grunt ma
ł
o
przepuszczalny, a pod nim bardziej przepuszczalna
warstwa wodonośna (rys. a) – może nastąpić
rozluźnienie py
ł
u i powstanie tzw.
kurzawki pozornej
.
Pompowanie wody
bezpośrednio z dna wykopu
FD
FD
–
–
w 1
w 1
39
39
Fundamentowanie na gruntach organicznych rodzimych
Fundamentowanie na gruntach organicznych rodzimych
• grunty organiczne nie-skaliste – nieznaczna ściśliwość.
można na nich posadowić budowle jeśli warstwa gruntu
organicznego o miąższości 0,5÷1,0 m występuje nie
bezpośrednio pod fundamentem, lecz głębiej (3÷5 m) i nie ulega
ona odwodnieniu lub zwietrzeniu
muszą być zachowane
warunki
pierwszego i drugiego
stanu granicznego
• Regu
ł
a
grunty organiczne
z wyjątkiem piasków próchniczych
i torfów interglacjalnych są bardzo
s
ł
abe i
nie nadają się
do
posadowienia na nich budowli
Dylatacja
w przypadku
wystąpienia
soczewki torfu