Karel Čapek – „Księga apokryfów”

Czechy

Karel Čapek – jeden z najważniejszych czeskich pisarzy XX wieku. Stworzył oryginalny typ krótkich
detektywistycznych historyjek.

Motywem przewodnim bowiem wszystkich historii są ludzkie słabości.

1. Ukaranie Prometeusza

Bohaterowie:
Hipometeusz – przewodniczący trybunału,
Prometeusz – oskarżony o odkrycie/wynalezienie ognia [fizycznie chyba go nie ma, jest wspominany].
Skazany na przykucie do skały i wyjadanie mu wątroby przez kruki.
Ameteusz – sędzia, przypuszcza, że Prometeusz nie wynalazł ognie tylko ukradł go Zeusowi,
Apometeusz – mówi, że ognień mógł wynaleźć ktokolwiek, ale padło akurat na Prometeusza, bo reszta ludzi
była po prostu za leniwa by go odkryć. To nic nadzwyczajnego, ale jest on wszak niebezpieczny. Uważa
Prometeusza za człowieka lekko myślnego, bo ogień w byle jakich rękach to broń, może zranić, zabrać
majątek. Ognień może także rozleniwić ludzi, którzy będą chcieli siedzieć w ciepłym domu zamiast iść na
wojnę.
Antymeteusz – oskarża Prometeusza o to, że rozdał wszystkim wiedzę o ogni, nawet wrogom, prostakom.

2. Czasy upadku

Bohaterowie:
Janeczek – wódz plemienia, śpi udając, że pilnuje jaskini szeptów,
Janeczkowa – ściąga skórę z niedźwiedzia i w duchu narzeka na synową, że nie umie oszczędzać.
Ich dzieci nie są tradycjonalistami, znajdują swoje sposoby na różne rzeczy,chociażby oszczepy z kości a nie z
kamienia, wyprawianie skóry popiołem by nie śmierdziała. Nie mogą się pogodzić z tym, że się wszystko
zmienia.

3. Jak za dawnych czasów

Bohaterowie:
Eupator – koszykarz, wyplata kosze,
Filagoras – sąsiad Eupatora
Nikomachos – wódz, oskarżony o konszachty z wrogami,
Opowiadanie, to pokazuje rozmowę Eupatora z Filagorasem w której ten drugi namawia koszykarza aby
pobiegł z nim na rozprawę przeciw wodzowi, ten jednak nie jest śpieszny do tego.

4. Tersytes

Bohaterowie m. in. :
Tersytes – skarży się o starość baraniny, którą przyszło im jeść w obozie
tata Eupator
Cała rzecz dzieje się podczas wojny, przy ognisku kiedy jedzą baraninę [chodziło o wojnę z Troją]. Tersytes
oskarża Achillesa o bycie tchórzem, że chce być tylko bohaterem, a jak przychodzi do poważnych walk chowa
się w swoim namiocie. Wszystko co się tam dzieje jest na pokaz. Mówi,że dawno by już podbili Troję, gdyby
nie maminsynek Achilles. Obgadują również Helenę, że nie jest ona wcale taka piękna jak mówią, Prima,
Hektora.

5. Agaton, czyli o mądrości

Rzecz dzieje się na akademii w Beocji, do niej zostaje zaproszony Agaton – filozof, ma wygłosić wykład.
Jednak na niego przychodzi z początku tylko 6 mężczyzn, dochodzi później jeszcze 3. Agaton zobaczywszy
jaka jest sytuacja na sali denerwuje się, wymawia słowa : spryt – rozsądek – mądrość. Abstrahując od swojego
tematu podczas przemówienie dochodzi do wniosku, że spryt jest darem (talentem), rozsądek to zaleta (władza
umysłu), mądrość to cnota. Dostrzegł różnicę między tymi pojęciami. Mądrość jest przeżyciem.

6. Aleksander Wielki

Aleksander Wielki pisze list do Arystotelesa, opowiada w nim swoje podboje [przyłączenie Macedonii do
Grecji, zdobycie Tracji]. Tworzy wielkie imperium. W liście pisze, że chciałby aby Arystoteles napisał dla

niego przemowę, w której ogłosi że jest bogiem.

7. Śmierć Archimedesa

Do Archimedesa przychodzi Lucjusz, który namawia go żeby dołączył do Rzymu i budował swoje maszyny
wojenne dla nich. Archimedes odmawia, budowanie maszyn nie jest dla niego niczym nadzwyczajnym.
Nazajutrz dowiadujemy się że Archimedes ginie w wypadku.

8. Legiony rzymskie

4 członków legionów, rozmawiają o tym, gdzie już byli i co widzieli, z kim walczyli. Niestety jednak nie
dochodzą w opowiadaniach swoich do porozumienia, każdy z nich ma inne wspomnienia wspominanych
wydarzeń.

9. O dziesięciu sprawiedliwych

Abraham i Bóg licytują się o to ilu sprawiedliwych jest w mieście Sodoma, które jest obsiane samymi
grzesznikami, bóg chce zniszczyć to miasto. Bóg powiedział, że jeśli znajdzie 10 sprawiedliwych w mieście to
je ocali. Wrócił do domu, gdzie podjął temat ze swoją żoną, razem myśleli kto w Sodomie jest sprawiedliwy.
Znaleźli 6 osoby, ale sami siebie przy tym oszukiwali. W sumie 10 nie znaleźli.

10. Pseudo-Lot, czyli o miłości ojczyzny

Anioł pojawił się nad miastem Sodoma, by ją zniszczyć. Chce jednak ocalić Lota, który jest sprawiedliwy wraz
z jego żoną i córkami. Jednak Lot nie chce opuszczać miasta, chce uratować Sodomę. Chce jednak również
ocalić rodzinę, zgadza się aby anioł ich wyprowadził. Anioł kazał się Lotowi nie oglądać, ten się jednak nie
usłuchał, pobiegł do miasta je ratować.

11. Święta noc

Opowieść o ludziach, którzy dali Marii i Józefowi swoją stajnię [w Betlejem] do dyspozycji, żeby tam
przenocowali. Żona gospodarza jednak nie była zadowolona z tego pomysłu. Ludźmi tymi byli Isachar i pani
Dinach, która w nocy się przebudziła i pomagała nowym rodzicom. Na niebie zaświeciła gwiazda.

12. Marta i Maria

Obie kobiety odwiedza „On” - mistrz, głosi słowo boże. O tym Marta opowiada swojej sąsiadce, że Maria była
w strasznej ekscytacji, zapatrzona była w Niego. Biblijna Marta, skarcona przez Pana za to, że skarżyła się Mu
na zasłuchaną w Jego słowa Marię.

13. Łazarz

Dociera do miasteczka wieść, że chcą Go skazać. Maria i Łazarz postanawiają wyruszyć do Jeruzalem, aby
wspierać Jezusa, by go ocalić. Łazarz jednak nie chce nigdzie iść, wymyśla chorobę i decyduje się zostać w
domu. Maria sama wyrusza do Jeruzalem.

14. O pięciu chlebach

Opowieść o cudownym rozmnożeniu 5 chlebów i 2 ryb. Tą racją żywieniową Jezus nakarmił ponad 5 tysięcy
ludzi. Piekarze się oburzyli, bo musieli obniżyć cenę chleba po tym zajściu, nic teraz nie zarabiali na tym.
Rybacy też nie wiedzieli ile mają żądać za swoje ryby.

15. Benchanan

Rozmowa Żydów, mówią o Jezusie, nie wierzą żeby był Mesjaszem, który miałby zbawić świat. Mówią, że
Żydowi nie da się takich bajek wcisnąć.

16. Ukrzyżowanie

Opowiadanie w którym Piłat i Nahum rozmawiają o ukrzyżowaniu. Mówią jak mają się do siebie ukrzyżowani
na 3 krzyżach – Lewa – Środek – Prawa.

17. Wieczór Piłata

Piłat oraz jego adiutant porucznik Suza mówi że przeżył swoje pierwsze trzęsienie ziemi. Piłat mówi, że
przeżył już kilka trzęsień. Mówią też o tym, że groby są za płytkie. Piłat przyznaje się do tego, że błędem było
ukrzyżowanie Jezusa.

18. Piłatowe credo

Do Piłata przychodzi Józef z Arymatei, aby zabrać ciało Jezusa. Nawiązuje się między nimi rozmowa o istocie
prawdy, czym ona jest i czy jest wiele prawd.

19. Cesarz Dioklecjan

Cesarza odwiedza jego siostra Antonia, rozmawiają o prześladowaniu chrześcijan. Ona chce żeby cesarz
przestał to robić, jednak on mówi, że to nawet chciał by przestać i nic do nich nie ma, ale nie może przestać
tego robić. Jest to przecież obowiązkiem ustawowym, to jest tylko polityka. Pozwala na prześladowanie ich
przez swój lud, bo jeśli ten się zajmuje tym nie zauważa wtedy zmian jakie zachodzą na szczeblach
administracyjnych. Antonia oznajmia cesarzowi, że została chrześcijanką.

20. Attyla

Rozmowa, w którym mnich oświadcza że plaga Hunów to kara boska. Mówi o chłopcu, który zbiegł z wioski
do której zbliżały się wojska Attyli, i trafił w dużo gorsze opały – bo do „cywilizowanych” swoich, którzy,
niezadowoleni z jego opowieści nie odpowiadającej grozą i okrucieństwem temu, co sobie o ludziach Attyli i
ich zwyczajach ubzdurali, poddali chłopca przesłuchaniu z torturami, a na koniec powiesili. Człowiek
człowiekowi wilkiem – ciśnie się samo na usta.

21. Obrazoburstwo

Nikefor – przełożony klasztoru Świętego Symeona,
Prokopis – kolekcjoner sztuki bizantyjskiej.
Prokopis przychodzi do Nikefora i rozmawiają o tym, że Konstantyn Kopromynos chce zakazać malowania
ikon, że zamalował freski w kaplicy Najświętszej Miłości [postać Św. Zofii, na lewo od błogosławionego
Chrystusa]. Prokopis namawia Nikefora aby poszedł z nim i ratował sztukę, ten jednak się nie zgadza. Mówi w
myślach, że dobrze by było ażeby zniszczyli tą sztukę szkoły kreteńskiej, bo to bohomazy a nie sztuka.

22. Brat Franciszek

Do miasteczka przychodzi Franciszek, spotyka kowala i mówi, że nic nie jadł, ten zaprasza go do siebie na
kawałek sera. Zostaje poczęstowany przez kowala i jego żonę serem, chlebem i winem. Mówi że jest z Asyżu.
W pewnym momencie zagląda do izby pies. Gospodarze się denerwują, wyrzucają psa. Opowiadają, że
zareagowali tak bo ten pies przyniósł im wnętrzności dziewczynki, która miała ich odwiedzić, po 4 dniach
okazało się że nie żyje. Franciszek wychodzi na podwórze, podchodzi do psa i go głaszcze. Wychodzą za nim
gospodarze, żona kowala klęka na kolana i głaszcze psa. Pies radosny hasa między Franciszkiem i żoną
kowala.

23. Ofir

Giovanni i Fialhor opowiadają o tym, że odnaleźli Ofir. Mówią, jak się tam dostali, że lecieli 9 dni pegazami
do tego mistycznego miasta. Że mają tam same złoto, piasek jest z pereł, że są tam pegazy zamiast zwykłych
koni, że chcą tam żelazo, że wymienili wszystkie żelazne rzeczy w swoim statku na złote. Dla Ofiryjczyków
żelazo było wartościowe, ładne. Jednak nie wierzą im mówiąc że w górach Ofir mieszka Gryf, który ma z
metalu dziób i pazury, a z brązu pióra i żeby rozszarpał pegazy i ich gdyby przelatywali nad górami.

24. Goneril, córka Leara

Opowiadanie o tym, że Goneril nienawidzi wszystkich, mężczyzn, ojca, męża, siostry, siebie, niani. Obwinia
ojca za swoją nienawiść.

25. Hamlet, książę duński

Hamlet rozmawia z Rosenkrantzem i Guildensternem o sztuce którą widzieli. Ta dwójka mówi, że im się
podobało i nie widzieli żadnych niedoskonałości. Hamlet jednak widział pewne nie dociągnięcia. Oznajmia im,
że chce zostać aktorem i jutro razem z aktorami wyjeżdża. Chce pisać też dramaty.

26. Spowiedź don Juana

Pedro Jacinto jest księdzem, dowiaduje się że don Juan niedługo umrze, chce go wyspowiadać. Przychodzi do
Juana, ten nie był tym pomysłem zachwycony. Jednak dał się namówić, wyznał wszystkie grzechy jakie mu
przyszły na myśl. Ku wściekłości księdza nie chciał się wyspowiadać ze swoich podbojów miłosnych.
Wychodzi od niego. Spotyka jednak Jldefonsa, który podjął się wyzwania wyspowiada Juana. Uświadamia don

Juanowi, że przez całe życie nie był mężczyzną i udawał że nim jest. Don Juan opowiedział ze łzami w oczach
wszystko. Don Juan okazuje się udręczonym impotentem, czarowaniem kobiet udowadniającym sobie swą
wartość jako mężczyzna.

27. Romeo i Julia

Sir Oliver Mendeville dostał wiadomość o śmierci ojca sir Williama, wraz ze swoim sługa wybierają się z
Włoch do domu. Idą w kierunku Geniu, w trzeci dzień podróży łapie ich deszcz, chowają się u plebana pedra
Ippolio. Zaczynają z nim rozmowę, w której schodzą na temat Romea i Juli, sztuce Szekspira. Ippolio mówi że
znał Lorenza, Julię i Romea, ale nie jest to taka sama historia jaką Anglik widzi w sztuce. Zaczynają się
sprzeczać. Julia w rzeczywistości wyszła za Parysa i miała z nim 8 dzieci, a Romeo zakochał się w córce
markiza z Mantui, którą z miłości porwał. Sir Oliver dowiaduje się w ten sposób, że historia Romea i Julii,
inspirowana była prawdziwymi wydarzeniami, w wersji jednak o wiele bardziej prozaicznej, z czym
egzaltowany główny bohater nie potrafi się pogodzić.

28. Par Hynek Rab z Kufsztejna

Chłopy rozmawiają o sytuacji politycznej europy, w tym Czech, Polski przy winie, które pochodzi z Czech a
nie z zagranicy.

29. Napoleon

Napoleon lubi swoje dziecięce zabawy.