1

Temat: Konspekt artykułu naukowego.

Józef Orczyk Zarys metodyki pracy umysłowej. Warszawa 1984

I – „Elementy psychologii i planowania uczenia się”

1. Co to jest uczenie się

Definicja uczenia się- to proces powstawania po wpływem doświadczeń,

obserwacji, nowych wiadomości – zmian ujawniających się w naszym
zachowaniu, w nowym działaniu, czyli wdrażaniu swej wiedzy.

Czynniki wpływające na efektywność uczenia się:

 program studiów,
 organizacja procesu nauczania,
 możliwość korzystania z pomocy prowadzącego, dostępność i jakość

podręczników,

 trudność przyswojonego materiału,
 chęć i możliwość odbioru informacji.

Proces uczenia się polega na:

 przyjmowaniu informacji,
 przetworzeniu jej,
 regulacji tych procesów przez sprzężenie zwrotne.

Czynnikiem decydującym o odbiorze informacji i występowaniu sprzężenia

zwrotnego jest myślenie, a także ilość przyswajanych informacji.

Myślenie – ustalanie związków i zależności, przewidywanie efektów poczynań.

2. Czynniki wpływające na proces uczenia się

Efektywność uczenia się postrzegana jako kompilacja ilości przyswojonych

informacji oraz sposobu ich utrwalenia oraz przydatnością w późniejszym życiu
zawodowym.

Rola cech nabytych i wrodzonych uczącego się.

Rola motywacji, w skład której wchodzą:

 kwestia wyboru studiów i związane z tym zainteresowanie przedmiotem

nauki – motywacja zewnętrzna,

 chęć zdobycia wiedzy,
 umiejętności lepszego zrozumienia świata z punktu widzenia przyszłej

kariery zawodowej, możliwości przyczynienia się społeczeństwu.

Kształcenie dyspozycjonalne- jego najważniejszą cechą jest występowanie

zjawiska transferu, czyli przenoszenia się efektów pewnych ćwiczeń
i umiejętności na inne dziedziny poprzednio nie poddawane ćwiczeniom.

Problem zależności i wpływu efektu uczenia się różnych przedmiotów jako jeden

z głównych przedmiotów badań współczesnej psychologii uczenia się.

Zawężenie możliwości szukania rozwiązania jako jeden z negatywnych skutków

transferu.

Rola myślenia w sposób twórczy- tzw. proces probabilistyczny, na który wpływ

mają wkład nauczającego i studenta.

Uczenie się jako proces indywidualny. Czynniki nań wpływające:

 wiek,
 inteligencja,

 pewne zdolności specjalne,
 zakres pamięci bezpośredniej,
 trwałość pamięci,

Moty-
wacja
wewnę-
trzna

2

 szybkość uczenia się,
 odporność na różnego rodzaju interferencje (nakładanie się bodźców, zdarzeń

itp.).

Pojęcie tzw. transformacji- operacji przekształcania posiadanych zbiorów

informacji w odpowiednie konstrukcje myślowe, rozwiązania.

Schemat procesu rozwiązywania problemów, opracowany przez J. Kozieleckiego,

który zakłada, że
 w sytuacji problemowej występują u człowieka dwa względnie odmienne

systemy myślowe, z których pierwszy wytwarza pomysły, a drugi je
weryfikuje.

 Możliwość znalezienia rozwiązania zależy od posiadanych informacji,

a następnie od umiejętności

Znaczenie twórczego podchodzenia do przedmiotu- studia jako wyższy etap

samoedukacji

3. Warunki i cechy uczenia się
A. Prawidłowości dotyczące uczenia się

Relatywizm zapamiętywanych informacji – ilość i wybór zależą od :

 treści,
 porównania ich z dotychczasową wiedzą.
Ocena tych samych informacji u różnych osób jest zmienna, gdyż wynika ona z:
 wyrobienia uwagi dowolnej,
 wystąpienia stosunku emocjonalnego,
 aktualnego nastawienia.

Odbiór informacji zależny jest w dużym stopniu od sposobu jej przekazania.

Zależy on często od kontaktów osobistych międzyludzkich, w których:
 ton,
 zachowanie osoby przekazującej informacje,
 nastawienie odbierającego,
mają decydujące znaczenie, zwykle większe niż obiektywna ocena wartości
informacji.

Bezwzględny i względny przyrost informacji mierzony w jednostce czasu,

zmniejsza się wraz z przyrostem liczby powtórzeń i przeznaczonego na nie czasu,
osiągając taki moment, że dalsze powtarzanie nie wpływa na wzrost przyswojonej
wiedzy.

Rola czynników fizjologicznych, takich jak:

 ciśnienie krwi,
 zmiany warunków zewnętrznych,
 czas spożycia posiłku,
 temperatura otoczenia.
Ze zdrowiem psychofizycznym wiąże się zjawisko zmęczenia przejawiające się
tzw. falowaniem uwagi. Stąd też, przyswojenia informacji należy dokonywać
w pewnych odcinkach czasowych 10-12 min. Falowanie uwagi występuje przede
wszystkim w czasie biernego odbioru informacji.
Pierwsze godziny pracy stwarzają możliwość przyswojenia największej ilości
informacji.

Kwestia organizacji wypoczynku dla mózgu. Odpoczynkiem bezwzględnym jest

przede wszystkim sen. Zjawisko inercji- z chwilą zaniechania pobudzenia mózg
nie przestaje pracować. Organizacja uczenia się- wszelki wysiłek fizyczny
w przerwie wpływa na dodatnia na regenerację szarych komórek. Ważne jest, aby

3

poznać okresy swej największej wydajności w ciągu dnia i tygodnia tak, aby móc
odpowiednio rozłożyć swoją pracę.

B. Prawidłowości procesu pamiętania i zapominania

Informacje ulegają z czasem deformacji i zapomnieniu. Powtórne uczenie się,

a przede wszystkim powtarzanie materiału, „prostuje” krzywą zapominania.
Według Z. Włodarskiego najłatwiej zapamiętuje się to, co jest na początku i na
końcu danej partii materiału. Niezależnie od stopnia sensowności materiału,
elementy wyróżniające się są zapamiętywane najczęściej w pierwszej kolejności.
 największy ubytek odrębnych informacji następuje bezpośrednio po ich

nabyciu,

 każde powtarzanie, o ile odstęp czasu nie jest zbyt duży, prostuje krzywą

zapominania,

 liczba powtórzeń zależy od wielkości i nowości informacji – prawa Josta.

Prawo Foucaulta w przypadku, gdy chcemy zapamiętać całość danego materiału-

liczba powtórzeń wzrasta szybciej niż rozmiary materiału zapamiętanego. Można
to wyrazić wzorem:

T = KJ

2

T – czas uczenia się

K – stała uczenia się

J – długość listy pojęć

Siła skojarzeń a czas.

Zjawisko reminiscencji – lepiej pamięta się po pewnym czasie niż bezpośrednio po

uczeniu się.

Prawo efektu (Thorndike) – związek bodźca z reakcją zostaje lepiej utrwalony,

jeśli skojarzeniu towarzyszy lub po nim następuje stan zadowolenia.

Ilość nowych informacji odebranych w jednostce czasu, jak i ich trwałość jest

zmienna.

Proces pamiętania- wskazówki Z. Wlodarskiego:

 nie należy uczyć się większych partii materiału skomasowanego,
 zależność- im trudniejszy materiał, tym krótsze winny być przerwy,
 długość przerw zależy prawie wprost proporcjonalnie od długości uczenia

się,

 osoby o słabszej, mniej wyrobionej pamięci powinny stosować krótsze

przerwy (nie krótsze niż 45 sekund).

4. Znaczenie i organizacja planowego uczenia się

Najbardziej trwała jest wiedza nabyta nie jednorazowo, lecz w sposób

systematyczny, w małych dawkach.

Organizacja procesu uczenia się:

 plan długookresowy- powinien określać, jakie są zadania, które należy

zrealizować w określonych odcinkach czasu, a więc w poszczególnych planach
krótkookresowych. Plan długookresowy nie jest jednak tak szczegółowy jak
plan krótkookresowy.

4

 plan krótkookresowy- to plan bieżących zadań, które należy zrealizować,

a więc niejako ustaleniem co i kiedy należy zrobić w poszczególnych dniach
i godzinach.

Jego punktem wyjścia do przygotowania go jest dokładne ustalenie, ile czasu
poświęcamy na wykonanie poszczególnych czynności w ciągu określonych dni
tygodnia, przy czym za podstawę do sporządzenia bilansu czasu trzeba przyjąć
okres co najmniej dwóch tygodni. Podstawą takiego bilansu jest systematyczny
wykaz czynności i czasu ich wykonywania. Jego celem jest wyrobienie
nawyku systematycznej pracy.

 Trzy fazy uczenia się:



faza wstępnego zapoznania się z materiałem,



faza studiowania,



faza kontroli i syntezy wiadomości.

 Ważną rolę odgrywa tutaj rozplanowanie w czasie przerabianie danych partii

materiału, czy to do egzaminu, czy na zajęcia.

 Wg S. Garczyńskiego najwięcej czasu tracimy na skutek:



pracy bez należytego skupienia,



niewykorzystania minut,



braku lub niewłaściwego planowania dnia.

II – „Korzystanie z zajęć”

1. Ogólna charakterystyka procesu nauczania w szkole wyższej

Różnice w nauczaniu pomiędzy szkołą średnią (systematyczne, jednolite lekcje)

a studiami (wykłady, ćwiczenia, proseminaria, seminaria- różne formy
aktywności studentów).

Studia- okres samodzielnego pogłębiania wiedzy z danej dziedziny.

2. Wykłady i formy notowania

Trzy typy wykładów:



kursowy,



monograficzny,



popularnonaukowy.

Wykład kursowy- stosuje się go na niższych latach studiów, ma charakter

informacyjny. Jego celem jest możliwie pełne przedstawienie całokształtu
problematyki danej dyscypliny.

Wykład monograficzny- jego celem jest możliwie wyczerpujące przedstawienie

wybranych, najistotniejszych dla danej dyscypliny zagadnień. Nie chodzi w nim
o przedstawienie całokształtu zagadnień, lecz jedynie rezultatów i sposobów
rozwiązań pewnych problemów.

Obiór świadomy a nieświadomy- przejście od uwagi mimowolnej do dowolnej

poprzez:



odróżnienie materiału znanego od nieznanego,



zrozumienie struktury przekazywanych informacji,



dokonywanie hierarchizacji omawianych zagadnień,



próbę krytycznej analizy wykładu w zakresie przydatności treści.

Recepcja wykładu kursowego przez słuchaczy I roku- czynniki:



czynniki obiektywne (niezależne od słuchaczy),

najczęstsze

5



przygotowanie

słuchacza-

stopień

zaawansowania

i

zorientowania

w tematyce omawianej na wykładzie. Wpływa na to przejrzenie podręcznika,
wcześniejszych notatek, wskazanej literatury.



Sprawność recepcyjna słuchacza,



umiejętność rozłożenia przerw w trakcie odbioru wykładu,



sprawność fizyczna,



ś

wieżość umysłu,



zainteresowanie,



sprawność notowania- rozwija recepcję, pozwala na korygowanie sądów.

Notatki jako generator świadomej selekcji materiału.

Wskazówki dotyczące sposobu notowania



należy notować myśli zasadnicze z krótką motywacją, terminy wraz
z definicjami, wskazówki dotyczące metod opracowania, dane, skąd należy
zaczerpnąć wiadomości uzupełniające oraz wszelkie własne uwagi,



notowanie skrótami – każdy powinien prowadzić własny system skrótów dla
najczęściej występujących słów; posługiwanie się symbolami ogólnie
przyjętymi,



należy uchwycić strukturę wykładu.

Trzy formy zapisu wykładu kursowego:



Notowanie planowe – notujemy tylko temat wykładu i nazwy zasadniczych
jego części;



Notowanie tezowe – obok tematu wykładu i zagadnień wyróżniamy także
podzagadnienia, uzupełniając je definicjami, wzorami oraz własnymi
uwagami;



Notowanie stenograficzne – próba pełnego zapisu ogółu usłyszanych
i widzianych informacji.

Czynniki wpływające na poprawę percepcji wykładu:



przemyślenie go,



przeglądanie notatek po zajęciach,



dokonywanie hierarchizacji zagadnień,



uzupełnianie zagadnień poprzez konfrontację z podręcznikiem,



krótkie streszczenie,



wyraziste oznaczenia (np. kolorowe, wysunięte itp.),



przejrzystość notatek (np. nowy wykład na nowej kartce).

Sposoby notowania na kartkach A4 – schematy; sposób notowania zależny od:



programu zajęć (czy są tylko wykłady, czy są przewidziane ćwiczenie- ich
wzajemna relacja, czas itp.),



istnienia podręcznika odpowiadającego treści zajęć,



stopnia trudności i wzajemnego powiązania partii materiału.

3. Ćwiczenia, proseminaria i dyskusja na zajęciach

Zadania ćwiczeń:



weryfikacja recepcji wykładu,



stworzenie możliwości praktycznego wykorzystania nabytych w czasie
wykładu wiadomości (teorii, wzorów itp.),



wdrażanie do racjonalnego korzystania z literatury przedmiotu,



zapoznanie z metodologią przedmiotu i metodami badawczymi użytymi do
rozwiązania określonych problemów,



rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych.

6

Notatki jako wykaz przygotowania do zajęć – plan wypowiedzi, próba

wyodrębnienia jej struktury i powiązania z innymi partiami materiału. Formy
zapisu przygotowanej wypowiedzi:



plan punktowy – wyodrębnione części z uwzględnieniem ich kolejności, ale
bez określonej ważności, wzajemnego ich podporządkowania,



plan rozwinięty – łączy zalety planu punktowego ze streszczeniem,
informując nie tylko o kolejności, ale i o ważności wzajemnych zależności
oraz hierarchii,



streszczenie.

Notatki w trakcie ćwiczeń:



należy notować nie tyle odpowiedzi stwierdzające, co pytania, które się na
ich marginesie nasuwają,



notowanie własnych myśli, przygotowanie własnych wypowiedzi,



uzupełnianie notatek zrobionych na wykładach.

Konstrukcja wypowiedzi:



definiowanie pojęć,



właściwe formułowanie sądów,



wygłaszanie sądów z odpowiednim przekonaniem,



bezstronne i wnikliwe rozważanie poglądów odmiennych niż poglądy
mówiącego,



poddawanie swoich sądów próbie własnej krytyki,



wprawa w posługiwaniu się różnego typu dowodami i sposobem
dowodzenia,



nie uleganie ślepej wierze w autorytet- umiejętność wyróżnienia i ocenienia
treści.

4. Egzaminy i przygotowanie się do nich

Procesy: zapamiętywania i zapominania, determinowane przez przydatność

danych informacji.

Egzaminy – funkcje:



stymulator do wydajniejszej pracy,



wychowawcza,



dydaktyczna,



selekcyjna,



metodyczna,



informacyjna,



weryfikacja efektów studiów.

Fazy przygotowania studenta do egzaminu:



Przeglądanie nagromadzonych notatek z wykładów, ćwiczeń, podręcznika.



Uzupełnianie tych materiałów, ewentualne pewne dodatkowe całościowe
streszczenie najważniejszych części materiału.

Faza przyswajania i przygotowywania materiału do egzaminu:



unikać powtórnego czytania całości materiału;



należy streszczać go w myślach, a dopiero potem zaglądać do notatek, przy
czym ważną rzeczą jest, aby wiadomości używać w różnych konfiguracjach,



zadawanie sobie pytań problemowych lub zestawów pytań z danego
materiału.

Kończąc tę fazę trzeba mieć przekonanie, że zna się mniej więc całość materiału.

7

Druga faza – całościowe szybkie powtarzanie materiału, zwłaszcza tych partii,

co do których nie czujemy się pewni. „Kontrola” i „korekta” wiedzy.

Czynniki wpływające na indywidualny wynik zdającego egzamin:



tzw. „szczęście” wynikające z doboru pytań,



forma psychofizyczna zdającego, np. przemęczenie, niedożywienie itp.,



nastawienie emocjonalne.

Wskazówki:



wypoczynek przed egzaminem,



podkreślić ubiorem i zachowaniem doniosłość egzaminu,



mieć ze sobą, oprócz indeksu, przybory do pisania i kartki papieru,



zakończyć przeglądanie notatek ok. ½ godz. przed samym egzaminem,



oczekiwać na podjęcie egzaminu nie dłużej niż godzinę,



zapisać pytania i ułożyć konstrukcję wypowiedzi,



zapoznać się z preferencjami naukowymi i publikacjami egzaminatorów,



zwracać uwagę na wszelkie błędy lub pomyłki w pracy pisemnej, które mogą
być również ocenianie

Egzamin testowy – różnice pomiędzy opisowym lub ustnym i testowym –

w przypadku egzaminu testowego można poświęcić mniej uwagi konstruowaniu
odpowiedzi, chociaż nie można jej całkowicie pominąć, gdyż niektóre partie
mogą dotyczyć stosunków między poszczególnymi partiami materiału.

Wskazówki:



uważne przeczytanie wskazówek wstępnych,



przejrzenie całego testu w celu zorientowania się w typie pytań oraz
zlokalizowania najtrudniejszych pytań,



udzielenie odpowiedzi na łatwiejsze pytania, chyba, że instrukcja nakazuje
odpowiadać na pytania w określonej kolejności,



dwukrotne przeczytanie pytania w celu upewnienia się o właściwym go
zrozumieniu,



unikanie zgadywania odpowiedzi na pytania. Nie należy zgadywać w ogóle,
jeśli za błędne odpowiedzi są odejmowane punkty,



próba kojarzenia pytań jednego z drugim, szczególnie z tekstem podręcznika
lub treścią wykładu,



omawianie i wypisywanie odpowiedzi dokładnie, nie pomijanie słów,



powtórne przejrzenie każdej partii testu, w celu wychwycenia ewentualnych
błędów.

III – „Książka na studiach”
1. Ogólna informacja o rodzajach literatury naukowej i jej ocenie

Literatura naukowa. Definicja – publikacja naukowa powinna odzwierciedlać

rezultaty badań naukowych przeprowadzonych przez osobę piszącą, czyli
stanowić, jak gdyby, podsumowanie, zinterpretowanie i opracowanie wyników
badań nad problemem naukowym, przy jednoczesnym wskazaniu i ewentualnie
omówieniu procedury badawczej, a więc założeń, metody badawczej i sposobów
weryfikacji.

Cele pisarstwa naukowego:



poinformowanie specjalistów o wynikach badań,



upowszechnianie wiedzy w społeczeństwie.

Grupy publikacji naukowych ze względu na ich cel:



publikacje monograficzne, wąskospecjalistyczne

8



publikacje systematyczne, przedstawiające określoną tematykę w sposób
całościowy

Kryteria oceny podręczników:



głównie jakość syntezy pod względem merytorycznym, logicznym,
metodologicznym, stylistycznym,



przydatność podręcznika jako pomocy dydaktycznej.

Podręcznik akademicki typu uniwersalnego – 1. dzieło naukowo-dydaktyczne,

zawierające pełną syntezę wiedzy, z uwzględnieniem jej genezy, etapów
rozwojowych, podstaw metodologicznych, powiązań korelacyjnych z innymi
dyscyplinami

nauki

i

z

praktyką

społeczno-gospodarczą.

(definicja

Cz. Maziarza); 2. książka odznaczająca się dużą zwięzłością treści, dostosowana
dość ściśle do programu studiów, a więc zawierająca tylko wybrane
i najważniejsze elementy wiedzy z zakresu danej dyscypliny naukowej.

Cechy podręcznika:



treść podręcznika powinna odpowiadać aktualnemu poziomowi wiedzy
z danej dyscypliny i celom jej nauczania,



ujęcie treści powinno opierać się na metodologicznych właściwościach,



tekst powinien być napisany językiem naukowym,



konstrukcja opracowania i układ treści powinny być uzasadnione jej logiczną
strukturą, respektując kryterium hierarchii zagadnień i inne zasady
dydaktyczne,



poziom wiedzy powinien być na tyle wysoki, by czytanie ze zrozumieniem
wymagało wysiłku intelektualnego,



struktura treści podręcznika powinna być tak opracowana, aby jej efektywne
przyswojenie, wymagało twórczej pracy umysłowej studenta.

Funkcje podręcznika:



informacyjna,



transformacyjna,



badawcza,



samokształceniowa,



kontrolno-oceniająca,



autokorektywna.

Słowniki – omówienie.

Kryteria oceny pracy naukowej:



oryginalność pracy,



poprawność logiczna opracowania,



metodologiczna ocena (np. problemy, założenia, metody robocze itp.),



wartość społeczna opracowania.

2. Biblioteka, katalog i sposoby wyszukiwania literatury

Czytelnie lub wypożyczalnie – znajduje się tam tzw. katalog podręczny złożony

z wydawnictw takich jak podstawowe podręczniki i skrypty, słowniki,
encyklopedie oraz inne książki periodyki. Wszelkie inne książki student
powinien zamawiać za pomocą rewersu.

Sygnatura – numer biblioteczny książki. Miejscem, gdzie można znaleźć

sygnatury poszukiwanych pozycji jest katalog.

Katalog – informuje o zasobach księgozbioru.

Opis zasadniczy zawiera:



nazwa autora,



tytuł, podtytuł, dodatki do tytułu,

9



oznaczenia wydania,



adres wydawniczy,



opis zewnętrzny,



uwagi bibliograficzne i biblioteczne,



sygnatura

Katalog. Rodzaje katalogów:



katalog główny,



katalogi specjalne,



katalogi pomocnicze,



katalogi „wyborowe”,



katalogi zagadnieniowe,



katalogi rzeczowe – oparte na cechach wewnętrznych dokumentu,

 tematowe

 przedmiotowy – ma układ alfabetyczny,
 krzyżowy – uwzględnia w alfabetycznym porządku tematy,

obok haseł autorskich lub tytułowych,

 ujęciowe

 działowe – podział piśmiennictwa w ramach tzw. działów

głównych, mających układ logiczny,

 systematyczne – dzieli piśmiennictwo na działy główne,

poddziały, sekcje, podsekcje itp., ma charakter stopniowy,



katalogi systematyczne,



katalogi działowe,



katalogi przedmiotowe,



katalogi zawartości czasopism i dzieł zbiorowych.

Sposoby kompletowania potrzebnej literatury:



korzystanie z katalogów rzeczowych,



poszukiwanie możliwie najnowszej pozycji zawierającej bibliografię



korzystanie z usług specjalistycznych instytucji, które dostarczają informacji
dotyczących poszczególnych dziedzin, np. CINTE



korzystanie z działów informacyjnych w większych bibliotekach.

3. Wykorzystanie podręcznika w przygotowaniu się do zajęć i egzaminów

Korzystanie z podręcznika:



zapoznać się z spisem rzeczy, wstępem,



pobieżnie przejrzeć całą publikację,



właściwe czytanie – wartościowanie informacji (podkreślenia, oznaczenia
itp.)



trzecie czytanie – odtworzenie partii materiału (ok. 3,4 dni przed
egzaminem)



w przypadku, gdy podręcznik nie jest własnością studenta – konspektowanie
lektury.

4. Efektywne czytanie

Błędy najczęściej popełniane w trakcie czytania:



poruszanie ustami w trakcie czytania – zwalnia to ilość przekazywanych do
mózgu informacji,



czytanie słowo po słowie – szybkość czytania powinna być ograniczona
tylko szybkością rozumienia tekstu,



nieznajomość słownictwa specjalistycznego,

Ok. 2 –5 godzin

10



czytanie materiału w tym samym tempie – należy regulować tempo
w zależności od trudności i nowości materiału,



powroty do tyłu w trakcie czytania tekstu.

Wskazówki:



po przejrzeniu książki należy sformułować pytania, na które chcemy uzyskać
odpowiedź,



należy wystrzegać się szybkiego czytania bez wniknięcia w tekst,



należy czytać stosunkowo niewielkie odcinki tekstu,



należy czytać mając wytyczony cel,



należy wyszukiwać istotne szczegóły.

5. Sporządzanie wypisów, pisanie referatu, artykułu, pracy dyplomowej

Rodzaje prac monograficznych:



sprawozdawcze,



sprawozdawczo-krytyczne,



porównawcze,



porównawczo-krytyczne.

Schemat pisania prac sprawozdawczych i sprawozdawczo-krytycznych

(przypomina układ recenzji):



dane bibliograficzne,



informacja o autorze,



literatura i źródła,



metoda badawcza,



konstrukcja pracy,



treść,



ewentualnie – krytyka pracy wyrażona w opublikowanych recenzjach.

Etapy pisania prac porównawczych i porównawczo-krytycznych:



określenie problemu, zrozumienie tematu,



próba budowy planu,



wybór literatury szczegółowej,



analiza lektury, selekcja i wypisanie wybranego materiału informacyjnego,



pisanie referatu w oparciu o zebrany i uzupełniony materiał,



krytyczna analiza i ocena poprawki,



sporządzenie dokumentacji (przypisy, bibliografia).

Konstrukcja referatu – plan opracowania.

Przygotowanie tzw. fiszek – kartki papieru (mające format połowy kartki

zeszytu), na których jest wypisywany materiał informacyjny, potrzebny do
napisania pracy. Fiszka – schemat:



Góra kartki zostaje poświęcona na odnotowanie na niej danych, skąd dana
informacja pochodzi.



Sygnatura,



imię (tylko pierwsza litera) i nazwisko autora wykorzystanej pracy,



skrócony tytuł pracy,



strona, skąd zaczerpnięto daną informację.

Rola notatek dokumentacyjnych – odsyłają czytelnika bezpośrednio do źródła, z

którego zaczerpnięto informację.

Rodzaje przypisów:



przypis zwykły – informuje skąd pochodzi informacja,



przypis źródłowy rozszerzony – obok źródła podaje się jeszcze poglądy
autora, najczęściej w postaci cytatu,

charakter problemowy

11



przypis odsyłający – informuje czytelnika o danej kwestii lub gdzie można
porównać sąd autora z opiniami innych, albo w których częściach
opracowania sprawa ta została omówiona już szerzej,



przypis polemiczny – autor podejmuje polemikę z omówionymi poglądami,



przypis dygresyjny – autor chce podzielić się z czytelnikami uwagami, które
mu się nasuwają na marginesie zagadnienia (przeważnie o ogólniejszym
charakterze), a które nie są bezpośrednio związane z tematem.

Wnioski – formy przedstawienia:



zakończenie,



podsumowanie,



uwagi końcowe.

Bibliografia – zakończenie referatu. Definicja – spis wykorzystanych pozycji. Jej

podstawą są wcześniej sporządzone fiszki. Cechy:



ułożona alfabetycznie,



przy jej sporządzaniu należy posługiwać się tzw. skróconym opisem
bibliograficznym.

IV – „Uwagi szczególne dotyczące uczenia się niektórych przedmiotów”

1. Uczenie się języków obcych

Cele uczenia się języków obcych:



nauczenie się mówienia i porozumiewania w języku obcym,



możliwość korzystania z publikacji obcojęzycznych.

Sposoby nauki:



głośne powtarzanie całych zwrotów,



częsta nauka małych jednostek językowych,



słuchanie radia oraz audycji w językach obcych,



rozumienie całości, kontekstu tekstu, a nie poszczególnych słówek,



nauka powtarzających się, nowych słówek.

2. Uczenie się matematyki

Proces kumulatywny;

Matematyka jako dziedzina z własnym językiem wyrażonym przez symbole.

3. Uczenie się podstaw ekonomii

Ekonomia jako nauka o procesach produkcji, dystrybucji, konsumpcji

i społecznych konsekwencjach tych faktów.

Cel studiów ekonomicznych.

Wskazówki.