monter sieci komunalnych 713[03] z2 06 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Agnieszka Rozwadowska

Montaż sieci kanalizacyjnych

713[03].Z2.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska

Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek

Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z2.06

„Montaż sieci kanalizacyjnej” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
„Monter sieci komunalnych”.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji sieci kanalizacyjnej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Rodzaje ścieków

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rodzaje sieci kanalizacyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4.Kanały w sieciach kanalizacyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Uzbrojenie sieci kanalizacyjnej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Montaż rurociągów i uzbrojenia sieci kanalizacyjnej

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Próba szczelności i odbiór sieci kanalizacyjnych

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Eksploatacja sieci kanalizacyjnej

5.8.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności,
jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.

−

Przykładowe scenariusze zajęć.

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
- uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

−

Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego,
samokształcenia kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Montaż sieci kanalizacyjnych”, jest jednostką modułową w module „Technologia

montażu sieci komunalnych” – schemat 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

Moduł 713[03].Z2

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy

montażu sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z2.06

Montaż sieci kanalizacyjnej

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych

i innych

713[03].Z2.07

Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozróżniać materiały budowlane,

−

rozróżniać sieci komunalne,

−

wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,

−

wykonywać połączenia rur z tworzyw sztucznych, rur stalowych sieciowych, rur
żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-
zakończeniowych oraz do wykonania montażu połączeń rur sieciowych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu sieci kanalizacji sanitarnej
i deszczowej,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu sieci kanalizacyjnej,

−

przygotować materiały potrzebne do montażu elementów sieci kanalizacyjnej,

−

ocenić stan techniczny rur, kształtek kanalizacyjnych i uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

−

dobrać sprzęt i narzędzia do montażu sieci kanalizacyjnej,

−

dobrać środki do transportu elementów sieci kanalizacyjnej na miejsce montażu

−

przetransportować elementy sieci kanalizacyjnej na miejsce montażu,

−

zamontować rurociągi sieci kanalizacyjnej ze spadkiem zgodnym z dokumentacją
techniczną,

−

przeprowadzić próbę szczelności zamontowanych rurociągów sieci kanalizacyjnej,

−

zamontować lub wykonać uzbrojenie sieci kanalizacyjnej (studzienki kanalizacyjne,
wpusty uliczne, przewietrzniki),

−

wykonać połączenie przykanalika z siecią kanalizacyjną,

−

wykonać przykanalik,

−

usunąć ewentualne usterki sieci kanalizacyjnej,

−

przygotować sieć kanalizacyjną do odbiorów częściowych i końcowych,

−

zlokalizować awarie eksploatowanych sieci kanalizacyjnych,

−

usunąć awarie eksploatowanych sieci kanalizacyjnych,

−

przeprowadzić przegląd oraz dokonać czynności konserwacyjnych sieci kanalizacyjnych,

−

sporządzić obmiar wykonanych robót,

−

wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż sieci kanalizacyjnej

Moduł:

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z2.06

Temat: Studzienki kanalizacyjne

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania studzienek

kanalizacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

podać zadania jakie pełnią studzienki na sieci kanalizacyjnej,

–

rozróżnić poszczególne rodzaje studzienek kanalizacyjnych,

–

omówić budowę poszczególnych studzienek kanalizacyjnych,

–

scharakteryzować elementy konstrukcyjne studzienek kanalizacyjnych,

–

omówić sposób działania studzienek na sieci kanalizacyjnej,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda aktywizacji uczniów JIGSAW (tzw. puzzle) wg E. Kędrackiej-Feldman.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– praca indywidualna,
– praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów.

Środki dydaktyczne:
–

dokumentacja techniczna studzienek kanalizacyjnych,

–

modele elementów uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

rysunki lub zdjęcia różnych studzienek kanalizacyjnych wykonane w formie foliogramów
lub prezentacji multimedialnej,

–

katalogi techniczne producentów studzienek z tworzyw sztucznych.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Zadania studzienek kanalizacyjnych na sieci kanalizacyjnej:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zadań
uzbrojenia na sieci kanalizacyjnej, a w szczególności zadań jakie pełnią studzienki
kanalizacyjne,

–

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
dokonują podziału studzienek kanalizacyjnych w zależności od zadań jakie pełnią na
sieci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

B. Rodzaje i budowa studzienek kanalizacyjnych:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące
rodzajów studzienek kanalizacyjnych,

–

nauczyciel dokonuje podziału na trzy grupy i przydziela każdej z nich do
opracowania w oparciu o poradnik dla ucznia oraz właściwą literaturę oraz
dokumentację techniczną, materiał na temat budowy studzienek kanalizacyjnych:
grupa I – opracowuje budowę studzienki kanalizacyjnej na kanale przełazowym,
grupa II –budowę studzienek kanalizacyjnych z tworzyw sztucznych, grupa III –
rodzaje i budowę studzienek kaskadowych,

–

uczniowie w poszczególnych grupach sporządzają notatki w zeszytach na zadany
temat,

–

nauczyciel dokonuje ponownego podziału klasy na trzy grupy w taki sposób, aby
w każdej byli uczniowie z trzech poprzednich grup,

–

w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące
studzienek kanalizacyjnych i uczą się wzajemnie,

–

Wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę,
a następnie przy użyciu modeli, rysunków i zdjęć omawiają budowę studzienki
kanalizacyjnej charakteryzując poszczególne elementy konstrukcyjne.

C. Płukanie sieci kanalizacyjnej za pomocą studzienek płuczących:
–

wstęp – nauczyciel wyjaśnia potrzebę płukania kanałów i przedstawia podział
urządzeń do płukania kanałów,

–

uczniowie w małych grupach analizują modele i schematy studzienek płuczących
i zamknięć kanałowych,

–

uczniowie określają sposób wykonania płukania kanałów przy użyciu studzienek
i zamknięć kanałowych.

3. Podsumowanie zajęć:

–

uczniowie określają zadania jakie pełnią studzienki na sieci kanalizacyjnej,

–

uczniowie

charakteryzują

rodzaje

budowę

poszczególnych

studzienek

kanalizacyjnych,

–

uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie poszczególnych
studzienek kanalizacyjnych pod względem ich zadania, budowy i zasady działania.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż sieci kanalizacyjnej

Moduł:

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z2.06

Temat: Ogólne zasady budowy kanałów

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności określania zakresu i kolejności robót przy budowie
sieci kanalizacyjnej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić główne etapy budowy sieci kanalizacyjnej,

–

rozróżnić prace przygotowawcze, montażowe i zakończeniowe,

–

omówić zakres prac przygotowawczych przy budowie kanałów,

–

określić ogólny przebieg prac montażowych,

–

omówić zakres prac zakończeniowych,

–

przedstawić cel i zakres próby szczelności kanału,

–

zaplanować kolejność wykonania robót przy budowie sieci kanalizacyjnej,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda aktywizacji uczniów: sytuacyjna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– praca indywidualna,
– praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów.

Środki dydaktyczne:
–

model wykopu przy budowie sieci kanalizacyjnej,

–

rysunki lub zdjęcia przedstawiające czynności montażowe przy budowie kanałów (film
dydaktyczny na ten temat),

–

katalogi techniczne producentów rur z tworzyw sztucznych.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Ogólne zasady budowy kanałów:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom etapy budowy sieci kanalizacyjnej,

–

uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę.

B. Prace przygotowawcze:
–

wstęp – nauczyciel nawiązuje do znanych i przydatnych wiadomości zadając
uczniom pytania,

–

uczniowie odpowiadając na pytania nauczyciela powtarzają zasady wykonania
wykopów przy budowie sieci komunalnych, zabezpieczenia ich ścian i odwodnienia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

uczniowie określają specjalne wymagania dotyczące prac przygotowawczych przy
budowie kanałów posługując się modelem wykopu przy budowie kanałów.

C. Przebieg prac montażowych:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia przebieg i zakres prac montażowych przy budowie
kanałów,

–

uczniowie w małych grupach analizują rysunki i zdjęcia przedstawiające czynności
montażowe przy budowie kanałów (oglądają film),

–

uczniowie sporządzają notatkę.

D. Próba szczelności:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia cel i zakres próby szczelności przy budowie
kanałów,

–

uczniowie sporządzają notatkę.

E. Prace zakończeniowe:
–

wstęp – nauczyciel nawiązuje do znanych i przydatnych wiadomości zadając
uczniom pytania,

–

uczniowie odpowiadając na pytania nauczyciela powtarzają zasady zasypywania
wykopów przy budowie sieci komunalnych, usuwania jego obudowy,

–

uczniowie określają specjalne wymagania dotyczące prac zakończeniowych przy
budowie kanałów posługując się modelem wykopu przy budowie kanałów.

F. Rozwiązanie problemu w ramach pracy w grupach:
–

nauczyciel dokonuje podziału na trzy grupy,

–

uczniowie w ramach grup mają przygotować rozwiązanie problemu: „Jestem
monterem sieci komunalnych. Moim zadaniem jest wykonanie fragmentu sieci
kanalizacyjnej przy zadanych warunkach (podane przez nauczyciela). Jaki powinien
być przebieg prac związanych z wykonaniem tego zadania?”,

–

uczniowie w poszczególnych grupach analizują zasady budowy sieci kanalizacyjnej,
zwracając szczególną uwagę na właściwą kolejność prac i wspólnie opracowują
algorytm procedury wykonania fragmentu sieci kanalizacyjnej.

–

uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę, a następnie jeden
uczeń
z każdej grupy prezentuje wszystkim, przy użyciu modeli, rysunków i zdjęć,
rozwiązanie problemu.

3. Podsumowanie zajęć:

–

uczniowie dyskutują i oceniają rozwiązanie problemu w poszczególnych grupach,

–

uczniowie określają w formie algorytmu procedurę budowy kanałów.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:

–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji sieci

kanalizacyjnej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj i przeznaczenie środków ochrony indywidualnej, w jakie powinien być

wyposażony pracownik wykonujący prace eksploatacyjne na sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami środków ochrony indywidualnej,
2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) rozpoznać na ilustracjach, modelach lub w warunkach rzeczywistych poszczególne

środki ochrony indywidualnej,

4) określić przeznaczenie każdego z nich,
5) wyniki swoich spostrzeżeń zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze, lampa bezpieczeństwa,
urządzenia wykrywające szkodliwe gazy itd.

–

zdjęcia i ilustracje przedstawiające środki ochrony indywidualnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z układaniem sieci

kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy

układaniu sieci kanalizacyjnej,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające układanie sieci kanalizacyjnej

i stosowanie przepisów bhp,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu sieci

kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający montaż sieci kanalizacyjnej,

–

zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy sieci kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż. związanych

z prowadzeniem prac eksploatacyjnych na sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy

eksploatacji sieci kanalizacyjnej,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych na

sieci kanalizacyjnej i stosowanie przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy eksploatacji sieci

kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający prace eksploatacyjne na sieci kanalizacyjnej,

–

zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych na sieci kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Wykonaj niezbędne zabezpieczenia zapewniające bezpieczeństwo ruchu osobom

postronnym przebywającym w otoczeniu miejsca montażu sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu

sieci kanalizacyjnej,

2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) na modelu rozmieścić barierki, odpowiednie znaki drogowe, mostki komunikacyjne itp.,
4) uzasadnić przyjęte rozwiązania,
5) wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model przedstawiający teren budowy przy montażu sieci kanalizacyjnej (najkorzystniej
jest przeprowadzić to ćwiczenie w warunkach rzeczywistych lub na stanowisku
symulacyjnym),

–

modele barierek, znaków drogowych , mostków komunikacyjnych itp.

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rodzaje ścieków

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, jakie ścieki są odprowadzane z budynku, w którym mieszkasz oraz z terenu

posesji, na której budynek ten jest zlokalizowany.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami ścieków i ich charakterystyką,
2) zidentyfikować i nazwać ścieki odprowadzane z budynku i terenu posesji,
3) scharakteryzować te ścieki pod względem ich jakości i ilości,
4) wyniki zapisać w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania dotyczące ścieków – ich rodzaju, ilości i jakości (literatura z rozdziału 7).

Ćwiczenie 2

Określ, jakie ścieki są odprowadzane z terenu miejscowości, w której mieszkasz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami ścieków i ich charakterystyką,
2) określić ilość i rodzaj zakładów produkcyjnych na danym terenie,
3) określić jak są odprowadzane ścieki z budynków mieszkalnych,
4) scharakteryzować poszczególne rodzaje ścieków,
5) wyniki zapisać w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania dotyczące ścieków – ich rodzaju, ilości i jakości (literatura z rozdziału 7),

–

mapa terenu z zaznaczonymi zakładami produkcyjnymi i osiedlami mieszkalnymi,

–

dane dotyczące ilości i jakości ścieków przemysłowych z różnym zakładów
produkcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rodzaje sieci kanalizacyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, czym się charakteryzuje system kanalizacyjny na terenie miejscowości, w której

mieszkasz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami systemów kanalizacyjnych i ich charakterystyką,
2) zapoznać się ze schematem systemu kanalizacyjnego danego terenu,
3) określić w jaki sposób odprowadza się ścieki z zakładów produkcyjnych na danym

terenie,

4) określić w jaki sposób odprowadza się ścieki z budynków mieszkalnych,
5) określić w jaki sposób odprowadza się ścieki z budynków mieszkalnych,
6) zidentyfikować i nazwać system kanalizacyjny na danym terenie,
7) wyniki zapisać w zeszycie,
8) zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania zawierające charakterystyki systemów kanalizacyjnych (literatura
z rozdziału 7),

–

schemat systemu kanalizacyjnego danego terenu.

Ćwiczenie 2

Posługując się dokumentacją techniczną porównaj systemy kanalizacji konwencjonalnej

i niekonwencjonalnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami systemów kanalizacyjnych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować dokumentację techniczną sieci kanalizacyjnej grawitacyjnej i ciśnieniowej,
3) zapoznać się ze schematami lub modelami poszczególnych systemów kanalizacyjnych,
4) określić cechy systemów kanalizacji konwencjonalnej i niekonwencjonalnej,
5) zestawić cechy systemów kanalizacyjnych w formie porównania,
6) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
7) zaprezentować wyniki grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna sieci kanalizacyjnej grawitacyjnej i ciśnieniowej,

–

opracowania zawierające charakterystyki systemów kanalizacyjnych (literatura
z rozdziału 7),

–

modele i schematy różnych systemów kanalizacyjnych kanalizacji konwencjonalnej
i niekonwencjonalnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Kanały w sieciach kanalizacyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ jakie przekroje kanałów mogą być stosowane w układach kanalizacji

ogólnospławnej, rozdzielczej (sanitarnej i deszczowej) oraz półrozdzielczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami przekrojów kanałów,
2) powtórzyć cechy sieci kanalizacyjnej ogólnospławnej, rozdzielczej i półrozdzielczej,
3) określić cechy poszczególnych typów przekrojów kanałów i możliwości ich zastosowania

w poszczególnych systemach kanalizacyjnych,

4) przyporządkować poszczególne typy przekrojów do systemów kanalizacyjnych

i uzasadnić swój wybór,

5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele i rysunki różnych typów przekrojów kanałów,

–

opracowania zawierające charakterystyki systemów kanalizacyjnych (literatura
z rozdziału 7).

Ćwiczenie 2

Posługując się przedstawioną przez nauczyciela dokumentacją techniczną określ zasady

prowadzenia przewodów sieci kanalizacyjnej na terenie płaskim i na terenie zróżnicowanym
wysokościowo.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami prowadzenia przewodów sieci kanalizacyjnej,
2) przeanalizować dokumentację techniczną sieci kanalizacyjnej na terenie płaskim

i zróżnicowanym wysokościowo,

3) określić problemy wynikające z prowadzenia przewodów ze zbyt małym spadkiem ze

względu na samooczyszczanie się kanałów,

4) określić problemy wynikające z zastosowania zbyt dużych spadków kanałów,
5) dobrać właściwe sposoby prowadzenia kanałów w zależności od ukształtowania terenu,
6) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
7) przedyskutować w grupie wyniki swoich spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna sieci kanalizacyjnej na terenie płaskim i zróżnicowanym
wysokościowo,

–

zdjęcia lub filmy przedstawiające niekorzystne zjawiska związane z niewłaściwym
spadkiem kanału i prędkością przepływu ścieków (brak samooczyszczania się kanału,
ścieranie i niszczenie ścianek kanału),

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Przedstaw zalety i wady materiałów rurowych stosowanych do budowy kanałów

(rur kamionkowych, betonowych i rur z tworzyw sztucznych).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych do budowy kanałów i ich

charakterystyką,

2) określić dla poszczególnych rodzajów rur ich zalety i wady,
3) zestawić cechy poszczególnych materiałów w tabeli stosując odpowiednie kryteria,
4) zaprezentować efekty swojej pracy grupie (zestawienie można wykonać w formie

plakatu).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

fragmenty rur kanalizacyjnych z różnych materiałów,

–

zdjęcia i rysunki rur kanalizacyjnych,

–

katalogi techniczne rur do budowy sieci kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Określ sposób łączenia poszczególnych rur kanalizacyjnych (rur kamionkowych, rur

betonowych, rur z tworzyw sztucznych).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych do budowy kanałów i ich

charakterystyką,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające połączenia rur kamionkowych,

betonowych i rur z tworzyw sztucznych,

3) określić sposoby połączeń dla poszczególnych rodzajów rur do budowy kanałów,
4) porównać połączenia kielichowe rur kamionkowych, betonowych i rur z tworzyw

sztucznych,

5) zapisać w zeszycie wyniki swoich spostrzeżeń,
6) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele połączeń rur kanalizacyjnych z różnych materiałów,

–

zdjęcia i rysunki połączeń rur kanalizacyjnych,

–

katalogi techniczne rur do budowy sieci kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Uzasadnij, dlaczego obecnie do budowy kanałów częściej stosuje się rury z tworzyw

sztucznych niż rury kamionkowe, betonowe czy elementy prefabrykowane i cegłę
kanalizacyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych do budowy kanałów i ich

charakterystyką,

2) przeanalizować informacje techniczne dotyczące właściwości rur, ich wymiarów (zakresu

średnic i długości), sposobu połączeń, które są zawarte w katalogach technicznych, na
stronach internetowych i w literaturze,

3) porównać poszczególne rodzaje rur do budowy kanałów określając jednocześnie

możliwości zastosowania w różnych warunkach,

4) zapisać

wyniki

swoich

spostrzeżeń

tworząc

zestawienie

porównawcze

rur

kanalizacyjnych,

5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

katalogi techniczne rur do budowy sieci kanalizacyjnych,

–

stanowiska komputerowe z dostępem do internetu,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Uzbrojenie sieci kanalizacyjnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się przedstawioną przez nauczyciela dokumentacją techniczną porównaj

zadania i budowę studzienki rewizyjnej, połączeniowej i kaskadowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami studzienek kanalizacyjnych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować dokumentację techniczną uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
3) przeanalizować rysunki, zdjęcia i modele przedstawiające budowę poszczególnych

studzienek kanalizacyjnych,

4) porównać budowę studzienki rewizyjnej, połączeniowej i kaskadowej określając

jednocześnie zadania jakie mogą pełnić te studzienki na sieci kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
6) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

modele studzienek kanalizacyjnych,

–

rysunki i zdjęcia studzienek kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj metody płukania kanałów przy użyciu studzienek kanalizacyjnych i płuczek

kanałowych.

Wskazówki do realizacji ćwiczenia:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia do płukania sieci kanalizacyjnej i ich

charakterystyką,

2) określić cel płukania kanałów,
3) określić sposób płukania kanałów za pomocą studzienek kanalizacyjnych, a w szczególności:

jak zamyka się odpływ ze studzienki, czym napełnia się studzienkę do płukania,

4) określić sposób płukania kanałów za pomocą płuczek kanałowych,
5) porównać oba sposoby płukania kanałów,
6) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
7) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele studzienek kanalizacyjnych, zamknięć kanałowych i płuczek kanałowych,

–

rysunki i zdjęcia uzbrojenia sieci kanalizacyjnej służącego do płukania kanałów,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Posługując się modelem lub rysunkiem przedstaw budowę i zasadę działania separatora.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia sieci kanalizacyjnej i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę separatora posługując się modelem, rysunkami lub zdjęciami

tego urządzenia,

3) określić zasadę działania separatora - sposób oddzielania ścieków opadowych z pierwszej

fazy deszczu do układu kanałów sanitarnych,

4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model separatora,

–

rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania separatora,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Posługując się modelem lub rysunkiem przedstaw budowę i zasadę działania przelewu

burzowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia sieci kanalizacyjnej i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę przelewu burzowego posługując się modelem, rysunkami lub

zdjęciami tego urządzenia,

3) określić zasadę działania przelewu burzowego - sposób odciążenia kanałów

ogólnospławnych przez odprowadzenie części ścieków burzowcem do zbiornika
retencyjnego,

4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model przelewu burzowego,

–

rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania przelewu burzowego,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Posługując się przedstawioną przez nauczyciela dokumentacją techniczną przedstaw

budowę wpustów ulicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia sieci kanalizacyjnej i ich charakterystyką,
2) przeanalizować dokumentację techniczną uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
3) przeanalizować budowę różnych wpustów ulicznych posługując się modelami, rysunkami

lub zdjęciami tych urządzeń,

4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

modele wpustów ulicznych,

–

rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę wpustów ulicznych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Montaż rurociągów i uzbrojenia sieci kanalizacyjnej

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej sieci kanalizacyjnej sporządź zapotrzebowanie

materiałowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami montażu sieci kanalizacyjnej,
2) przeanalizować dokumentację techniczną sieci kanalizacyjnej przedstawioną przez

nauczyciela

3) określić rodzaj i ilość materiałów potrzebnych do montażu,
4) wykonać zestawienie materiałów zapisując je w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna sieci kanalizacyjnej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca zasady sporządzania zapotrzebowania materiałowego,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Określ zasady transportu i składowania materiałów do budowy sieci kanalizacyjnej

(rur, kształtek kanalizacyjnych i elementów uzbrojenia) oraz oceń ich stan techniczny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania oraz sprawdzania stanu technicznego

materiałów do budowy sieci kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały do budowy sieci

kanalizacyjnej,

4) określić sposób transportu i składowania poszczególnych materiałów w zależności od ich

rodzaju,

5) dokonać sprawdzenia stanu technicznego poszczególnych materiałów do budowy sieci

kanalizacyjnej,

6) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w różne rury i kształtki
do budowy kanałów oraz elementy uzbrojenia sieci kanalizacyjnej – zarówno dobre jak i
wadliwe (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj.
na miejscu budowy sieci kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż odcinka przewodu sieci kanalizacyjnej w gotowym wykopie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu przewodów sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci
kanalizacyjnej,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z montażem,
5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać sprawdzenie osi, spadku oraz głębokości dna kanału,
8) zamontować rurociąg sieci kanalizacyjnej ze spadkiem zgodnym z dokumentacją

techniczną,

9) sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. ”piaskownica” z wykonanym wykopem (najkorzystniej by

ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

dokumentacja techniczna odcinka sieci kanalizacyjnej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia do wykonania sprawdzenia osi, spadku oraz głębokości dna kanału
(celowniki, krzyż niwelacyjny, piony) oraz do wykonania montażu przewodów
(dostosowane do rodzaju rur np. ręczny dobijak i młotek dla rur żeliwnych, kielnia i
narzędzia do usuwania nadmiaru zaprawy dla rur betonowych, wciskarka dla rur PVC ),

–

materiały potrzebne do montażu (rury i kształtki do budowy kanałów w technologii
zgodnej z dokumentacją techniczną).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż kinety dla studzienki połączeniowej murowanej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonania kinety
w studzience połączeniowej,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z wykonaniem kinety,
5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać kinetę oraz sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne z wykonanym dnem studzienki kanalizacyjnej (najkorzystniej
by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (podstawowe narzędzia do prac murarskich),

–

materiały potrzebne do montażu ( zaprawa cementowa, połówki rur kamionkowych, itp.).

Ćwiczenie 5

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż studzienki połączeniowej wykonanej z tworzywa sztucznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu studzienki
z tworzywa sztucznego,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z montażem studzienki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać montaż studzienki w gotowym wykopie,
8) sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (piłka do cięcia rur PVC i wyciskarka),

–

materiały potrzebne do montażu ( kompletna studzienka kanalizacyjna z tworzywa
sztucznego np. studzienka teleskopowa z PVC oraz rury PVC).

Ćwiczenie 6

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż studzienki rewizyjnej w pełni prefabrykowanej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu studzienki
z elementów prefabrykowanych,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z montażem studzienki,
5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać montaż studzienki z elementów prefabrykowanych w gotowym wykopie,
8) sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z wykonanym wykopem (najkorzystniej by

ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (podstawowe narzędzia do prac murarskich),

–

materiały potrzebne do montażu (prefabrykowane elementy studzienki i materiały
pomocnicze).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 7

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż wpustu deszczowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu wpustów
deszczowych,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z montażem wpustu,
5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać montaż deszczowego z prefabrykowanych elementów,
8) sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (podstawowe narzędzia do prac murarskich),

–

materiały potrzebne do montażu (prefabrykowane elementy wpustu, rury betonowe).

Ćwiczenie 8

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż przykanalika i jego połączenia z siecią kanalizacyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania: ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu przykanalika,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu przykanalika
i jego podłączenia do sieci kanalizacyjnej,

3) przeanalizować dokumentację techniczną,
4) określić w kolejności czynności związane z montażem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6) przygotować potrzebne do montażu materiały,
7) wykonać montaż przykanalika oraz jego podłączenia do sieci kanalizacyjnej,
8) sprawdzić jakość wykonanych prac i ewentualnie usunąć usterki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

–

dokumentacja techniczna przykanalika,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu przykanalika i jego podłączenia do sieci
kanalizacyjnej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (dostosowane do rodzaju rur np. ręczny dobijak
i młotek dla rur żeliwnych, kielnia i narzędzia do usuwania nadmiaru zaprawy dla rur
betonowych, wciskarka dla rur PVC),

–

materiały potrzebne do montażu (rury i kształtki kanalizacyjne w odpowiedniej
technologii).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Próba szczelności i odbiór sieci kanalizacyjnej

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz czynności związane z wykonaniem próby szczelności kanału.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności sieci

kanalizacyjnej,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub schemat z przeprowadzenia próby szczelności,
3) opisać przebieg próby szczelności kanału,
4) wskazać dlaczego konieczne jest badanie na szczelność odcinka sieci kanalizacyjnej,
5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający wykonanie próby szczelności,

–

zdjęcia lub schematy z przeprowadzenia próby szczelności,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj próbę szczelności odcinka sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności sieci

kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem próby szczelności i warunkami technicznymi,

3) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4) określić przebieg próby szczelności kanału,
5) wykonać próbę szczelności odcinka sieci kanalizacyjnej,
6) określić wynik próby.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z zamontowanym odcinkiem kanału
(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na
miejscu budowy sieci kanalizacyjnej),

–

sprzęt do wykonania próby szczelności kanału (płyty żeliwne z zamocowanymi rurkami
piezometrycznymi),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
próby szczelności i warunkami technicznymi.

Ćwiczenie 3

Porównaj zakres i przebieg odbioru częściowego i końcowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia odbiorów sieci

kanalizacyjnej,

2) określić zakres i przebieg odbioru częściowego,
3) określić zakres i przebieg odbioru końcowego,
4) porównać oba rodzaje odbiorów robót,
5) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
6) wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Dokonaj obmiaru robót wykonanego fragmentu sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami obmiaru robót przy budowie sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą zasady obmiaru robót przy budowie sieci

kanalizacyjnej oraz przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń

3) przygotować sprzęt do wykonania pomiarów,
4) dokonać niezbędnych pomiarów i obliczeń,
5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” z zamontowanym odcinkiem kanału
(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na
miejscu budowy sieci kanalizacyjnej),

–

sprzęt do wykonania obmiaru (przymiar składany i taśmowy),

–

instrukcja dla ucznia zawierająca zasady obmiaru robót przy budowie sieci kanalizacyjnej
oraz przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Eksploatacja sieci kanalizacyjnej

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz sposób kontroli kanałów przy użyciu kamery.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami przeglądów kanałów,
2) obejrzeć film lub zdjęcia z inspekcji telewizyjnej kanałów,
3) opisać zasady przeglądu kanałów przy użyciu kamery,
4) wskazać zalety stosowania metody kontroli stanu kanałów przy użyciu kamery,
5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający wykonanie przeglądu kanału za pomocą kamery,

–

zdjęcia sprzętu do inspekcji telewizyjnej kanałów oraz z przebiegu samego przeglądu,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Przedstaw metodę ciśnieniowego płukania kanałów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami czyszczenia kanałów,
2) obejrzeć film lub zdjęcia z czyszczenia kanałów przy użyciu samochodu ciśnieniowego,
3) opisać sposób wykonania czynności związanych z ciśnieniowym czyszczeniem kanałów,
4) wskazać zakres stosowania ciśnieniowego czyszczenia kanałów,
5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający czyszczenie kanałów przy użyciu samochodu ciśnieniowego,

–

zdjęcia lub rysunki sprzętu do ciśnieniowego czyszczenia kanałów,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Określ w jaki sposób usuwa się osady z kanałów przełazowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami czyszczenia kanałów,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub rysunki przedstawiające czyszczenia kanałów przełazowych,
3) opisać sposób wykonania czynności związanych z czyszczeniem kanałów przełazowych,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający czyszczenie kanałów przełazowych,

–

zdjęcia lub rysunki przedstawiające czyszczenie kanałów przełazowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Określ typowe działania ekipy eksploatacyjnej związane z konserwacją uzbrojenia sieci

kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami eksploatacji sieci kanalizacyjnej,
2) opisać czynności jakie należy wykonać w ramach prac konserwacyjnych w studzienkach

kanalizacyjnych, wpustach ulicznych itp.,

3) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele, zdjęcia lub rysunki przedstawiające elementy uzbrojenia sieci kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Opisz metody remontów kanałów, które przeprowadza się bez konieczności wymiany

całego odcinka sieci kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami remontów kanałów,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub rysunki przedstawiające remonty kanałów różnymi metodami,
3) opisać sposób wykonania czynności związanych z wykonaniem prac remontowych na

sieci kanalizacyjnej,

4) określić warunki jakie muszą być spełnione przy poszczególnym metodach,
5) porównać metody remontów wykonywanych bezodkrywkowo z metodami tradycyjnymi,
6) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający remonty kanałów metodami bezodkrywkowymi,

–

zdjęcia lub rysunki przedstawiające metody remontów kanałów,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„montaż

sieci

kanalizacyjnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

z poziomu podstawowego są zadania: 1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

–

z poziomu ponadpodstawowego są zadania: 3, 8, 11, 12, 20.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. c, 4. d, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. a, 10. c, 11. d,
12. c, 13. b, 14. a, 15. c, 16. c, 17. d, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zidentyfikować elementy sieci
kanalizacyjnej

Rozróżnić rodzaje połączeń rur do budowy
kanałów

Określić na podstawie dokumentacji
parametry uzbrojenia sieci kanalizacyjnej

Zidentyfikować rodzaj uzbrojenia sieci
kanalizacyjnej

Określić zasady wykonania obsypki
kanałów

Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur

Zidentyfikować rodzaj sieci kanalizacyjnej

Dobrać rodzaj rur do warunków
związanych z odprowadzaniem ścieków

Zidentyfikować rodzaj uzbrojenia na
podstawie oznaczenia graficznego

Określić warunki techniczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeprowadzenia próby szczelności kanału

Obliczyć spadek dna kanału na podstawie
rzędnych

Określić wymiar elementu studzienki
kanalizacyjnej

Zidentyfikować na planie
inwentaryzacyjnym rodzaj studzienek
kanalizacyjnych

Dobrać sprzęt do montażu elementu wpustu
deszczowego

Wskazać kolejność robót związanych z
budową sieci kanalizacyjnej

Określić sposób montażu elementu
studzienki kanalizacyjnej

Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
prowadzeniu prac eksploatacyjnych na sieci
kanalizacyjnej

Zastosować przepisy bhp przy pracach
eksploatacyjnych na sieci kanalizacyjnej

Zastosować zasady udzielania pierwszej
pomocy w razie wypadku

Przeanalizować skutki niewłaściwego
wykonania przewodów sieci kanalizacyjnej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5. Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna

z nich jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia

–

instrukcja do testu,

–

zestaw pytań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przykanalik jest to:

a) przyłącze kanalizacyjne.
b) przyłącze wodociągowe.
c) odcinek sieci gazowej od ulicy do kurka głównego.
d) odcinek sieci kanalizacyjnej między dwiema studzienkami.

2. Jaki rodzaj połączenia rur kanalizacyjnych przedstawia rysunek:

a) połączenie kielichowe rur PVC.
b) połączenie kielichowe rur betonowych.
c) połączenie rur kamionkowych za pomocą obejm PP.
d) połączenie rur HOBAS za pomocą łączników FWC.

3. Ile wynosi zagłębienie dna studzienki kanalizacyjnej opisanej na planie sytuacyjnych

rzędnymi: 255,65 / 252,50 m.n.p.m.:
a) 3,00 m.
b) 3,10 m.
c) 3,15 m.
d) 4,05 m.

4. Jaki rodzaj uzbrojenia przedstawia rysunek:

a) studzienkę kaskadową.
b) przelew burzowy.
c) separator.
d) przewietrznik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Zagęszczanie obsypki wokół ułożonego kanału powinno odbywać się warstwami

o grubości:
a) 0,10

0,15 m.

b) 0,15

0,20 m.

c) 0,20

0,25 m.

d) 0,25

0,30 m.

6. Rury betonowe łączy się kielichowo lub:

a) za pomocą łączników z żywic poliestrowych.
b) za pomocą obejm polipropylenowych.
c) za pomocą pierścieni metalowych.
d) na zakład czyli na wpust i pióro.

7. Na schemacie został przedstawiony system kanalizacji:

a) rozdzielczej.
b) ogólnospławnej.
c) podciśnieniowej.
d) ciśnieniowej.

8. Do odprowadzania agresywnych ścieków przemysłowych o temperaturze 65

C najlepiej

zastosować:
a) rury PVC.
b) rury PEHD/PP.
c) rury betonowe.
d) rury kamionkowe.

9. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne uzbrojenia sieci kanalizacyjnej przedstawia:

a) wpust uliczny.
b) studzienkę rewizyjną.
c) studzienkę połączeniową.
d) płuczkę kanałową.

10. Ciśnienie próbne w czasie badania szczelności kanału powinno wynosić:

a) 0,10

0,20 MPa.

b) 0,20

0,30 MPa.

c) 0,01

0,02 MPa.

d) 0,02

0,03 Mpa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Oblicz spadek kanału o długości 20 m jeżeli rzędna dna na początku odcinka wynosi

123,35 m.n.p.m, a na końcu 122,75 m.n.p.m. :
a) 3 %

b) 5 %

c) 5 %.
d) 3%.

12. Odcinek sieci kanalizacyjnej jest zagłębiony w miejscu montażu studzienki rewizyjnej na

3,6 m, ile wyniesie odległość od wierzchu komory roboczej do powierzchni terenu?
a) 2,0 m.
b) 1,9 m.
c) 1,8 m.
d) 1,7 m.

13. Na podstawie inwentaryzacyjnego planu sytuacyjnego określ liczbę studzienek

połączeniowych na odcinku między punktami A i B sieci kanalizacyjnej:

a) 2.
b) 3.

c) 4.

d) 5.

14. Jaki sprzęt będzie ci potrzebny przy montażu wpustu deszczowego do wykonania syfonu

z rur kamionkowych:
a) dobijak i młotek.
b) gwintownica.
c) zgrzewarka.
d) wciskarka.

15. Jaka jest kolejność robót montażowych sieci kanalizacyjnej?

a) Wykonanie i zabezpieczenie wykopu, układanie i montaż przewodów, próba

szczelności, prace wykończeniowe.

b) Wykonanie i zabezpieczenie wykopu, wytyczenie trasy, układanie i montaż przewodów,

próba szczelności, prace wykończeniowe.

c) Wytyczenie trasy, wykonanie i zabezpieczenie wykopu, układanie i montaż przewodów,

próba szczelności, prace wykończeniowe.

d) Wytyczenie trasy, wykonanie i zabezpieczenie wykopu, układanie i montaż przewodów,

prace wykończeniowe.

16. Żeliwne włazy studzienki kanalizacyjnej umiejscowionej w jezdni ulicy montuje się:

a) na płycie betonowej.
b) na zwężce betonowej.
c) na żelbetowych kręgach podporowych.
d) w dowolny sposób.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Który z podanych środków ochrony indywidualnej stosuje się w czasie prac

eksploatacyjnych na sieci kanalizacyjnej:
a) fartuch skórzany.
b) nauszniki przeciwhałasowe.
c) tarcza spawalnicza.
d) lampy bezpieczeństwa.

18. W czasie prowadzenia prac eksploatacyjnych na sieci kanalizacyjnej przed wejściem do

studzienki kanalizacyjnej należy:
a) przewietrzyć przewody sieci na odcinku do sąsiednich studzienek.
b) sprawdzić wypełnienie studzienki ściekami.
c) sprawdzić stan stopni włazowych.
d) oświetlić wnętrze studzienki.

19. Jaki

jest

tryb

postępowania

czasie

udzielania

pomocy

przedlekarskiej

poszkodowanemu w czasie przeglądu kanałów, który jest nieprzytomny, nie oddycha
i ma wyczuwalne tętno:
a) udrożnić drogi oddechowe i wykonywać sztuczne oddychanie, wezwać pogotowie

ratunkowe.

b) wezwać pogotowie ratunkowe i przystąpić do sztucznego oddychania.
c) wykonać sztuczne oddychanie i w razie potrzeby wezwać pomoc.
d) wezwać pogotowie ratunkowe.

20. W czasie montażu przewodów sieci kanalizacyjnej nie wykonano określonego

w dokumentacji obetonowania rury, może to spowodować:
a) korozję rurociągu.
b) wydłużenie rurociągu.
c) pękanie i zniszczenie rurociągu.
d) nie wystąpią żadne niekorzystne zjawiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Montaż sieci kanalizacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne „próba pracy”

Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej wykonującej sieć kanalizacyjną na terenie osiedla
mieszkaniowego. Waszym zadaniem jest wykonanie montażu fragmentu sieci na zadanym
podłożu tj. studzienki rewizyjnej wraz z odcinkiem przewodu o długości 15 m zgodnie z
warunkami technicznymi określonymi w dokumentacji technicznej.

Zespół w składzie:

1. ........................................
2. ........................................
3. ........................................
4. ........................................

Czas wykonania: 8 godzin dydaktycznych.

Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z wykonaniem fragmentu sieci kanalizacyjnej.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze i rysunki związane z wyznaczeniem długości

montażowej rur PVC i wykonaniem połączeń przewodów.

2) Zorganizować stanowisko pracy:

a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami

bhp.

c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3) Wykonać montaż przewodów i uzbrojenia sieci kanalizacyjnej zgodnie z warunkami

technicznymi i zasadami bhp:
a) przygotować podłoże pod rurociągi i uzbrojenie sieci kanalizacyjnej.
b) odmierzyć właściwe długości rur, dociąć je i przygotować końce bose do montażu.
c) ułożyć rury w wykopie.
d) zamontować studzienkę kanalizacyjną na odpowiednim podłożu.
e) wykonać połączenia rur.
f) sprawdzić osiowość i spadek oraz zagłębienie wykonanego kanału.
g) wykonać próbę szczelności.
h) wykonać obsypkę przewodów.

4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt oraz wykonać obmiar

wykonanych robót.

5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz

oceniając jakość wykonania.

Wyposażenie stanowiska roboczego
–

stanowisko symulacyjne do montażu sieci kanalizacyjnej lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach budowy sieci kanalizacyjnej, na którym jest wykonany
wykop o ścianach pionowych zabezpieczonych obudową i odpowiednio odwodniony,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wymiary wykopu i spadek jego dna powinny być zgodne z dokumentacją techniczną
przewidzianą do tego zadania praktycznego,

–

dokumentacja techniczna fragmentu sieci kanalizacyjnej przewidzianego do wykonania
w ramach zadania praktycznego,

–

materiały potrzebne do montażu przewodów – rury PVC o średnicy 200 mm i różnych
długościach, tak aby konieczne było docięcie do wymaganej długości montażowej,
kompletna studzienka kanalizacyjna z PVC,

–

sprzęt potrzebny do montażu np. urządzenie do wciskania końca bosego w kielich tj.
wciskarka rur PVC), poziomica, przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki, liny
bawełniano-konopne, itp.,

–

sprzęt do sprawdzania osiowości, spadku i zagłębienia kanału tj. celowniki, krzyż
niwelacyjny, piony, itd..

Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania
praktycznego:
1) W sumie 15 pkt:

a) – 3 pkt.
b) – 3 pkt.
c) – 3 pkt.
d) – 3 pkt.
e) – 3 pkt.

2) W sumie 10 pkt:

a) – 2 pkt.
b) – 2 pkt.
c) – 2 pkt.
d) – 2 pkt.
e) – 2 pkt.

3) W sumie 60 pkt:

a) – 5 pkt.
b) – 5 pkt.
c) – 5 pkt.
d) – 10 pkt.
e) – 10 pkt.
f) – 10 pkt.
g) – 10 pkt.
h) – 5 pkt.

4) – 5 pkt.
5) – 10 pkt.

W sumie 100 punktów.

Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być

ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa

2000.

2. Dindorf L.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. WSiP, Warszawa

1998.

3. Furtak L., Rabiej St., Wild J.: Warunki techniczne wykonania i odbioru rurociągów z

tworzyw sztucznych. Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej i
Klimatyzacji, Warszawa 1994.

4. Heidrich Z.: Wodociągi i Kanalizacja, cz. 1 i 2 WSiP, Warszawa 1998.
5. Kowalczyk Z., Loska F., Czarkowski M.,: Kosztorysowanie w budownictwie. WSiP

Warszawa 1995.

6. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.

7. Szpindor A.: Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi. Arkady 1992.
8. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano–Montażowych, Tom II.

Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, Warszawa 1988.

9. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Sieci Kanalizacyjnych COBRTI INSTAL,

Warszawa, 2003.

Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2. Polski Instalator,
3. Rynek instalacyjny,
4. Instalacje sanitarne.

Obowiązujące normy:
PN-B 01700:1999

Wodociągi i kanalizacja – Urządzenia i sieć zewnętrzna –
Oznaczenia graficzne.

PN-71/B-02710

Kanalizacja zewnętrzna – Przekroje poprzeczne zamkniętych
kanałów ściekowych.

PN-99/B-10729

Kanalizacja – Studzienki kanalizacyjne.

PN-EN 752-1:2000

Zewnętrzne systemy kanalizacyjne – Pojęcia ogólne i definicje.

PN-EN 752-2:2000

Zewnętrzne systemy kanalizacyjne – Wymagania.

PN-EN 752-7:2000

Zewnętrzne systemy kanalizacyjne – Część 7: Eksploatacja
i użytkowanie.

PN-EN 1610:2002

Budowa i badania przewodów kanalizacyjnych.

Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów materiałów rurowych do budowy
kanałów oraz informacje techniczne zawarte na stronach internetowych tych firm.