Cechy techniczne materiałów budowlanych.
Cechy techniczne materiałów budowlanych zależą od właściwości fizycznych,
chemicznych, termicznych i mechanicznych. Są wytyczna dla odbioru materiałów
budowlanych (normy), określają i gwarantują wytrzymałość materiałów konstrukcyjnych w
czasie całej eksploatacji.
Wszystkie cechy techniczne poznaje się dzięki badaniom laboratoryjnym (badamy
barwę, przekrój, dźwięk, przełom (materiały na podłogi), odporność na uderzenia i ścieranie,
ciepłochłonność, nasiąkliwość, odporność ogniową, odporność na promieniowanie słoneczne,
zawartość soli itd.).
Cechy techniczne dzielimy na:
1. Cechy fizyczne
2. Cechy mechaniczne
3. Cechy chemiczne
Gęstość
Gęstość– jest to masa jednostki objętości materiału suchego liczona bez porów i kapilar.
m
w
a
m
V
ρ
=
gdzie:
ρ
w
– gęstość
m
m
– masa w stanie suchym
V
a
– objętość bez porów i kapilar
Uzyskanie m
m
wiąże się z suszeniem materiału w suszarce w temperaturze +105 ˚C. Jeżeli 3
kolejne ważenia nie wykazują zmiany masy to przyjmujemy, iż jest to masa materiału
suchego.
Rodzaje struktur materiałów nieorganicznych:
• kapilarno – porowata (maja system porów (wolnych przestrzeni) zamkniętych lub
połączonych kapilarami, naturalne produkty: kamienie, wyroby ceramiczne, betony
komórkowe, szkło piankowe, pumeks szklany)
• ziarnista (maja formę sypką np. piasek)
• mieszana (połączeni struktury sypkiej z kapilarno – porowatą np. beton)
• włóknista (materiały takie jak: drewno, wełna mineralna, maty z włókiem szklanych)
Objętość bez porów i kapilar V
a
otrzymujemy korzystając
z kolby Le Chatelier’a.
Aby znaleźć V
a
należy:
- wysuszyć materiał
- materiał musi być rozkruszony (w młynach)
- przesiać materiał przez gęste sito ( oczko 0.08 mm)
- zważyć materiał
m
k b m
k b
m
w
a
a
m
m
m
V
V
ρ
+ +
+
−
=
=
gdzie:
ρ
w
– gęstośc
m
m
– masa w stanie suchym
Rys. 1 Kolba Le Chatelier’a
m
k+b+m
m
– masa kolby, benzenu i materiału
m
k+b
– masa kolby i benzenu
V
a
– objętość bez porów i kapilar
Gęstość pozorna
Gęstość pozorna – jest to masa jednostki objętości materiału suchego wraz z zawartymi w
nim porami i kapilarami.
m
o
m
V
ρ
=
gdzie:
ρ
o
– gęstość pozorna
m
m
– masa w stanie suchym
V – objętość z porami i kapilarami
Wyznaczanie gęstości pozornej :
• bryła regularna: korzystając ze wzoru
m
o
m
V
ρ
=
, V wyznaczamy mierząc wysokość,
szerokość i długość próbki, należy pamiętać iż każdą z tych wartości należy zmierzyć
trzy razy i wyciągnąć średnią z wyników.
• bryła nieregularna: badaną próbkę należy wysuszyć i zważyć, następnie próbkę
pokrywamy cienka warstwą parafiny, która ma zapobiegać nasączaniu próbki wodą,
ważymy próbkę ponownie, następnie zanurzamy próbkę w kolbie z woda i mierzymy
objętość próbki, gęstość pozorną obliczamy z wzoru:
m p
p
o
m p
p
m
m
V
V
ρ
+
+
−
=
−
gdzie:
ρ
o
– gęstość pozorna
m
m
– masa próbki
m
m+p
– masa próbki i parafiny
V
m+p
– objętość próbki z parafiną
V
p
– objętość parafiny,
ρ
p
= 0.93 g/cm
3
Tabela 1. Przykładowe wartości gęstości i gęstości pozornej dla różnych materiałów
Materiał
ρ
w
[kg/m
3
]
ρ
o
[kg/m
3
]
Beton zwykły 2600
2200
Beton komórkowy
2800
400-700
Cegła pełna 2700
1800
Cegła cementowa
2700
2200
Cegła klinkierowa
2700
2000
Korek 2000
150
Nasiąkliwość
Nasiąkliwość – jest to zdolność pochłaniania wody przez pory i kapilary w określonych
warunkach.
Ze względu na sposób badania nasiąkliwość dzielimy na:
• Nasiąkliwość zwykła (próbki badane w wodzie o temp. pokojowej)
• Nasiąkliwość po gotowaniu
• Nasiąkliwość pod zmniejszonym ciśnieniem ( ciśnienie 20 mm słupa Hg)
Istnieje także podział na :
• Nasiąkliwość wagową (n
w
)– stosunek masy wody wchłoniętej do masy próbki w
stanie suchym
1
w
m
m
n
m
−
=
gdzie: m
1
- masa próbki i wchłoniętej wody
m – masa próbki w stanie suchym
• Nasiąkliwość objętościową (n
o
)– stosunek objętości wody wchłoniętej do objętości
próbki
1
o
m
m
n
V
−
=
gdzie: m
1
- masa próbki i wchłoniętej wody
m – masa próbki w stanie suchym
V – objętość próbki
Badanie nasiąkliwości zwykłej:
Próbki wysuszone do stałej masy w temperaturze 105 °C należy zważyć z dokładnością do
0,1% masy próbki i ustawić na podstawkach w naczyniu z materiału nie ulegającego korozji.
Wyroby należy ustawić tak, aby nie stykały się ze sobą. Wyroby pełne ustawia się pionowo
na dłuższym boku, a wyroby drążone - otworami do góry. Następnie próbki zalewa się wodą
o temperaturze pokojowej do połowy ich wysokości. Po 2 h należy dolać tyle wody, aby jej
poziom sięgał do 3/4 wysokości próbek, a po upływie dalszych 2 h - aż do całkowitego
zanurzenia próbek. Wyroby powinny przebywać w wodzie do czasu ustalenia się ich masy.
Wyroby do ważenia należy wyjmować pojedynczo (aby zapobiec wysychaniu) i ich
powierzchnie zewnętrzne wytrzeć wilgotną tkaniną po uprzednim wycieknięciu wody
z otworów. Masę próbek nasiąkniętych wodą należy określić przez kolejne ważenia
z dokładnością do 0,1% masy próbki.
Badanie nasiąkliwości po gotowaniu:
Próbki wysuszone do stałej masy w temperaturze 105 °C należy zważyć z dokładnością do
0,1% masy próbki i ustawić na podstawkach w naczyniu z materiału nie ulegającego korozji.
Wyroby należy ustawić tak, aby nie stykały się ze sobą. Wyroby pełne ustawia się pionowo
na dłuższym boku, a wyroby drążone - otworami do góry. Następnie próbki zalewa się wodą
o temperaturze pokojowej do połowy ich wysokości na 2 h. Następnie zlewamy próbki
całkowicie wodą, ustawiamy nad źródłem ciepła i gotujemy 3 h. Po ostudzeniu do temp.
pokojowej ważymy z dokładnością do 0,1% masy próbki.
Stopień nasycenia (wskaźnik mrozoodporności)
max
o
o
n
n
η
=
η
> 0,85 – woda może spowodować zniszczenie struktury materiału
Szczelność i porowatość
Szczelność – oznacza jaką część całkowitej objętości zajmuje masa badanego materiału bez
porów i kapilar. Jest to stosunek gęstości pozornej do gęstości właściwej:
100%
o
S
w
ρ
ρ
=
⋅
gdzie:
S- szczelność
ρ
o
– gęstość pozorna
ρ
w
– gęstość właściwa
Porowatość – oznacza jaka część całkowitej objętości próbki przypada na wolne przestrzenie
(pory i kapilary).
S+P=1
Dla metali szczelność S=100% , natomiast dla styropianu porowatość wynosi P=97%, a dla
pianizolu aż P=99%.
Przewodność cieplna
Współczynnik przewodności cieplnej (
λ ) materiału – jest to ilość ciepła, która przechodzi w
jednostce czasu, przez jednostkę powierzchni płaskiej przegrody danego materiału o grubości
1 jednostki przy ścisłej różnicy temperatury wynoszącej 1 ˚C.
Współczynnik przewodności cieplnej
λ [W/m*K] zależy od:
• Gęstości objętościowej
• Struktury
• Wilgotności
• Temperatury
Tabela 2. Wartości współczynnika
λ dla różnych materiałów
Materiał
λ [W/m*K]
Materiały organiczne
0,29-0,4
Materiały nieorganiczne
~3,25
Materiały krystaliczne
4,65-7,0
Tworzywa sztuczne
0,17-0,35
Współczynnik przewodności cieplnej
λ dla powietrza w porach małych (do 0.1 mm) wynosi
0,023
[W/m*K] w porach większych 0.031 [W/m*K].
Badanie
λ przeprowadza się w aparacie Bock’a.
Pojemność cieplna
Pojemność cieplna – jest to właściwość materiału polegająca na wchłanianiu energii podczas
nagrzewania.
Ciepło właściwe – ciepło jakie należy dostarczyć aby podnieść temperaturę 1 jednostki o 1˚C.
Tabela 3. Ciepło właściwe różnych materiałów.
Materiał C
[J/kg*K]
Drewno 2400-2700
Beton 880
Woda 4187
Ścieralność
Badanie ścieralności przeprowadzamy w aparacie Bőhmego. Na sześcienną próbkę o boku
7.1 cm działamy siła F i ścieramy na tarczy. Przebieg badania wygląda następująco: ważymy
próbkę, próbkę umieszczamy na tarczy i obciążamy siłą F, następnie na tarczę sypiemy 20 g
proszku karborundowego i włączamy tarcze, która wykonuje 22 obroty. Następnie usuwamy
zużyty proszek, sypiemy ponownie 20 gram nowego proszku i wykonujemy kolejne 22
obroty. Po wykonaniu 5 cykli po 22 obroty próbkę wyjmujemy i obracamy o 90˚ wokół osi
pionowej. Po obrocie wykonujemy kolejne 5 cykli po 22 obroty. Tą czynność powtarzamy 4
razy, zatem całe badanie obejmuje 440 obrotów tarczy. Po zakończeniu cykli próbkę
ponownie ważymy. Ścieralność określamy wg wzoru:
o
m
S
f
ρ
∆
=
⋅
gdzie:
∆m – różnica mas próbki prze i po badaniu
f – powierzchnia próbki ( 50 cm
3
)
ρ
o
– gęstość pozorna
Dla materiałów bardziej wrażliwych badanie ścieralności wykonuje się także w aparacie
Stuttgart.