Diagnostyka chorób
zakaźnych zwierząt
Diagnostyka chorób
zakaźnych zwierząt
Choroby zakaźne bydła
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
jest wirusową, nowotworową chorobą układu
limfortetikularnego, przebiegającą zazwyczaj
subklinicznie z przewlekłą limfocytozą
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
• jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą
obowiązkowi zgłaszania
• zwalczanie polega na izolowaniu i
bezwzględnym eliminowaniu z hodowli
wszystkich nosicieli wirusa
• podstawowym elementem programu EBL jest
badanie serologiczne całego stada
• w Polsce w przypadku stwierdzenia wyników
dodatnich u ponad 30% osobników następuje
likwidacja całego stada
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
metoda/test:
AGID, ELISA
•
materiał do badania:
krew zwierząt podatnych
•
reprezentatywna liczba próbek:
zgodna z
programem zwalczania lub kontroli EBL
•
sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej
próbki:
- jałowa igła
- próbówka bez antykoagulantu
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
procedura pobrania próbki:
Krew należy pobierać jałową igłą z żyły
jarzmowej. Probówkę bez antykoagulantu po
napełnieniu krwią do 2/3 objętości (około 7 ml)
należy zamknąć szczelnie korkiem.
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
wymagania związane z przechowywaniem
i transportem:
Świeżo pobraną krew należy odstawić na około 2
godziny w temperaturze pokojowej, a następnie
dostarczyć do laboratorium. W czasie transportu
próbki krwi chronić przed przemarznięciem lub
nadmiernym przegrzaniem, gdyż powoduje to
hemolizę.
Próbki surowicy można przechowywać w
lodówce( w temperaturze +5°C ± 3°C) do 7 dni
lub zamrażarce (temperatura - 20°C ± 3°C).
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
dokumentacja towarzysząca:
- pismo przewodnie
- arkusz wyników badania w kierunku
enzootycznej białaczki bydła
Arkusz wyników badania w kierunku enzootycznej białaczki bydła.
Enzootyczna białaczka bydła (EBL)
•
czas na dostarczenie pobranego materiału do
laboratorium:
Najlepiej w dniu pobrania próbki.
W razie trudności w dostarczeniu próbek krwi do
laboratorium w dniu ich pobrania, można po
uformowaniu się skrzepu w temperaturze
pokojowej przechować je do dnia następnego w
temperaturze 2-8ºC.
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
jest to przewlekła, śmiertelna choroba
neurologiczna dorosłego bydła, w której
przebiegu dochodzi do zwyrodnienia
gąbczastego w obrębie struktur mózgowych
• zaliczana jest do tzw. grupy pasażowalnych
encefalopatii, których wspólną cechą jest brak
specyficznej odpowiedzi ze strony układu
immunologicznego gospodarza w postaci
produkcji przeciwciał lub limfocytów oraz bardzo
długi okres inkubacji
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą
obowiązkowi zgłaszania
• zwierzęta z objawami nasuwającymi
podejrzenie BSE należy odizolować od stada
• powtórne badanie kliniczne po dwóch
tygodniach, jeśli objawy utrzymują się zwierzę
należy uśpić podając letalną dawkę
barbituranów
• próbka do badań laboratoryjnych
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
metoda/test:
szybkie testy: ELISA, Bio-Rad,
Enfer TSE, IDEXX
•
uwagi specjalne:
Ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia
osób zaangażowanych w próbkobranie należy
zachować szczególnie surowe środki ostrożności.
Przedmiotem badania jest wykrywanie
patologicznej formy białka prionowego (PrPSc)
szybkimi testami w próbkach pobranych z
rdzenia przedłużonego.
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
materiał do badania:
rdzeń przedłużony z
regionem zasuwki
Materiałem do badań jest pień mózgu. Próbki do
badań pobiera się z określonego rejonu rdzenia
przedłużonego – rejon obexu czyli zasuwki -
rygielka. W tym regionie mózgowia stwierdza się
bardzo wysokie zawartości białka prionowego,
formy białkowej – prionu – specyficznej dla BSE.
Materiał jest łatwy do pobrania.
Zaznaczenie – rejon obexu (zasuwki).
Obszar bezwzględnie konieczny do
wykonania badania.
Prawidłowo pobrana próbka pnia mózgu do badania
szybkimi testami.
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
reprezentatywna liczba próbek:
zgodna z
programem zwalczania BSE
•
sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej
próbki:
- specjalna łyżeczka (szpatułka)
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
procedura pobrania próbki:
Do badania należy pobrać rdzeń przedłużony z
rejonem zasuwki. Każdą pobraną próbkę wkłada
się do odrębnego pojemnika.
•
wymagania związane z przechowywaniem i
transportem:
Nie zamrażać, przechowywać w temperaturze 2-
8°C.
Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
•
dokumentacja towarzysząca:
- pismo przewodnie
- protokół pobrania prób
•
czas na dostarczenie pobranego materiału do
laboratorium:
Jak najszybciej.
Gruźlica bydła
• jest zakaźną i zaraźliwą, z reguły przewlekłą
chorobą, przebiegającą z tworzeniem się
swoistych ziarniaków, zwanych gruzełkami
gruźliczymi, w tkankach i narządach
• na gruźlicę mogą chorować wszystkie ssaki z
człowiekiem włącznie
• jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą
obowiązkowi zgłaszania
• gruźlicy się nie leczy, chore zwierzęta
poddawane są ubojowi z konieczności
Gruźlica bydła
• rozpoznanie opiera się na badaniu klinicznym
oraz powszechnie stosowanym teście
alergicznym nadwrażliwości późnej śródskórnej
(próbie tuberkulinowej)
• próba tuberkulinowa:
- oczyszczoną tuberkulinę PPD wstrzykuje się
śródskórnie i odczytuje wynik po 3 dniach
Gruźlica bydła
•
metoda/test:
Wykrywanie drobnoustrojów z rodzaju
Mycobacterium w materiale biologicznym.
Obejmuje następujące etapy:
- wstępne badanie anatomopatologiczne próby
tkankowej
- badanie mikroskopowe
- badanie hodowlane
- badanie biologiczne na zwierzętach
laboratoryjnych
- identyfikację genotypową izolatów
Mycobacterium.
Gruźlica bydła
•
uwagi specjalne:
Ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia
osób zaangażowanych w próbkobranie należy
zachować szczególnie surowe środki ostrożności
Gruźlica bydła
•
materiał do badania:
Do badań diagnostycznych pobiera się:
- wycinki chorobowo zmienionych narządów i
organów miąższowych, takich jak: płuca,
wątroba, śledziona wraz z okolicznymi węzłami
chłonnymi – w przypadku uboju, padnięcia lub
zabicia bydła, które wykazywało dodatni wynik
w teście tuberkulinowym
- węzły chłonne: okołogardzielowe, oskrzelowe,
śródpiersiowe, nadwymieniowe, kąta żuchwy,
krezkowe oraz wnęki wątroby – w przypadku
braku zmian chorobowych oraz w przypadku
zabicia bydła, które wykazywało dodatni wynik
w teście tuberkulinowym
Gruźlica bydła
- inne próby, w epizootycznie uzasadnionych
przypadkach:
kał
mleko
wydzielina narządów rodnych
wykrztusina
nasienie
mocz
Gruźlica bydła
•
reprezentatywna liczba próbek:
Badana laboratoryjnie jest każda sztuka bydła
tuberkulinododatniego poddanego ubojowi lub
zabiciu oraz każde zwierzę padłe, u którego w
czasie sekcji stwierdzono zmiany anatomo-
patologiczne nasuwające podejrzenie gruźlicy.
Gruźlica bydła
•
sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej
próbki:
Próby pobiera się czystymi, jałowymi
narzędziami, najlepiej jednorazowego użytku:
- wydzielina narządów rodnych, pobierana jest
jałowym tamponem lub kateterem
- wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem
dotchawicowym
- nasienie, pobierane jest za pomocą sztucznej
pochwy
- mocz od samic, pobierany jest kateterem
Gruźlica bydła
Dodatkowo:
- mocny, sterylny, szklany lub plastikowy
pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem
zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości
- wodoodporna taśma samoprzylepna
Do zapakowania wszystkich pobranych prób:
- kontener, mocny karton lub drewniane pudełko
Gruźlica bydła
•
procedura pobrania próbki:
Miejsca, z których są pobierane próby nie
powinny być odkażane, ze względu na możliwość
inaktywowania czynnika zakaźnego nawet przez
nieznaczną ilość produktu biobójczego. Miejsca
te oczyszcza się lub płucze wodą bez
detergentów i produktów biobójczych
Gruźlica bydła
Próby inne:
- kał, pobierany bezpośrednio z prostnicy.
Wielkość próbki – 2-5 g
- próby mleka, pobierane są jałowo w końcowej
fazie udoju, w objętości około 25-50 cm
3
z
każdej ćwiartki
- wydzielina narządów rodnych - objętość próbki
2-10 cm
3
- wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem
dotchawicowym.
- nasienie - objętość próbki 10-50 cm
3
- mocz - objętość próby około 100 cm
3
Gruźlica bydła
•
wymagania związane z przechowywaniem i
transportem:
Każdą próbę umieszcza się w mocnym,
sterylnym, szklanym lub plastikowym
pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem
zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości.
Przykrycie okleja się dookoła wodoodporną
taśmą samoprzylepną. Powierzchnię zewnętrzną
pojemnika po jego zamknięciu odkaża się, a
następnie płucze się czystą wodą i osusza. Każdy
pojemnik zaopatruje się w etykietę zawierającą
opis zwierzęcia i jego numer identyfikacyjny,
rodzaj próby, datę i miejsce jej pobrania, imię i
nazwisko oraz adres posiadacza zwierzęcia.
Gruźlica bydła
•
wymagania związane z przechowywaniem i
transportem:
Próby zapakowane w taki sposób umieszcza się
w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym
pudełku i transportuje do laboratorium w
temperaturze 4-8°C. Dopuszcza się transport
zamrożonych prób, bez rozmrażania ich w
trakcie transportu.
Gruźlica bydła
•
dokumentacja towarzysząca:
- pismo przewodnie
- protokół pobrania prób
•
czas na dostarczenie pobranego materiału do
laboratorium:
Próby przesyła się bezpośrednio do
laboratorium, w możliwie najkrótszym terminie