„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ

 

 

 
 

Janusz Górny 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia  
812[01].Z2.05 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. Igor Lange 
mgr inŜ. Marek Olsza 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr Janusz Górny 
 
 
 
Konsultacja: 
dr inŜ. Janusz Figurski 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  812[01].Z2.05 
„Wykonywanie wyrobów w procesie kucia”, zawartego w modułowym programie nauczania 
dla zawodu operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

2

SPIS TREŚCI 

 

1.

 

Wprowadzenie 

3 

2.

 

Wymagania wstępne 

5 

3.

 

Cele kształcenia 

6 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5.

 

Ćwiczenia 

13 

5.1.

 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia swobodnego 

13 

5.1.1. Ćwiczenia 

13 

5.2.

 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia matrycowego 

18 

5.2.1. Ćwiczenia 

18 

5.3.

 

Maszyny stosowane do kucia swobodnego i matrycowego 

21 

5.3.1. Ćwiczenia 

21 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

24 

7.

 

Literatura 

39 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

3

1.  WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy Państwu  Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny  w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  Operator  maszyn  i  urządzeń 
do obróbki plastycznej 812[01]. 

W poradniku zamieszczono: 

−−−−

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−−−−

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

−−−−

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

−−−−

 

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami 

nauczania – uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

−−−−

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami 

ze szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących  metod  nauczania,  np.  samokształcenia 
kierowanego, tekstu przewodniego. 

Formy 

organizacyjne 

pracy 

uczniów 

mogą 

być 

zróŜnicowane, 

począwszy 

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

4

 

 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych

 

812[01].Z2 

Technologia wytwarzania wyrobów 

metodami obróbki plastycznej 

 

812[01].Z2.02 

Wykonywanie operacji obróbki 

cieplnej i cieplno 

−

 chemicznej 

812[01].Z2.01 

Posługiwanie się podstawowymi 

pojęciami z zakresu obróbki

 

plastycznej 

812[01].Z2.03 

Przygotowanie i nagrzewanie 

wsadu do obróbki plastycznej 

812[01].Z2.04 

Wykonywanie wyrobów 

w procesie walcowania  

i ciągnienia 

812[01].Z2.05 

Wykonywanie wyrobów 

w procesie kucia 

812[01].Z2.06 

Wykonywanie wyrobów 

w

 

procesie tłoczenia 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

5

2.

 

WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−−−−

 

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagroŜenia i zapobiegać im, 

−−−−

 

posługiwać się dokumentacją techniczną, 

−−−−

 

stosować materiały konstrukcyjne i narzędziowe, 

−−−−

 

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów, 

−−−−

 

uŜytkować i obsługiwać maszyny oraz urządzenia, 

−−−−

 

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu obróbki plastycznej, 

−−−−

 

wykonywać operację obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej, 

−−−−

 

przygotować i nagrzewać wsad do obróbki plastycznej, 

−−−−

 

wykonywać pomiary warsztatowe, 

−−−−

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

−−−−

 

interpretować związki wyraŜone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów, 
tabel, 

−−−−

 

uŜytkować komputer, 

−−−−

 

współpracować w grupie, 

−−−−

 

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii. 

 
 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

6

3.

 

CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:  

−

 

scharakteryzować kucie swobodne i matrycowe, 

−

 

wykazać wpływ kucia na strukturę i właściwości metalu, 

−

 

rozróŜnić urządzenia do kucia swobodnego i matrycowego, 

−

 

wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn i urządzeń do kucia, 

−

 

rozróŜnić rodzaje matryc, 

−

 

rozpoznać wady odkuwek swobodnie kutych i matrycowych, 

−

 

zorganizować stanowisko do kucia swobodnego, 

−

 

dobrać narzędzia i urządzenia do kucia, 

−

 

obsłuŜyć proste urządzenia grzewcze, 

−

 

obsłuŜyć młot mechaniczny, 

−

 

wykonać podstawowe operacje kucia swobodnego ręcznego i mechanicznego, 

−

 

wykonać element w procesie kucia swobodnego ręcznego, 

−

 

sprawdzić jakość wykonanej pracy, 

−

 

zastosować zasady eksploatacji pras i młotów, 

−

 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej 
i ochrony środowiska na stanowisku pracy, 

−

 

skorzystać z dokumentacji technologicznej,  Dokumentacji Techniczno-Ruchowej, norm, 
poradników.  

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

7

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………………… 

Modułowy program nauczania:  

Operator  maszyn  i  urządzeń  do  obróbki  plastycznej 
812[01] 

Moduł:  

Technologia  wytwarzania  wyrobów  metodami  obróbki 
plastycznej 812[01].Z2

 

Jednostka modułowa:  

 

 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia 812[01].Z2.05 

Temat:   Narzędzia, maszyny i urządzenia do kucia swobodnego. 

Cel  ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  posługiwania  się  narzędziami  oraz  obsługi  maszyn 

i urządzeń do kucia swobodnego. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:  
–

 

rozpoznać maszyny i urządzenia do kucia swobodnego, 

–

 

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

–

 

wyjaśnić zasadę działania maszyn i urządzeń do kucia swobodnego. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 
–

 

organizowania i planowania pracy, 

–

 

pracy w zespole, 

–

 

oceny pracy zespołu. 

 

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:  

–

 

pogadanka dydaktyczna, 

–

 

metoda tekstu przewodniego 

–

 

pokaz z objaśnieniem, 

–

 

ć

wiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 
–

 

narzędzia do kucia. 

–

 

urządzenia do nagrzewania. 

–

 

modele maszyn i urządzeń kuźniczych

, 

−

 

rzutnik pisma, 

−

 

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

indywidualna, 

−

 

uczniowie pracują w grupach 2

−

4

−

osobowych. 

 
Czas : 2 godziny dydaktyczne. 
 

Uczestnicy:  uczniowie  kształcący  się  w  zawodzie  operator  maszyn  i  urządzeń  do  obróbki 

plastycznej.

 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

8

Zadanie dla ucznia 

Przedmiotem  zadania  jest  dokonanie  klasyfikacji  narzędzi,  maszyn  i  urządzeń  do  kucia 

swobodnego. 
 
Przebieg zajęć: 
Faza wstępna 
1.

 

Określenie tematu zajęć. 

2.

 

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 

3.

 

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. 

4.

 

Podział grupy uczniów na zespoły. 

 
Faza właściwa 

Praca metodą tekstu przewodniego. 

 
Faza I: Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.

 

Co to jest obróbka plastyczna? 

2.

 

Na czym polega proces kucia swobodnego? 

3.

 

Jakie operacje wykonywane są w procesie kucia swobodnego? 

4.

 

Na czym polegają inne zabiegi i operacje kucia swobodnego? 

 
Faza II. Planowanie 
1.

 

Jakie jest przeznaczenie maszyn i urządzeń do kucia swobodnego? 

2.

 

Jakie jest przeznaczenie narzędzi do kucia swobodnego? 

3.

 

Jak klasyfikujemy młoty? 

 
Faza III. Ustalenie 
1.

 

Uczniowie  pracując  w  zespołach  odczytują  informacje  zawarte  w  dokumentacji 
technicznej. 

2.

 

Uczniowie  zastanawiają  się  nad  przeznaczeniem  maszyn  i  urządzeń  do kucia 
swobodnego. 

3.

 

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych informacji. 

 
Faza IV. Wykonanie 
1.

 

Uczniowie rozpoznają przeznaczenie narzędzi maszyn i urządzeń do kucia swobodnego. 

2.

 

Uczniowie opisują przeznaczenie wybranych maszyn i urządzeń do kucia swobodnego. 

3.

 

Uczniowie dobierają narzędzia do kucia swobodnego 

 
Faza V. Sprawdzanie 
1.

 

Uczniowie  przygotowują  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów 
wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 

2.

 

Uczniowie  sprawdzają  w  grupach  poprawność  wykonanych  ćwiczeń.  Nauczyciel 
sprawdza poprawność. 

 
Faza VI. Analiza końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły 

im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności 
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

9

Faza końcowa 

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów. 

 
Praca domowa 

Odszukaj w literaturze  wiadomości na temat: Maszyny specjalne do kucia swobodnego. 

Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

10

Scenariusz zajęć 2 

 

Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Operator  maszyn  i  urządzeń  do  obróbki  plastycznej 
812[01] 

Moduł:  

Technologia  wytwarzania  wyrobów  metodami  obróbki 
plastycznej 812[01].Z2

 

Jednostka modułowa:  

 

 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia 812[01].Z2.05 

Temat: Narzędzia, maszyny i urządzenia do kucia matrycowego. 
Cel  ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  posługiwania  się  narzędziami  oraz  obsługi  maszyn 

i urządzeń do kucia matrycowego. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:  
–

 

rozpoznać maszyny i urządzenia słuŜące do kucia swobodnego, 

–

 

zorganizować stanowisko pracy, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

–

 

wyjaśnić zasadę działania maszyn i urządzeń słuŜących do kucia matrycowego. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 
–

 

organizowania i planowania pracy, 

–

 

pracy w zespole, 

–

 

oceny pracy zespołu. 

 

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:  

–

 

pokaz z objaśnieniem, 

–

 

metoda tekstu przewodniego, 

–

 

ć

wiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 
–

 

narzędzia do kucia. 

–

 

urządzenia do nagrzewania. 

–

 

modele maszyn i urządzeń kuźniczych

, 

−

 

rzutnik pisma, 

−

 

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

indywidualna, 

−

 

uczniowie pracują w grupach 2

−

4

−

osobowych. 

 
Czas: 2 godziny dydaktyczne. 
 
Uczestnicy:  uczniowie  kształcący  się  w  zawodzie  operator  maszyn  i  urządzeń  do  obróbki 

plastycznej. 

 

Zadanie dla ucznia 

Przedmiotem  zadania  jest  zapoznanie  się  z  narzędziami,  maszynami  i  urządzeniami 

słuŜącymi do kucia matrycowego. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

11

Przebieg zajęć: 
Faza wstępna 
1.

 

Określenie tematu zajęć. 

2.

 

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 

3.

 

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. 

4.

 

Podział grupy uczniów na zespoły. 

 
Faza właściwa 

Praca metodą tekstu przewodniego. 

 
Faza I: Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.

 

Co to jest obróbka plastyczna? 

2.

 

Jakie są róŜnice pomiędzy kuciem matrycowym a kuciem swobodnym? 

3.

 

Na czym polega proces kucia matrycowego? 

4.

 

Jakie operacje wykonywane są w procesach kucia matrycowego? 

 
Faza II. Planowanie 
1.

 

Jakie jest przeznaczenie maszyn i urządzeń do kucia matrycowego? 

2.

 

Jakie jest przeznaczenie maszyn do kucia matrycowego? 

3.

 

Jak klasyfikujemy młoty słuŜące do kucia matrycowego ? 

 
Faza III. Ustalenie 
1.

 

Uczniowie  pracując  w  zespołach  odczytują  informacje  zawarte  w  dokumentacji 
technicznej. 

2.

 

Uczniowie  zastanawiają  się  nad  przeznaczeniem  maszyn,  i  urządzeń  do kucia 
matrycowego. 

3.

 

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych informacji. 

 
Faza IV. Wykonanie 
1.

 

Uczniowie  rozpoznają  przeznaczenie  narzędzi,  maszyn  i  urządzeń  do  kucia 
matrycowego. 

2.

 

Uczniowie opisują przeznaczenie wybranych maszyn i urządzeń do kucia matrycowego. 

3.

 

Uczniowie klasyfikują narzędzia do kucia matrycowego. 

 
Faza V. Sprawdzanie 
1.

 

Uczniowie  przygotowują  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów 
wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 

2.

 

Uczniowie  sprawdzają  w  grupach  poprawność  wykonanych  ćwiczeń.  Nauczyciel 
sprawdza poprawność. 

 
Faza VI. Analiza końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły 

im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności 
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 
 
Faza końcowa 

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

12

Praca domowa 

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Maszyny specjalne do kucia matrycowego. 

Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  trudności 
podczas realizowania zadania. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

13

5.  ĆWICZENIA 

 

5.1. 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia swobodnego

 

 

5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wpisz w tabeli nazwy, stosowanych w praktyce przemysłowej, sposobów spęczania. 

 

Rysunek 

Opis rodzaju spęczania 

 

 

 

 

 

 

Rysunek do ćwiczenia numer 1 [9, s. 220]

 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez 
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 

2)

 

zapisać nazwy, stosowanych w praktyce przemysłowej, sposobów spęczania,  

3)

 

zaprezentować wyniki ćwiczenia.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:  

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

14

Ćwiczenie 2 

Oznacz  cyframi  miejsca  kolejno  następujących  po  sobie  uderzeń  młotka,  zgodnie 

z technologią poszerzania materiału kutego.  

 

Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 77] 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  jego 

wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez 
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

wpisać w puste miejsca cyfry oznaczające kolejność uderzeń młotka, 

3)

 

zaprezentować rysunek. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:  

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

Nazwij sposoby zgrzewania przedstawione na rysunkach. 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

Rysunki do ćwiczenia 3 [8, s. 78] 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

15

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki  wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany 
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

rozpoznać sposoby zgrzewania przedstawione na rysunkach, 

3)

 

podpisać rysunki, 

4)

 

zaprezentować wyniki pracy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

–

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:  

−−−−

 

próbki prętów zgrzewanych róŜnymi sposobów, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

Ćwiczenie 4 

Dobierz  odpowiednie  kleszcze  do  prawidłowego  uchwycenia  materiału  wyjściowego  do 

wykonania odkuwki. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  sposób  w jaki 
uczniowie chwytają w kleszcze materiał kuty. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy róŜnych kleszczy kowalskich, 

3)

 

uchwycić materiał w kleszcze i ocenić czy zapewniają one wygodne i mocne uchwycenie 
materiału, 

4)

 

zaprezentować swój wybór. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

pokaz z objaśnieniem,  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

róŜne rodzaje kleszczy kowalskich, 

−−−−

 

materiał do kucia, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

16

Ćwiczenie 5

 

Wpisz w puste miejsca w tabeli rodzaje przecinaków znajdujących się na rysunkach. 

 

Rysunek 

Rodzaj przecinaka 

 

 

 

 

 

 

Rysunek do ćwiczenia 5 [8, s. 76]

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunków znajdujących się w tabeli, 

3)

 

prawidłowo podpisać rysunki, 

4)

 

zaprezentować wyniki pracy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

pokaz z objaśnieniem,  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

przecinaki kowalskie, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 6 

W procesie kucia swobodnego wykonaj odkuwkę zgodnie z otrzymanym rysunkiem. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki  wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie,  pod  bezpośrednim  nadzorem 
nauczyciela.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na to czy podczas  ćwiczenia  uczniowie  wykonują 
element  zgodnie  z  rysunkiem  gotowej  odkuwki  i  czy  przestrzegają  zasad  bezpieczeństwa 
i higieny pracy. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

17

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

dobrać narzędzia do wykonania zleconej obróbki,  

4)

 

przygotować narzędzia kowalskie,  

5)

 

przygotować materiał do wykonania odkuwki, 

6)

 

wykonać odkuwkę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

7)

 

zaprezentować gotowy element. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

pokaz z objaśnieniem,  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

rysunek gotowej odkuwki, 

−−−−

 

materiał do wykonania odkuwki, 

−−−−

 

piec indukcyjny, 

−−−−

 

komplet narzędzi kowalskich, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

18

5.2. 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia matrycowego 

 

5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Opisz wady i zalety kucia matrycowego. Wyszczególnij najwaŜniejsze z nich – uzasadnij 

wybór. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy procesu technologicznego kucia matrycowego, 

3)

 

opisać wady i zalety kucia matrycowego, 

4)

 

wyszczególnić najwaŜniejsze z nich i uzasadnić wybór, 

5)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

gotowe części maszyn wykonane w procesie kucia matrycowego  

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 

Zidentyfikuj rysunek znajdujący się poniŜej oraz określ wskazane jego części.  

 

 

 
1)…………………………… 
 
2)…………………………… 
 
3)…………………………… 
 
4)…………………………… 
 
5)…………………………… 
 
6)…………………………… 

 Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 81] 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.  

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

19

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

zidentyfikować rysunek i opisać wskazane jego części, 

4)

 

zaprezentować wyniki ćwiczenia.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

ć

wiczenia. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

foliogramy 

−−−−

 

schematy 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

W procesie kucia matrycowego wykonaj odkuwkę zgodnie z otrzymanym rysunkiem. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę  wykonania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie  pod  bezpośrednim  nadzorem 
nauczyciela.  NaleŜy  zwrócić  szczególną  uwagę  na to  czy  podczas  ćwiczenia  uczniowie 
wykonują  element  zgodnie  z  rysunkiem  gotowej  odkuwki  i  czy  przestrzegają  zasad 
bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

określić sposób wykonania odkuwki,  

4)

 

dobrać materiał do wykonania odkuwki, 

5)

 

przygotować prasę kuzienną do pracy, 

6)

 

nagrzać materiał do odpowiedniej temperatury.  

7)

 

wykonać odkuwkę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

pokaz z objaśnieniem,  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

rysunek gotowej odkuwki, 

−

 

materiał do wykonania odkuwki, 

−

 

piec indukcyjny, 

−

 

prasa kuzienna, 

−

 

matryca, 

−

 

filmy instruktarzowe oraz tablice poglądowe,  

−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

20

Ćwiczenie 4 

Na rysunku poniŜej przedstawiono okrojnicę. Opisz zastosowanie okrojnicy. Zidentyfikuj 

zaznaczone na rysunku elementy okrojnicy. 

 

 

Rysunek do ćwiczenia 4 [8, s. 80] 

1)…………………………… 
 
2)…………………………… 
 
3)…………………………… 
 
4)…………………………… 
 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez  nauczyciela 

uczeń prezentuje swoją pracę. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

zidentyfikować, zaznaczone na rysunku elementy okrojnicy, 

4)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

pokaz z objaśnieniem,  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

foliogramy z budową okrojnic, 

−−−−

 

tablice poglądowe dotyczące okrojnic, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

21

5.3. 

Maszyny stosowane do kucia swobodnego i matrycowego 

 

5.3.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ wskazane elementy młota spadowego pasowego. 

 

 

 
1)……………………. 
 
2)……………………. 
 
3)……………………. 
 
4)……………………. 
 
5)……………………. 
 

 Rysunek do ćwiczenia 1

 

[8, s. 82]

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  materiał  nauczania.  Uczniowie  pracują  samodzielnie. 
Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

wpisać wskazane elementy młota spadowego pasowego, 

4)

 

zaprezentować wyniki swojej pracy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

foliogramy, 

−−−−

 

tablice poglądowe, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

22

Ćwiczenie 2 

Zidentyfikuj rysunek znajdujący się poniŜej. Określ  wskazane na rysunku elementy. 

 

 

 
1)…………………………… 
 
2)…………………………… 
 
3)…………………………… 
 
4)…………………………… 
 
5)…………………………… 
 
6)…………………………… 

 Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 86] 

 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez  nauczyciela 

uczeń  prezentuje  swoją  pracę.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  stosowanie  przez  uczniów 
prawidłowego nazewnictwa.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

dokonać analizy rysunku, 

3)

 

zidentyfikować rysunek, 

4)

 

wpisać wskazane na rysunku elementy, 

5)

 

zaprezentować wyniki ćwiczenia.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

foliogramy, 

−−−−

 

tablice poglądowe, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

Narysuj rysunek schematyczny prasy hydraulicznej i opisz zasadę jej działania. 
 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez  nauczyciela 

uczeń  prezentuje  swoją  pracę.  NaleŜy  zwrócić  szczególną  uwagę  na  stosowanie  przez 
uczniów prawidłowego nazewnictwa. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

23

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

narysować rysunek schematyczny prasy hydraulicznej, 

3)

 

opisać zasadę działania prasy hydraulicznej,  

4)

 

zaprezentować wyniki ćwiczenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

−−−−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

schematy pras hydraulicznych, 

−−−−

 

zdjęcia pras hydraulicznych, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

24

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Wykonywanie  wyrobów 
w procesie kucia”. 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

 

zadania 1–15 z poziomu podstawowego, 

−

 

zadania 16–20 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

-

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,  

-

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

-

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

-

 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego 

 

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. d, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. c,  
12. d, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. b, 18. c, 19. a, 20. b.

 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Zdefiniować zabieg spęczania  

A 

P 

a 

2 

Rozpoznać 

podstawowe 

narzędzie 

kowalskie 

B 

P 

c 

3 

Rozpoznać  prawidłowy  sposób  uchwycenia 
materiału  

B 

P 

d 

4 

Rozpoznać 

podstawowe 

narzędzie 

kowalskie 

B 

P 

b 

5 

Zdefiniować kucie matrycowe 

A 

P 

a 

6 

Określić zastosowanie okrojnicy 

B 

P 

a 

7 

Rozpoznać maszyny kuźnicze  

B 

P 

a 

8 

Określić 

zasadę 

działania 

młota  

parowo-powietrznego 

B 

P 

b 

9 

Wskazać  róŜnicę  pomiędzy  prasą  kuzienna  
a młotem 

B 

P 

b 

10 

Opisać 

medium 

robocze 

w 

prasie 

hydraulicznej  

B 

P 

b 

11 

Odczytać 

z 

rysunku 

rodzaj 

spęczania 

stosowany w praktyce przemysłowej. 

B 

P 

c 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

25

12 

Wskazać  prawidłowy  sposób  poszerzania 
materiału kutego  

B 

P 

d 

13 

Rozpoznać  sposób  wydłuŜania  materiału 
kutego 

przedstawionego 

na 

rysunku 

schematycznym 

B 

P 

b 

14  Odczytać rysunek kowadła 

B 

P 

c 

15 

Rozpoznać  z  rysunku  schematycznego  rodzaj 
uradzenia stosowanego w procesach kucia 

B 

P 

c 

16  Scharakteryzować kucie sekcyjne 

C 

PP 

a 

17 

Odczytać  z  rysunku  schematycznego  rodzaj 
uradzenia stosowanego w procesach kucia 

C 

PP 

b 

18 

Scharakteryzować 

przeniesienie 

ruchu  

w prasie cierno-śrubowej  

C 

PP 

c 

19 

Odczytać 

schemat 

kinematyczny 

prasy 

hydraulicznej 

C 

PP 

a 

20  Określić zastosowanie młota spręŜarkowego 

C 

PP 

b 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

26

Przebieg testowania

 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 
jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj dla kaŜdego ucznia: instrukcje, zestaw zadań testowych, kartę odpowiedzi. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Po  upływie  połowy  czasu  od  rozpoczęcia  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się 
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.  

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test  zawiera  20  zadań  o  róŜnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami 
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  –  zaznacz  prawidłową 
odpowiedź  znakiem  X  (w  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć 
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

6.

 

Test  składa  się  z  dwóch  części  o  róŜnym  stopniu  trudności:  I  część  –  poziom 
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 
rozwiązanie  na  później  i  wróć  do  niego,  gdy  zostanie  Ci  czas  wolny.  Trudności  mogą 
przysporzyć  Ci  zadania:  16–20,  gdyŜ  są  one  na  poziomie  trudniejszym  niŜ  pozostałe. 
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu. 

9.

 

Czas trwania testu 

−

 45 minut. 

10.

 

Maksymalna  liczba  punktów,  jaką  moŜna  osiągnąć  za  poprawne  rozwiązanie  testu 
wynosi 20 pkt. 

Powodzenia! 

 
 
 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Spęczaniem nazywamy operację podczas której 

a)

 

zwiększa  się  przekrój  poprzeczny  kutego  materiału  kosztem  jego  długości  lub 
wysokości. 

b)

 

zwiększa  się  wysokość  kutego  materiału  kosztem  jego  przekroju  poprzecznego  lub 
długości. 

c)

 

zwiększa  się  długość  kutego  materiału  kosztem  jego  długości  lub  przekroju 
poprzecznego. 

d)

 

zmienia się skład chemiczny materiału. 

 
2.  Rysunek przedstawia 

a)

 

część  maszynową  wykonaną  w  procesie  kucia 
swobodnego. 

b)

 

przymiar uniwersalny. 

c)

 

płytkę kowalską. 

d)

 

szabot kuźniarki. 

 

 

 
3.  Prawidłowe uchwycenie materiału kutego w kleszczach obrazuje 

a)

 

rys. a i rys. b.  

b)

 

rys. b. 

c)

 

rys. c i rys. b. 

d)

 

rys. c. 

 

 

  
4.  Na rysunku przedstawiono róŜne rodzaje 

a)

 

przecinaków. 

b)

 

przebijaków. 

c)

 

odsadzaków. 

d)

 

podstawek i nadstawek. 

 

 

 
5.  Kucie matrycowe polega na wykonywaniu przedmiotu za pomocą 

a)

 

matrycy. 

b)

 

okrojnicy. 

c)

 

przecinaków. 

d)

 

przebijaków. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

28

6.  Okrojnica słuŜy do 

a)

 

obcinania wypływka. 

b)

 

ostrzenia matrycy. 

c)

 

regulacji matrycy. 

d)

 

obliczania naddatku na obróbkę skrawaniem. 

 
7.  Na rysunku przedstawiono młot 

a)

 

deskowy, 

b)

 

pasowy, 

c)

 

przeciwbieŜny, 

d)

 

spręŜynowy. 

 

 

 
8.  Zasada działania młota parowo-powietrznego polega na tym, Ŝe bijak jest podnoszony 

a)

 

pod  wpływem  ciśnienia  pary  lub  powietrza  a  następnie  opada  pod  własnym 
cięŜarem.  

b)

 

pod wpływem ciśnienia pary lub powietrza i dodatkowo para lub spręŜone powietrze 
zwiększają jego energie podczas opadania. 

c)

 

pod  wpływem  pola  elektro

−

magnetycznego  a  następnie  po odcięciu  zasilania 

swobodnie opada. 

d)

 

przez wyciągarkę mechaniczną a następnie po zwolnieniu blokady swobodnie opada. 

 
9.  Fałszywie, róŜnicę pomiędzy prasa kuzienną a młotem opisuje zdanie, Ŝe 

a)

 

młot  działa  gwałtownie  na  materiał  kuty,  natomiast  prasa  wywiera  nacisk 
długotrwały. 

b)

 

młot  wywiera  nacisk  długotrwały,  natomiast  prasa  działa  w  sposób  gwałtowny 
na materiał kuty. 

c)

 

młot  odkształca  głownie  warstwy  zewnętrzne  materiału  kutego,  natomiast 
odkształcenia podczas prasowania sięgają głęboko w strukturę materiału kutego. 

d)

 

prasowanie korzystnie wpływa na własności materiału kutego. 

 
10.  Medium roboczym w prasie hydraulicznej jest 

a)

 

powietrze. 

b)

 

woda. 

c)

 

prąd elektryczny. 

d)

 

azot. 

 
11.  Na rysunku poniŜej przedstawiono spęczanie: 

a)

 

kołnierza czołowego. 

b)

 

kołnierza pośredniego. 

c)

 

długich prętów. 

d)

 

krótkich prętów. 

 

 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

29

12.  W prawidłowy sposób zobrazowano zasadę poszerzania materiału kutego na rysunku 

 
a) 

 

 
b) 

 

 
c) 

 

 
d) 

 

 
13.  Na rysunku przedstawiono wydłuŜanie materiału za pomocą 

a)

 

nakładki. 

b)

 

kowadeł wypukłych. 

c)

 

kowadeł wklęsłych. 

d)

 

nastawki. 

 

 

 
14.  Element, oznaczony cyfrą 1, na rysunku kowadła to 

a)

 

powierzchnia podziału. 

b)

 

powierzchnia przyłoŜenia. 

c)

 

gładź. 

d)

 

powierzchnia natarcia. 

 

15.  Na rysunku przedstawiono 

a)

 

matrycę bezwypływkową. 

b)

 

matrycę wielowykrojową. 

c)

 

okrojnicę. 

d)

 

matrycę wahliwą. 

 

 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

30

16.  Kucie sekcyjne umoŜliwia 

a)

 

zmniejszenie siły nacisku. 

b)

 

zwiększenie siły nacisku. 

c)

 

automatyzację procesu kucia. 

d)

 

zmniejszenie materiałochłonności. 

 
17.  Na rysunku przedstawiono 

a)

 

prasę cierno-śrubową, 

b)

 

prasę korbową, 

c)

 

młot powietrzno-parowy, 

d)

 

prasę hydrauliczną. 

 

 

18.  W prasie cierno-śrubowej ruch przenosi się z wału na przekładnie cierną prasy za pomocą 

a)

 

paska klinowego. 

b)

 

łańcucha. 

c)

 

korbowodu. 

d)

 

przekładni zębatej. 

 
19.  PoniŜej  przedstawiono  fragment  schematu  prasy  hydraulicznej.  Element  oznaczony 

numerem 9, to 
a)

 

akumulator. 

b)

 

multiplikator. 

c)

 

reduktor. 

d)

 

siłownik. 

 

 

 

20.  Młoty spręŜarkowe są stosowane głównie do kucia 

a)

 

matrycowego. 

b)

 

swobodnego. 

c)

 

sekcyjnego. 

d)

 

matrycą wahliwą. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

31

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ……………………………………………………. 
 

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia  

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

 

Razem: 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

32

Test 2 
 

Zadanie typu próba pracy 

Wykonaj metodą kucia swobodnego odkuwkę, zgodnie z otrzymaną dokumentacją. 

Odkuwkę  wykonaj  na  młocie  spręŜarkowym.  Po  wykonaniu  odkuwki,  oznacz  ją  za 
pomocą znakownika w miejscu wskazanym w dokumentacji.  

 
Na wykonanie zadania masz 180 minut 

1.

 

Sprawdź, czy otrzymałeś kompletną dokumentację. 

2.

 

Na  PLANIE  DZIAŁANIA  wpisz  swój  numer  ewidencyjny  PESEL,  datę  urodzenia 
i numer stanowiska. 

3.

 

Zapoznaj  się  z  treścią  zadania,  instrukcją  do  jego  wykonania  i  stanowiskiem  na 
którym  wykonujesz  zadanie.  Masz  na  to  20  minut.  Czas  ten  nie  jest  wliczany  do 
czasu trwania egzaminu. 

4.

 

Po upływie tego czasu przystępujesz do egzaminu. 

5.

 

Przewodniczący  zapisze  w  widocznym  dla  Ciebie  miejscu  godzinę  rozpoczęcia 
i godzinę zakończenia egzaminu. 
Pamiętaj,  Ŝe  podczas  wykonywania  pracy  jesteś  oceniany  przez  nauczyciela,  którzy 

obserwuje  wykonywane  przez  Ciebie  czynności  i  nie  będzie  udzielać  Ci Ŝadnych 
wskazówek.  Interweniuje  tylko  w  przypadku  naruszenia  przez  Ciebie  przepisów 
bezpieczeństwa  i higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej  i moŜe w takim przypadku 
przerwać pracę. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

-

 

dopuszczający – za uzyskanie od 12–15 punktów,  

-

 

dostateczny – za uzyskanie od 16–20 punktów, 

-

 

dobry – za uzyskanie od 21–23 punktów, 

-

 

bardzo dobry – za uzyskanie od 24 – 26 punktów. 

 
Instrukcja do wykonania zadania 

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 

1.

 

Przeanalizuj dokładnie treść zadania. 

2.

 

W formularzu PLAN DZIAŁANIA: 

-

 

zapisz czynności niezbędne do wykonania zadania, 

-

 

sporządź wykaz narzędzi oraz sprzętu potrzebnego do wykonania zadania, 

-

 

oblicz długość pręta potrzebnego do wykonania odkuwki, 

-

 

zapisz zakres temperatur kucia dla materiału, z którego naleŜy wykonać odkuwkę. 

3.

 

Zgłoś ukończenie sporządzania PLANU DZIAŁANIA. 

4.

 

Zorganizuj stanowisko pracy: 

-

 

pobierz  i  załóŜ,  odpowiednie  do  wykonywanego  zadania  egzaminacyjnego,  środki 
ochrony indywidualnej, 

-

 

oceń  stan  techniczny  młota  przez  sprawdzenie  poprawności  zamocowania  kowadeł 
i próbne uruchomienie młota, 

-

 

sprawdź działanie pieca do nagrzewania wsadu. 

-

 

sprawdź wymiary materiału wyjściowego do kucia. 

5.

 

Nagrzej materiał do temperatury kucia, odetnij obliczoną długość pręta. 

6.

 

Dogrzej materiał do temperatury kucia. 

7.

 

Wykonaj  wszystkie  operacje  kucia,  niezbędne  do  wykonania  odkuwki  dogrzewając 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

33

materiał w miarę potrzeby. 

8.

 

Część operacji moŜesz wykonać na kowadle posługując się młotem ręcznym. 

9.

 

Sprawdzaj wymiary poszczególnych części odkuwki. 

10.

 

Dokonaj pomiarów gotowej odkuwki po jej ostudzeniu. 

11.

 

Zapisz wyniki pomiarów  

12.

 

Uporządkuj stanowisko pracy. 

13.

 

Zgłoś, przez podniesienie ręki, gotowość do prezentacji wykonanego zadania. 

14.

 

W czasie prezentacji: 

-

 

uzasadnij kolejność czynności wykonywanych podczas realizacji zadania, 

-

 

oceń poprawność wykonania zadania. 

 
Zakres temperatur kucia wybranych gatunków stali.

 

 

Rodzaj stali

 

Oznaczenie stali

 

NajwyŜsza

 

temperatura 

nagrzewania 

°C

 

Temperatura 

końcowa kucia 

°C

 

Stal niestopowa 

konstrukcyjna

 

S185, S235JR

 

S275J0, E295 

E335,E360 

C25.C30.C35 
C40, C45, C50

 

1300 
1250 
1200 
1250 
1200

 

700

 

750 
750 
750 
750

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

34

 

Zawód: 

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej 

Symbol cyfrowy: 

812[01|

 

Oznaczenie tematu: 

 

Oznaczenie zadania: 

 

 
Wpisuje zdający 

 

 

 

 

  

 Data urodzenia  

 

 

 

 

Nr stanowiska 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 PESEL   

 

  

 

 

 dzień miesiąc rok 

  

  

 

PLAN DZIAŁANIA 

 
 

 

1.  Zapisz wykaz kolejnych operacji niezbędnych do wykonania odkuwki  

. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
 

2.  Zapisz wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania zadania. 

. 
. 
. 
. 

 

3.  Zapisz  wykaz  narzędzi  i  przyrządów  kontrolno  –  pomiarowych  niezbędnych  do 

wykonania zadania

 

. 
. 
. 
. 

4.  Oblicz  na  podstawie  dokumentacji  dostarczonej  przez  nauczyciela  długość  materiału 

wyjściowego, potrzebnego do wykonania odkuwki.

 

. 
. 
. 
. 

5.  Na  podstawie  danych  materiałowych  zawartych  w  dokumentacji  technologicznej  podaj 

zakres temperatur kucia (załącznik tabela ). 
NajwyŜsza temperatura kucia …………………. 
Temperatura końcowa kucia. …………………. 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

35

ARKUSZ OBSERWACJI

 

 

 

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA OCENY

 

Liczba 
punktów 
 

Czynność  1.  Sporządzenie  wykazu  czynności  niezbędnych  do  wykonania 

odkuwki.

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  uwzględnił  w  planie  działania 
przynajmniej następujące czynności: 

−−−−

 

nagrzewanie materiału wsadowego, 

−−−−

 

ucięcie materiału na odkuwkę, 

−−−−

 

kucie materiału na średnicę wyjściową.

 

 

Czynność 2. Sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi i sprzętu 
Kontrolno-pomiarowego.

 

Kryterium wykonania:

 

1pkt jeŜeli zdający uwzględnił w sporządzonym wykazie co najmniej: 

−−−−

 

kowadło kowalskie, 

−−−−

 

młotek ręczny, 

−−−−

 

siekierę kowalską, 

−−−−

 

odsadzkę, 

−−−−

 

kleszcze, 

−−−−

 

macki kowalskie, 

−−−−

 

przymiar kreskowy.

 

 

Czynność 3. Obliczenie długości materiału wyjściowego (wsadu)

 

niezbędnego do wykonania odkuwki.

 

Kryterium wykonania:1 pkt jeŜeli zdający: 

−−−−

 

zmierzył przekrój materiału wyjściowego do kucia, 

−−−−

 

obliczył długość materiału. 

 

 

Czynność 4. Zapisanie w planie działania zakresu temperatur kucia.

 

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  zapisał  w  planie  działania  zakres 
temperatur kucia  

 

Suma punktów w obszarze – 1. Planowanie

 

 

Czynność 5. Pobranie środków ochrony indywidualnej.

 

Kryterium wykonania:

 

1  pkt  jeŜeli  zdający  pobrał  i  przygotował  na  stanowisku  pracy  następujące 

ś

rodki ochrony indywidualnej:

 

−−−−

 

okulary ochronne, 

−−−−

 

indywidualne ochronniki słuchu, 

−−−−

 

rękawice, 

−−−−

 

fartuch skórzany. 

Przed przystąpieniem do wykonania zadania załoŜył wszystkie środki

 

ochrony indywidualnej.

 

 

 

Czynność 6. Pobranie narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

36

Kryterium  wykonania:1  pkt  –  jeŜeli  zdający  pobrał  następujące  narzędzia 
i przyrządy kontrolno-pomiarowe:

 

−−−−

 

młotek ręczny, 

−−−−

 

siekierę kowalską, 

−−−−

 

kleszcze do prętów okrągłych i kwadratowych, 

−−−−

 

macki zewnętrzne, 

−−−−

 

przymiar kreskowy, 

−−−−

 

odsadzkę.

 

 

Czynność  7.  Sprawdzenie  działania  urządzeń  niezbędnych  do  wykonania 

zadania.

 

Kryterium wykonania:

 

1 pkt jeŜeli zdający:

 

−−−−

 

sprawdził zgodność bocznych krawędzi kowadeł przy opuszczonym bijaku 
i ewentualnie skorygował połoŜenie kowadeł za pomocą klinów, 

−−−−

 

uruchomił młot,  

−−−−

 

podniósł bijak,  

−−−−

 

opuścił go w połoŜenie początkowe.

 

 

Czynność  8.  Rozmieszczenie  na  stanowisku  pracy  pobranych  materiałów, 
narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych.

 

 

Kryterium wykonania:

 

1 

pkt 

jeŜeli 

zdający 

rozmieścił 

materiał, 

narzędzia 

i 

przyrządy 

kontrolno-pomiarowe  na  stanowisku  pracy  w  miejscach  nie  utrudniających 
wykonania czynności technologicznych.

 

 

Suma punktów w obszarze – II. Organizowanie

 

 

Czynność 9. Nagrzanie wsadu zgodnie z technologią. 
Kryterium wykonania:

 

1 pkt jeŜeli zdający nagrzał wsad zgodnie z technologią.

 

Czynność 10. Cięcie wsadu siekierą kowalską.

 

Kryterium wykonania:1 pkt – jeŜeli zdający korzystając z pomocy innej osoby:

 

−−−−

 

zaznaczył miejsce cięcia na materiale wyjściowym, 

−−−−

 

odciął siekierą kowalską odcinek materiału zgodnie z technologią

 

Osoba  pełniąca  rolę  pomocnika  kowala  podtrzymywała  kleszczami  materiał  na 
kowadle.

 

 

Czynność 11. Dogrzanie wsadu do temperatury kucia.

 

Kryterium wykonania:1 pkt jeŜeli zdający dogrzał odcięty półfabrykat 

 

 

Czynność 12. Wstępne przekucie materiału wsadowego z jednej strony.

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  przekuł  z  jednej  strony  materiał 
wyjściowy w taki sposób, Ŝe uzyskał przekrój kwadratowy o boku mniejszym niŜ 
bok materiału wyjściowego. Przy  kuciu zdający trzymał  materiał w kleszczach 
do prętów kwadratowych.

 

 

 

Czynność 13. Wstępne przekucie drugiej strony materiału wyjściowego

 

 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeŜeli  zdający  uchwycił  przekutą  część  materiału 
kleszczami kowalskimi do prętów kwadratowych i przekuł materiał wyjściowy na 
całej długości na przekrój kwadratowy o jednakowych wymiarach. 

 

 

Czynność 14. Przekucie części wsadu zgodnie z technologią. 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

37

Kryterium  wykonania:  1  pkt  jeŜeli  zdający  kuł  materiał  na  młocie  tak,  Ŝe 
uzyskał z jednej

 

strony przekrój zgodny z rysunkiem

 

 

 

Czynność 15. Odcięcie końca odkuwki (nadmiaru materiału).

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  odciął  nadmiar  materiału  i  wykonał 
zgodne z dokumentacją zakończenie części odkuwki, zachowując współosiowość 
wszystkich części odkuwki.

 

Czynność naleŜy ocenić po wykonaniu zadania.

 

 

Czynność 16. Zaokrąglenie ostrych krawędzi odkuwki. 

Kryterium wykonania:1 pkt jeŜeli zdający zaokrąglił ostre krawędzie odkuwki 
i zadziory powstałe po cięciu materiału.

 

 

Czynność 17. Znakowanie odkuwki.

 

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  oznakował  odkuwkę  w  miejscu 
oznaczonym  na  rysunku,  posługując  się  numeratorem  i  młotkiem  ręcznym, 
uzyskując widoczny, pełen znak po jednym uderzeniu.

 

Pomocnik trzymał odkuwkę za pomocą kleszczy.

 

 

Czynność 18. Studzenie odkuwki. 
Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  ostudził  odkuwkę  z  temperatury 
kucia  do  temperatury  ok.  600°C  („wiśniowej  barwy  Ŝaru")  na  wolnym 
powietrzu, później dostudził w dowolny sposób

 

 

Czynność19.  Kontrolowanie  temperatury  odkuwki  w  trakcie  wykonywania 
zadania. 

 

Kryterium wykonania:1 pkt jeŜeli zdający dogrzewał wsad w trakcie wykonania 
zadania tak, Ŝe temperatura kutego materiału mieściła się w zakresie 
700 –1250°C

 

 

Czynność 

20. 

Kontrolowanie 

wymiarów 

odkuwki 

w 

trakcie 

wykonywania zadania.

 

Kryterium wykonania:

 

1 pkt jeŜeli zdający sprawdzał wymiary i współosiowość poszczególnych części 
odkuwki w czasie kucia, posługując się przymiarem i mackami.

 

 

Czynność 21. Pomiary gotowej odkuwki.

 

Kryterium wykonania;

 

1  pkt  jeŜeli  zdający  zmierzył  odkuwkę  po  ostudzeniu  i  zapisał  wymiary 

wykonanej odkuwki na przygotowanym rysunku w planie działania.

 

 

Czynność 22. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku pracy.

 

Kryterium wykonania:

 

1 pkt jeŜeli zdający kładł narzędzia na stanowisku pracy tak, aby nie

 

stanowiło 

to  utrudnienia  w  pracy  i  nie  stanowiło  zagroŜeń.  Odcięte  odpady  usuwał  do 
przeznaczonych do tego celu pojemników.

 

 

Czynność 23. Uporządkowanie stanowiska pracy.

 

Kryterium  wykonania:1  pkt  jeŜeli  zdający  uporządkował  stanowisko  pracy  po 
wykonaniu zadania, opuścił bijak  młota na kowadło i zabezpieczył  młot przed 
przypadkowym uruchomieniem.

 

 

Czynność  24.  Oczyszczenie  narzędzi  i  odłoŜenie  ich  na  miejsce 
przechowywania. 

Kryterium wykonania:

 

1  pkt  jeŜeli  zdający  oczyścił  narzędzia,  odniósł  je  na  miejsce 
przechowywania. 

 

 

 

Suma punktów w obszarze – III. Wykonywanie

 

 

 

Czynność 25. Uzasadnienie kolejności czynności przy wykonywaniu odkuwki. 
 

 
 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

38

 

Kryterium wykonania:  
1 pkt jeŜeli zdający wymienił operacje technologiczne niezbędne  
do wykonania odkuwki i uzasadnił przyjęty dobór czynności.

 

 

Czynność 26. Ocena jakości wykonania odkuwki.

 

 

Kryterium wykonania:  
1 pkt jeŜeli zdający:  

−−−−

 

porównał wymiary wykonanej odkuwki z dokumentacją,  

−−−−

 

ocenił kształt, wymiary i jakość powierzchni odkuwki.

 

 
 
 
 

Suma punktów w obszarze – IV. Prezentowanie

 

 

Razem:

 

 

 

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

39

7.  LITERATURA 

 

1.

 

Brodziński  A.:  Maszyny  i  urządzenia  do  obróbki  plastycznej.  Laboratorium 
Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin 1993 

2.

 

Gabryszewski  Z.,  Gronostajski  J.:  Mechanika  procesów  obróbki  plastycznej. 
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991 

3.

 

Gadziński S.: Obróbka plastyczna metali. Wyd. PŁ, Bielsko

−

 Biała 1996 

4.

 

Dobrucki W.: Zarys obróbki plastycznej metali, Wydawnictwo Śląsk, 1974  

5.

 

Kajzer  S.,  Kozik  R.,  Wusatowski  R.:  Wybrane  zagadnienia  z  procesów  obróbki 
plastycznej metali. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997 

6.

 

Karpiński  T.:  InŜynieria  produkcji.  Wydawnictwa  Naukowo

−

Techniczne,  Warszawa 

2004 

7.

 

Kubiński W.: Praktyka technologiczna. Wydawnictwo AGH, Kraków 1991 

8.

 

Okoniewski  S.:  Technologia  Metali.  Wydawnictwo  Szkolne  i  Pedagogiczne, 
Warszawa 1980 

9.

 

Weroński W.: Obróbka plastyczna. Technologia. Wydawnictwo Politechniki  Lubelskiej, 
Lublin 1993 

 
Literatura metodyczna 
1.

 

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004