Alfabet gruziński

1

Alfabet gruziński

Przykład gruzińskiej majuskuły

Alfabet gruziński – rodzaj pisma głoskowego, służący do

zapisywania języka gruzińskiego oraz kilku innych języków z rodziny

kartwelskiej.

Alfabet gruziński powstał najprawdopodobniej w IV w. n.e. Za

podstawę do jego tworzenia służył albo alfabet syryjski, albo alfabet

grecki, jednak szczegółowe pochodzenie znaków nie jest znane.

Zgodnie z tradycją, za twórcę alfabetu gruzińskiego uważany jest

legendarny pierwszy gruziński władca – Parnawaz. Istnieje również

przekaz, według którego alfabet gruziński opracował Mesrop Masztoc,

którego autorstwa jest również alfabet ormiański.

Alfabet gruziński posiada trzy kroje pisma, dość różniące się od siebie. Są to asomtawruli (gruz. 'majuskuła'),

zwany też mrgwlowani (gruz. 'zaokrąglony'), chucuri (gruz. 'kościelny') określany niekiedy jako nuschuri (gruz.

'minuskuła') oraz mchedruli (gruz. 'rycerski').

Najstarsze zabytki zapisane alfabetem gruzińskim pochodzą z V w. n.e. i zapisane są w asomtawruli. Obecnie jest

używana forma mchedruli , stworzona w XI w., która ostatecznie wyparła pozostałe kroje w XVIII w.

Współczesny alfabet gruziński składa się z 33 znaków. Nie są rozróżniane wielkie i małe litery.

„

ქართული დამწერლობა — ანბანური ტიპის თავისთავადი, თვითმყოფადი სისტემა, რომელსაც ქართველური

ენები (ძირითადად ქართული) იყენებს, დროგამოშვებით კი სხვა კავკასიური ენებიც (მათ შორის ოსური და

აბხაზური ენები 1940-იან წლებში). თანამედროვე ანბანს 33 ასო აქვს. ქვემოთ მოყვანილ ცხრილში ცისფრად

აღნიშნულია ასოები, რომლებიც ამჟამად არ გამოიყენება.

”

'— Przykład języka i alfabetu gruzińskiego - fragment artykułu o alfabecie w gruzińskiej wikipedii

[1]

.

Litera Unicode Nazwa

ISO

9984

BGNWikipedia:Weryfikowalność

Wymowa

ა

U+10D0 an

A a

А а

[a]

ბ

U+10D1 ban

B b

B b

[b]

გ

U+10D2 gan

G g

G g

[ɡ]

დ

U+10D3 don

D d

D d

[d]

ე

U+10D4 en

E e

E e

[ɛ] (polskie e)

ვ

U+10D5 vin

V v

V v

[v] (polskie w)

ზ

U+10D6 zen

Z z

Z z

[z]

თ

U+10D7 tan

T’ t’

T t

[tʰ] (przydechowe³ t)

ი

U+10D8 in

I i

I i

[ɪ] (osłabione polskie i lub y)

კ

U+10D9 k’an

K k

K’ k’

[kʼ] (glottalizowane² k)

ლ

U+10DA las

L l

L l

[l]

Alfabet gruziński

2

მ

U+10DB man

M m

M m

[m]

ნ

U+10DC nar

N n

N n

[n]

ო

U+10DD on

O o

O o

[ɔ] (polskie o)

პ

U+10DE par

P p

P’ p’

[pʼ] (glottalizowane² p)

ჟ

U+10DF žan

Ž ž

Zh zh

[ʒ] (polskie ż)

რ

U+10E0

rae

R r

R r

[r]

ს

U+10E1

san

S s

S s

[s]

ტ

U+10E2

t’ar

T t

T’ t’

[tʼ] (glottalizowane² t)

უ

U+10E3

un

U u

U u

[ʊ] (osłabione u)

ფ

U+10E4

par

P’ p’

P p

[pʰ] (przydechowe³ p)

ქ

U+10E5

kan

K’ k’

K k

K’ k’ [kʰ] (przydechowe³ k)

ღ

U+10E6

ɣan

Ḡ ḡ

Gh gh

[ɣ] (dźwięczny odpowiednik ch – nie mylić z "gardłowym"

dźwięcznym h czeskim i kresowym)

ყ

U+10E7

q’ar

Q q

Q’ q’

[qʼ] (języczkowe k glottalizowane²)

შ

U+10E8

šin

Š š

Sh sh

[ʃ] (polskie sz)

ჩ

U+10E9

čin

Č’ č’

Ch ch

[ʧʰ] (przydechowe³ cz)

ც

U+10EA can

C’ c’

Ts ts

[ʦʰ] (przydechowe³ c)

ძ

U+10EB ʒil

J j

Dz dz

[ʣ] (polskie dz)

წ

U+10EC c’il

C c

Ts’ ts’

[ʦʼ] (glottalizowane² c)

ჭ

U+10ED č’ar

Č č

Ch’ ch’

[ʧʼ] (glottalizowane² cz)

ხ

U+10EE xan

X x

Kh kh

[x] (polskie ch)

ჯ

U+10EF

ǯan

J̌ ǰ

J j

[ʤ] (polskie dż)

ჰ

U+10F0

hae

H h

H h

[h] (angielskie i niemieckie h)

¹ Tam, gdzie nie zostały podane informacje dotyczące wymowy, pokrywa się ona z polskim odpowiednikiem.

² Glottalizacja oznacza dodatkowe zwarcie krtani w momencie wymawiania danej spółgłoski.

³ Przydech oznacza krótkie h po spółgłosce.

Spotyka się też użycie połączeń dz, dž dla ძ, ჯ i kreskę przy przydechowych, a nie

glottalizowanych.Wikipedia:Weryfikowalność

Alfabet gruziński

3

Przypisy

[1] http:/

/

ka.

wikipedia.

org/

wiki/

%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90

Źródła i autorzy artykułu

4

Źródła i autorzy artykułu

Alfabet gruziński  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=22795404  Autorzy: Adamt, Andrzej.W, Arvedui89, BartekChom, Birczanin, Cathy Richards, Dartys, Nomenon, NoychoH,
PG, PawełMM, Pioter csb, Qurqa, Roland von Bagratuni, Szoltys, Wanted, 7 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Garejawriting.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Garejawriting.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution 2.0  Autorzy: Paata Vardanashvili from , Georgia

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/