1

3. ROZNORODNOSC KULTUR

OPRACOWANIE NA PODSTAWIE: R. Benedict, Wzory kultury

ANTROPOLOGIA – CWICZENIA

ZJAZD II

11.10.2009

METAFORA KUBKA GLINIANEGO

Ruth Benedict przywołuje metaforę kubka glinianego zasłyszaną od Ramona, wodza Indian Kopa-
czy: Na początku Bóg dał każdemu ludowi po glinianym kubku, aby pił z niego wodę życia. Wszyscy zanu-
rzali kubki w wodzie, ale kubki były różne. Nasz kubek rozbił się. Naszego kubka już nie ma. Kubek symbo-
lizuje kształt i sens życia, na który składały się wzory życiowe i wierzenia ludu wodza. Jego rozbi-
cie oznaczało dla niego utratę tej osnowy życia, która stanowiła wyłączną własność jego ludu.

PORÓWNANIE KULTURY DO JĘZYKA

Życie kultury, podobnie jak język, wiąże się z selekcją – trzeba dokonać wyboru i trwać przy nim,
by nie stał się całkowicie niezrozumiałym. Z drugiej strony niezrozumienie języków obcych wyni-
ka z przyjmowania jako punktu odniesienia własnego systemu fonetycznego. Dopóki nie opanu-
jemy dźwięków używanych w obcym języku, nie uda nam się go zidentyfikować.

KULTURA JAKO ŁUK

Kulturę możemy porównać do wielkiego łuku, na którym znajdują się wszystkie przejawy ludz-
kiej działalności. Tożsamość kultury zależy od wyboru pewnego fragmentu tego łuku – każdy lud
tworzy swoją tożsamość w odniesieniu do innego tematu społecznego.

TEMATY SPOŁECZNE WYKORZYSTYWANE W KULTURACH

Okres dojrzewania społecznego – w różnych kulturach wiąże się z różnym wiekiem, odmiennym
postrzeganiem (jako zdolność do brania udziału w wojnie czy prawo uczestnictwa w kulcie wy-
łącznie męskim) i rytuałami (np. domy tuczenia dla dziewcząt w Afryce).

Wojna – może mieć różnorakie cele, organizacje i sankcje (np. Eskimosi w ogóle nie znają pojęcia
wojny).

Małżeństwo i stosunki pokrewieństwa – różne są nakazy i zakazy związane z doborem partnera
oraz odmienne rozróżnienia w stosunkach pokrewieństwa (np. Kumajowie porywają swoje wy-
branki, jeśli plemię ich złapie zostają oboje zabici).

MOTYWACJE

Każda kultura i epoka wykorzystuje tylko kilka spośród wielu możliwości działania. Przyczyną
tego jest sama trudność dokonania zmiany, a nie to że nasz kraj natrafił na jedyną możliwą moty-
wację. Różnorodność kultur wynika również ze skomplikowanego splotu cech kulturowych o
różnych dziedzin doświadczenia.