155 Ustawa o post powaniu w sprawach nieletnich

brzmienie od 2008-08-23

Ustawa o post

powaniu w sprawach nieletnich

z dnia 26 pa

dziernika 1982 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 228)

tekst jednolity z dnia 25 stycznia 2002 r. (Dz.U. Nr 11, poz. 109)

(sprost.:Dz.U. 2002, Nr 58, poz. 542)

W d

ąż

eniu do przeciwdziałania demoralizacji i przest

pczo

ci nieletnich i stwarzania warunków powrotu

do normalnego

ycia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem b

z zasadami współ

ycia

społecznego, oraz w d

ąż

eniu do umacniania funkcji opieku

czo-wychowawczej i poczucia

odpowiedzialno

ci rodzin za wychowanie nieletnich na

wiadomych swych obowi

zków członków

społecze

stwa stanowi si

, co nast

puje:

Dział I. Przepisy ogólne

Art. 1. [Zakres stosowania] § 1. Przepisy ustawy stosuje si

w zakresie:

1) zapobiegania i zwalczania demoralizacji - w stosunku do osób, które nie uko

czyły lat 18,

2) post

powania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopu

ciły si

takiego

czynu po uko

czeniu lat 13, ale nie uko

czyły lat 17,

3) wykonywania

rodków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, wzgl

dem

których

rodki te zostały orzeczone, nie dłu

ej jednak ni

do uko

czenia przez te osoby lat 21.

§ 2. Ilekro

w ustawie jest mowa o:

1) "nieletnich" - rozumie si

przez to osoby, o których mowa w § 1,

2) "czynie karalnym" - rozumie si

przez to czyn zabroniony przez ustaw

jako: a)

przest

pstwo lub przest

pstwo skarbowe albo

b) wykroczenie okre

lone w art. 51, 62

[1]

, 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124, 133 lub 143

Kodeksu wykrocze

Art. 2. [Podstawa post

powania] Przewidziane w ustawie działania podejmuje si

w wypadkach, gdy

nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopu

ci si

czynu karalnego.

Art. 3. [Dobro nieletniego] § 1. W sprawie nieletniego nale

y kierowa

przede wszystkim jego

dobrem, d

ążą

c do osi

gni

cia korzystnych zmian w osobowo

ci i zachowaniu si

nieletniego oraz

zmierzaj

c w miar

potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowi

zków

wobec nieletniego, uwzgl

dniaj

c przy tym interes społeczny.

§ 2. W post

powaniu z nieletnim bierze si

pod uwag

osobowo

ść

nieletniego, a w szczególno

ci wiek,

stan zdrowia, stopie

rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a tak

e zachowanie si

oraz

przyczyny i stopie

demoralizacji, charakter

rodowiska oraz warunki wychowania nieletniego.

Art. 3a. [Post

powanie mediacyjne] § 1. W ka

dym stadium post

powania s

d rodzinny mo

e, z

inicjatywy lub za zgod

pokrzywdzonego i nieletniego, skierowa

spraw

do instytucji lub osoby godnej

zaufania w celu przeprowadzenia post

powania mediacyjnego.

§ 2. Instytucja lub osoba godna zaufania sporz

dza, po przeprowadzeniu post

powania mediacyjnego,

sprawozdanie z jego przebiegu i wyników, które s

d rodzinny bierze pod uwag

, orzekaj

c w sprawie

nieletniego.
§ 3. Minister Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady i tryb

przeprowadzania mediacji, reguluj

c zwłaszcza warunki, jakim powinny odpowiada

instytucje i osoby

uprawnione do jej przeprowadzania, sposób rejestracji tych instytucji i osób oraz szkolenia mediatorów,
zakres i warunki udost

pniania im akt sprawy, form

i zakres sprawozdania z przebiegu i wyników

post

powania mediacyjnego, maj

c na wzgl

dzie wychowawcz

rol

post

powania mediacyjnego, interes

pokrzywdzonego, dobrowolno

ść

i poufno

ść

mediacji oraz fachowo

ść

i bezstronno

ść

mediatora

[2]

Art. 4. [Demoralizacja nieletniego] § 1. Ka

dy, kto stwierdzi istnienie okoliczno

wiadcz

cych o

demoralizacji nieletniego, w szczególno

ci naruszanie zasad współ

ycia społecznego, popełnienie czynu

zabronionego, systematyczne uchylanie si

od obowi

zku szkolnego lub kształcenia zawodowego,

ywanie alkoholu lub innych

rodków w celu wprowadzenia si

w stan odurzenia, uprawianie nierz

du,

włócz

gostwo, udział

w grupach

przest

pczych, ma społeczny obowi

zek

odpowiedniego

przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego,
szkoły, s

du rodzinnego, Policji

[3]

lub innego wła

ciwego organu.

§ 2. Ka

dy, dowiedziawszy si

o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny

obowi

zek zawiadomi

o tym s

d rodzinny lub Policj

[3]

§ 3. Instytucje pa

stwowe i organizacje społeczne, które w zwi

zku ze sw

działalno

dowiedziały si

o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego

ciganego z urz

du, s

obowi

zane niezwłocznie

zawiadomi

o tym s

d rodzinny lub Policj

[3]

oraz przedsi

wzi

ąć

czynno

ci niecierpi

ce zwłoki, aby nie

dopu

do zatarcia

ladów i dowodów popełnienia czynu.

Art. 4a. [Udzielanie informacji] Podmioty współdziałaj

ce z s

dem rodzinnym, a w szczególno

ci:

instytucje pa

stwowe, społeczne lub jednostki samorz

dowe oraz osoby godne zaufania, w zakresie

swego działania, udzielaj

żą

danie s

du rodzinnego informacji niezb

dnych w toku post

powania.

Dział II.

rodki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przest

pczo

ci nieletnich

Art. 5. [Kategorie

rodków] Wobec nieletniego mog

stosowane

rodki wychowawcze oraz

rodek

poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara mo

e by

orzeczona tylko w

wypadkach prawem przewidzianych, je

eli inne

rodki nie s

w stanie zapewni

resocjalizacji nieletniego.

Art. 6. [Katalog

rodków]

[4]

Wobec nieletnich s

d rodzinny mo

1) udzieli

upomnienia,

2) zobowi

do okre

lonego post

powania, a zwłaszcza do naprawienia wyrz

dzonej szkody, do

wykonania okre

lonych prac lub

wiadcze

na rzecz pokrzywdzonego lub społeczno

ci lokalnej,

do przeproszenia pokrzywdzonego, do podj

cia nauki lub pracy, do uczestniczenia w

odpowiednich zaj

ciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do

powstrzymania si

od przebywania w okre

lonych

rodowiskach lub miejscach albo do

zaniechania u

ywania alkoholu lub innego

rodka w celu wprowadzania si

w stan odurzenia,

3) ustanowi

nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna,

4) ustanowi

nadzór organizacji młodzie

owej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo

osoby godnej zaufania - udzielaj

cych por

czenia za nieletniego,

5) zastosowa

nadzór kuratora,

6) skierowa

do o

rodka kuratorskiego, a tak

e do organizacji społecznej lub instytucji zajmuj

cych

prac

z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po

uprzednim porozumieniu si

z t

organizacj

lub instytucj

7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów,

8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w zwi

zku z popełnieniem czynu karalnego,

9) orzec umieszczenie w rodzinie zast

pczej, w młodzie

owym o

rodku wychowawczym albo w

młodzie

owym o

rodku socjoterapii,

10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym,

11) zastosowa

inne

rodki zastrze

one w niniejszej ustawie do wła

ciwo

ci s

du rodzinnego, jak

równie

zastosowa

rodki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opieku

czym.

Art. 7. [Inne

rodki] § 1. S

d rodzinny mo

1) zobowi

rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub

zdrowotnych nieletniego, a tak

e do

cisłej współpracy ze szkoł

, do której nieletni ucz

szcza,

poradni

psychologiczno-pedagogiczn

lub inn

poradni

specjalistyczn

, zakładem pracy, w

którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym,

2) zobowi

rodziców lub opiekuna do naprawienia w cało

ci lub w cz

ęś

ci szkody wyrz

dzonej

przez nieletniego.

3) (skre

lono).

§ 2. S

d mo

e zwróci

do wła

ciwych instytucji pa

stwowych lub społecznych oraz jednostek

samorz

dowych o udzielenie niezb

dnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub

zdrowotnych nieletniego.

Art. 8. [Kara pieni

ęż

na] § 1. W wypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylaj

wykonania obowi

zków nało

onych na nich przez s

d rodzinny, s

d ten mo

e wymierzy

im kar

pieni

ęż

w wysoko

ci od 50 do 1 500 złotych.

§ 2. S

d uchyla kar

pieni

ęż

w cało

ci lub w cz

ęś

ci, je

eli osoba ukarana w ci

gu 14 dni usprawiedliwi

swoje zachowanie lub przyst

pi do wykonywania nało

onych obowi

zków.

Art. 9. [Wymierzanie] § 1. W sprawie wymierzenia kary pieni

ęż

nej, o której mowa w art. 8 § 1, orzeka

d rodzinny z urz

du, a w sprawie uchylenia tej kary - tak

e na wniosek osoby ukaranej, stosuj

odpowiednio przepisy Kodeksu post

powania cywilnego.

§ 2. Postanowienie s

du w przedmiocie wymierzenia kary pieni

ęż

nej powinno by

wydane po

wysłuchaniu osoby, której ma ono dotyczy

, chyba

e osoba ta bez usprawiedliwienia nie stawiła si

wezwanie.

Art. 10. [Umieszczenie w zakładzie poprawczym] S

d rodzinny mo

e orzec umieszczenie w

zakładzie poprawczym nieletniego, który dopu

cił si

czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2

lit. a), je

eli przemawiaj

za tym wysoki stopie

demoralizacji nieletniego oraz okoliczno

ci i charakter

czynu, zwłaszcza gdy inne

rodki wychowawcze okazały si

nieskuteczne lub nie rokuj

resocjalizacji

nieletniego.

Art. 11. [Warunkowe zawieszenie] § 1. Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym mo

warunkowo zawiesi

, je

eli wła

ciwo

ci i warunki osobiste oraz

rodowiskowe sprawcy, jak równie

okoliczno

ci i charakter jego czynu uzasadniaj

przypuszczenie,

e pomimo niewykonania

rodka

poprawczego cele wychowawcze zostan

osi

gni

te.

§ 2. Warunkowe zawieszenie nast

puje na okres próby, który wynosi od roku do lat 3; w okresie próby

d stosuje do nieletniego

rodki wychowawcze.

§ 3. Je

eli w okresie próby zachowanie nieletniego wskazuje na dalsz

demoralizacj

albo je

eli nieletni

uchyla si

od wykonywania nało

onych na niego obowi

zków lub od nadzoru, s

d rodzinny mo

e odwoła

warunkowe zawieszenie i zarz

dzi

umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. W razie

popełnienia przez nieletniego czynu karalnego okre

lonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1

lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280 Kodeksu
karnego i braku podstaw do rozpoznawania sprawy przez s

d wła

ciwy według przepisów Kodeksu

post

powania karnego, s

d rodzinny odwołuje warunkowe zawieszenie i zarz

dza umieszczenie

nieletniego w zakładzie poprawczym.
§ 4. Je

eli w okresie próby i w ci

gu dalszych 3 miesi

cy odwołanie warunkowego zawieszenia nie

nast

piło, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa uwa

a si

za niebyłe.

Art. 12. [Umieszczenie w zakładzie leczniczym]

[5]

W razie stwierdzenia u nieletniego upo

ledzenia

umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynno

ci psychicznych b

nałogowego

ywania alkoholu albo innych

rodków w celu wprowadzenia si

w stan odurzenia, s

d rodzinny mo

orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym.
Je

eli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, s

d mo

e orzec

umieszczenie go w młodzie

owym o

rodku wychowawczym lub w młodzie

owym o

rodku socjoterapii, a

w przypadku gdy nieletni jest upo

ledzony umysłowo w stopniu gł

bokim i wymaga jedynie opieki - w

domu pomocy społecznej.

Art. 13. [Wymierzenie kary] Je

eli wobec nieletniego, który dopu

cił si

czynu karalnego, o którym

mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a), ale w chwili orzekania uko

czył lat 18, zachodz

podstawy do orzeczenia

umieszczenia w zakładzie poprawczym - s

d rodzinny mo

e wymierzy

kar

, gdy uzna,

e stosowanie

rodków poprawczych nie byłoby ju

celowe. Wydaj

c wyrok skazuj

cy s

d stosuje nadzwyczajne

złagodzenie kary.

Art. 14. [Odesłanie] W sprawach nieletnich, którzy dopu

cili si

czynu karalnego, s

d rodzinny stosuje

odpowiednio przepisy cz

ęś

ci ogólnej Kodeksu karnego, Kodeksu karnego skarbowego lub Kodeksu

wykrocze

, je

eli nie s

sprzeczne z niniejsz

ustaw

Dział III. Post

powanie przed s

dem

Rozdział 1. Przepisy ogólne o post

powaniu

Art. 15. [S

d rodzinny] Sprawy nieletnich nale

żą

do wła

ciwo

ci s

du rodzinnego, chyba

e przepis

szczególny stanowi inaczej.

Art. 16. [Sprawa z dorosłym] § 1. Je

eli w sprawie o czyn karalny, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit.

a), wszcz

to post

powanie przeciwko nieletniemu wespół z dorosłym, prokurator wył

cza spraw

nieletniego i przekazuje j

dziemu rodzinnemu.

§ 2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach, je

eli czyn karalny nieletniego pozostaje w

cisłym

zwi

zku z czynem osoby dorosłej, a dobro nieletniego nie stoi na przeszkodzie ł

cznemu prowadzeniu

sprawy, prokurator wszczyna lub prowadzi

ledztwo. Po uko

czeniu

ledztwa prokurator b

je umarza,

przekazuje spraw

nieletniego s

dowi rodzinnemu. Je

eli ł

czne rozpoznanie sprawy jest konieczne

- przekazuje spraw

z aktem oskar

enia s

dowi wła

ciwemu według przepisów Kodeksu post

powania

karnego, który orzeka w sprawie nieletniego z zachowaniem przepisów niniejszej ustawy.
§ 3. S

d rodzinny, w którego okr

gu prowadzone jest

ledztwo, mo

e stosowa

na wniosek prokuratora

rodki, o których mowa w art. 26 i 27, zawiadamiaj

c o dokonanych czynno

ciach s

d rodzinny

wła

ciwo

ci ogólnej.

Art. 17. [Wła

ciwo

ść

miejscowa] § 1. Wła

ciwo

ść

miejscow

du rodzinnego ustala si

według

miejsca zamieszkania nieletniego, a w razie trudno

ci w ustaleniu miejsca zamieszkania - według miejsca

pobytu nieletniego.
§ 2. Z wa

nych wzgl

dów, zwłaszcza je

eli przyczyniłoby si

to do uproszczenia lub przyspieszenia

post

powania, s

d wła

ciwy według miejsca zamieszkania nieletniego mo

e przekaza

spraw

dowi

rodzinnemu, w którego okr

gu nieletni przebywa.

§ 3. W wypadku niecierpi

cym zwłoki s

d rodzinny mo

e wyda

postanowienie w sprawie nieletniego,

który nie podlega jego wła

ciwo

ci miejscowej, po czym przekazuje spraw

dowi miejscowo

wła

ciwemu, zawiadamiaj

c go o dokonanych czynno

ciach; przekazanie sprawy jest wi

ążą

ce.

Art. 18. [Wła

ciwo

ść

ogólna] § 1. S

d wła

ciwy według przepisów Kodeksu post

powania karnego

rozpoznaje spraw

, je

eli:

1) zachodz

podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary na podstawie art. 10 § 2 Kodeksu

karnego,

2) przeciwko nieletniemu, który dopu

cił si

czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit.

a), wszcz

to post

powanie po uko

czeniu przez nieletniego lat 18.

§ 2. Post

powanie w sprawach, o których mowa w § 1, toczy si

według przepisów Kodeksu

post

powania karnego, jednak

e w sprawach, o których mowa:

1) w pkt 1, gdy post

powanie wszcz

to przed uko

czeniem przez nieletniego lat 18: a)

post

powanie przygotowawcze prowadzi s

dzia rodzinny, z tym

e przepisy art. 16 i art.

42 § 3 stosuje si

odpowiednio,

b) nieletni musi mie

obro

c) rodzice lub opiekun nieletniego maj

prawa strony,

d) przepisy art. 23-25, art. 27, art. 32, art. 39, art. 40, art. 52 i art. 53 § 1 stosuje si

odpowiednio,

e) tymczasowe aresztowanie mo

e by

zastosowane tylko wtedy, gdy umieszczenie w

schronisku dla nieletnich byłoby niewystarczaj

ce,

f) je

eli s

d uzna,

e wobec nieletniego nale

y zastosowa

rodki wychowawcze lub

poprawcze przewidziane w niniejszej ustawie, orzeka o zastosowaniu tych

rodków,

g) przepisy art. 60, 62 i 63 stosuje si

odpowiednio,

2) w pkt 2, je

eli czyn zabroniony jest przez ustaw

jako przest

pstwo skarbowe, post

powanie

toczy si

na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego.

§ 3. Je

eli wobec nieletniego orzeczono kar

pozbawienia wolno

ci, okres pobytu w schronisku dla

nieletnich zalicza si

na poczet tej kary na zasadach stosowanych przy zaliczaniu skazanym okresu

tymczasowego aresztowania na poczet kary.

Art. 19. [Wysłuchanie nieletniego] Przy wysłuchaniu nieletniego nale

y d

ąż

do zapewnienia mu

pełnej swobody wypowiadania si

. Wysłuchanie nieletniego powinno odbywa

w warunkach

zbli

onych do naturalnych, w miar

potrzeby w miejscu zamieszkania nieletniego, przy czym unika

nale

y wielokrotnego wysłuchiwania nieletniego co do tych samych okoliczno

ci lub okoliczno

ustalonych ju

innymi dowodami i niebudz

cych w

tpliwo

ci.

Art. 20. [Odesłanie] W sprawach nieletnich stosuje si

odpowiednio przepisy Kodeksu post

powania

cywilnego - trybu nieprocesowego, a w zakresie zbierania, utrwalania i przeprowadzania dowodów przez
Policj

[3]

, powoływania i działania obro

cy oraz w post

powaniu poprawczym - przepisy Kodeksu

post

powania karnego, ze zmianami przewidzianymi w ustawie.

Art. 21. [Wszcz

cie post

powania] § 1. S

dzia rodzinny wszczyna post

powanie, je

eli zachodzi

podejrzenie istnienia okoliczno

ci, o których mowa w art. 2.

§ 2. S

dzia rodzinny nie wszczyna post

powania, a wszcz

te umarza, je

eli okoliczno

ci sprawy nie daj

podstawy do jego wszcz

cia lub prowadzenia albo gdy orzeczenie

rodków wychowawczych lub

poprawczych jest niecelowe, w szczególno

ci ze wzgl

du na orzeczone ju

rodki w innej sprawie.

§ 3. Na postanowienie wydane na podstawie § 1 lub 2 przysługuje za

alenie. W wypadku przewidzianym

w § 2 za

alenie przysługuje tak

e pokrzywdzonemu czynem karalnym. Do pokrzywdzonego stosuje si

odpowiednio przepisy Kodeksu post

powania karnego.

Art. 22. [

ciganie na wniosek] § 1. W sprawie o czyn

cigany na wniosek s

dzia rodzinny wszczyna

post

powanie w razie zło

enia wniosku; post

powanie toczy si

wówczas z urz

du.

§ 2. W sprawie o czyn

cigany z oskar

enia prywatnego post

powanie wszczyna si

, je

eli tego wymaga

interes społeczny albo wzgl

d na wychowanie nieletniego lub ochron

pokrzywdzonego; post

powanie

toczy si

wówczas z urz

du.

§ 3. Art. 21 § 3 stosuje si

odpowiednio.

Art. 23. [Zawiadomienie] § 1. Rodziców lub opiekuna zawiadamia si

o wszcz

ciu post

powania w

sprawie nieletniego, a o uko

czeniu post

powania - je

eli orzeczenie ko

ce post

powanie nie było im

dor

czone.

§ 2. O wszcz

ciu i uko

czeniu post

powania w sprawie nieletniego mo

na zawiadomi

szkoł

, do której

nieletni ucz

szcza, odpowiedni

instytucj

stwow

, społeczn

lub jednostk

samorz

dow

, w

szczególno

ci powiatowe centrum pomocy rodzinie wła

ciwe ze wzgl

du na miejsce zamieszkania

nieletniego.

Art. 24. [Wywiad, badania] § 1. W celu ustalenia danych dotycz

cych nieletniego i jego

rodowiska, a

w szczególno

ci dotycz

cych zachowania si

i warunków wychowawczych nieletniego, sytuacji bytowej

rodziny, przebiegu nauki nieletniego i sposobu sp

dzania czasu wolnego, jego kontaktów

rodowiskowych, stosunku do niego rodziców lub opiekunów, podejmowanych oddziaływa

wychowawczych, stanu zdrowia i znanych w

rodowisku uzale

nie

nieletniego, s

dzia rodzinny zleca

przeprowadzenie wywiadu

rodowiskowego kuratorowi s

dowemu.

§ 2. W wyj

tkowych przypadkach przeprowadzenie wywiadu

rodowiskowego mo

e by

zlecone:

1) przedstawicielom organizacji społecznych, do których zada

statutowych nale

y oddziaływanie

wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu ich resocjalizacji, oraz osobom godnym
zaufania - je

eli powierzono im nadzór nad nieletnim,

2) jednostkom Policji, wła

ciwym ze wzgl

du na miejsce zamieszkania lub pobytu nieletniego -

eli zachodzi potrzeba uzyskania informacji niewymagaj

cych zastosowania wiedzy

psychologicznej i pedagogicznej,

3) pracownikom pedagogicznym rodzinnych o

rodków diagnostyczno-konsultacyjnych - je

eli

zachodzi potrzeba wydania opinii o nieletnim,

4) pracownikom pedagogicznym schronisk dla nieletnich lub zakładów poprawczych - je

eli

zachodzi potrzeba wydania opinii o nieletnim lub w celu sprawdzenia zachowania nieletniego oraz
warunków wychowawczych i bytowych, w jakich nieletni przebywa poza zakładem poprawczym.

§ 3. Dane o osobach, które dostarczyły informacji w ramach udzielonego wywiadu

rodowiskowego,

ujawnia si

jedynie na

żą

danie s

du rodzinnego.

§ 4. Osoby, które dostarczyły w ramach wywiadu

rodowiskowego informacji maj

cych istotne znaczenie

dla rozstrzygni

cia sprawy, mog

w razie potrzeby przesłuchane w charakterze

wiadków.

§ 5. Na

żą

danie kuratora s

dowego Policja jest zobowi

zana udzieli

mu pomocy przy wykonywaniu

zada

zwi

zanych z przeprowadzaniem wywiadu

rodowiskowego.

§ 6. Minister Sprawiedliwo

ci w porozumieniu z ministrem wła

ciwym do spraw wewn

trznych okre

li, w

drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania wywiadów

rodowiskowych o

nieletnich dla potrzeb post

powania, reguluj

c zwłaszcza czas, termin i miejsce ich przeprowadzania,

form

i szczegółowy zakres sprawozdania z wywiadu, uwzgl

dniaj

c konieczno

ść

poszanowania sfery

prywatno

ci nieletniego i jego rodziny

[6]

Art. 25. [Obserwacja] § 1. W razie potrzeby uzyskania kompleksowej diagnozy osobowo

nieletniego, wymagaj

cej wiedzy pedagogicznej, psychologicznej lub medycznej, oraz okre

lenia

wła

ciwych kierunków oddziaływania na nieletniego, s

d rodzinny zwraca si

o wydanie opinii do

rodzinnego o

rodka diagnostyczno-konsultacyjnego. S

d mo

e zwróci

o wydanie opinii tak

e do innej

specjalistycznej placówki.

§ 2.

[7]

Przed wydaniem orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w młodzie

owym o

rodku

wychowawczym, młodzie

owym o

rodku socjoterapii, publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, domu

pomocy społecznej albo zakładzie poprawczym s

d zwraca si

o wydanie opinii, o której mowa w § 1.

§ 3. Przy przeprowadzeniu dowodu z opinii, o której mowa w § 1, s

d stosuje odpowiednio przepisy art.

279, art. 284, art. 285 § 1 i 3, art. 286 i art. 290 Kodeksu post

powania cywilnego.

Art. 25a. [Opinia psychiatryczna] § 1. W razie potrzeby uzyskania opinii o stanie zdrowia
psychicznego s

d rodzinny zarz

dza badanie nieletniego przez co najmniej dwóch biegłych lekarzy

psychiatrów. Na wniosek biegłych psychiatrów do udziału w wydaniu opinii s

d powołuje biegłych innych

specjalno

ci.

§ 2. Na wniosek biegłych psychiatrów sporz

dzaj

cych opini

d mo

e zarz

dzi

obserwacj

nieletniego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. Okres obserwacji nie mo

e przekracza

6 tygodni.

Art. 26. [Nadzór]

[8]

Wobec nieletniego mo

na tymczasowo zastosowa

nadzór organizacji

młodzie

owej lub innej organizacji społecznej albo zakładu pracy, a tak

e nadzór kuratora lub innej osoby

godnej zaufania, a je

eli byłoby to niewystarczaj

ce - umieszczenie w młodzie

owym o

rodku

wychowawczym lub młodzie

owym o

rodku socjoterapii, lub zastosowa

rodki leczniczowychowawcze, o

których mowa w art. 12.

Art. 27. [Schronisko dla nieletnich] § 1. Nieletniego mo

na umie

w schronisku dla nieletnich,

eli zostan

ujawnione okoliczno

ci przemawiaj

ce za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a

zachodzi uzasadniona obawa ukrycia si

nieletniego lub zatarcia

ladów czynu karalnego, albo je

eli nie

na ustali

samo

ci nieletniego.

§ 2. Umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich mo

e nast

wyj

tkowo tak

e wtedy, gdy

zostan

ujawnione okoliczno

ci przemawiaj

ce za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a

nieletniemu zarzucono popełnienie czynu karalnego okre

lonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156

§ 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 i art. 280 Kodeksu
karnego.
§ 3. Okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich przed skierowaniem sprawy na rozpraw

nie

e trwa

dłu

ej ni

3 miesi

ce; okres pobytu nale

y okre

w postanowieniu o umieszczeniu

nieletniego w schronisku.

§ 4. Je

eli, ze wzgl

du na szczególne okoliczno

ci sprawy, zachodzi konieczno

ść

przedłu

enia pobytu

nieletniego w schronisku dla nieletnich, mo

na ten pobyt przedłu

na okres nieprzekraczaj

cy dalszych

3 miesi

cy.

§ 5.

[9]

O przedłu

eniu pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich s

d rodzinny orzeka na posiedzeniu.

O terminie posiedzenia zawiadamia si

strony i obro

nieletniego.

§ 6. Ł

czny pobyt nieletniego w schronisku dla nieletnich, do chwili wydania wyroku w pierwszej instancji,

nie mo

e by

dłu

szy ni

rok. Do okresu tego nie wlicza si

nieusprawiedliwionej nieobecno

ci nieletniego

w schronisku dla nieletnich trwaj

cej dłu

ej ni

3 dni oraz okresu obserwacji psychiatrycznej.

§ 7. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek s

du prowadz

cego spraw

, s

d okr

gowy,

w którego okr

gu toczy si

post

powanie, mo

e przedłu

okres pobytu nieletniego w schronisku dla

nieletnich, o którym mowa w § 6, na czas oznaczony.

Art. 28. [Nało

enie obowi

zków] S

d rodzinny mo

e w ka

dym stadium post

powania wyda

postanowienie nakładaj

ce na rodziców lub opiekuna obowi

zki, o których mowa w art. 7 § 1 pkt 1.

Art. 29. [Za

alenia] § 1. Postanowienie o zastosowaniu

rodków, o których mowa w art. 25a § 2, art.

26, art. 27 § 1, 2, 4 i 7 oraz w art. 28, dor

cza si

stronom. Na postanowienie przysługuje za

alenie.

alenie nie wstrzymuje wykonania postanowienia.

Art. 30. [Strony post

powania] § 1. W post

powaniu w sprawie nieletniego stronami s

1) nieletni,
2) rodzice lub opiekun nieletniego,
3) prokurator.

§ 2. Przepisy niniejszej ustawy dotycz

ce opiekuna stosuje si

odpowiednio do osób, pod których stał

piecz

nieletni faktycznie pozostaje.

§ 3. S

dzia lub inny organ prowadz

cy post

powanie mo

e odmówi

nieletniemu przegl

dania akt i

sporz

dzania odpisów, je

eli przemawiaj

za tym wzgl

dy wychowawcze.

§ 4. S

d rodzinny mo

e dopu

przedstawiciela organizacji społecznej, do której zada

statutowych

nale

y oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu ich resocjalizacji, do udziału

w post

powaniu w charakterze przedstawiciela społecznego.

§ 5.

[10]

Na rozpraw

lub posiedzenie s

d mo

e wezwa

tak

e kuratora, przedstawiciela schroniska dla

nieletnich, zakładu poprawczego, młodzie

owego o

rodka wychowawczego, młodzie

owego o

rodka

socjoterapii, placówki opieku

czo-wychowawczej lub publicznego zakładu opieki zdrowotnej albo domu

pomocy społecznej, w którym nieletni przebywa, a ponadto równie

inne osoby, w szczególno

przedstawiciela szkoły, do której nieletni ucz

szcza, zakładu pracy, w którym jest zatrudniony, lub

organizacji społecznej, do której nale

y; w sprawach o czyn karalny jako przest

pstwo skarbowe mo

wezwa

tak

e przedstawiciela wła

ciwego finansowego organu dochodzenia, okre

lonego w Kodeksie

karnym skarbowym.

§ 6. Na rozprawie mo

e by

obecny pokrzywdzony.

Art. 30a. [Zawieszenie post

powania] § 1. Post

powanie w sprawie nieletniego mo

na równie

zawiesi

, je

eli nieletni ukrywa si

i nie mo

na go uj

ąć

§ 2. Przepis art. 21 § 3 stosuje si

odpowiednio.

Art. 31. [Dor

czanie pism obro

cy] § 1. Orzeczenia, zarz

dzenia, zawiadomienia oraz odpisy pism,

które ustawa nakazuje dor

cza

stronom, nale

y dor

cza

równie

obro

cy nieletniego, je

eli ustawa nie

stanowi inaczej.
§ 2. Przepisy o dor

czeniach dotycz

ce pełnomocnika stosuje si

odpowiednio do obro

cy nieletniego.

§ 3. Pokrzywdzonego zawiadamia si

o wszcz

ciu post

powania oraz o tre

ci orzeczenia ko

cego

post

powanie.

Art. 32. [Koszty post

powania] § 1. Kosztami post

powania w sprawie nieletniego s

d rodzinny

obci

ąż

a rodziców lub inne osoby zobowi

zane do jego alimentacji albo nieletniego, chyba

e ze wzgl

na warunki materialne i osobiste tych osób uzna za celowe odst

pienie od obci

ąż

enia ich kosztami w

cało

ci lub w cz

ęś

ci. Koszty post

powania mediacyjnego ponosi Skarb Pa

stwa.

§ 2.

[11]

Do kosztów post

powania zalicza si

równie

nale

ść

z tytułu pobytu nieletniego w policyjnej

izbie dziecka, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, młodzie

owym o

rodku wychowawczym,

młodzie

owym o

rodku socjoterapii, w domu pomocy społecznej, jak równie

zryczałtowan

kwot

tytułu: post

powania mediacyjnego, bada

nieletniego w rodzinnym o

rodku diagnostyczno-

konsultacyjnym, umieszczenia w rodzinie zast

pczej, pobytu w o

rodku kuratorskim lub ustanowienia

nadzoru kuratora.

§ 3. Zasady ponoszenia odpłatno

ci za pobyt nieletnich umieszczonych przez s

d w publicznych

zakładach opieki zdrowotnej reguluj

odr

bne przepisy.

§ 4. Minister Sprawiedliwo

ci, w porozumieniu z ministrem wła

ciwym do spraw zabezpieczenia

społecznego, ministrem wła

ciwym do spraw finansów publicznych i ministrem wła

ciwym do spraw

wewn

trznych, okre

li, w drodze rozporz

dzenia, wysoko

ść

i szczegółowe zasady ustalania kosztów

post

powania w sprawach nieletnich, uwzgl

dniaj

c mo

liwo

ść

zmiany w toku post

powania wysoko

kosztów, w szczególno

ci z uwagi na zmian

sytuacji materialnej osób zobowi

zanych do ich

uiszczania

[12]

Rozdział 3. Post

powanie wyja

niaj

Art. 33. [Cel] Post

powanie wyja

niaj

ce ma na celu ustalenie, czy istniej

okoliczno

wiadcz

ce o

demoralizacji nieletniego, a w sprawie o czyn karalny, czy rzeczywi

cie został on popełniony przez

nieletniego, a tak

e ustalenie, czy zachodzi potrzeba zastosowania wobec nieletniego

rodków

przewidzianych w ustawie.

Art. 34. [Postanowienie o wszcz

ciu] § 1. O wszcz

ciu post

powania wyja

niaj

cego wydaje si

postanowienie. W postanowieniu okre

la si

osob

, której post

powanie dotyczy, oraz przedmiot tego

post

powania.

§ 2. Post

powanie wyja

niaj

ce prowadzi s

dzia rodzinny.

Art. 35. [Czynno

ci] § 1. W post

powaniu wyja

niaj

cym zbiera si

dane o osobie nieletniego, jego

warunkach wychowawczych, zdrowotnych i bytowych oraz gromadzi si

i utrwala dowody.

§ 2. W szczególno

ci s

dzia rodzinny:

1) wysłuchuje nieletniego, jego rodziców lub opiekuna oraz w miar

potrzeby inne osoby,

2) zarz

dza w razie potrzeby przeprowadzenie przeszukania i ogl

dzin oraz dokonuje innych

czynno

ci procesowych w celu wszechstronnego wyja

nienia sprawy.

§ 3. Strony, pokrzywdzony, obro

cy i pełnomocnicy mog

zgłasza

wnioski dowodowe.

Art. 36. [Obro

ca] § 1. W post

powaniu wyja

niaj

cym nieletni mo

e mie

obro

. Je

eli interesy

nieletniego i jego rodziców lub opiekuna pozostaj

w sprzeczno

ci, a nieletni nie ma obro

cy, prezes s

wyznacza obro

z urz

du.

§ 2. Strony oraz obro

cy i pełnomocnicy mog

, za zezwoleniem s

dziego rodzinnego, przegl

akta

sprawy i robi

z nich odpisy. Obowi

zek uzyskania zezwolenia nie dotyczy prokuratora. Uprawnienie do

przegl

dania akt i robienia z nich odpisów, z wył

czeniem wywiadów

rodowiskowych i opinii o nieletnim,

przysługuje tak

e pokrzywdzonemu.

Art. 37. [Zbieranie dowodów] § 1. Policja

[3]

lub działaj

cy na podstawie szczególnego upowa

nienia

ustawy organ administracji pa

stwowej zbiera i utrwala dowody czynów karalnych w wypadkach

niecierpi

cych zwłoki, a w razie potrzeby dokonuje uj

cia nieletniego.

§ 2. S

dzia rodzinny mo

e zleci

dokonanie okre

lonych czynno

ci kuratorowi lub Policji

[3]

, a w

wyj

tkowych wypadkach mo

e zleci

Policji

[3]

dokonanie czynno

ci w okre

lonym zakresie.

§ 3. Po dokonaniu czynno

ci okre

lonych w § 1 spraw

przekazuje si

niezwłocznie s

dziemu

rodzinnemu.

Art. 38. [Za

alenie] § 1. Stronom i innym osobom przysługuje za

alenie na czynno

ci naruszaj

ce ich

prawa.

§ 2.

[13]

alenie rozpatruje s

d rodzinny.

Art. 39. [Przesłuchanie nieletniego] Przesłuchanie nieletniego mo

e by

dokonane przez Policj

, a w

wyj

tkowych wypadkach, gdy jest to konieczne ze wzgl

du na dobro sprawy - przez organ wymieniony w

art. 37 § 1; przesłuchanie nieletniego odbywa si

w obecno

ci rodziców lub opiekuna albo obro

cy, a

eli zapewnienie ich obecno

ci byłoby w danym wypadku niemo

liwe, nale

y wezwa

nauczyciela,

przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub przedstawiciela organizacji społecznej, do
której zada

statutowych nale

y oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu ich

resocjalizacji.

Art. 40. [Policyjna izba dziecka] § 1. Je

eli jest to konieczne ze wzgl

du na okoliczno

ci sprawy,

Policja mo

e zatrzyma

, a nast

pnie umie

w policyjnej izbie dziecka nieletniego, co do którego istnieje

uzasadnione podejrzenie,

e popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia si

nieletniego

lub zatarcia

ladów tego czynu, albo gdy nie mo

na ustali

samo

ci nieletniego.

§ 2. Zatrzymanego nieletniego informuje si

natychmiast o przyczynach zatrzymania, prawie do zło

enia

alenia, o którym mowa w art. 38, i innych przysługuj

cych mu prawach.

§ 3. Z zatrzymania nieletniego sporz

dza si

protokół.

§ 4. Policja niezwłocznie zawiadamia rodziców lub opiekunów nieletniego o zatrzymaniu. Zawiadomienie
przekazywane rodzicom lub opiekunom nieletniego powinno zawiera

informacje, o których mowa w § 2.

§ 5. O zatrzymaniu nieletniego nale

y niezwłocznie, nie pó

niej ni

w ci

gu 24 godzin od chwili

zatrzymania, zawiadomi

wła

ciwy s

d rodzinny.

§ 6.

[14]

Zatrzymanego nieletniego nale

y natychmiast zwolni

i przekaza

rodzicom lub opiekunom, je

eli:

1) ustanie przyczyna zatrzymania,
2) poleci to s

d rodzinny,

3) nie został zachowany termin, o którym mowa w § 5,
4) w ci

gu 72 godzin od chwili zatrzymania nie ogłoszono nieletniemu postanowienia o

umieszczeniu w schronisku dla nieletnich lub tymczasowym umieszczeniu w młodzie

owym

rodku wychowawczym, młodzie

owym o

rodek socjoterapii albo w zakładzie lub placówce, o

których mowa w art. 12.

§ 7. W policyjnej izbie dziecka mo

na równie

umie

nieletniego w trakcie samowolnego pobytu poza

schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym na czas niezb

dny do przekazania nieletniego

wła

ciwemu zakładowi, nie dłu

ej jednak ni

na 5 dni.

Art. 41. [Nadzór s

dziego rodzinnego] Nadzór nad wykonywaniem czynno

ci, o których mowa w art.

37, 39 i 40, sprawuje s

dzia rodzinny.

Art. 42. [Postanowienie o trybie post

powania] § 1. Je

eli na podstawie zebranych materiałów

dzia rodzinny uzna,

e ze wzgl

du na okoliczno

ci i charakter sprawy oraz osobowo

ść

nieletniego

celowe jest zastosowanie

rodków wychowawczych lub leczniczych, wydaje postanowienie o rozpoznaniu

sprawy w post

powaniu opieku

czo-wychowawczym.

§ 2. Je

eli s

dzia rodzinny uzna,

e zachodz

warunki do umieszczenia nieletniego w zakładzie

poprawczym, wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w post

powaniu poprawczym.

§ 3. Je

eli w toku post

powania wyja

niaj

cego ujawnione zostan

okoliczno

ci uzasadniaj

orzeczenie wobec nieletniego kary na podstawie art. 10 § 2 Kodeksu karnego, s

dzia rodzinny wydaje

postanowienie o przekazaniu sprawy prokuratorowi. W razie ujawnienia nowych okoliczno

wskazuj

cych, i

nie zachodzi potrzeba orzeczenia kary, prokurator nie sporz

dza aktu oskar

enia i

przekazuje spraw

dziemu rodzinnemu.

§ 4. S

dzia rodzinny mo

e przekaza

spraw

nieletniego szkole, do której nieletni ucz

szcza, albo

organizacji społecznej, do której nale

y, je

eli uzna,

rodki oddziaływania wychowawczego, jakimi

dana szkoła lub organizacja rozporz

dza, s

dostateczne; w postanowieniu o przekazaniu sprawy s

dzia

rodzinny wskazuje w miar

potrzeby

rodki oddziaływania wychowawczego. Szkoła lub organizacja

społeczna jest zobowi

zana zawiadamia

d rodzinny o nieskuteczno

ci zastosowanych

rodków

oddziaływania wychowawczego.

Art. 43. [Tre

ść

postanowienia] § 1. W postanowieniu o rozpoznaniu sprawy podaje si

dane o

samo

ci nieletniego oraz o demoralizacji nieletniego.

§ 2. W sprawach o czyn karalny postanowienie powinno zawiera

ponadto:

1) dokładne okre

lenie zarzuconego czynu, ze wskazaniem czasu, miejsca i skutków, w tym

wysoko

ci wyrz

dzonej szkody, oraz innych okoliczno

ci jego popełnienia,

2) wskazanie przepisu ustawy karnej, pod który zarzucany czyn podpada,
3) dane o uprzednio stosowanych wobec nieletniego

rodkach wychowawczych i poprawczych,

4) wykaz dowodów do bezpo

redniego przeprowadzenia lub ujawnienia na rozprawie.

§ 3. Postanowienia, o których mowa w art. 42, dor

cza si

stronom i obro

cy nieletniego. O tre

ci tego

postanowienia zawiadamia si

pokrzywdzonego.

§ 4. Postanowienie o rozpoznaniu sprawy w post

powaniu poprawczym zast

puje akt oskar

enia.

Rozdział 4. Post

powanie opieku

czo-wychowawcze

Art. 44. [Obro

ca] W post

powaniu opieku

czo-wychowawczym stosuje si

art. 36 § 1.

Art. 45. [Wył

czenie jawno

ci] Posiedzenie odbywa si

z wył

czeniem jawno

ci, chyba

e jawno

ść

posiedzenia jest uzasadniona ze wzgl

dów wychowawczych.

Art. 46. [Tre

ść

i dor

czenie postanowienia] § 1. Do postanowienia w przedmiocie zastosowania

rodków wychowawczych maj

odpowiednie zastosowanie przepisy art. 43; w sprawach o czyn karalny

postanowienie powinno ponadto zawiera

stwierdzenie, czy nieletni zarzucony mu czyn popełnił.

§ 2. Postanowienie w przedmiocie zastosowania

rodka wychowawczego dor

cza si

stronom wraz z

pouczeniem o trybie i terminie odwołania, o ile nie były obecne na posiedzeniu, na którym zostało ono
ogłoszone.

Art. 47. [Zmiana trybu post

powania] Je

eli w post

powaniu opieku

czo-wychowawczym ujawni

okoliczno

ci uzasadniaj

ce umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym lub orzeczenie kary,

stosuje si

odpowiednio przepisy art. 42 § 2 i 3.

Art. 47a. [Odesłanie]

rodki, o których mowa w art. 12, stosuje si

z uwzgl

dnieniem przepisów art. 36

§ 1, art. 45-46 oraz art. 49.

Rozdział 5. Post

powanie poprawcze

Art. 48. [Przepisy wył

czone] W sprawach nieletnich nie stosuje si

przepisów:

1) o post

powaniu uproszczonym,

2) o post

powaniu w sprawach z oskar

enia prywatnego,

3) o powództwie cywilnym,
4) o warunkowym umorzeniu post

powania,

5) o oskar

ycielu posiłkowym,

6) art. 335, art. 351 i art. 387 Kodeksu post

powania karnego.

Art. 49. [Obro

ca] Nieletni musi mie

obro

przed s

dem, a wcze

niej - je

eli został umieszczony w

schronisku dla nieletnich.

Art. 50. [Skład s

du]

[15]

d rodzinny orzeka na rozprawie w składzie jednego s

dziego.

Art. 51. [Zawiadomienie o rozprawie; uczestnicy] § 1. O terminie rozprawy zawiadamia si

prokuratora oraz nieletniego, jego obro

i rodziców lub opiekuna.

§ 2. Udział nieletniego i jego obro

cy w rozprawie jest obowi

zkowy.

§ 3. Udział prokuratora w rozprawie jest obowi

zkowy w sprawach o czyny karalne okre

lone w art. 134,

art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252

§ 1 lub 2 oraz w art. 280 Kodeksu karnego. W sprawach o inne czyny karalne niestawiennictwo
prokuratora nie tamuje rozpoznania sprawy.
§ 4. Niestawiennictwo rodziców lub opiekuna nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba

e s

d uzna ich

obecno

ść

za niezb

Art. 52. [Udział rodziców albo opiekuna] S

d mo

e wezwa

na rozpraw

lub posiedzenie rodziców

albo opiekuna nieletniego. W razie ich nieusprawiedliwionego niestawiennictwa maj

odpowiednie

zastosowanie przepisy o

rodkach przymusu stosowanych wobec

wiadka.

Art. 53. [Wył

czenie jawno

ci] § 1. Rozprawa odbywa si

z wył

czeniem jawno

ci, chyba

e jawno

ść

rozprawy jest uzasadniona ze wzgl

dów wychowawczych.

§ 2. Podczas rozprawy s

d wysłuchuje wyja

nie

nieletniego, poza tym nieletni pozostaje w sali rozpraw,

eli s

d uzna to za celowe, w szczególno

ci ze wzgl

dów wychowawczych lub dla obrony nieletniego i

wyja

nienia okoliczno

ci sprawy.

Art. 54. [Uprawnienia nieletniego] Nieletni mo

e czyni

uwagi i składa

wyja

nienia co do ka

dego

dowodu przeprowadzonego w jego obecno

ci. Wywiady

rodowiskowe oraz opinie o nieletnim powinny

odczytywane w jego nieobecno

ci, chyba

e szczególne wzgl

dy wychowawcze przemawiaj

celowo

zapoznania nieletniego z ich tre

Art. 55. [Rozstrzygni

cia s

du] § 1. Je

eli s

d dojdzie do przekonania,

e wystarczaj

ce jest

zastosowanie

rodków wychowawczych, wydaje postanowienie o zastosowaniu tych

rodków.

§ 2. W sprawie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym s

d orzeka wyrokiem.

§ 3. Przepis § 1 stosuje si

odpowiednio do

rodków, o których mowa w art. 12.

Rozdział 6. (skre

lony)

Art. 56. (skre

lony)

Art. 57. (skre

lony)

Rozdział 7. Post

powanie odwoławcze

Art. 58. [Wła

ciwo

ść

i skład s

du]

rodki odwoławcze od orzecze

wydanych w sprawach nieletnich

rozpoznaje s

d wojewódzki

[16]

w składzie trzech s

dziów.

Art. 59. [Przepisy wła

ciwe] § 1. Je

eli wobec nieletniego zastosowano

rodek poprawczy lub gdy

rodek odwoławczy zawiera wniosek o orzeczenie

rodka poprawczego, post

powanie odwoławcze toczy

na podstawie Kodeksu post

powania karnego przy zachowaniu przepisów niniejszej ustawy o

post

powaniu poprawczym.

§ 2. W innych wypadkach ni

okre

lone w § 1 post

powanie odwoławcze toczy si

na podstawie

Kodeksu post

powania cywilnego, przy zachowaniu przepisów niniejszej ustawy o post

powaniu

opieku

czo-wychowawczym, jednak

e s

d odwoławczy mo

e zmieni

ustalenie w zakresie stanu

faktycznego, dokonane w post

powaniu przed s

dem rodzinnym, równie

na podstawie odmiennej oceny

dowodów.
§ 3. Udział nieletniego w rozprawie nie jest obowi

zkowy. S

d zarz

dza jednak doprowadzenie

nieletniego umieszczonego w placówce, zakładzie lub schronisku dla nieletnich, o których mowa w art. 26
i art. 27, je

eli uzna to za konieczne, a tak

e gdy domagaj

tego strony lub obro

ca nieletniego.

Art. 60. [Odwołanie nieletniego]

rodki odwoławcze wniesione przez nieletniego albo jego rodziców

lub opiekuna uwa

a si

za zwrócone przeciwko cało

ci orzeczenia, chyba

e dotycz

tylko kosztów

post

powania.

Art. 61. [Sprawy o czyn karalny] Od orzecze

wydanych w sprawach o popełnienie czynu karalnego

stronom przysługuje odwołanie równie

co do faktu popełnienia czynu i jego kwalifikacji prawnej.

Art. 62. [Niewła

ciwe zastosowanie

rodka] W sprawie nieletniego orzeczenie ulega uchyleniu lub

zmianie tak

e w razie stwierdzenia nieodpowiedniego zastosowania

rodka wychowawczego lub

poprawczego albo

rodka okre

lonego w art. 7 lub 12.

Art. 63. [Zakaz pogarszania sytuacji nieletniego] § 1. Je

eli wobec nieletniego zastosowano

rodki

wychowawcze albo inne

rodki okre

lone w art. 6 lub 12, a

rodek odwoławczy nie zawiera wniosku o

orzeczenie

rodka poprawczego lub kary, to w wyniku post

powania odwoławczego nie mo

na orzec ani

rodka poprawczego, ani kary.

§ 2. Je

eli wobec nieletniego zastosowano

rodek poprawczy, a

rodek odwoławczy nie zawiera wniosku

o orzeczenie kary, to w wyniku post

powania odwoławczego nie mo

na orzec kary.

Art. 63a. [

rodki wychowawcze i poprawcze] Przepisy art. 62 i 63 maj

odpowiednie zastosowanie w

razie orzeczenia

rodka wychowawczego lub poprawczego na podstawie art. 10 § 4 Kodeksu karnego lub

art. 5 § 2 Kodeksu karnego skarbowego.

Dział IV. Post

powanie wykonawcze

Rozdział 1. Przepisy ogólne

Art. 64. [Wszcz

cie] Post

powanie wykonawcze nale

y wszcz

ąć

bezzwłocznie, gdy orzeczenie stało

wykonalne.

Art. 65. [Cel wykonywania

rodków] § 1. Wykonywanie

rodków wychowawczych i poprawczych ma

na celu wychowanie nieletniego na

wiadomego i uczciwego obywatela i odbywa si

z uwzgl

dnieniem

wskaza

nauki i do

wiadcze

pedagogicznych.

§ 2. Działalno

ść

wychowawcza powinna zmierza

przede wszystkim do wszechstronnego rozwoju

osobowo

ci i uzdolnie

nieletniego oraz do kształtowania i utrwalania w nim społecznie po

żą

danej

postawy i poczucia odpowiedzialno

ci, tak by był on odpowiednio przygotowany do społecznie u

ytecznej

pracy.
§ 3. Wykonywanie

rodków powinno doprowadzi

tak

e do prawidłowego spełniania przez rodziców lub

opiekuna ich obowi

zków wobec nieletniego.

§ 4. Do wykonywania

rodków mo

na wł

czy

równie

organizacje młodzie

owe i inne organizacje

społeczne.

Art. 65a. [Podporz

dkowanie si

orzeczeniu] Nieletni jest obowi

zany podporz

dkowa

wydanemu w stosunku do niego orzeczeniu oraz stosowa

do polece

podmiotu bior

cego udział w

wykonaniu orzeczenia.

Art. 66. [Indywidualne oddziaływanie] § 1.

[17]

Organizacja i system wychowawczy w młodzie

owych

rodkach wychowawczych, młodzie

owych o

rodkach socjoterapii i schroniskach dla nieletnich oraz w

zakładach poprawczych powinny zapewnia

liwo

ść

indywidualnego oddziaływania na nieletnich

odpowiednio do ich osobowo

ci i potrzeb wychowawczych.

§ 2. Placówki, zakłady i schroniska dla nieletnich, o których mowa w § 1, zapewniaj

w szczególno

nauczanie ogólnokształc

ce i zawodowe, działalno

ść

kulturalno-o

wiatow

i sportow

, działalno

ść

maj

na celu rozwijanie aktywno

ci społecznej nieletnich i wdro

enie ich do pracy społecznie u

ytecznej, a

tak

e dost

p do

wiadcze

zdrowotnych.

§ 3. Korespondencja nieletniego umieszczonego w placówce, zakładzie lub schronisku dla nieletnich, o
których mowa w § 1, z wyj

tkiem korespondencji z organami pa

stwowymi i samorz

dowymi, w

szczególno

ci z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i z Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami

powołanymi na podstawie ratyfikowanych w drodze ustawy przez Rzeczpospolit

Polsk

umów

dzynarodowych dotycz

cych ochrony praw człowieka, mo

e by

kontrolowana przez dyrektora

zakładu, placówki lub schroniska b

przez upowa

nionego przez niego pracownika pedagogicznego,

wył

cznie w przypadkach powzi

cia uzasadnionego podejrzenia, i

zawiera ona tre

ci godz

ce w

porz

dek prawny, bezpiecze

stwo zakładu, placówki lub schroniska, w zasady moralno

ci publicznej

e wpłyn

ąć

niekorzystnie na przebieg tocz

cego si

post

powania lub resocjalizacji nieletniego.

W razie stwierdzenia takich tre

ci korespondencji nie dor

cza si

, powiadamiaj

c o tym nieletniego oraz

d rodzinny wykonuj

cy orzeczenie, podaj

c powody tej decyzji. Nieletniego poucza si

o prawie do

zło

enia za

alenia, o którym mowa w art. 38. Zatrzyman

korespondencj

wł

cza si

do akt osobowych

nieletniego.
§ 4. Dyrektor zakładu, placówki lub schroniska, o których mowa w § 1, mo

e ograniczy

lub zakaza

kontaktów nieletniego z osobami spoza zakładu, placówki lub schroniska dla nieletnich wył

cznie w

przypadku, gdy kontakt ten stwarzałby zagro

enie dla porz

dku prawnego, bezpiecze

stwa zakładu,

placówki lub schroniska b

e wpłyn

ąć

niekorzystnie na przebieg tocz

cego si

post

powania lub

proces resocjalizacji nieletniego.
§ 5. W wypadku, o którym mowa w § 4, dyrektor zakładu, placówki lub schroniska dla nieletnich
niezwłocznie zawiadamia nieletniego i s

d rodzinny wykonuj

cy orzeczenie o powodach decyzji. S

e uchyli

decyzj

dyrektora.

Art. 66a. [Praktyki religijne] § 1. Nieletni ma prawo do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z
posług religijnych oraz bezpo

redniego uczestniczenia w nabo

stwach odprawianych w zakładach

poprawczych i schroniskach dla nieletnich w dni

teczne, słuchania nabo

stw transmitowanych

przez

rodki masowego przekazu, a tak

e do posiadania słu

żą

cych do wykonywania praktyk religijnych

ksi

ąż

ek, pism i przedmiotów.

§ 2. Nieletni ma prawo do uczestniczenia w prowadzonym w placówkach, zakładach i schroniskach dla
nieletnich, o których mowa w art. 66 § 1, nauczaniu religii, działalno

ci charytatywnej lub społecznej

cioła lub innego zwi

zku wyznaniowego, a tak

e do spotka

indywidualnych z duchownym ko

cioła

lub innego zwi

zku wyznaniowego, do którego nale

y. Duchowni ci mog

odwiedza

nieletnich w

pomieszczeniach, w których przebywaj

§ 3. Miejsce, sposób i czas uczestniczenia w lekcjach religii i organizowania innych form

ycia religijnego

dyrektor zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich ustala w porozumieniu z kapelanami.
§ 4. Korzystanie z wolno

ci religijnej nie mo

e narusza

zasad tolerancji ani zakłóca

ustalonego

porz

dku w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich.

§ 5. Minister Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady uczestniczenia w

lekcjach religii i praktykach religijnych, korzystania z posług religijnych i organizacji pracy duszpasterskiej
w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, maj

c na uwadze zasad

uwzgl

dniania woli

zainteresowanych uczestniczeniem w lekcjach religii, wykonywaniem praktyk religijnych i korzystaniem z
posług religijnych, a tak

e potrzeb

przestrzegania praw nieletnich oraz konieczno

ść

zapewnienia

bezpiecze

stwa i prawidłowo

ci funkcjonowania zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich

[18]

Art. 67. [Udział Policji] Policja

[3]

w zakresie post

powania wykonawczego wykonuje polecenia s

rodzinnego.

Art. 68. [Wła

ciwo

ść

miejscowa s

du]

[19]

Przepis art. 17 § 2 nie ma zastosowania w wypadkach, gdy

wykonywany jest

rodek polegaj

cy na umieszczeniu nieletniego w młodzie

owym o

rodku

wychowawczym, młodzie

owym o

rodku socjoterapii, publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, domu

pomocy społecznej albo w zakładzie poprawczym.

Art. 69. [Wła

ciwo

ść

rzeczowa] § 1. S

d rodzinny wykonuje

rodki orzeczone na podstawie niniejszej

ustawy oraz na podstawie art. 10 § 4 Kodeksu karnego lub art. 5 § 2 Kodeksu karnego skarbowego.

§ 2. Orzeczenie o karze wykonuje s

d wła

ciwy według Kodeksu karnego wykonawczego na podstawie

przepisów tego kodeksu.
§ 3. S

d rodzinny, wykonuj

rodki wychowawcze, o których mowa w art. 6 pkt 7 i 8, stosuje

odpowiednio przepisy Kodeksu karnego wykonawczego.

Art. 70. [Wnioski i za

alenia] § 1. Strony post

powania oraz obro

ca nieletniego mog

składa

wnioski, a w przypadkach przewidzianych w ustawie wnosi

alenia na postanowienia wydane w

post

powaniu wykonawczym.

§ 2.

[20]

W sprawach nieletnich umieszczonych w młodzie

owych o

rodkach wychowawczych,

młodzie

owych o

rodkach socjoterapii, publicznych zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy

społecznej oraz w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych wnioski w post

powaniu

wykonawczym mo

e równie

składa

dyrektor wła

ciwego zakładu.

Art. 71. [Odroczenie i przerwa] § 1. S

d rodzinny mo

e na czas okre

lony odroczy

lub przerwa

wykonywanie

rodków wychowawczych lub

rodka poprawczego w razie choroby nieletniego lub z innych

nych przyczyn.

§ 2. S

d rodzinny mo

e odwoła

odroczenie lub przerw

wykonywania

rodków wychowawczych lub

rodka poprawczego w razie ustania przyczyny, dla której zostały udzielone, lub w wypadku, gdy nieletni

nie korzysta z odroczenia lub przerwy w celu, w jakim zostały udzielone, albo ra

żą

co narusza porz

dek

prawny.

Art. 72. [Zawiadomienie s

du o umieszczeniu nieletniego]

[21]

O umieszczeniu nieletniego w

młodzie

owym o

rodku wychowawczym, młodzie

owym o

rodku socjoterapii albo w publicznym zakładzie

opieki zdrowotnej lub w domu pomocy społecznej oraz o umieszczeniu w zakładzie poprawczym, jak
równie

o ka

dej zmianie tego zakładu, placówki, o

rodka lub domu pomocy społecznej dyrektor zakładu,

placówki, o

rodka lub domu pomocy społecznej zawiadamia s

d rodzinny, który wykonuje orzeczenie.

Art. 73. [Ustanie wykonywania

rodków] § 1.

[22]

Wykonywanie

rodków, o których mowa w art. 6 pkt

2, 3 i 6 oraz w art. 7 i 8, jak równie

umieszczenie w rodzinie zast

pczej lub młodzie

owym o

rodku

wychowawczym, młodzie

owym o

rodku socjoterapii lub w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej albo

domu pomocy społecznej ustaje z mocy prawa z chwil

uko

czenia przez nieletniego lat 18, a

wykonywanie pozostałych

rodków - z chwil

uko

czenia lat 21; je

eli

rodki wychowawcze zastosowano

na podstawie art. 10 § 4 Kodeksu karnego lub art. 5 § 2 Kodeksu karnego skarbowego - wykonywanie ich
ustaje z mocy prawa z chwil

uko

czenia przez sprawc

lat 21.

§ 2. Je

eli nieletni uko

czy lat 18 przed zako

czeniem roku szkolnego, s

d rodzinny mo

e przedłu

okres do zako

czenia roku szkolnego przebywanie w zakładzie wychowawczym

[23]

§ 3.

[24]

W razie powołania nieletniego do zasadniczej słu

by wojskowej, zasadniczej słu

by w obronie

cywilnej albo słu

by zast

pczej, wykonywanie

rodków wychowawczych ustaje z mocy prawa.

Art. 74. [Nadzór; schronisko] § 1. Zastosowany tymczasowo wobec nieletniego

rodek, o którym

mowa w art. 26 i 27, trwa do czasu przyst

pienia do wykonywania orzeczenia, chyba

e s

d rodzinny

postanowił inaczej.
§ 2. W razie gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafiłoby
na niedaj

ce si

usun

ąć

przeszkody, s

d rodzinny stosuje nadzór kuratora, a w wyj

tkowych wypadkach

uznaj

e ze wzgl

dów wychowawczych jest to konieczne, mo

e orzec umieszczenie nieletniego w

schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje w schronisku dla nieletnich do czasu umieszczenia go we
wła

ciwym zakładzie, jednak

e pobyt w schronisku nie mo

e wówczas przekroczy

3 miesi

cy.

§ 3.

[25]

eli orzeczono umieszczenie w młodzie

owym o

rodku wychowawczym, młodzie

owym

rodku socjoterapii, a zachodz

warunki, o których mowa w § 2, s

d rodzinny mo

e zastosowa

rodki

przewidziane w art. 26.

Art. 75. [Orzekanie; za

alenia] § 1. W post

powaniu wykonawczym s

d rodzinny orzeka z urz

du lub

na wniosek.
§ 2.

[26]

d rodzinny orzeka na posiedzeniu.

§ 3. W sprawach okre

lonych w art. 11 § 3, art. 86 § 1, art. 87 § 3 i 3a, art. 88 § 1 i 3 oraz art. 93-94 o

terminie posiedzenia zawiadamia si

oprócz prokuratora równie

nieletniego i jego obro

oraz rodziców

lub opiekuna.

§ 4. W miar

potrzeby s

d rodzinny wysłuchuje nieletniego oraz jego rodziców lub opiekuna.

§ 5. Na postanowienie w sprawach, o których mowa w § 3, oraz w sprawach o zmian

rodka

wychowawczego, o zastosowanie

rodka leczniczo-wychowawczego w post

powaniu wykonawczym, o

odwołanie odroczenia lub przerwy wykonywania

rodków wychowawczych lub poprawczych, o

przeniesieniu nieletniego do zakładu poprawczego o wzmo

onym nadzorze wychowawczym, o ukaraniu

dyscyplinarnym przez s

dziego rodzinnego, jak równie

o odmowie zwolnienia z zakładu poprawczego

albo z zakładu psychiatrycznego lub innego zakładu leczniczego - za

alenie przysługuje równie

nieletniemu, jego obro

cy, rodzicom lub opiekunowi.

§ 6. Postanowienia wydane w toku wykonywania

rodka poprawczego, na które przysługuje za

alenie,

dor

cza si

prokuratorowi, nieletniemu i jego obro

cy oraz rodzicom lub opiekunowi.

§ 7. Ponownego wniosku o warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, zło

onego przez nieletniego,

jego obro

oraz rodziców lub opiekuna przed upływem 6 miesi

cy od wydania postanowienia o

odmowie warunkowego zwolnienia, nie rozpoznaje si

do upływu tego okresu.

Art. 76. [Pomoc po zwolnieniu z zakładu] § 1.

[27]

eli rodzice lub opiekun nie mog

zapewni

nieletniemu zwalnianemu z młodzie

owego o

rodka wychowawczego, młodzie

owego o

rodka

socjoterapii, publicznego zakładu opieki zdrowotnej, domu pomocy społecznej, zakładu poprawczego,
schroniska dla nieletnich albo opuszczaj

cemu rodzin

zast

pcz

niezb

dnych warunków

wychowawczych i bytowych - udziela si

nieletniemu pomocy.

§ 2. Zasady i zakres udzielania pomocy, o której mowa w § 1, reguluj

odr

bne przepisy.

§ 3. Pomocy nieletnim mog

udziela

równie

stowarzyszenia, fundacje i organizacje społeczne, których

celem jest pomoc w społecznej readaptacji nieletniego, oraz osoby godne zaufania.

Art. 77. [Nadzór s

dziego rodzinnego] § 1.

[28]

Nadzór nad wykonywaniem orzecze

o skierowaniu

nieletniego do o

rodka kuratorskiego, o umieszczeniu w młodzie

owym o

rodku wychowawczym,

młodzie

owym o

rodku socjoterapii, domu pomocy społecznej, publicznym zakładzie opieki zdrowotnej,

schronisku dla nieletnich i zakładzie poprawczym, jak równie

decyzji o umieszczeniu w policyjnej izbie

dziecka, sprawuje s

dzia rodzinny.

§ 2. Nadzór sprawowany przez s

dziego rodzinnego obejmuje legalno

ść

umieszczenia nieletniego oraz

prawidłowo

ść

wykonywania orzeczenia, zwłaszcza w zakresie stosowanych metod i

rodków

oddziaływania, warunków, w jakich przebywaj

nieletni, jak równie

przestrzegania ich praw i

obowi

zków. W tym celu s

dzia rodzinny ma w ka

dym czasie prawo wst

pu na teren nadzorowanej

jednostki oraz do pomieszcze

, w których przebywaj

nieletni, a tak

e przegl

dania dokumentów i

żą

dania wyja

nie

od administracji odpowiednich zakładów, przeprowadzania na osobno

ci rozmów z

nieletnimi oraz badania ich pró

b i skarg.

§ 3. S

dzia rodzinny sprawuje nadzór w szczególno

ci przez:

1) okresowe kontrole jednostek nadzorowanych lub kontrole przeprowadzane dora

nie obejmuj

całokształt spraw poddanych nadzorowi albo niektóre zagadnienia w tym zakresie; okresowe
kontrole przeprowadza si

co najmniej raz w roku,

2) wydawanie zalece

pokontrolnych oraz kontrolowanie prawidłowo

ci i terminowo

ci ich realizacji,

3) podejmowanie w miar

potrzeby innych czynno

ci i decyzji zmierzaj

cych do usuni

cia uchybie

i zapobie

enia ich powstawaniu.

§ 4. Przepisy § 1-3 nie naruszaj

ustawowych uprawnie

prokuratora w tym zakresie.

Art. 78. [Upowa

nienie]

[29]

Minister Sprawiedliwo

ci, w porozumieniu z ministrem wła

ciwym do spraw

wiaty i wychowania, ministrem wła

ciwym do spraw wewn

trznych i ministrem wła

ciwym do spraw

zdrowia, okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowy sposób wykonywania przez s

dziów rodzinnych

nadzoru, o którym mowa w art. 77, okre

laj

c w szczególno

ci tryb przeprowadzania kontroli, sposób

dokumentowania jej przebiegu i wyników oraz tryb wykonywania zalece

wydanych w toku sprawowania

nadzoru.

Rozdział 2.

rodki wychowawcze i lecznicze

Art. 79. [Zmiana lub uchylenie

rodka] § 1. S

d rodzinny mo

e zmienia

lub uchyla

rodki

wychowawcze, je

eli wzgl

dy wychowawcze za tym przemawiaj

; dotyczy to równie

rodków

wychowawczych stosowanych w okresie próby.
§ 2. S

d rodzinny mo

e odst

od stosowania orzeczonego wobec nieletniego

rodka wychowawczego

w razie podj

cia przez nieletniego nauki lub pracy w zakładzie lub innej instytucji powołanej do

przygotowania zawodowego.

§ 3. S

d rodzinny mo

e uchyli

orzeczony wobec nieletniego zakaz prowadzenia pojazdów, je

eli ustały

przyczyny uzasadniaj

ce dalsze stosowanie tego

rodka.

§ 4. Je

eli w toku wykonywania

rodka wychowawczego lub poprawczego oka

e si

e wobec

nieletniego nale

y zastosowa

rodki o charakterze leczniczo-wychowawczym, s

d rodzinny mo

e orzec

umieszczenie nieletniego w odpowiednim zakładzie.

Art. 80. [Zawiadamianie s

du] § 1. Dyrektor publicznego zakładu opieki zdrowotnej lub domu pomocy

społecznej ma obowi

zek zawiadamia

d, który wykonuje orzeczenie, nie rzadziej ni

co 6 miesi

cy, o

stanie zdrowia nieletniego umieszczonego w zakładzie lub domu pomocy społecznej i o post

pach w

leczeniu.
§ 2. Dyrektor zakładu lub domu pomocy społecznej niezwłocznie zawiadamia s

d, je

eli uzna,

e w

zwi

zku ze zmian

stanu zdrowia nieletniego jego dalsze pozostawanie w zakładzie lub domu pomocy

społecznej nie jest konieczne.
§ 3. S

d, nie rzadziej ni

co 6 miesi

cy, a w wypadku okre

lonym w § 2 - niezwłocznie, rozstrzyga na

podstawie opinii lekarskiej o potrzebie dalszego pobytu nieletniego w zakładzie lub domu pomocy
społecznej.
§ 4. Wobec nieletniego zwalnianego z zakładu lub domu pomocy społecznej s

d rodzinny stosuje w razie

potrzeby

rodki wychowawcze.

Art. 81. [Upowa

nienie]

[30]

Minister wła

ciwy do spraw o

wiaty i wychowania, w porozumieniu z

Ministrem Sprawiedliwo

ci, okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady kierowania,

przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzie

owym o

rodku wychowawczym

oraz młodzie

owym o

rodku socjoterapii, w szczególno

ci wskazuj

c organ odpowiedzialny za kierowanie

nieletnich do odpowiednich placówek i uwzgl

dniaj

c sprawno

ść

post

powania, konieczno

ść

zapewnienia

bezpiecze

stwa tych placówek, wła

ciwych warunków pobytu nieletnich i przestrzegania ich praw.

Art. 82. [Upowa

nienie] § 1. Minister wła

ciwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem

Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania,

przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, w szczególno

wskazuj

c organ odpowiedzialny za kierowanie nieletnich do odpowiednich zakładów, bior

c pod uwag

konieczno

ść

zapewnienia sprawno

ci post

powania, bezpiecze

stwa tych placówek, wła

ciwych

warunków pobytu nieletnich i przestrzegania ich praw.
§ 2.

[31]

Minister wła

ciwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z Ministrem

Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowy sposób i tryb kierowania, przyjmowania,

przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w domach pomocy społecznej oraz formy opieki, a tak

wska

e organ odpowiedzialny za kierowanie nieletnich do odpowiednich domów, bior

c pod uwag

konieczno

ść

zapewnienia sprawno

ci post

powania.

Art. 83. [Podległo

ść

i zasady pobytu w policyjnych izbach dziecka] § 1. Policyjne izby dziecka

podlegaj

ministrowi wła

ciwemu do spraw wewn

trznych.

§ 2. Minister wła

ciwy do spraw wewn

trznych w drodze zarz

dzenia tworzy i znosi policyjne izby

dziecka.
§ 3. Minister wła

ciwy do spraw wewn

trznych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwo

ci okre

li, w

drodze rozporz

dzenia, szczegółowe zasady pobytu nieletnich w policyjnych izbach dziecka, maj

c na

uwadze stworzenie wła

ciwych warunków pobytu nieletnich i przestrzeganie ich praw, wzgl

bezpiecze

stwa, a tak

e sprawno

ść

post

powania oraz odpowiednie rozdzielenie nieletnich ze wzgl

na charakter czynów, których si

dopu

cili, i stopie

ich demoralizacji

[32]

Art. 84. [O

rodki diagnostyczno-konsultacyjne i kuratorskie] § 1. Minister Sprawiedliwo

sprawuje zwierzchni nadzór nad rodzinnymi o

rodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz o

rodkami

kuratorskimi.
§ 2. Minister Sprawiedliwo

ci, w drodze zarz

dzenia, tworzy i znosi rodzinne o

rodki diagnostyczno-

konsultacyjne.
§ 3. Minister Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, organizacj

i zakres działania rodzinnych

rodków diagnostyczno-konsultacyjnych, w szczególno

ci obejmuj

cy diagnozowanie nieletnich i ich

rodowiska rodzinnego, poradnictwo i opiek

specjalistyczn

nad nieletnimi, a tak

e diagnozowanie i

poradnictwo w zakresie przeciwdziałania i zapobiegania demoralizacji

[33]

§ 4. Na wniosek prezesów s

dów rejonowych prezesi s

dów okr

gowych tworz

i znosz

rodki

kuratorskie.
§ 5. Minister Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, tryb i szczegółowe zasady tworzenia i

znoszenia o

rodków kuratorskich, sposób wykonywania nadzoru nad o

rodkami kuratorskimi, ich

organizacj

i zakres działania, maj

c w szczególno

ci na wzgl

dzie dobór wła

ciwych metod wychowania

resocjalizacyjnego w

rodowisku pobytu nieletniego

[34]

Rozdział 3.

rodek poprawczy

Art. 85. [Rodzaj zakładu] § 1. S

d rodzinny, kieruj

c do wykonania orzeczenie o umieszczeniu

nieletniego w zakładzie poprawczym, mo

e okre

rodzaj tego zakładu.

§ 2. Zmiana rodzaju zakładu w wypadku okre

lonym w § 1 oraz przeniesienie nieletniego do zakładu

poprawczego o wzmo

onym nadzorze wychowawczym wymagaj

zgody s

dziego rodzinnego, chyba

ze wzgl

du na szczególne okoliczno

ci sprawy konieczne jest natychmiastowe przeniesienie nieletniego;

przeniesienie takie wymaga zatwierdzenia przez s

dziego rodzinnego.

§ 3. W wypadkach, o których mowa w § 2, orzeka w drodze postanowienia s

dzia rodzinny sprawuj

nadzór nad zakładem poprawczym, w którym nieletni przebywa.

Art. 86. [Warunkowe zwolnienie] § 1. S

d rodzinny mo

e warunkowo zwolni

nieletniego z zakładu

poprawczego, je

eli post

py w jego wychowaniu pozwalaj

przypuszcza

e po zwolnieniu z zakładu

nieletni b

dzie przestrzegał porz

dku prawnego i zasad współ

ycia społecznego.

§ 2. Warunkowe zwolnienie z zakładu nie mo

e nast

wcze

niej ni

po upływie 6 miesi

cy od

umieszczenia nieletniego w zakładzie; do okresu tego s

d mo

e zaliczy

okres pobytu nieletniego w

schronisku dla nieletnich.

Art. 87. [Okres próby] § 1. Orzekaj

c warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, s

d rodzinny

ustala okres próby od roku do lat 3; okres próby nie mo

e jednak trwa

dłu

ej ni

do uko

czenia przez

sprawc

lat 21.

§ 2. Do warunkowo zwolnionego s

d stosuje

rodki wychowawcze.

§ 3. Je

eli w okresie próby warunkowo zwolniony uległ ponownie demoralizacji albo uchyla si

wykonywania nało

onych na niego obowi

zków lub od nadzoru, s

d rodzinny mo

e odwoła

warunkowe

zwolnienie i zarz

dzi

umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.

§ 3a. W razie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego okre

lonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3,

art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art.
280 Kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznania sprawy przez s

d wła

ciwy według przepisów

Kodeksu post

powania karnego, s

d odwołuje warunkowe zwolnienie i zarz

dza umieszczenie

nieletniego w zakładzie poprawczym. Warunkowego zwolnienia oraz art. 90 nie stosuje si

przez okres

roku od chwili ponownego umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym.
§ 4. Je

eli w okresie próby i w ci

gu dalszych 3 miesi

cy odwołanie warunkowego zwolnienia nie

nast

piło, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uwa

a si

za niebyłe.

Art. 88. [Odst

pienie warunkowe] § 1. Je

eli po wydaniu orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w

zakładzie poprawczym, a przed umieszczeniem go w takim zakładzie albo po upływie okresu odroczenia
lub przerwy wykonania umieszczenia w zakładzie poprawczym w zachowaniu nieletniego nast

piła istotna

poprawa, s

d rodzinny mo

e warunkowo odst

od wykonania orzeczenia.

§ 2. Odst

puj

c warunkowo od wykonania orzeczenia, s

d stosuje wobec nieletniego

rodki

wychowawcze.
§ 3. S

d rodzinny mo

e w ka

dym czasie - je

eli wzgl

dy wychowawcze tego wymagaj

- zarz

dzi

umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
§ 4. Je

eli w ci

gu 2 lat od wydania postanowienia o warunkowym odst

pieniu od wykonania orzeczenia i

w ci

gu dalszych 3 miesi

cy nie zarz

dzono umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym,

orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uwa

a si

za niebyłe.

Art. 89. [Zatarcie orzeczenia] Orzeczenie

rodka poprawczego uwa

a si

z mocy prawa za niebyłe z

chwil

uko

czenia przez sprawc

lat 23, je

eli przepis szczególny nie stanowi inaczej.

Art. 90. [Umieszczenie poza zakładem] § 1. Dyrektor zakładu poprawczego mo

e umie

nieletniego

na czas okre

lony poza zakładem, je

eli przemawiaj

za tym:

1) wzgl

dy szkoleniowo-wychowawcze, a w szczególno

ci mo

liwo

ść

zdobycia wykształcenia,

zawodu, a tak

e niezb

dnych kwalifikacji lub uprawnie

2) mo

liwo

ść

podj

cia zatrudnienia,

3) potrzeba specjalistycznego leczenia lub
4) szczególne wzgl

dy rodzinne,

a ocena zachowania nieletniego wskazuje, i

dzie mo

liwe roztoczenie nad nim skutecznego nadzoru.

§ 2. Nieletni umieszczony poza zakładem poprawczym jest nadal wychowankiem tego zakładu. Zakład
jest obowi

zany roztoczy

nad nim nadzór. Dyrektor zakładu poprawczego mo

e w ka

dym czasie

odwoła

decyzj

o umieszczeniu nieletniego poza zakładem, je

eli ustały przyczyny, o których mowa w §

1.
§ 3. O decyzji w sprawie umieszczenia nieletniego poza zakładem poprawczym dyrektor zakładu
zawiadamia s

d rodzinny, który wykonuje orzeczenie. Do wykonania decyzji, o której mowa w § 1,

dyrektor zakładu mo

e przyst

po zaakceptowaniu jej przez s

d rodzinny. S

d rodzinny zajmuje

stanowisko w terminie 14 dni od otrzymania decyzji dyrektora.
§ 4. S

d rodzinny mo

e w ka

dym czasie uchyli

decyzj

dyrektora zakładu poprawczego.

Art. 91. [Popełnienie czynu karalnego] § 1. W braku podstaw do rozpoznania sprawy przez s

wła

ciwy według przepisów Kodeksu post

powania karnego, fakt popełnienia przez wychowanka zakładu

poprawczego czynu karalnego przed uko

czeniem lat 17 stwierdza postanowieniem s

d rodzinny na

podstawie wyników post

powania wyja

niaj

cego. Odpis prawomocnego postanowienia s

d rodzinny

przesyła dyrektorowi zakładu poprawczego w celu zastosowania wobec wychowanka

rodka

dyscyplinarnego.
§ 2. Stwierdzaj

c popełnienie przez wychowanka zakładu poprawczego czynu karalnego okre

lonego w

art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3,
art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280 Kodeksu karnego, s

d rodzinny orzeka tak

e w przedmiocie

przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmo

onym nadzorze wychowawczym b

zastosowania art. 79 § 4. Od postanowienia s

du przysługuje apelacja.

§ 3. W wypadku, o którym mowa w § 2, do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy nieletniego
umieszcza si

w schronisku dla nieletnich.

§ 4. Wobec nieletniego przeniesionego zgodnie z § 2 do zakładu poprawczego o wzmo

onym nadzorze

wychowawczym nie stosuje si

przez okres oznaczony w orzeczeniu s

du, nie krótszy ni

rok,

warunkowego zwolnienia oraz art. 90.
§ 5. Do ustalania wła

ciwo

ci s

du stosuje si

art. 17. W przypadku gdy czyn karalny został popełniony

na terenie zakładu poprawczego, wła

ciwy jest s

d rodzinny miejsca poło

enia zakładu, który o podj

tych

czynno

ciach zawiadamia s

d rodzinny wła

ciwo

ci ogólnej.

§ 6. Dyrektor zakładu poprawczego powiadamia s

d rodzinny wykonuj

cy orzeczenie i s

dziego

rodzinnego sprawuj

cego nadzór nad zakładem poprawczym o ka

dym przypadku popełnienia przez

wychowanka zakładu poprawczego czynu karalnego, a je

eli nieletni popełnił czyn zabroniony po

uko

czeniu lat 17 - tak

e prokuratora.

Art. 92. [Kara pozbawienia wolno

ci] § 1. Je

eli sprawca, wobec którego orzeczono umieszczenie w

zakładzie poprawczym, został skazany na kar

pozbawienia wolno

ci, wykonuje si

kar

pozbawienia

wolno

ci.

§ 2. S

d rodzinny umarza post

powanie w przedmiocie wykonania

rodka poprawczego po otrzymaniu

zawiadomienia o osadzeniu nieletniego w zakładzie karnym.

Art. 93. [Kara ograniczenia wolno

ci] § 1. Je

eli sprawca, wobec którego orzeczono umieszczenie w

zakładzie poprawczym, został skazany na kar

ograniczenia wolno

ci, wykonanie tej kary ulega

odroczeniu do chwili zwolnienia nieletniego z zakładu poprawczego. Przed zwolnieniem z zakładu
poprawczego s

d rodzinny decyduje, czy wykona

kar

, czy odst

od jej wykonania.

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

odpowiednio do zast

pczej kary pozbawienia wolno

ci oraz kary aresztu.

Art. 94. [Wykonanie wobec pełnoletniego] Je

eli nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w

zakładzie poprawczym, uko

czył lat 18 przed rozpocz

ciem wykonania orzeczenia, s

d rodzinny

decyduje, czy wykona

orzeczony

rodek, czy od jego wykonania odst

i wymierzy

sprawcy kar

Wymierzaj

c kar

d stosuje nadzwyczajne jej złagodzenie. W szczególnie uzasadnionych wypadkach

d mo

e odst

od wymierzenia kary, zwłaszcza gdy w zachowaniu sprawcy nast

piła istotna

poprawa. W razie wymierzenia kary pozbawienia wolno

ci albo kary ograniczenia wolno

ci czas jej

trwania nie mo

e przekroczy

okresu, jaki pozostaje do uko

czenia przez sprawc

lat 21.

Art. 95. [Schroniska i zakłady poprawcze] § 1. Minister Sprawiedliwo

ci sprawuje zwierzchni nadzór

nad schroniskami dla nieletnich i zakładami poprawczymi.

§ 2. Minister Sprawiedliwo

ci, w drodze zarz

dzenia, tworzy i znosi schroniska dla nieletnich i zakłady

poprawcze

[35]

§ 3. Minister Sprawiedliwo

ci okre

li, w drodze rozporz

dzenia, rodzaje schronisk dla nieletnich i

zakładów poprawczych, w zale

ci od stosowanych wobec nieletnich

rodków i form oddziaływania

wychowawczego, resocjalizacyjnego i terapeutycznego, sposób wykonywania nadzoru, o którym mowa w
§ 1, organizacj

tych schronisk i zakładów oraz szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania,

przenoszenia, zwalniania i pobytu w nich nieletnich, uwzgl

dniaj

c konieczno

ść

zapewnienia sprawno

post

powania, bezpiecze

stwa schronisk i zakładów, wła

ciwych warunków pobytu i przestrzegania praw

nieletnich, a tak

e sposób wykonywania nadzoru pedagogicznego w schroniskach dla nieletnich i

zakładach poprawczych

[36]

§ 4. Zasady kształcenia i wychowania w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych reguluj

odr

bne przepisy.

Rozdział 4. Stosowanie

rodków przymusu bezpo

redniego wobec nieletniego

umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich,

młodzie

owym o

rodku wychowawczym, młodzie

owym o

rodku socjoterapii

[37]

Art. 95a. [Przesłanki i cel stosowania] § 1.

[38]

rodki przymusu bezpo

redniego mog

stosowane

w razie bezskuteczno

rodków oddziaływania psychologiczno-pedagogicznego.

rodki te stosuje si

wył

cznie w celu przeciwdziałania:

1) usiłowaniu targni

cia si

nieletniego na

ycie lub zdrowie własne albo innej osoby,

2) nawoływaniu do buntu,

3) zbiorowej ucieczce,

4) niszczeniu mienia powoduj

cemu powa

ne zakłócenie porz

dku,

5) samowolnemu opuszczaniu przez nieletniego zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich,

młodzie

owego o

rodka wychowawczego, młodzie

owego o

rodka socjoterapii,

6) w celu doprowadzenia nieletniego do takiego zakładu, placówki lub o

rodka.

§ 2.

rodków przymusu bezpo

redniego nie mo

na stosowa

dłu

ej ni

wymaga tego potrzeba, a tak

nie mo

na ich stosowa

jako kary.

§ 3. Stosowanie

rodków przymusu bezpo

redniego powinno by

odpowiednie do stopnia zagro

enia i

nast

powa

dopiero po uprzednim ostrze

eniu o mo

liwo

ci ich u

ycia.

§ 4. Wobec nieletniego mo

na stosowa

nast

puj

rodki przymusu bezpo

redniego:

1) sił

fizyczn

2) umieszczenie w izbie izolacyjnej,
3) zało

enie pasa obezwładniaj

cego lub kaftana bezpiecze

stwa.

§ 5.

rodki przymusu bezpo

redniego, o których mowa w § 4 pkt 2 i 3, stosuje si

wył

cznie wobec

nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, jedynie w przypadku, o
którym mowa w § 1 pkt 1.
§ 6.

rodków przymusu bezpo

redniego wymienionych w § 4 pkt 3 nie stosuje si

wzgl

dem nieletniego

dotkni

tego kalectwem. Wobec nieletniej o widocznej ci

ąż

y stosuje si

wył

cznie sił

fizyczn

§ 7. Je

eli jest to konieczne, mo

na stosowa

wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie

poprawczym lub schronisku dla nieletnich jednocze

nie ró

rodki przymusu bezpo

redniego, z tym

rodek okre

lony w § 4 pkt 2 nie mo

e by

stosowany dłu

ej ni

48 godzin, a wobec nieletniego w wieku

do 14 lat - dłu

ej ni

12 godzin.

§ 8. Do okre

lenia przypadków oraz warunków i sposobu u

ycia

rodków przymusu bezpo

redniego

wobec nieletnich umieszczonych w publicznych zakładach opieki zdrowotnej i domach pomocy społecznej
stosuje si

odr

bne przepisy.

Art. 95b. [Decyzja; protokół] § 1. Decyzj

o zastosowaniu

rodków przymusu bezpo

redniego

podejmuje dyrektor zakładu, placówki lub o

rodka, w których nieletni jest umieszczony, a w razie jego

nieobecno

ci - zast

puj

cy go pracownik pedagogiczny.

§ 2. W razie bezpo

redniego, gwałtownego zamachu na

ycie lub zdrowie osoby, a w szczególno

pracownika zakładu, placówki lub o

rodka, w których nieletni jest umieszczony, decyzj

o zastosowaniu

rodka przymusu bezpo

redniego mo

e podj

ąć

tak

e inny pracownik.

§ 3. Nieletniego, wobec którego zastosowano

rodek przymusu bezpo

redniego, poddaje si

niezwłocznie badaniu lekarskiemu. Z zastosowania

rodka przymusu bezpo

redniego sporz

dza si

protokół.
§ 4. O zastosowaniu

rodka przymusu bezpo

redniego dyrektor placówki, zakładu lub o

rodka, w których

nieletni jest umieszczony, powiadamia s

dziego rodzinnego sprawuj

cego nadzór nad placówk

, s

rodzinny wykonuj

rodek poprawczy lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni umieszczony

w schronisku dla nieletnich.

Art. 95c. [Upowa

nienie] § 1.

[39]

Rada Ministrów okre

li, w drodze rozporz

dzenia, szczegółowe

warunki i sposób u

ycia

rodków przymusu bezpo

redniego wobec nieletnich umieszczonych w

zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, młodzie

owych o

rodkach wychowawczych i

młodzie

owych o

rodkach socjoterapii oraz sposób kontroli nad decyzjami o zastosowaniu tych

rodków,

a tak

e okre

li rodzaje młodzie

owych o

rodków wychowawczych i młodzie

owych o

rodków socjoterapii,

w których mog

stosowane

rodki przymusu bezpo

redniego, uwzgl

dniaj

c w szczególno

ci cel

stosowania

rodków, formy, w jakich mog

one stosowane, zwi

zan

z ich stosowaniem potrzeb

doboru wła

ciwych metod oddziaływania wychowawczego na nieletniego, sposób prowadzenia

dokumentacji zwi

zanej z zastosowaniem

rodków, szczegółowy sposób sprawowania opieki nad stanem

zdrowia fizycznego i psychicznego nieletniego, wobec którego zastosowano

rodek, maj

c na uwadze

konieczno

ść

poszanowania praw i godno

ci nieletniego oraz zapewnienia bezpiecze

stwa zakładów,

schronisk i placówek.

§ 2. Minister Sprawiedliwo

ci, w porozumieniu z ministrem wła

ciwym do spraw wewn

trznych, okre

li, w

drodze rozporz

dzenia, zakres i tryb współdziałania zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich z

Policj

w wypadku zagro

enia bezpiecze

stwa tych placówek, uwzgl

dniaj

c w szczególno

ci przypadki i

warunki u

ycia sił Policji na terenie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich

[40]

Rozdział 5. Zatrudnianie nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub

schroniskach dla nieletnich

Art. 95d. [Dopuszczalno

ść

] Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym lub w schronisku dla

nieletnich mo

e zosta

zatrudniony w gospodarstwie pomocniczym zakładu poprawczego lub schroniska

dla nieletnich, je

eli uko

czył 16 lat i spełnia wymogi okre

lone w Kodeksie pracy.

Art. 95e. [Stosowanie Kodeksu pracy] Do czasu pracy nieletniego stosuje si

przepisy art. 202

Kodeksu pracy.

Art. 95f. [Wynagrodzenie] § 1. Nale

ść

nieletniego za prac

ustala si

według zasad

wynagradzania pracowników za prac

tego rodzaju, któr

wykonuje nieletni.

§ 2. Za prace porz

dkowe wykonywane na rzecz zakładu lub schroniska w wymiarze nieprzekraczaj

cym

30 godzin miesi

cznie wynagrodzenie nieletniemu nie przysługuje; za sumienn

prac

tego rodzaju mog

przyznawane nagrody pieni

ęż

ne.

Art. 95g. [Zaliczanie zatrudnienia] § 1. Okresy pracy wykonywanej przez nieletniego w czasie
odbywania

rodka poprawczego, z wyj

tkiem prac, o których mowa w art. 95f § 2, uwa

a si

za okresy

równorz

dne z okresami zatrudnienia w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i

ich rodzin

[41]

§ 2. Okresy pracy wykonywanej przez nieletniego, o którym mowa w § 1, wlicza si

do okresu pracy, od

którego zale

żą

uprawnienia pracownicze.

Art. 95h. [Wypadek; choroba zawodowa] Nieletni, który uległ wypadkowi lub zachorował na chorob

zawodow

przy wykonywaniu pracy w czasie odbywania

rodka poprawczego, ma prawo do

wiadczenia

z tytułu tego wypadku lub choroby na zasadach przewidzianych dla pracowników. W razie

mierci

nieletniego wskutek takiego wypadku lub choroby,

wiadczenia z tego tytułu przysługuj

pozostałym po

nim członkom rodziny na zasadach przewidzianych dla członków rodzin pracownika.

Dział V. Przepisy przej

ciowe i ko

cowe

Art. 96.

[42]

(pomini

ty)

Art. 97. [Odesłanie] Je

eli obowi

zuj

ce przepisy powołuj

na uchylone przepisy dotycz

przedmiotów unormowanych w niniejszej ustawie albo odsyłaj

ogólnie do przepisów o odpowiedzialno

nieletnich lub o post

powaniu w sprawach nieletnich, stosuje si

w tym zakresie odpowiednio przepisy

niniejszej ustawy.

Art. 98. [Priorytet] W razie w

tpliwo

ci, czy ma by

stosowane prawo dotychczasowe, czy niniejsza

ustawa, stosuje si

niniejsz

ustaw

Art. 99. (skre

lony)

Art. 100. (skre

lony)

Art. 101. (pomini

ty)

Art. 102.

[43]

(pomini

ty)

Art. 103. [Derogacja] § 1. Z dniem wej

cia w

ycie niniejszej ustawy trac

moc wszelkie przepisy

dotycz

ce przedmiotów w niej unormowanych, chyba

e przepisy ustawy stanowi

inaczej.

§ 2. W szczególno

ci trac

moc:

1) ustawa z dnia 22 grudnia 1969 r. o utrzymaniu w mocy na okres przej

ciowy niektórych

dotychczasowych przepisów prawa karnego (Dz.U. Nr 37, poz. 311),

2) art. V ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzaj

ce Kodeks wykrocze

(Dz.U. Nr 12,

poz. 115),

3) art. 288 § 2 i 3 ustawy karnej skarbowej z dnia 26 pa

dziernika 1971 r. (Dz.U. Nr 28, poz. 260, z

1975 r. Nr 16, poz. 91 i Nr 45, poz. 234 oraz z 1976 r. Nr 19, poz. 122),

[44]

4) art. 474-495 Kodeksu post

powania karnego z dnia 19 marca 1928 r., utrzymane w mocy przez

art. III pkt 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Przepisy wprowadzaj

ce Kodeks post

powania

karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 97).

Art. 104. [Wej

cie w

ycie] Ustawa wchodzi w

ycie po upływie 6 miesi

cy od dnia jej ogłoszenia

[45]