1. Na lekcj´ uczniowie przynoszà (zgodnie z wczeÊniejszym poleceniem)

pocztówki, zdj´cia, foldery przedstawiajàce górskie jeziora. Umieszczamy te
materia∏y w widocznym miejscu, tworzàc galeri´. Uczniowie wskazujà naj-
bardziej charakterystyczne elementy, opisujà krajobrazy.

2. Rozdajemy uczniom krótkie noty encyklopedyczne na temat Jeziora Lemaƒ-

skiego. 

Genewskie Jezioro, Jezioro Lemaƒskie, Lac de Gen¯ve, Lac Léman

– jezioro

w Szwajcarii i Francji. Powierzchnia 582 km

2

(najwi´ksze jezioro w Alpach),

maksymalna g∏´bokoÊç 310 m. Jezioro pochodzenia lodowcowego. Przez Je-
zioro Genewskie przep∏ywa rzeka Rodan.

Opis: Jezioro ma kszta∏t pó∏ksi´˝yca, 70 km d∏ugoÊci, do 15 km szerokoÊci.
Znane jest ze swych ciemnoniebieskich, przejrzystych wód i tzw. sejszy (za-
burzenia poziomu wód). Do jeziora od strony wschodniej, z Alp Berneƒ-
skich, wp∏ywa rzeka Rodan, by wyp∏ynàç przy po∏udniowym koƒcu, gdzie
le˝y miasto Genewa. Na pó∏noc i zachód od jeziora widaç góry Jura pokry-
te lasami sosnowymi i urodzajnymi pastwiskami. Góry Jura sà popularnym,
ca∏orocznym terenem wypoczynkowym. Na wschód od jeziora wznoszà si´
pokryte Êniegiem Alpy Berneƒskie. Zbudowane sà one g∏ównie ze ska∏ gra-
nitowych i metamorficznych. Cechami charakterystycznymi tych pasm al-
pejskich sà ostre grzbiety, strome stoki i g∏´bokie doliny. 

3. Czytamy wiersz Adama Mickiewicza [Nad wodà wielkà i czystà…]. Pod tek-

stem znajduje si´ informacja, ˝e wiersz powsta∏ w Lozannie (utwór nale˝y
do cyklu liryków lozaƒskich), mo˝emy wi´c uznaç, ˝e tytu∏owa „woda wiel-
ka i czysta” to Jezioro Lemaƒskie.

4. OkreÊlamy sytuacj´ lirycznà – obraz krótkiej burzy obserwowanej przez

podmiot liryczny nad brzegiem górskiego jeziora.

5. Uczniowie wypisujà epitety przyporzàdkowane poszczególnym „uczestni-

kom” sytuacji lirycznej (okreÊlenie cech), wskazujà czasowniki oznaczajàce
ich zadania. 

74

Na granicy czasu i przestrzeni
z Mickiewiczem [

Nad wodà wielkà i czystà…]

Opis: „woda wielka i czysta”, „toƒ przejrzysta” – ogrom, pot´ga, wewn´trzna si∏a.
Zadania: „odbi∏a [...]” – woda jeziora wiernie odbija przebieg zdarzeƒ, „Stoi wielka
i przejrzysta” – trwa nieruchomo, niewzruszenie.

Opis: „Sta∏y rz´dami opoki”, „twarze ich czarne”, „dumne opoki czo∏a” – monumen-
talne, pot´˝ne, pomnikowe, trwa∏e.
Zadanie: „trzeba staç i groziç” – ska∏y stojà niewzruszone, chronià brzegów jeziora.

Opis: „czarne”, „kszta∏ty ich marne” – znikome, przemijajàce, groêne tylko przez
chwil´.
Zadanie: „przebieg∏y”, „deszcze przewoziç” – ob∏oki poruszajà si´ szybko, majà
do wykonania konkretne zadanie – przynoszà deszcz.

Opis: „B∏ysn´∏o”, „Êwiat∏o”, „grom ryknà∏” – efektowna, ale nietrwa∏a.
Zadanie: „grzmieç i ginàç” – b∏yskawice stanowià finalny akord burzy.

Zadania: „widz´” – podmiot liryczny obserwuje przebieg zdarzeƒ, „I wszystko wiernie
odbijam” – utrwalenie obserwowanych zdarzeƒ, zatrzymanie ich w pami´ci, „p∏yn´,
p∏yn´, p∏yn´” – ruch, przemieszczanie si´, niepozostawanie w miejscu.

6. Zastanawiamy si´ nad zale˝noÊcià mi´dzy czasem i ruchem.

Uczestnicy

Ruch

Czas

sytuacji
lirycznej

Jezioro – 

nieruchome; 

poza 

czasem.

Góry 

–  nieruchome;

d∏ugi, prawie tak jak jeziora.

Ob∏oki

– „przebieg∏y”;

o wiele 

krótszy.

B∏yskawica

– „b∏ysn´∏o”; 

zaledwie 

moment.

Osoba mówiàca  

–  „p∏ynàç, p∏ynàç, p∏ynàç” – 

?

ruch jest przeznaczeniem.

„p∏ynàç, p∏ynàç, p∏ynàç” (ruch)

jezioro

osoba mówiàca

„Odbi∏a”

„Stoi” (brak ruchu)

podobieƒstwo

kontrast

„I wszystko wiernie odbijam”

osoba mówiàca

b∏yskawica

ob∏oki

góry

jezioro

75

7. Zapisujemy temat lekcji.

8. Rysujemy wykres, który ilustruje zmiany tempa przedstawianych wyda-

rzeƒ.

9. Uczniowie wybierajà motywy muzyczne, które mog∏yby ilustrowaç po-

szczególne etapy.

10. Zadanie domowe:

Moja przygoda nad wodà wielkà i czystà – kartka z pami´tnika mi∏oÊnika
górskich jezior.

tempo

góry

ob∏oki

b∏yskawica

jezioro

czas

uspokojenie, 

niewzruszonoÊç

wzrost

napi´cia

finalny akord burzy

76