MIKROEKONOMIA Teoria decyzji konsumenta(1)

MIKROEKONOMIA

wykład

Dr Magdalena

Rękas

Kontakt

Konsultacje piątek 10:30

12:00 p.82

Tel. 75 38 311 lub 75 38 252 (sekr.

Katedry)

mail

rekas@ae.jgora.pl

www.ae.jgora.pl

KATEDRA MIKROEKONOMII

Literatura podstawowa:

Red. Roman

Milewski

„Podstawy ekonomii”

Wyd. PWN 2002

Hal R.

Varian

„Mikroekonomia”

PWN 2005

Samuelson

, S. Marks „Ekonomia

menedżerska” PWE Warszawa 1998

Balicki

, W.

Tyc

„Mikroekonomia” Wyd.

AFT Jelenia Góra 2001

Elżbieta Czarny „Mikroekonomia” PWN

2006 r.

B. Czarny, R.

Rapacki

„Podstawy

ekonomii” PWE Warszawa 2002

Zagadnienia:

Blok 1: Teoria decyzji konsumenta

Blok 2: Teoria decyzji producenta

Blok 3: Rynek czynników produkcji

Blok 4: Rynek i efektywność

Decyzje publiczne a prywatne

Decyzje publiczne

nastawione na wzrost

dobrobytu społeczeństwa

Decyzje prywatne

nastawione na realizacje

indywidualnych korzyści

U konsumenta

–

maks. korzyści

z konsumpcji;

U producenta

–

maks. zysku

oraz rozwój i trwanie na rynku;

TEORIA

DECYZJI KONSUMENTA

KONSUMPCJA

–

zaspakajanie potrzeb

KONSUMPCJA INDYWIDULANA

dotyczy jednostki

KONSUMPCJA ZBIOROWA

–

dotyczy

grupy (np.: oświetlenie ulic, obrona

narodowa, policja).

Konsument i jego zachowanie

Konsument

–

jednostka (np.: gospodarstwo

domowe) podejmująca decyzję

o dokonaniu zakupu.

Funkcje gospodarstwa domowego:

Konsumpcyjna

–

zaspokojenie potrzeb

Produkcyjna

Produkcyjna –

zdobycie środków

umożliwiających realizację konsumpcji.

Teoria racjonalnego zachowania

konsumenta

podstawy modelu

Zasoby są ograniczone, a potrzeby
nieograniczone.

Konsument musi dokonywać wyboru,
a z każdym wyborem łączy się koszt
alternatywny.

Konsument postępuje racjonalnie,
czyli zgodnie z:

preferencjami i umiejętnościami ich

uszeregowania,

możliwościami nabywczymi

(uwzględnia dochód i ceny dóbr).

Model człowieka (konsumenta) działającego

w gospodarce rynkowej

to tzw.

homo

oeconomicus

Cechy modelu „homo

oeconomicus

”

podmiot gospodarczy, które działa na rynku

•

jest wolny pod względem ekonomicznym
i może samodzielnie podejmować decyzje
w odniesieniu do celów i przedmiotów
swej własności

•

dąży do osiągania indywidualnych
korzyści

•

ponosi odpowiedzialność za skutki decyzji

•

dokonuje racjonalnych wyborów
(uwzględniając np. cenę dobra, dochód,
preferencje, walory użytkowe, jakość
dobra)

CEL KONSUMENTA

maksymalizacja korzyści

(użyteczności, satysfakcji)

czerpanej z konsumpcji

określonego koszyka dóbr.

YTECZNO

ŚĆ

YTECZNO

ŚĆ

Użyteczność

Użyteczność określa

subiektywne zadowolenie,

pożytek, satysfakcję, korzyść

uzyskaną z tytułu konsumpcji

określonej ilości danego dobra.

TEORIE U

YTECZNO

TEORIE U

YTECZNO

Teoria użyteczności kardynalnej

Teoria użyteczności kardynalnej – mierzy
użyteczność w sposób obiektywny
(ilościowy) posługując się jednostką zwaną

- UTYLE (w ekonomii),
- HEDONY (Stanisław Lem – od hedonizmu),
- W PIENIADZU (sporadycznie!).

Teoria użyteczności

ordynalnej

(porządkowej)

(porządkowej)- rezygnuje z mierzenia
użyteczności opierając się na opisywaniu
i porządkowaniu subiektywnych preferencji

Bada kiedy konsument jest tak samo, mniej
lub bardziej zadowolony.

Rodzaje u

yteczno

ci:

Rodzaje u

yteczno

ci:

Użyteczność całkowita (

MUc

)

–

całkowite zadowolenie jakie osiąga

konsument z konsumpcji określonej

ilości danego dobra.

Użyteczność krańcowa (

MUk

)

–

jest to przyrost użyteczności

całkowitej, wynikający z nabycia

i konsumpcji dodatkowej, jeszcze

jednej jednostki danego dobra,
ponad dotychczasową jego ilość.

Jest to więc użyteczność uzyskana

z ostatniej jednostki tego dobra.

Przykład

–

pomiar u

yteczno

ci!

pomiar u

yteczno

ci!

Badaniu poddano konsumentów lodów

MUk

MUc

Liczba

lodów

Prawo malej

cej u

yteczno

ci kra

cowej

Prawo malej

cej u

yteczno

ci kra

cowej

(tzw. I prawo

Gossena

)

miarę wzrostu konsumpcji danego

dobra użyteczność całkowita rośnie.

Wzrost ten jest jednak coraz

wolniejszy, co oznacza,

że użyteczność krańcowa kolejnych

jednostek dobra zmniejsza się

wraz ze wzrostem ilości
konsumowanego dobra.

I PRAWO GOSSENA

wyja

nia dwa problemy ekonomiczne:

wyja

nia dwa problemy ekonomiczne:

PARADOKS WARTOŚCI

NADWYśKĘ KONSUMENTA

PARADOKS WARTO

Smith

w „Bogactwie narodów..”.

zastanawiał się:

Dlaczego woda, tak użyteczna

i niezbędna dla życia, ma tak niską

cenę, a diamenty, wcale nie

konieczne dla życia, mają cenę

znacznie wyższą ?

PARADOKS WARTO

CI (2)

PARADOKS WARTO

CI (2)

Zależy to od krzywych popytu i podaży

oraz ich punktu przecięcia (stan

równowagi).

Diamenty są bardzo rzadkie i koszt

uzyskania dodatkowej jednostki jest

wysoki, tymczasem woda jest relatywnie

obfita, a zatem wymaga niższych kosztów.

Konsumentów wody jest bardzo dużo i jej

MUk

jest niska, a więc cena wody jest

stosunkowo niska. Konsumentów

diamentów jest niewielu, stad

MUk

diamenty wysokie i ich cena wysoka.

Użyteczność wody nie wpływa na jej cenę

czy popyt, a tylko

krańcowa użyteczność

ostatniej jednostki

(np. 1litra) wody

określa

jej

cenę.

PARDOKS WARTO

CI - WNIOSEK

Podstawą ustalenia ceny

każdego towaru jest użyteczność

krańcowa ostatniej jednostki

dobra, która znajdzie nabywcę

na rynku.

P =

MUk

NADWY

KA (RENTA) KONSUMENTA

NADWY

KA (RENTA) KONSUMENTA

Jest to różnica między całkowitą

użytecznością uzyskaną z danej

ilości dobra i jego całkowitą ceną.

Powstaje ona wskutek tego, że

otrzymujemy więcej użyteczności niż

nas dane dobro kosztuje. Wynika to

z faktu, iż płacimy taką samą cenę

za każdą jednostkę dobra,

ale „wcześniejsze” jednostki dobra

mają dla nas większą wartość

(użyteczność) niż ta ostatnia.

CEL KONSUMENTA

maksymalizacja korzyści

(użyteczności, satysfakcji)

czerpanej z konsumpcji

określonego koszyka dóbr.

Optymalizacja celu konsumenta

wymaga decyzji tj.:

Określenie poziomu i struktury

konsumpcji bieżącej.

Wybór ilości czasu pracy i czasu

wolnego.

Podjęcie decyzji o wielkości

oszczędności jako warunek

niezbędny dla optymalizacji

konsumpcji przyszłej.

DECYZJA 1

–

POZIOM I STRUKTURA

KONSUMPCJI BIE

śĄ

CEJ ZALE

Y OD:

KONSUMPCJI BIE

śĄ

CEJ ZALE

Y OD:

GUSTY I PREFERENCJE

opisywane

przez

krzywe preferencji

;

DOCHÓD KONSUMENTA

CENY

POSZCZEGÓLNYCH DÓBR

opisywane

przez

linie budżetową

;

CZYNNIKI POZADOCHODOWE:

•

OBIEKTYWNE:

płeć, wiek, zawód,

wykształcenie, miejsce pracy, miejsce

zamieszkania, zwyczaje, przyzwyczajenia,

czynniki społeczno

kulturalne;

•

SUBIEKTYWNE:

skłonność do oszczędzania

i inwestowania, przezorność, skąpstwo.

PREFERENCJE

KONSUMENTA

Na co mam chęć?

Konsumpcja czego i ile powoduje

moje zadowolenie?

Przedmiot wyboru konsumenta =>

to tzw.

to tzw. koszyk dóbr konsumenta

który obejmuję kompletną i zamkniętą

listę dóbr i usług wybieranych

przez konsumenta.

Preferencje konsumenta

posiadają następujące cechy:

Zupełność

–

każde dwa koszyki dóbr

mogą być porównywalne.

Zwrotności

–

każdy koszyk dóbr jest

przynajmniej tak samo dobry jak on sam.

Przechodniości

–

jeżeli koszyk X jest

przynajmniej tak dobry jak Y, a koszyk

Y tak dobry jak Z to znaczy, że koszyk

X jest przynajmniej tak dobry jak Z.

Preferencje konsumenta zało

enia:

Preferencje konsumenta zało

enia:

Konsument potrafi uporządkować różne

koszyki dóbr wg poziomu ich użyteczności

tzn. potrafi wskazać kombinacje dóbr „lepsza” (bardziej

cenioną) i „gorszą” (mniej cenioną).

Konsument woli mieć więcej niż mniej

Konsument woli mieć więcej niż mniej
(potrzeby są bowiem nieograniczone),
stad wybiera koszyki dóbr dające mu
wyższy poziom konsumpcji =>
mówimy wówczas, że jego

preferencje

są monotoniczne (dobrze zachowujące się).

Gusty konsumenta charakteryzują się

malejącą krańcową stopą substytucji.

Jak zmierzy

poziom substytucji?

Jak zmierzy

poziom substytucji?

Miarą substytucji jest

Krańcowa

stopa substytucji (KSS

) =>

jest to takie zmniejszenie ilości

jednego dobra, które równoważy

zwiększenie ilości drugiego

dobra o jednostkę, nie zmieniając

stopnia zaspokojenia łącznych potrzeb

konsumenta ani poziomu użyteczności

całkowitej.

KSS to także nachylenie krzywej

obojętności i mierzy

„krańcową skłonność do płacenie”,

gdyż informuje o tym ile konsument

„odda” dobra Y, aby zwiększyć

zakupy dobra X.

Prawo malejącej KSS

w miarę jak rośnie ilość dobra X to

coraz mniejsze ilości dobra Y mogą

zastąpić jednostkę dobra X

Krzywe preferencji (krzywe oboj

tno

ci)

Krzywe preferencji (krzywe oboj

tno

ci)

Krzywe obojętności

pokazują różne kombinacje dwu dóbr

dające konsumentowi ten sam poziom użyteczności

całkowitej.

Własności krzywych preferencji:

Wszystkie kombinacje znajdujące się na
krzywej mają taką samą użyteczność,

a więc są to tzw.

kombinacje dóbr

obojętne.

„Typowe krzywe preferencji” są

malejące, nie przecinają się nawzajem
i są wypukłe w stronę początku układu

współrzędnych.

Krzywych preferencji jest nieskończenie

wiele (preferencje zmieniają się
w czasie) tworząc

mapę krzywych

obojętności.

Dobro Y

•

O X

Dobro X

Przy

ruchu po krzywej

następuje zmiana

struktury konsumpcji (wystąpi zjawisko

substytucji dóbr) ale poziom konsumpcji

i użyteczność całkowita pozostaje nie

zmieniona.

Przy

przejściu na wyżej położoną

krzywą preferencji

nastąpi zmiana

struktury konsumpcji oraz wzrost

poziomu konsumpcji i wzrost

użyteczności całkowitej.

Przy

przejściu na niżej położoną

krzywą preferencji

wystąpi zmiana

struktury konsumpcji oraz spadek

poziomu konsumpcji i spadek

użyteczności całkowitej.

Rodzaje preferencji

Substytuty doskonałe

–

konsument

zastępuje jedno dobro drugim wg stałej

stopy (np.:1:1)

np. => architekt potrzebuje ołówek i nie dba o kolor

tzn. że tak samo będzie dla niego użyteczny czerwony

jak i niebieski ołówek

Doskonale komplementarne

–

konsumowane zawsze razem w stałej

proporcji

np. => 1 lewy i 1 prawy but / samochód

+ 5 kół (relacja 1:5), zegarek + bateria

Dobra niechciane (złe)

–

– to takie,

których konsument nie lubi, ale aby
zwiększyć konsumpcję dobra „dobrego”
gotowy jest spożyć także pewną ilość
dobra „złego”

Rodzaje preferencji

Dobra neutralne

–

konsumentowi

na nich nie zależy. Albo ich wcale nie kupuje

np. => wegetarianin

–

ceni warzywa i owoce, obojętne jest

nabycie mięsa.

Albo dodanie ilość dobra

neutralnego nie wpływa na konsumenta

np.. => zakup ryb i kiełbasy. Jeżeli konsumentowi zależy

na zakupie kiełbasy, to dododanie ilości ryb nie wpłynie na

konsumenta.

Błogostan

–

– najlepszy z możliwych koszyk

dóbr, a im bliżej niego znajduje się

konsument tym większą odczuwa

satysfakcję.

np.=> lato

–

zjedzenie 2 lodów w upalny dzień, określona

jedna marka i model samochodu (telefonu/telewizora).

Dobra policzalne (dyskretne)

Dobra policzalne (dyskretne) tzn. mierzone

w liczbach całkowitych

np.=> samochód, komputer, usługa u fryzjera.

Rodzaje preferencji a KSS

Substytuty doskonale

KSS stała i wynosi zawsze

Dobra neutralne

KSS równa nieskończoność.

Doskonale komplementarne

KSS równa 0.

Przy preferencjach monotonicznych

=> KSS jest malejąca, gdyż aby otrzymać

więcej jednego dobra, trzeba zmniejszyć

konsumpcję drugiego dobra.

Preferencje a preferencje ujawnione

Podział preferencji:

Preferencje konsumenta,

czyli

preferencje obejmujące koszyk dóbr,

bez uwzględnienia czy istnieje

możliwość ich zrealizowania.

Preferencje ujawnione

, czyli koszyk

dóbr na jakie może sobie pozwolić

konsument po uwzględnieniu

własnego dochodu i cen dóbr, gdyż

jest to koszyk leżący na linii

budżetowej

chęci poparte

możliwościami finansowymi.

OGRANICZENIE

(LINIA) BUDśETOWA

Na co mnie stać???

Ograniczenie (linia) bud

etowa

Ograniczenie (linia) bud

etowa

poj

cie

poj

cie

Linia budżetowa

(LB) to

koszyk dóbr konsumpcyjnych,

który jest dostępny (na który „stać”

konsumenta) przy danych cenach

dóbr i dochodzie konsumenta.

Postać analityczna LB:

LB => I = P1 x Q1 + P2 x Q2

Jak zmienia si

linia bud

etowa?

Jak zmienia si

linia bud

etowa?

Zmiana dochodu przy

niezmienionych cenach

wywołuje

równoległe przesunięcie

całej linii budżetowej:

Przy wzroście dochodu

prawo i w

górę, co oznacza zwiększenie możliwości

nabywczych konsumenta

Przy spadku dochodu

w lewo i w dół,

co oznacza zmniejszenie możliwości

nabywczych konsumenta

Jak zmienia si

linia bud

etowa?

Jak zmienia si

linia bud

etowa?

Zmiana cen dóbr przy

niezmienionym dochodzie

wywołuje przesunięcia

nierównoległe i zmianę nachylenia

linii budżetowej.

Wzrost/spadek ceny tylko dobra X

Wzrost/spadek ceny tylko dobra Y

Wzrost/spadek cen obu dóbr X i Y

Zmiana nachylenia LB

P1/P2

Podatki a linia bud

etowa

Podatki a linia bud

etowa

Podatki kwotowe

–

– stała suma dodawana do

ceny towary (np. AKCYZA) oraz

podatek

pośredni

–

– ustalany jako procent od ceny

towaru (np. VAT)

=> nałożenie lub podniesienie stawki tych

podatków wywołuje wzrost ceny dobra,

co zmienia nachylenie LB (

staje się

bardziej stroma).

LB z akcyzą

=> I = (P1+A) x Q1 + P2 x Q2

–

– akcyza

–

– dobro akcyzowe

, P2

–

– dobro bez akcyzy

LB z VAT

=> I = (1+V) P1 x Q1 + P2 x Q2

-stawka VAT

; P1

–

– dobro z VAT

, P2

–

– dobro bez VAT

Podatki a linia bud

etowa (2)

Podatki a linia bud

etowa (2)

Podatek dochodowy

Podatek dochodowy nakładany na
dochód konsumenta, pozostawiając ceny
dóbr na tym samym poziomie.

=> Nastąpi spadek dochodu co wywoła

równoległe przesunięcie LB w dół.

LB z podatkiem dochodowym

LB=> (1

Pd) x I = P1 x Q1 + P2 x Q2

–

stawka podatku dochodowego

w ułamku dziesiętnym

Równowaga konsumenta

II prawo

Gossena

Wśród wielu krzywych obojętności jest tylko

jedna krzywa preferencji, która ma punkt

wspólny z linią budżetową konsumenta

punkt ten oznacza

optimum (równowagę) konsumenta

czyli optymalny zestaw dóbr,

przy którym nastąpi zgodność

preferencji konsumenta

z jego możliwościami finansowymi

(nabywczymi).

D o b r o Y

•

0 X

D o b r o X

Prawo wyrównywania użyteczności

krańcowej (II prawo

Gossena

) =>

rozmiary popytu na dane dobro zwiększają się

do punktu, w którym użyteczność krańcowa

uzyskana z jednostki pieniężnej wydanej na

to dobro jest równa użyteczności krańcowej

osiągniętej z jednostki pieniężnej

wydanej na inne dobro

Punkt równowagi konsumenta można

wyznaczyć korzystając z

II prawa GOSSENA

przy konsumpcji 2 dóbr warunek równowagi

oznacza, że stosunek cen obu dóbr jest równy

relacji użyteczności krańcowej ostatnich

jednostek obu dóbr

P1/P2 =

MUk

(1)/

MUk

(2)

b) równanie równowagi konsumenta przy

konsumpcji „n

” dóbr:

MUk

(1)/P1 =

MUk

(2)/P2 = .....

MUk

(n)/

gdzie:

P1, P2,

ceny odpowiednich dóbr.

Równowaga konsumenta

a różne

rodzaje preferencji

(przykłady)

Preferencje monotoniczne

–

w punkcie

styczności LB z krzywą preferencji i zależy

od indywidualnych preferencji.

Doskonale komplementarne

–

optimum leży

w punkcie, gdzie konsument nabywa

jednakowe ilości obu dóbr.

Substytuty doskonałe

–

warunek optimum

będzie leżał na brzegu.

Dobra niechciane

–

w punkcie, gdzie LB

ma punkt przecięcia z z KP o nachyleniu

dodatnim.

Błogostan

–

w punkcie gdzie linia

budżetowa ma punkt styczności z punktem

„błogostanu”.

Dobra neutralne

–

w punkcie gdzie

konsument nabywa tylko jedno pożądane

dobro, a drugiego wcale lub gdy ilość

jednego nie zależy od ilości drugiego.

Zastosowanie

analizy użyteczności

ZASTOSOWANIE

ANALIZY U

YTECZNO

ANALIZY U

YTECZNO

Analiza użyteczności pozwala określić

zmiany wielkości i struktury

konsumpcji pod wpływem: (1) zmiany

dochodu i (2) zmiany cen dóbr

Wpływ zmiany dochodu na równowagę

konsumenta

KRZYWA DOCHÓD

KONSUMPCJA

Wpływ zmiany ceny na równowagę

konsumenta

KRZYWA CENA

KONSUMPCJA

Efekt substytucyjny i dochodowy

–

RÓWNANIE SŁUCKIEGO

Wpływ zmiany dochodu na równowag

konsumenta

Krzywa dochód konsumpcja

(ścieżka ekspansji dochodowej)

jest to geometryczne miejsce punktów

równowagi konsumenta reprezentujących

różne poziomy jego dochodów.

Krzywa ta pozwala:

określić zmianę poziomu oraz struktury

wydatków pod wpływem zmiany poziomu

dochodu

wskazać rodzaj badanych dóbr.

Wzrost dochodu a optimum konsumenta

Wzrost dochodu

powoduje przesunięcie

linii budżetowej w prawo i oznacza, iż

punkt równowagi konsumenta położony

będzie na wyżej położonej krzywej

preferencji.

Połączenie kolejnych punktów równowagi

konsumenta, które powstają przy wzroście

dochodu tworzy

ścieżkę ekspansji

dochodowej (rosnącą).

Dobro

0 X

B B

Dobro X

Powy

szy rys. przedstawia dobro X

Powy

szy rys. przedstawia dobro X

–

jest dobrem luksusowym,

dobro Y

–

dobrem podstawowym

Analiza krzywej dochód

konsumpcja umo

liwia

konsumpcja umo

liwia

wskazanie rodzaju dobra

rośnie szybciej niż wzrost dochodu lub

spada szybciej niż spada dochód (P bez

zmian)

dobro luksusowe

rośnie wolniej niż wzrost dochodu lub

spada wolniej niż spada dochód (P bez

zmian) =>

dobro podstawowe

maleje wraz ze wzrostem dochodu lub

rośnie wraz ze spadkiem dochodu (P bez

zmian) =>

dobro niższego rzędu

(podrzędne)

Spadek dochodu a zmiana równowagi

Spadek dochodu

powoduje przesunięcie

linii budżetowej w lewo (w dół) i oznacza,

iż punkt równowagi konsumenta położony

będzie na niżej położonej krzywej

preferencji.

Połączenie kolejnych punktów równowagi

konsumenta, które powstają przy spadku

dochodu tworzy

ścieżkę ekspansji

dochodowej (malejącą).

Spadek dochodu a zmiana równowagi

–

efekt rygla (zapadki)

Zmiana położenia LB przy spadku

dochodu

występuję z opóźnieniem.

Gdy dochód konsumenta spada,

gospodarstwa domowe dążą do

utrzymania dotychczasowego poziomu

konsumpcji wykorzystując nagromadzone

oszczędności. Dopiero po ich wyczerpaniu

następuje spadek poziomu konsumpcji.

Wpływ zmiany poziomu cen na optimum

konsumenta

Krzywa cena

konsumpcja

jest geometrycznym zbiorem

punktów równowagi konsumenta

wynikających ze zmiany

cen danego dobra.

Krzywa ta:

ilustruje jak zmienia się koszyk zakupów

konsumenta pod wpływem zmiany cen

jednego z dwóch dóbr.

pozwala wyznaczyć popyt pojedynczego

konsumenta i określić wpływ zmiany ceny

na popyt na to dobro.

0 10 20 30 40 50 Q

••••

Krzywa cena

konsumpcja

100

••••

Dobro GIFFENA

Dobra

Giffena

to dobra które pozwalają

człowiekowi przeżyć

np.: chleb, woda, mleko, ziemniaki

Cecha:

przy niskich dochodach nawet wzrost

ceny zwiększa zapotrzebowanie na te

dobra (osoby te rezygnują nawet z

taniejących dóbr podstawowych).

EFEKT SUBSTYTUCYJNY I

DOCHODOWY ZMIANY POZIOMU CENY

Efekt substytucyjny zmiany poziomu ceny

pokazuje zmianę popytu konsumenta na

dobra jako skutek zmiany relacji cen

nabywanych dóbr.

Ilustracją efektu substytucyjnego

Ilustracją efektu substytucyjnego jest

przesuniecie punktu równowagi wzdłuż

tej samej krzywej obojętności.

Efekt dochodowy zmiany poziomu ceny

określa zmianę popytu konsumenta

wynikająca ze zmiany siły nabywczej jego

dochodu nominalnego.

Ilustracją efektu dochodowego

Ilustracją efektu dochodowego jest

przejście na inna krzywą obojętności na

skutek zmiany nachylenia linii budżetowej.

Dochód nominalny a realny

Dochód nominalny

–

dochód jaki

zarabiamy wg wartości bieżącej.

Dochód realny

–

ilustruje jaka jest siła

nabywcza dochodu nominalnego i

informuje ile danego dobra można

nabyć za dany dochód nominalny.

Przykład:

Dochód nominalny = 1000 zł

Cena chleba => p1 = 1,5

Dochód realny

= 1000/1,5 => 666,67 sztuk

Cena chleba => p2 = 1,2

Dochód realny

= 1000/1,2 => 833,33 sztuki

Cena chleba => p3 = 1,8

Dochód realny

= 1000/1,8 => 555,55 sztuki

Y
100

S I

••••

Kierunek efektów pozwala okre

rodzaj dobra, którego cen uległa zmianie.

Dobro podstawowe

–

– efekty

jednokierunkowe

•

cena rośnie ilość maleje

–

oba efekt

są

ujemne

•

cena maleje ilość rośnie

–

oba efekt

są

dodatnie

Dobro niższego rzędu

–

efekty różnokierunkowe (+/-)

Dobro

Giffena

–

efekty różnokierunkowe, ale efekt
dochodowy jest większy od efektu
substytucyjnego.

Równanie Słuckiego

Całkowita zmiana popytu

∆ X1 = ∆ Xs1 + ∆ Xd1

∆ Xs1

–

efekt substytucyjny

∆ Xs1 = X1 (p’1 , I’ )

–

X1 (p1 , I)

I’ => dochód niezbędny do utrzymania

siły nabywczej na początkowym poziomie tak

MUc

nie uległa zmianie

I’ = I + ∆ I, gdzie ∆ I = X1 (p1 , I) * ∆ p1,

∆ p1 = p’1

–

∆ Xd1

–

efekt dochodowy

∆ Xd1 = X1 (p’1 , I )

–

X1 (p’1 , I’ )

Równanie Słuckiego

symbole

–

popyt konsumenta

–

dochód konsumenta

I’

–

dochód niezbędny do utrzymania

początkowej konsumpcji

∆ I

–

zmiana dochodu

–

cena początkowa

p’1

–

cena zmieniona

Pozostałe decyzje

konsumenta

CEL KONSUMENTA =>

maksymalizacja korzy

ci (u

yteczno

ci, satysfakcji)

maksymalizacja korzy

ci (u

yteczno

ci, satysfakcji)

czerpanej z konsumpcji okre

lonego koszyka dóbr.

czerpanej z konsumpcji okre

lonego koszyka dóbr.

Osiągnięcie w/w celu wymaga

następujących decyzji:

Określenie poziomu i struktury

konsumpcji bieżącej

(= >

ZAŁOśENIE:

KONSUMENT WYDAJE CAŁY DOCHÓD);

Wybór ilości czasu pracy i czasu

wolnego.

Podjęcie decyzji o wielkości

oszczędności jako warunek niezbędny

dla optymalizacji konsumpcji

przyszłej.

Decyzja 2

Wybór ilo

ci czasu pracy

Wybór ilo

ci czasu pracy

i czasu wolnego

Dochody gospodarstwa domowego

mogą pochodzić:

Sprzedaż pracy

Z tytułu własności pozostałych
czynników produkcji

Z płatności transferowych

Z innych źródeł

Przyjmując, że głównym źródłem

dochodów jest sprzedaż pracy wybór

konsumenta oznacza wskazanie optimum

miedzy czasem pracy a czasem wolnym

miedzy czasem pracy a czasem wolnym.

Krzywa oboj

tno

ci dla czasu wolnego i

Krzywa oboj

tno

ci dla czasu wolnego i

konsumpcji

Krzywa ta przedstawia ona relację między

dobowym czasem wolnym i czasem pracy

(oś X) a uzyskanym przez konsumenta

w ciągu doby dochodem z pracy

i poziomem konsumpcji (oś Y).

Ruch po krzywej w dół

Ruch po krzywej w dół oznacza, że
konsument ma więcej czasu wolnego a
mniej czasu pracy, zaś jego dochody
z pracy maleją. MUc bez zmian.

Ruch po krzywej w górę

Ruch po krzywej w górę oznacza, że
konsument ma mniej czasu wolnego, a
więcej pracuje, zaś jego dochody z pracy
rosną. MUc bez zmian.

Linia bud

etu czasu pracy (linia płac)

Linia bud

etu czasu pracy (linia płac)

to zbiór punktów charakteryzujący

różne ilościowe kombinacje czasu

pracy i wysokości uzyskiwanych

dochodów przy danej stawce płac.

Położenie linii płac zależy od

stawki płac!

a) Wszystkie możliwe linie płac

wychodzą z punktu A=24

b) Im wyższa stawka tym wyższe

nachylenie linii płac i staje się ona
bardziej stroma.

Równowaga konsumenta ze wzgl

du na czas

Równowaga konsumenta ze wzgl

du na czas

pracy i czas wolny

Punkt równowagi konsumenta

wyznacza punkt styczności krzywej

obojętności czasu wolnego

i konsumpcji z linią płac

wskazując na:

•

optymalną ilość czasu pracy;

•

optymalną ilość czasu wolnego

•

optymalne dochody i poziom

konsumpcji

Zmiany punktu równowagi a stawki płac

Jeżeli stawka płac rośnie

Jeżeli stawka płac rośnie
=> to optimum na wyższej krzywej

obojętności i wówczas czas pracy i
dochody rosną, a czas wolny maleje.

Jeżeli stawka płac maleją

=> to optimum na niższej krzywej
obojętności i wówczas czas pracy i
dochody maleją, a czas wolny
zwiększa się.

Krzywa poda

y pracy

Krzywa poda

y pracy

pojedy

czego

pojedy

czego

pracownika

Efekt substytucyjny zmiany

poziomu płac

(S)

=> wraz ze wzrostem stawek

płac ludzie chcą dłużej

pracować, a więc zastępują

czas wolny czasem pracy, co

zapewnia im także wyższe

dochody.

Efekt dochodowy zmiany

poziomu płac (I)

=> gdy konsument osiągnie

docelowy koszyk dóbr oraz

dochody (C) to rośnie znaczenie

czasu wolnego, który umożliwia

wzrost konsumpcji, stąd ilość

czasu pracy maleje na rzecz

czasu wolnego, który

jest dobrem luksusowym.

Poziom
płacy

Ilo

ść

pracy

••••

’

Czynniki wpływaj

ce na ilo

ść

czasu pracy

Czynniki wpływaj

ce na ilo

ść

czasu pracy

(poda

pojedy

czego

pojedy

czego

pracownika)

Wysokość płac;

Wysokość ubezpieczeń społecznych,

zdrowotnych i podatków;

Sytuacja demograficzna

–

struktura

gospodarstwa domowego, płeć i wiek;

Czynniki prawne

–

np..: ustawowy czas pracy,

przepisy o rentach i emeryturach

Czynniki społeczno

kulturowe

np.: praca

kobiet

Dochody pozapłacowe inne niż z

wynagrodzenia za prace

np.: dochody z wynajmu

mieszkania czy dzierżawy ziemi, dochody z kapitału

Decyzja 3

Decyzji o wielko

ci oszcz

dno

ci a

Decyzji o wielko

ci oszcz

dno

ci a

optymalizacji konsumpcji przyszłej.

Poziom konsumpcji przyszłej zależy

od poziomu oszczędności

dziś gromadzonych.

Poziom oszczędności zależy od:

a) Wysokości dochodu
b) Bieżących kosztów utrzymania
c) Stopy procentowej

(gdy rośnie stopa

procentowa to rosną oszczędności)

d) Oczekiwanych stóp zysku z inwestycji
e) Stawki opodatkowania dochodów z

oszczędności i inwestycji kapitałowych

Krzywa obojętności konsumpcji bieżącej i

przyszłej

–

to zbiór różnych kombinacji

poziomu konsumpcji bieżącej i przyszłej,

dający ten sam poziom użyteczności

całkowitej.

Linia możliwości rynkowych

zbiór punktów

charakteryzujący różne ilościowe kombinacje

konsumpcji bieżącej i przyszłej przy danym

poziomie dochodów.

Punkty skrajne linii możliwości rynkowych:

Punkt A (oś X)

–

– konsumpcja z dochodu

bieżącego (oszczędności = 0) + konsumpcja
z pożyczek i kredytów

Punkt B (oś Y)

–

konsumpcja, gdy cały

bieżący dochód przeznaczamy na

oszczędności.

Równowaga konsumenta ze wzgl

du na

Równowaga konsumenta ze wzgl

du na

poziom konsumpcji bie

żą

cej i przyszłej

poziom konsumpcji bie

żą

cej i przyszłej

Równowaga jest wyznaczana

w punkcie styczności krzywej obojętności

konsumpcji bieżącej

i przyszłej z linią możliwości rynkowych

wyznaczając w ten sposób:

• poziom konsumpcji bieżącej
• poziom oszczędności
• poziom konsumpcji przyszłej -

Konsumpcja przyszła

będzie wyższa niż

poziom dzisiejszych oszczędności,

gdyż dochód przyszły należy

powiększyć o dochody z oszczędności.

Formy oszcz

dzania

Formy oszcz

dzania

Depozyty bankowe

Obligacje

Akcje przedsiębiorstw

Fundusze inwestycyjne

Polisy ubezpieczeniowe z funduszem
inwestycyjnym

Nieruchomości

Dzieła sztuki

Kruszce np.: złoto, platyna itd.

Forma oszczędzania zalezą od:

indywidualnych skłonności konsumenta do
ryzyka

oczekiwanych dochodów.

NIEPEWNOŚĆ I RYZYKO

A UśYTECZNOŚĆ

Niepewno

ść

i ryzyko

Niepewno

ść

i ryzyko

Konsumpcja warunkowa

(zależna od losu)

–

dotyczy dóbr, których struktura w koszyku

zależy od rozkładu prawdopodobieństwa.

Konsument posiada „jakiś” majątek

początkowy, ale nie jest w stanie określić

wyników ostatecznych z konsumpcji.

Przykłady decyzji z niepewnością:

a) Jakie wykupić ubezpieczenie na samochodu (dom) ?

Wystąpi szkoda czy nie (niepewność)!

⇒

Zależy to od preferencji, osoba konserwatywna nabędzie

cały pakiet ubezpieczeniowy, osoba skłonna do ryzyka nie

ubezpieczy wcale (poza ubezpieczeniem obowiązkowym)

Ile i w co zainwestować na rynku finansowym

(kapitałowym)? Ile zarobi?

–

niepewność !!!

Nabycie kuponu loteryjnego. Wygra czy nie?

–

niepewność!!!

Warunkowy plan konsumpcji (WPK)

WPK

zależy od zdarzenia („czegoś”)

niepewnego i może mieć kilka opcji,

zależnych od

indywidualnych

preferencji i cech konsumenta.

WPK

–

np.: opcje w polisie ubezpieczeniowej

=>wybieramy

ilość ryzyk objętych polisą

od tego zależy opłata ubezpieczeniowa.

Opłata ubezpieczeniowa

pozwala zrezygnować z części konsumpcji

w przypadku pomyślnego wyniku,

aby osiągnąć większą konsumpcję

na wypadek niepomyślnego zdarzenia.

Użyteczność oczekiwana

jest ważoną sumą wartości funkcji konsumpcji

w każdym ze stanów,

z uwzględnieniem wag określonych przez

poziom prawdopodobieństwa.

MUc

= (c1, c2, k1, k2) = k1 v (c1) + k2 v (c2)

gdzie:

v(c1) oraz v (c2) to średnia ważona
wartość konsumpcji danego dobra,

k1 i k2 to wagi prawdopodobieństwa

Prawdopodobieństwo

wskazuje na poziom

niepewności danego stanu konsumpcji.

=> gdy

k = 1 to funkcja staje się liniowa

Przyczyny wyodr

bnienia u

yteczno

ci oczekiwanej

Przyczyny wyodr

bnienia u

yteczno

ci oczekiwanej

Wynik wyboru losowego to dobra konsumpcyjne,
które będą spożywane w różnych okolicznościach,

co oznacza, że ostatecznie

tylko jeden

tylko jeden z tych

wyników w rzeczywistości się pojawi.

Przykład:

dom się spali albo nie

Dokonując wyboru o ubezpieczeniu bierzemy pod uwagę:

Majątek teraz;

Majątek, jeśli dom spłonie i prawdopodobieństwo

spalenia;

Majątek, jeśli dom się nie spali i

prawdopodobieństwo, że się nie spali.

Decyzja zależy od odp. na pytanie:

Ile pieniędzy bylibyśmy skłonni poświecić teraz, alby

otrzymać wartość domu, gdyby dom się spalił???

UWAGA: Wartość odszkodowania za dom jeśli się spali

zależy od „majątku teraz” a nie od „majątku,

gdyby dom się nie spalił.

yteczno

ść

oczekiwana

yteczno

ść

oczekiwana

–

wnioski

Wybory jakie planują ludzie

w jednym stanie,

powinny być niezależne

od wyborów jakie planują poczynić

w innych stanach natury.

Założenie to jest określane jako

założenie niezależności.

Niech

ęć

do ryzyka

Niech

ęć

do ryzyka

Typy konsumenta:

Niechętny do ryzyka

–

– woli mieć oczekiwaną

wartość (stan bez gry) niż uczestniczyć

w hazardzie (grze).

Wraz ze wzrostem majątku funkcja

MUc

konsumenta maleje (niskie ryzyko i małe

przyrosty majątku).

Lubi ryzyko

–

– woli hazard (grę) bardziej niż

wartość oczekiwaną.

Wraz ze wzrostem majątku funkcja

MUc

konsumenta rośnie (wysokie ryzyko,

możliwe duże przyrosty majątku).

Neutralny wobec ryzyka

–

– konsumenta nie

interesuje hazard (gra) a jedynie wartość

oczekiwana.

Jak radzi

sobie z ryzykiem?

Jak radzi

sobie z ryzykiem?

Rynek ubezpieczeniowy

, który pozwala

ubezpieczyć się od różnych rodzajów

ryzyka

Rynek kapitałowy

Dywersyfikacja ryzyka między różne

inwestycje

Rozkładanie ryzyka między różne

podmioty

Teoria decyzji konsumenta

KONIEC

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
MIKROEKONOMIA Teoria decyzji konsumenta
4 Teoria decyzji konsumenta [tryb zgodno Ťci]
mikroekonomia1-TEORIA PREFERENCJI KONSUMENTA, Administracja, I ROK, Mikroekonomia
Mikroekonomia Teoria konsumenta, Studia
teoria wyboru konsumenta begg, Mikroekonomia, mikroekonomia
20060204-120550 Mikroekonomia Teoria Gospodarstwa Domowego, TEORIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO (KONSUMENTA
teoria zachownia konsumenta ćw, Zarządzanie, MIKROEKONOMIA
Mikroekonomia decyzje konsumenta cw.3
Podstawy decyzji ekonomicznych konsumenta TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Mikroekonomia - test, Teoria wyboru konsumenta
Mikroekonomia Teoria konsumenta, Studia
Mikroekonomia Decyzje konsumenta na rynku
Mikroekonomia I 04 Popyt Teoria wyboru konsumenta arkusz [F]
4 TEORIA WYBORU KONSUMENTA
teoria potrzeb i konsumpcji (14 str), Ekonomia
Teoria potrzeb i konsumpcji TPIK wykłady

więcej podobnych podstron