1
Międzynarodowy
Fundusz
Walutowy
Magdalena Kniecińska
2
1. Co to jest MFW?
„Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund - IMF) to
międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej
na świecie. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są
zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.”
1
2. Przesłanki powstania MFW
„W latach 30 - tych ubiegłego wieku pojawiła się idea stworzenia międzynarodowej
organizacji, która miałaby stabilizować kursy walutowe oraz regulować zasady działania
międzynarodowego rynku walutowego. Został wtedy wysunięty projekt stworzenia unii płatniczej,
następnie zaś organizacji finansowych międzynarodowych, które miałyby posługiwać się jedną
jednostką monetarną, która w zastępstwie złota miałaby zostać pieniądzem światowym. Z
pomysłem tym wyszedł John M. Keynes, ale do jego realizacji nie doszło. Przyczynkiem do tego
był kryzys gospodarczy, który zmusił państwa preferujące gospodarkę kapitalistyczną, do
stworzenia organizacji międzynarodowej, która miałaby przeciwdziałać zawirowaniom na rynku
walutowym. Statut organizacji opracowywano, w czasie II wojny światowej.”
2
„Chęć stworzenia trwałego pokoju po II wojnie światowej opartego na zdrowych
ekonomicznych i politycznych stosunkach międzynarodowych była jedną z przyczyn powstania
MFW.
MFW miał również przeciwdziałać częstym zmianom parytetów walut oraz koordynować
współpracę w dziedzinie polityki walutowej.
Ośrodkami tej współpracy miały być trzy organizacje międzynarodowe, przede wszystkim
MFW, MBOiR oraz Międzynarodowa Organizacja Handlowa.”
3
3. Powołanie MFW
„Międzynarodowy Fundusz Walutowy został powołany do działania na konferencji w Bretton
Woods w Stanach Zjednoczonych w dniach 1-22 VII 1944 roku.
Formalnie MFW powstał jednak dopiero rok później, kiedy to 27.12.1945 roku 29 państw
założycieli podpisało tzw. warunki porozumienia (Articles of Agreement).”
4
„Pierwszym międzynarodowym systemem walutowym był właśnie system z Bretton Woods,
którego podstawą były następujące zasady:
1
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy
2
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
3
http://www.sciaga.pl/tekst/29017-30-organizacje_miedzynarodowe
4
http://www.naukowy.pl/encyklopedia/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy
3
stabilność walutowa (dozwolone drgnięcia kursów tylko o +/- 1%),
oznaczenie kursu walut w dolarach amerykańskich lub złocie,
ewentualność zmiany kursu waluty po uzgodnieniu z Funduszem, jedynie przy
zaburzeniach bilansu płatniczego.”
5
4. Międzynarodowy Fundusz Walutowy
„Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest jedną z wyspecjalizowanych agend ONZ.
Siedziba MFW znajduje się w Waszyngtonie.”
6
5. Struktura organizacyjna MFW
„Rada Gubernatorów– najwyższy organ MWF; każdy kraj członkowski oddelegowuje 2
przedstawicieli (gubernatora i jego zastępcę na okres 5 lat). Jest organem uchwałodawczym,
nadzoruje działalność MFW i decyduje o podstawowych kwestiach. Wybiera przewodniczącego,
który kieruje pracami. Gubernatorem może zostać Minister Finansów, jego zastępcą zaś prezes
Banku Centralnego.”
7
„Do obowiązków rady zalicza się decyzje związane z:
członkostwem,
udziałami, kursami walut,
współdziałaniem z innymi organizacjami międzynarodowymi,
podziałem czystego dochodu,
zatwierdzaniem zmiany statutu,
zajmowaniem się zagadnieniami budżetowymi (zatwierdzaniem wysokich kredytów i ich
oprocentowania).
Organ ten pełni również funkcje nadzorcze w stosunku do Dyrekcji Wykonawczej, na którą
może przelać wszystkie inne kompetencje poza wyżej wymienionymi. Rada spotyka się raz w
roku i dokonuje przeglądu sytuacji finansowej na międzynarodowym rynku.
Zgodnie z życzeniem 15 członków Rady Gubernatorów (25% głosów) może dochodzić do
zwołania sesji nadzwyczajnych.
Kworum stanowi 2/3 ilości głosów. Co trzecia sesja odbywa się w innym państwie
członkowskim, pozostałe w Waszyngtonie.”
8
Rada Wykonawcza
5
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
6
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy
7
http://www.psz.pl/tekst-11048/Malgorzata-Zgudka-Miedzynarodowy-Fundusz-Walutowy-MFW
8
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
4
„Organ wykonawczy MFW, pracuje w sposób ciągły w siedzibie MFW. Dyrekcja złożona
jest z dyrektorów: 6 mianowanych i 16 wybieranych ( razem 22 ), a także dyrektora generalnego.
Dyrektorzy mianowani występują w imieniu 6 państw mających najwyższe kwoty składek.
Zbiórki Rady Wykonawczej organizowane są tak często jak jest to niezbędne, a zajmuje się
ona aktualnymi sprawami organizacji.”
9
„Do obowiązków Rady Wykonawczej zaliczamy:
ogłaszanie decyzji dotyczących umów kredytowych i patronatu nad ich
wykonaniem, pomocy finansowej Funduszu,
podejmowanie decyzji co do zmiany kwot,
ogłaszanie decyzji dotyczących planów związanych ze zmniejszaniem
zadłużenia,
wypełnianie spraw zleconych przez Radę Gubernatorów,
patronat nad poszanowaniem zasad umowy przez państwa członkowskie,
właściwe odczytywanie umowy.”
10
„Komitet Tymczasowy powstał by od czasu do czasu ingerować w statut i wprowadzać
zmiany. Gdy nie występuje potrzeba zmiany statutu komitet opiniuje sytuację finansową. Zbiórki
organizuje się dwa razy na rok.
Przynosi on Radzie Gubernatorów wiadomości na temat dopasowania płynności
międzynarodowej oraz międzynarodowego systemu walutowego do warunków działania
gospodarki światowej.
Informuje również o aktualnych wydarzeniach, które stwarzać mogą zagrożenie dla
funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego oraz o poprawkach do statutu MFW
zgłaszanych przez dyrektorów wykonawczych.
Komitet Rozwoju liczy 24 członków - ministrów finansów lub urzędników w randze ministra.
Zbiera się w tym samym czasie co Międzynarodowy Komitet Monetarny i Finansowy. Pełni
funkcje doradcze dla Rady Gubernatorów Banku Światowego i MFW w zakresie transferu
zasobów na rzecz krajów rozwijających się.
Działalnością operacyjną Funduszu zajmuje się także kilka departamentów i jednostek.
Departamenty Funkcjonalne i Usług Specjalnych - zajmują się opracowywaniem
procedur pomocy określonym państwom członkowskim i świadczą potrzebną pomoc;
9
http://www.ekonomicznie.pl/sciagi.php?mod=pokaz&sciaga=242&kat_id=177
10
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
5
Departamenty Informacji i Łączności zajmują się kontaktami i współpracą Funduszu z
pozostałymi organizacjami lub regionami;
Departamenty Regionalne - analizują sytuacji gospodarczej wybranych regionów;
Departament Usług Pomocniczych (sekretariat, usługi administracyjne, lingwistyczne
służą MFW jako całość.).”
11
Dyrektor Generalny
„Na czele Rady Wykonawczej stoi Dyrektor Generalny wybrany na 5 lat. Nie ma on
zazwyczaj prawa głosu (poza głosem decydującym). Razem z Radą Wykonawczą jest
odpowiedzialny za bieżącą działalność MFW. Od 5 lipca 2011r. jest nim Christine Lagarde.”
12
6. Dyrektorzy Generalni MFW
Dyrektorzy Generalni MFW na przestrzeni lat:
”Camille Gutt (Belgia) 06.05.1946- 05.05.1951;
Ivar Rooth (Szwecja) 03.08.1951- 03.10.1956;
Per Jacobsson (Szwecja) 21.11.1956- 05.05.1963;
Pierre-Paul Schweitzer (Francja)01.09.1963- 31.08.1973;
Johannes Witteveen (Holandia) 01.09.1973- 16.06.1978;
Jacques de Larosiere (Francja) 17.06.1978- 15.01.1987;
Michel Camdessus (Francja) 16.01.1987- 14.02.2000;
Horst Köhler (Niemcy) 01.05.2000- 04.03.2004;
Rodrigo Rato (Hiszpania) 07.06.2004- 31.10.2007;
Dominique Strauss-Kahn (Francja) 01.11.2007 – 18.05.2011;
Christine Lagarde (Francja) od 5.07.2011.”
13
Najwięcej Dyrektorów Generalnych pochodziło z Francji.
7. Członkowie MFW
Aktualnie do MFW należy 187 państw członkowskich ONZ i Kosowo.
„Do grona pierwotnych członków Międzynarodowego Funduszu Walutowego zaliczamy
państwa, które dokonały podpisu jego statutu na konferencji walutowo-finansowej w Bretton
Woods oraz ratyfikowały go przed 1 grudnia 1945 r.
Spośród członków ONZ do MFW nie należą: Andora, Korea Północna, Kuba, Liechtenstein,
Monako, Nauru.
Członkami założycielami było 41 państw (w tym także i Polska).
11
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
12
http://www.sciaga.pl/tekst/29017-30-organizacje_miedzynarodowe
13
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy
6
„W 1947 r. skład członkowski stanowiły 43 kraje, w 1960 r. - 69 krajów, a już 1969 roku
MFW zrzeszał 115 państw, zaś w 1974 r. liczba wzrosła do 126, w 1985 r. -148, w 1990 r. - 152, a
w 1995 r. - 178 państw. W 1999 r. członkami MFW były już 182 państwa świata.
Członkiem wtórnym może pozostać każde samodzielne państwo, które będzie chciało
uczestniczyć w Funduszu (złoży akces, przyjmie pracowników i przejdzie negocjacje
członkowskie), zaakceptuje i będzie mogło sprostać wymaganiom statutowym
Funduszu (chodzi
głównie o wpłaty do kapitału zakładowego MFW);
oraz będzie przyjęte na członka MFW
(dostanie, co najmniej 85% całkowitej liczby głosów w organie plenarnym - Radzie
Gubernatorów).
Bycie członkiem Funduszu otwiera możliwości użytkowania kredytów niżej
oprocentowanych niż z innych źródeł, przy jednoczesnym skoncentrowaniu miejsca pobierania
kredytu.
Każdy kraj członkowski zobowiązuje się do zgłoszenia przynależności do wybranego
systemu walutowego i przestrzegania jego zasad. Do jego obowiązku należy informowanie o
aktualnej sytuacji gospodarczej w dziedzinie bilansu płatniczego, rezerw dewizowych, handlu itp.,
zobowiązany jest również do równoważenia bilansu płatniczego i przedstawiania programów
stabilizacyjnych oraz przestrzegania wskazówek MFW.”
14
Członkowie MFW na świecie
Źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy.
Prawie wszystkie kraje świata należą do MFW. Wyjątek stanowią np. Kuba i Sahara
Zachodnia.
8. Głosowanie w MFW
14
http://www.sciaga.pl/tekst/69495-70-miedzynarodowy_fundusz_walutowy
7
„Proces głosowania jest oparty na systemie ważenia głosów. Każde państwo członkowskie -
250 głosów + 1 głos dodatkowy za wpłatę 100 tys. SDR do kapitału MFW.
Polska posiada 0,63% głosów w MFW.
Największą liczbą głosów w MFW dysponują przede wszystkim USA, Japonia, Niemcy,
Francja i Wielka Brytania.
Tabela przedstawia liczbę głosów odsetek ogólnej liczby głosów niektórych krajów
należących do MFW.
Kraj
Liczba
głosów
Odsetek ogólnej liczby
głosów
Stany Zjednoczone
371 743
17,53
Japonia
133 378
6,29
Niemcy
130 332
6,15
Francja
107 635
5,08
Wielka Brytania
107 635
5,08
Włochy
70 805
3,32
Arabia Saudyjska
70 105
3,31
Kanada
63 704
3,01
Rosja
59 704
2,82
Chiny
47 122
2,22
Źródło: E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe, Założenia, cele, działalność, Dom
Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2001, s. 170.
W praktyce Rada Wykonawcza sporadycznie stosuje głosowanie ważone. Zwykle zaś decyzje
podejmuje się zgodnie z zasadą consensusu. Decyzje Międzynarodowego Funduszu Walutowego
są prawnie wiążące dla wszystkich krajów członkowskich.
15
9. Pokłady finansowe MFW
„Środki finansowe przeznaczone na działalność MFW pochodzą z trzech głównych źródeł.
Pierwotnym środkiem są składki krajów członkowskich (kapitał zakładowy) funduszu. Wszystkie
kraje należące do Międzynarodowego Funduszu mają wyznaczony udział członkowski, wyrażony
w SDR- ach. Wypłaca się go z chwilą wstąpienia danego państwa do Funduszu, a jego wysokość i
sposób w jaki będzie wypłacany określa Rada Gubernatorów.
15
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
8
Wtórnym źródłem finansowania działalności Międzynarodowego Funduszu Walutowego jest
wypuszczenie wewnętrznego środka płatniczego zaznaczonego w tym artykule skrótem SDR -
ang. Special Driwing Right ( w wolnym tłumaczeniu znaczy: specjalne prawa ciągnienia).
Maksymalny budżet w Funduszu posiadają Stany Zjednoczone (38 mld SDR w 2000 roku),
dzięki czemu mają około 19% głosów.”
16
10. Cele MFW
„1. Promowanie międzynarodowej współpracy.
2. Ułatwianie ekspansji i zrównoważonego rozwoju handlu międzynarodowego.
3. Wspomaganie stabilizacji kursów.
4. Walka z inflacją.
5. Wspieranie tworzenia wielostronnego systemu płatności.
6. Nadzór nad zadłużeniem międzynarodowym.
7. Przeprowadzanie reform wspierających rozwój gospodarczy.
8. Tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje
w handlu międzynarodowym.
9. Udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych.”
17
11. Funkcje MFW
A. „regulacyjna – polegającą na ustanawianiu norm i wzorców działania w sferze
międzynarodowych stosunków finansowych;
B. konsultacyjna– przez usługi konsultacyjne i współpracę krajów członkowskich oraz jako
forum wymiany doświadczeń między krajami w radzeniu sobie z problemami natury
gospodarczej;
C. kredytowa – przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania
w postaci różnych kredytów;
D. kontrolna– polegającą na nadzorowaniu przez MFW uzgodnionych programów
dostosowawczych i weryfikacji celów, na jakie przeznaczane są środki kredytowe.”
18
12. Działalność MFW
MFW udziela pomocy kredytowej krajom członkowskim z zasobów własnych oraz
pożyczonych od rządów i banków centralnych.
19
„MFW pobiera odsetki za tą formę kredytowania
16
http://miedzynarodowe-stosunki-gospodarcze.wiedza.diaboli.pl/istota-gospodarki-swiatowej-oraz-przeslanki-
miedzynarodowego
17
http://www.sciaga.pl/tekst/29017-30-organizacje_miedzynarodowe
18
www.imf.org,
19
http://pomoce.republika.pl/mfw.htm
9
Państwo członkowskie jest po określonym czasie zobowiązane do odkupienia swojej waluty
i zapłaty SDR lub walutami określonymi przez fundusz.”
20
13. Pomoc techniczna
„Pomoc techniczna i szkolenie kadr zwłaszcza w dziedzinach:
zarządzania dochodami i wydatkami publicznymi,
działalności bankowej,
stabilności sektora finansowego,
systemów kursowych,
statystyk gospodarczych i finansowych
problemów prawnych.
Pomoc ta jest najczęściej nieodpłatna
Cel pomocy technicznej to pobudzanie zdolności instytucjonalnej krajów członkowskich w
dziedzinie prowadzenia polityki gospodarczej prorozwojowej.
Pomoc techniczna wpływa na wzrost efektywności reform gospodarczych.”
21
„Program pomocy technicznej koncentruje się na pięciu dziedzinach działalności:
przeciwdziałanie kryzysom,
walka z ubóstwem,
rozwiązywanie i zarządzanie kryzysami,
pomoc dla krajów wychodzących z konfliktów lub z okresu izolacji,
regionalne i wielostronne umowy.”
22
14. Polska w MFW
„Polska wchodziła w skład pierwotnego grona państw założycielskich MFW. Na czele
polskiej delegacji stał ówczesny minister skarbu Ludwik Grosfeld.
Polska ratyfikowała statut MFW 10 stycznia 1946 r. i tym samym przystąpiła udziałowa
Polski w 1946 r. wynosiła 125 mld USD, co było jedynie 1,52% całkowitej kwoty kapitału
własnego Funduszu.”
23
„Przedstawicielstwo MFW w Polsce mieści się w Warszawie. Pod presją ZSRR opuściła
MFW 14 marca 1950 r.
20
http://www.ekonomicznie.pl/sciagi.php?mod=pokaz&sciaga=242&kat_id=177
21
http://www.ekonomicznie.pl/sciagi.php?mod=pokaz&sciaga=242&kat_id=177
22
http://www.sciaga.pl/tekst/69495-70-miedzynarodowy_fundusz_walutowy
23
http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/ekonomia/14640-
organizacje_mi%C4%99dzynarodowe.html
10
Ponowny wniosek o członkostwo w MFW Polska złożyła 10 listopada 1981 r. Wówczas ze
względu na stan swojego zadłużenia zagranicznego potrzebowała szybkiej pomocy na dużą skalę.
Rozpoczęto poważne rozmowy na temat rozłożenia spłaty naszych długów zagranicznych.
Polska stała się ponownie członkiem MFW dopiero 12 czerwca 1986 r.
Członkostwo Polski w MFW daje jej korzyści:
wymierne:
korzystanie z kredytów MFW,
przydział SDR po wznowieniu ich dalszej kreacji,
niewymierne:
włącznie się naszego kraju do międzynarodowego systemu walutowego i
międzynarodowej współpracy walutowej.
Obowiązkiem Polski jest:
dostarczanie MFW wielu informacji ekonomicznych,
odbywanie corocznych konsultacji z MFW
prowadzenie polityki walutowej, gospodarczej i finansowej, która ma sprzyjać przywracaniu
równowagi gospodarczej i płatniczej.
15. Krytyka MFW
Ogień krytyki wymierzonej w bliźniacze organizacje MFW i Banku Światowego koncentruje
się przede wszystkim na ich działalności w krajach rozwijających się.
Nic ulega wątpliwości, że największe kontrowersje budzą stworzone przez te organizacje
programy dostosowawcze wdrażane na szeroką skalę; w celu rozwiązania kryzysu zadłużenia lat
80.
Pod adresem obu organizacji były wysuwane następujące zarzuty:
rozbudowana biurokracja,
ignorowanie opinii rządów państw rozwijających się,
wspieranie programów, które nie działają, hamują wzrost gospodarczy i prowadzą do
eskalacji ubóstwa,
stosowanie wobec wszystkich krajów takich, samych środków, niezależnie od ich
specyfiki,
narzucanie uciążliwych i surowych warunków krajom członkowskim,
stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej,
brak wpływu na decyzje podejmowane przez rządy w krajach wysoko rozwiniętych,
11
arbitralność w przyznawaniu kredytów i faworyzowanie krajów prozachodnich.”
24
Kredyty przyznane Polsce przez MFW
Rodzaj kredytu
Rok
Suma zagwarantowana w mln
SDR
Suma przyznana w mln SDR
SBA
1990
545
357,5
ELF
1991
1224
76,5
CCFF
1991
600
162,6
SBA
1993
476
357,5
SBA
1994
333,3
283,3
Razem:
3 178,3
1 237,4
Źródło: E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe, Założenia, cele, działalność, Dom
Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2001, s. 186.
16. MFW w liczbach
„Zasoby Funduszu szacuje się na blisko 300 mld dolarów. Aktualnie do MFW należy 187
państw, instytucja zatrudnia 2700 osób ze 123 państw. Według stanu na kwiecień 2000 r. z
kredytów i pożyczek Funduszu na ogólną sumę ponad 66 mld dolarów korzystały 92 państwa,
najwięcej w Azji (18 mld) i Europie (16 mld).”
25
17. Pytania
Założenia systemu walutowego z Bretton Woods.
stabilność walutowa (dozwolone drgnięcia kursów tylko o +/- 1%),
oznaczenie kursu walut w dolarach amerykańskich lub złocie,
ewentualność zmiany kursu waluty po uzgodnieniu z Funduszem, jedynie przy
zaburzeniach bilansu płatniczego.
Źródła środków finansowych w MFW.
składki krajów członkowskich,
udział członkowski wszystkich krajów należących do MFW, wyrażony w SDR-
ach,
dochody z lokat, funduszów powierniczych oraz emisji obligacji.
Cele MFW.
1. Promowanie międzynarodowej współpracy.
2. Ułatwianie ekspansji i zrównoważonego rozwoju handlu międzynarodowego.
3. Wspomaganie stabilizacji kursów.
24
http://www.sciaga.pl/tekst/69495-70-miedzynarodowy_fundusz_walutowy
25
http://miedzynarodowe-stosunki-gospodarcze.wiedza.diaboli.pl/miedzynarodowy-fundusz-walutowy-1/
12
4. Walka z inflacją.
5. Nadzór nad zadłużeniem międzynarodowym.
6. Przeprowadzanie reform wspierających rozwój gospodarczy.
7. Tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące
operacje w handlu międzynarodowym.
Funkcje MFW
regulacyjna
konsultacyjna
kredytowa
kontrolna
Korzyści i obowiązki państwa płynące z członkostwa w organizacji (na przykładzie
Polski).
Członkostwo Polski w MFW daje jej korzyści:
wymierne: korzystanie z kredytów MFW i przydział SDR po wznowieniu ich
dalszej kreacji,
niewymierne: włącznie się naszego kraju do międzynarodowego systemu
walutowego i międzynarodowej współpracy walutowej.
Obowiązkiem Polski jest:
dostarczanie MFW wielu informacji ekonomicznych,
odbywanie corocznych konsultacji,
prowadzenie polityki walutowej, gospodarczej i finansowej.
Jakie są zasady udzielenia pomocy kredytowej krajom członkowskim.
MFW udziela pomocy kredytowej krajom członkowskim z zasobów własnych oraz
pożyczonych od rządów i banków centralnych. MFW pobiera odsetki za tą formę
kredytowania. Państwo członkowskie jest po określonym czasie zobowiązane do odkupienia
swojej waluty i zapłaty SDR lub walutami określonymi przez fundusz.