operator urzadzen przemyslu ceramicznego 813[01] z2 05 n

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Niedzielska-Barczyk

Formowanie wyrobów z mas lejnych
813[01].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Agnieszka Taborek
mgr inż. Teresa Traczyk

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Dorota Niedzielska-Barczyk

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 813[01].Z2.05
„Formowanie wyrobów z mas lejnych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu operator urządzeń przemysłu ceramicznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Właściwości i zastosowanie masy lejnej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Odlewanie wyrobów z masy lejnej

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Wykończanie oraz ocena jakości wyrobów formowanych z mas lejnych

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocy w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie operator urządzeń
przemysłu ceramicznego

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, które określają, jakie wiadomości powinien posiadać uczeń przed
przystąpieniem do nauki w wybranym zawodzie,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć, w których nakreślono sposób przeprowadzenia zajęć
w modułowym systemie kształcenia,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

przykładowe zestawy zadań testowych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

aktywizującymi, ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

samokształcenia kierowanego,

−

metody tekstu przewodniego,

−

dyskusji dydaktycznej,

−

ćwiczeń praktycznych.
Forma organizacyjna pracy uczniów może również być zróżnicowana, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zestawami zadań testowych, które są zamieszczone w rozdziale
6 „Ewaluacja osiągnięć uczniów”.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

przykładową kartę odpowiedzi.
Poniżej został przedstawiony diagram powiązań pomiędzy pokrewnymi jednostkami

wraz z ich opisami. Dzięki temu będzie można sprawdzić, czy uczniowie dysponują już
dostateczną wiedzą by móc rozpocząć pracę z jednostką modułową „Formowanie wyrobów
z mas lejnych”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

813[01].Z2.01

Stosowanie podstawowych

pojęć z zakresu chemii ceramicznej

813[01].Z2.03

Formowanie wyrobów

z mas plastycznych

813[01].Z2.02

Przygotowywanie surowców

i mas ceramicznych

813[01].Z2.04

Formowanie wyrobów

z mas sypkich

813[01].Z2.08

Zdobienie i szkliwienie wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2.06

Suszenie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.07

Wypalanie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.05

Formowanie wyrobów z mas

lejnych

813[01].Z2

Technologia produkcji wyrobów

ceramicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu czynności

związanych z uruchamianiem urządzeń do przygotowania surowców i przygotowania mas
ceramicznych,

−

posługiwać się symboliką chemiczną,

−

posługiwać się umowną symboliką maszyn i urządzeń stosowaną w przemyśle

ceramicznym,

−

rozpoznawać surowce ceramiczne,

−

stosować terminologię z zakresu chemii ceramicznej,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

rozwiązywać test wielokrotnego wyboru,

−

korzystać z różnych źródeł informacji w tym z Internetu,

−

pracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić podstawowe surowce do sporządzania mas lejnych stosowanych do wyrobów
ceramiki szlachetnej,

−

scharakteryzować wyroby ceramiczne formowane z mas lejnych,

−

scharakteryzować właściwości mas lejnych,

−

określić przydatność mas lejnych na podstawie badania białości i lejności,

−

zbadać masę lejną zgodnie z instrukcją do badań mas,

−

sporządzić gęstwy mas lejnych,

−

scharakteryzować upłynniacze,

−

wykonać formę gipsową,

−

odlać wyroby cienkościenne,

−

uformować wyroby stołowe przez odlewanie z mas lejnych,

−

określić zastosowanie i właściwości gipsu modelarskiego,

−

scharakteryzować etapy przygotowania modelu, formy modelowej, formy matki i formy
roboczo-gipsowej,

−

wykończyć wyroby po uformowaniu,

−

zbadać jakość wyrobu formowanego z mas lejnych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
podczas wytwarzania wyrobów z mas lejnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca: …………………………………….…………..........
Modułowy program nauczania: Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01].
Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Formowanie wyrobów z mas lejnych 813.Z2.05

Temat: Badanie właściwości fizycznych gipsu.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności praktycznych z zakresu prowadzenia badań gipsu –

obsługa aparatu Vicata.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać sprzęt do badań cech fizycznych gipsu,

−

przestrzegać zasad BHP podczas obsługi aparatu Vicata,

−

obsłużyć aparat Vicata,

−

zinterpretować uzyskane wyniki pomiarowe.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2–3-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw sprzętu laboratoryjnego,

−

gips ceramiczny,

−

aparat Vicata,

−

waga,

−

stoper,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Uczestnicy:

−

uczniowie dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie operator
urządzeń przemysłu ceramicznego.

Przebieg zajęć
Zadanie dla ucznia:

Dokonaj samodzielnego oznaczania czasu wiązania dla gipsu ceramicznego o różnych

stosunkach W/G = 0,4; 0,6; 0,8; 1,0 . Do oznaczenia użyj Aparatu Vicata. Zapoznaj się
z literaturą zaproponowaną przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza wstępna:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.
4. Podział uczniów na zespoły.
5. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5

Faza

Przykłady pytań

Oczekiwane odpowiedzi

Jakie zastosowanie w życiu codzienny
ma gips?

budownictwie,

jako

materiał

wiążący na zaprawy, ścianki działowe;
w

medycynie

jako

materiał do

usztywniania

kończyn

podczas

złamań.

Jakie znaczenie dla przemysłu
ceramicznego ma gips modelarski?

Gips

służy

produkcji

form

ceramicznych, które wykorzystuje się
w procesie formowania.

W jaki sposób otrzymujemy gips
modelarski?

Na drodze prażenia gipsu naturalnego
w temp. 175÷185

1.
Informacje

Na czym polega wiązanie gipsu?

Polega

przekształceniu

gipsu

zarobionego wodą w twardą masę nie
dającą się rozgnieść w rękach.

Jaki podstawowy sprzęt laboratoryjny
powinien się znaleźć na stanowisku
badań?

Zlewki, miski, bagietka szklana.

Jaki jest niezbędny sprzęt pomiarowy?

Waga, cylinder miarowy, stoper,
aparat Vicata.

W jaki sposób mieszamy te dwa
składniki, jakimi są woda i gips?

Dodajemy gips do wody i czekamy, aż
gips zostanie wchłonięty przez wodę
i dopiero mieszamy bagietką szklaną.

2.
Planowanie

Co odczytujemy za pomocą wskaźnika
zamieszczonego na podzielnicach
aparatu Vicata?

Na podzielni odczytujemy odległości
igły od szklanej płytki (początek czasu
wiązania) oraz głębokość zanurzenia
w zaczynie gipsowym.
(koniec czasu wiązania).

3.
Ustalenie

−

uczniowie pracując w zespołach, proponują kolejność czynności, jakie będą

musieli zrealizować podczas badania czasu wiązania.

−

uczniowie konsultują z nauczycielem plan działań i prezentują uzyskane do

tej pory informacje;

4.
Wykonanie

Uczniowie postępują według ustalonego wcześniej planu, konsultując
trudniejsze czynności obsługi aparatu z nauczycielem.

5.
Sprawdzenie

Sprawdzenie, czy uczniowie prawidłowo przygotowali zaczyny gipsowe oraz
czy przygotowali aparat Vicata i właściwie odczytali początek i koniec czasu
wiązania gipsu.

6.
Analiza
końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem ustalają, które etapy rozwiązania zadania
sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie,
wskazać, jakie ważne umiejętności zostały przyswojone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości. Uczniowie muszą wymienić się wynikami, aby prawidłowo
wyciągnąć wnioski końcowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa

Wykonać raport z przeprowadzonych zajęć praktycznych. Powinien on zawierać: cel

pracy, szczegółowy opis problemu, który był rozwiązywany, opis kolejnych czynności, jakie
wykonano oraz uwagi i wnioski końcowe.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:
Załącznik A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu

W jaki sposób będziecie pracować na zajęciach?
Otrzymaliście od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanowicie się wspólnie. Będziecie pracować metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.

W pierwszej fazie pracy „Informacje wstępne”, a także w drugiej fazie „Planowanie”,

pomogą Wam pytania prowadzące (załącznik C i załącznik D). Odpowiedzi na te pytania
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy.

W fazie „Ustalenia” zaproponujcie kolejność czynności, jakie będziecie wykonywać

podczas badania czasu wiązania gipsu. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko jest
przygotowane do pracy i czy posiadacie już wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie
tego punktu zajęć skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane
do tej pory informacje.

W fazie „Wykonanie” przystąpcie do wykonywania ćwiczenia, według ustalonego

wcześniej planu.

W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie ostatecznie, czy zostały prawidłowo przygotowane

zaczyny gipsu i prawidłowo dokonany pomiar aparatem Vicata ( początek i koniec czasu
wiązania).

W ostatniej fazie „Analiza końcowa” zastanowicie się nad całym procesem

rozwiązywania przez Wasz zespół problemu i wskażecie, które etapy pracy nad rozwiązaniem
zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny. Swój wynik podajcie kolegom,
aby każdy zespól mógł wyciągnąć wnioski końcowe.

Załącznik B – Zadanie dla zespołów uczniowskich.
Zadanie:

Dokonaj samodzielnego oznaczania czasu wiązania dla gipsu ceramicznego o różnych

stosunkach W/G = 0,4; 0,6; 0,8; 1,0 . Do oznaczenia użyj Aparatu Vicata. Zapoznaj się
z literaturą podaną przez nauczyciela.

Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne.
1. Jakie zastosowanie w życiu codzienny ma gips?
2. Jakie znaczenie dla przemysłu ceramicznego ma gips modelarski?
3. W jaki sposób otrzymujemy gips modelarski?
4. Na czym polega wiązanie gipsu?

Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie.
1. Jaki podstawowy sprzęt laboratoryjny powinien się znaleźć na stanowisku badań?
2. Jaki jest niezbędny sprzęt pomiarowy?
3. W jaki sposób mieszamy te dwa składniki, jakimi są woda i gips?
4. Co odczytujemy za pomocą wskaźnika zamieszczonego na podzielnicach aparatu Vicata?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca: …………………………………….…………..........
Modułowy program nauczania: Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01].
Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Formowanie wyrobów z mas lejnych 813.Z2.05

Temat: Badanie wpływu elektrolitów na upłynnienie glin i mas.

Cel ogólny: Dobieranie elektrolitu do sporządzanych mas lejnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zbadać wpływ elektrolitów na upłynnienie glin i mas,

−

dokonać wyboru rodzaju elektrolitu,

−

ocenić przydatność elektrolitu do upłynnienia,

−

wymienić nazwy elektrolitów powszechnego zastosowania.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 3–4-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

różne gliny,

−

kaolin,

−

sprzęt laboratoryjny,

−

waga,

−

woda destylowana,

−

3 rodzaje upłynniaczy,

−

poradnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Uczestnicy:

−

uczniowie dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej kształcący się w zawodzie operator
urządzeń przemysłu ceramicznego.

Zadanie dla ucznia:

Zbadaj wpływ elektrolitów na upłynnienie glin i mas. Do badań przeznacz 2 rodzaje

gliny i 2 rodzaje mas oraz 3 rodzaje elektrolitów.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna:
1. Sprawy organizacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.
4. Podział uczniów na zespoły.
5. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5

Faza

Przykłady pytań

Oczekiwane odpowiedzi

Jakie znasz typy glin?

Glina

biało

wypalająca

się,

kamionkowa, ogniotrwała.

Jakie mogą być rodzaje mas lejnych
przeznaczonych na naczynia
stołowe?

Masa porcelanowa, półporcelanowa,
kamionkowa, fajansowa.

Jakie znasz rodzaje elektrolitów?

Soda bezwodna, soda krystaliczna,
szkło wodne.

1.
Informacje

Jaką rolę pełnią elektrolity
w masach lejnych?

Powodują rozrzedzenie mas, przy
użycie takiej ilości wody, jak
w masach plastycznych.

Co należy przygotować ze sprzętu
pomiarowego?

Wagę i cylindry miarowe.

Jakie surowce i masy będziesz
badać?

Glinę biało wypalającą się, kaolin,
masę porcelanową i półporcelanową..

Jak wygląda próbka do badań i ile
jej jest?

Próbka gliny lub masy musi być
wysuszona i rozdrobniona w ilości
50

Liczba

próbek

powinna

odpowiadać

liczbie

badanych

elektrolitów.

Ile podajemy elektrolitu?

Podajemy 0,2% w stosunku do suchej
masy.

2.
Planowanie

Jak oceniamy przydatność
elektrolitu?

Ocena jest wizualna.

3.
Ustalenie

−

uczniowie pracując w zespołach, proponują kolejność czynności, jakie

będą musieli wykonać podczas prób z elektrolitami;

−

dokonują obliczeń ilości wody i elektrolitów;

−

uczniowie konsultują z nauczycielem plan działań i prezentują uzyskane

do tej pory informacje;

4.
Wykonanie

Uczniowie zapoznają się ze sposobem przeprowadzenia badań. (odważają
próbki surowców i mas, odmierzają wodę i elektrolity).

5. Sprawdzenie

Sprawdzenie, czy dokonano właściwych obliczeń, czy ocena przydatności
elektrolitów do upłynnienia pokrywa się z teorią.

6.
Analiza
końcowa

Praca domowa

Wykonać raport z przeprowadzonych zajęć praktycznych. Powinien on zawierać: cel

pracy, szczegółowy opis problemu, który był rozwiązywany, opis kolejnych czynności, jakie
wykonano oraz uwagi i wnioski końcowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:
Załącznika A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu.

W jaki sposób będziesz pracować na zajęciach?
Otrzymaliście od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanowicie się wspólnie. Będziecie pracować metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.

W pierwszej fazie pracy „Informacje wstępne”, a także w drugiej fazie „Planowanie”,

pomogą Wam pytania prowadzące (załącznik C i załącznik D). Odpowiedzi na te pytania
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy.

W fazie „Ustalenia” zaproponujcie kolejność czynności, jakie będziecie wykonywać

podczas prowadzonych badań. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko jest przygotowane do
pracy i czy posiadacie już wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie tego punktu zajęć
skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane do tej pory
informacje.

W fazie „Wykonanie” przystąpcie do wykonywania ćwiczenia, według ustalonego

wcześniej planu.

W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie, czy dokonano właściwych obliczeń, czy ocena

przydatności elektrolitów pokrywa się z teorią stosowania elektrolitów.

W ostatniej fazie „Analiza końcowa” zastanówcie się nad całym procesem

rozwiązywania przez Wasz zespół problemu i wskażcie, które etapy pracy nad rozwiązaniem
zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny.

Załącznik B – Zadania dla zespołów uczniowskich.
Zadanie:

Zbadaj wpływ elektrolitów na upłynnienie glin i mas. Do badań przeznacz 2 rodzaje

gliny i 2 rodzaje mas oraz 3 rodzaje elektrolitów.

Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne.
1. Jakie znasz typy glin?
2. Jakie mogą być rodzaje mas lejnych przeznaczone na naczynia stołowe?
3. Jakie znasz rodzaje elektrolitów?
4. Jaką rolę pełnią elektrolity w masach lejnych?

Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie.
1. Co należy przygotować ze sprzętu pomiarowego?
2. Jakie surowce i masy będziesz badać?
3. Ile podajemy elektrolitu?
4. Jak oceniamy przydatność elektrolitu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Ćwiczenia

5.1. Właściwości i zastosowanie masy lejnej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj w mieszalniku z mieszadłem śmigłowym gęstwę masy lejnej porcelanowej

o wilgotności 35% w stosunku do suchych składników, według receptury roboczej
zamieszczonej w tabeli poniżej.

Tabela. Receptura robocza

Surowiec

Ilość

Kaolin pławiony

5 kg

Skaleń potasowy

2,5 kg

Kwarc

2,5 kg

Woda

3500 ml

Szkło wodne

400 ml

Wskazówki do realizacji
Jest to jedno z trudniejszych ćwiczeń do wykonania w niniejszej jednostce modułowej.

Dlatego też autor proponuje, aby ćwiczenie to było poprzedzone krótkim wykładem na temat
zasad BHP i sposobu przygotowania masy lejnej. Zadanie to mogą wykonywać dwie osoby.
Przewidywany czas realizacji to 120 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować kolejne czynności podczas sporządzania masy lejnej porcelanowej,
2) przeanalizować instrukcję obsługi mieszarki z mieszadłem śmigłowym,
3) odważyć surowce w ilości zgodnej z recepturą,
4) sprawdzić stan techniczny mieszarki,
5) dozować surowce do mieszarki zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia,
6) mieszać składniki do uzyskania jednorodności masy lejnej,
7) ocenić organoleptycznie jakość sporządzonej masy,
8) przelać gotową masę z mieszarki z mieszadłem śmigłowym do zbiornika na masę

z mieszadłem planetarnym w celu długotrwałego odpowietrzania,

9) oczyścić urządzenie i uporządkować stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

surowce rozdrobnione i wysuszone,

−

mieszalnik z mieszadłem śmigłowym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

mieszalnik z mieszadłem planetarnym,

−

waga,

−

sprzęt laboratoryjny,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zbadaj masę lejną – jej uziarnienie oraz oznacz czas wypływu i wskaźnik lepkości masy.

Kontrolę uziarnienia przeprowadź na sicie o oczku 0,25 mm. Do obliczeń wskaźnika lepkości
wykorzystaj następującą zależność:

η = τ

/ τ

w 20

η – wskaźnik lepkości w

m –

czas wypływu 100 cm

masy lejnej [ s ]

w 20

c – czas wypływu 100 ml wody destylowanej w 20

C [ s ]

Wyniki zapisz w tabeli według wzoru:

Tabela. Czas wypływu i wskaźnik lepkości masy (wyniki pomiarów)

Próbka I

Próbka II

Próbka III

Czas wypływu w [s] dla
masy lejnej

Średni czas wypływu dla
masy lejnej [s]

Czas wypływu dla wody
destylowanej [s

Średni wskaźnik lepkości
[

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest poznanie podstawowych badań wykonywanych dla mas

lejnych. Warto również, aby podczas realizacji tego ćwiczenia uczeń zapoznał się
z dostępnymi innymi urządzeniami do pomiaru wypływu masy lejnej. Zadanie to mogą
wykonywać dwie osoby. Przewidywany czas realizacji to 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) przeanalizować treść ćwiczenia,
3) przygotować stanowisko do ćwiczenia,
4) zgromadzić niezbędny sprzęt,
5) zbadać uziarnienie na sicie 0,25 mm dla jednej porcji (dowolnej ilości) gęstwy masy,
6) odmierzyć cylindrem miarowym 100 cm

masy lejnej,

7) nalać do kubka Forda odmierzoną ilość masy lejnej,
8) zmierzyć stoperem czas wypływu masy z kubka Forda,
9) czynność powtórzyć 3-krotnie (wyniki zapisać w tabeli),
10) zmierzyć czas wypływu 100 ml wody destylowanej (wynik zapisać w tabeli wyników),
11) obliczyć średni czas wypływu dla masy lejnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12) obliczyć wg wzoru średni wskaźnik lepkości η w

E (wynik zapisać w tabeli),

13) kreślić na podstawie uzyskanego wyniku z jakim rodzajem masy pracowałeś

(wykorzystaj poradnik),

14) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

zbiornik z masą lejną,

−

sito kontrolne 0,25 mm,

−

kubek Forda (lepkościomierz uproszczony),

−

stoper,

−

sprzęt laboratoryjny,

−

kalkulator,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.

Zdanie:

Prawda

Fałsz

Kwarc i skaleń są surowcami nieplastycznymi stosowanymi do
sporządzenia masy lejnej porcelanowej.

Elektrolity w masie lejnej pełnią rolę zagęszczacza.

Lepkość mas lejnych fajansowych badana kubkiem Forda
wynosi 1,9÷3,1

Tiksotropia to tężenie masy lejnej w bezruchu.

Soda bezwodna, szkło wodne oraz dwuetyloamina są elektrolitami.

Masę lejną przygotowuje się sposobem na sucho.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracując indywidualnie decydują czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną
odpowiedź. Czas wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) przeanalizować zdania decydujące czy jest prawdziwe czy fałszywe,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

notatnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Odlewanie wyrobów z masy lejnej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj gipsową formę wyciskaną miski glinianej.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym ważne są zdolności manualne. Uczniowie powinni sprawnie pracować

zwłaszcza,

gdy

będą

przygotowywać

zaprawę

gipsową.

Nauczyciel

powinien

zademonstrować jak wykonać wyżłobienie na uchwyt. Zadanie to mogą wykonywać dwie
osoby. Przewidywany czas realizacji to 180 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) przeanalizować treść ćwiczenia,
3) wybrać model glinianej miski,
4) położyć na stabilnej powierzchni miskę (podkładce), wypukłą stroną do góry,
5) otoczyć model szalunkiem z twardego plastiku i uszczelnić miękką gliną,
6) powlec mydłem potasowym ścianki szalunku oraz powierzchnię modelu,
7) sporządzić zaprawę gipsową (dobrze wyrobić) bez granulek,
8) wlać zaprawę w przygotowany szalunek,
9) uderzyć pięścią w stół, obok szalunku z gipsem, w celu odpowietrzenia zaprawy

gipsowej,

10) usunąć plastikowy szalunek, gdy zaprawa stężeje (około 5 minut),
11) odwrócić i wyjąć miskę ze stężałego gipsu,
12) przetrzeć zagłębienie po misce wilgotną gąbką i odstawić do wyschnięcia,
13) przystąpić do przygotowania odlewu wnętrza miski,
14) napełnić wnętrze miski zaprawą gipsową nieco ponad krawędź miski i odpowietrzyć,
15) wyżłobić metalową szpachelką uchwyt w stężałej zaprawie, aby ułatwić wyjęcie formy,
16) oczyścić drugi fragment formy,
17) zestawić dwie części formy gipsowej w jedną całość,
18) uporządkować stanowisko pracy,
19) zaprezentować wykonanie formy gipsowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

model miski,

−

plastik na szalunek,

−

gips ceramiczny,

−

pojemniki,

−

mydło potasowe,

−

pędzel,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

metalowa szpachelka,

−

papier ścierny bardzo drobny,

−

sznurek,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Uformuj cienkościenny wazon metodą jednostronną.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą odlewania jedostronnego. Zadanie to

powinny wykonywać wszystkie osoby. Przewidywany czas realizacji to 180 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) przeanalizować przebieg wykonania ćwiczenia,
3) przygotować formę gipsową (czyścić, dopasować i zespolić),
4) pobrać do naczynia masę lejną w ilości niezbędnej do wypełnienia wnętrza formy,
5) wlać masę lejną do formy,
6) oczekiwać (około 15 minut), aż masa utworzy dostatecznie gruby czerep,
7) odwrócić formę dnem do góry, aby nadmiar masy wypłynął ze środka,
8) pozostawić w tej pozycji formę na około 45 minut,
9) odciąć nożykiem zbędny nadlew,
10) zdjąć zabezpieczenie formy i otworzyć formę,
11) wyjąć bardzo ostrożnie odlew wazonu,
12) wykonać retusz uformowanego wazonu,
13) odstawić do wysuszenia gotowy wazon,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

forma gipsowa,

−

masa lejna,

−

narzędzia do retuszu,

−

zegar,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przyporządkuj wyrobom metodę odlewania (jednostronna lub dwustronna) i podpisz

rysunki.

metoda ...............................

metoda ...........................

metoda ...............................

metoda …..........................

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie się z szerokimi możliwościami wykorzystywania

w technologii ceramicznej metod odlewniczych. Nauczyciel może wykorzystać ilustracje
wyrobów, jak i gotowe wyroby ceramiczne – modele. Zadanie to może wykonywać jedna
osoba. Przewidywany czas realizacji to 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) przyjrzeć się obrazkom,
3) przeanalizować kształty wyrobów na ilustracjach,
4) podjąć decyzję jaka to metoda odlewania,
5) podpisać ilustracje,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

notatnik,

−

literatura zaproponowana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Wykończanie oraz ocena jakości wyrobów formowanych

z mas lejnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykończ uszka uformowane metodą bateryjną.

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji ćwiczenia warto podkreślić trudności w wykonaniu tych czynności.

Nauczyciel zwraca uwagę na bhp związane z użyciem ostrych narzędzi. Zadanie to uczniowie
wykonują indywidualnie. Aby uzyskać umiejętność wykończania uszek należy ich
wykończyć co najmniej kilkadziesiąt (40-50 sztuk) Przewidywany czas realizacji to 90 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) zastanowić się co składa się na wykończenie uszek,
3) przygotować niezbędne narzędzia potrzebne do wykończenia uszek,
4) rozciąć nożykiem pary uszek na pojedyncze sztuki,
5) odciąć nadlewy,
6) usunąć cykliną szwy powstałe w miejsc u styku części formy,
7) wyrównać i wygładzić powierzchnię uszek przy użyciu zwilżonej gąbki,
8) pozostawić uszka do podsuszenia,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

uszka do wykończania,

−

nożyk,

−

cykliny,

−

gąbka naturalna,

−

naczynie na wodę,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj badanie wyrobów uformowanych z masy lejnej – określ wady i podaj

przyczyny zaistniałych wad.

Do wykorzystania masz kartki z nazwami wad (w kolorze żółtym) oraz kartki

z podanymi ewentualnymi przyczynami tych wad (w kolorze czerwonym).

Wskazówki do realizacji
Po wykonaniu tego ćwiczenia uczniowie powinni nabrać umiejętności rozpoznawania

wad i podania przyczyn zaistniałych wad. Zadanie to może wykonywać jedna osoba.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nauczyciel może przygotować konkretne wyroby odlane z masy lejnej z wadami
odlewniczymi, a także bardzo czytelne ilustracje z wadliwymi wyrobami. Karteczki
przygotowane przez nauczyciela muszą zawierać informacje adekwatne do zebranych
wadliwych wyrobów. Przewidywany czas realizacji ćwiczenia zależy od ilości
przygotowanych wyrobów. Planowany czas 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika,
2) obejrzeć dostępne (przygotowane przez nauczyciela) wadliwe wyroby uformowane

z masy lejnej,

3) ustalić widoczne wady obniżające jakość wyrobu,
4) określić przyczyny zaistniałych wad,
5) przedyskutować swoje pomysły w małej grupie,
6) dopasować do poszczególnych wyrobów kartki z nazwami wad i ich przyczynami,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

wyroby wadliwe (z wadami jak opis na karteczkach),

−

literatura zaproponowana przez nauczyciela,

−

karteczki z napisami.

Przykładowe napisy:

PUSTKI W ŚCIANACH WYROBÓW

WADLIWE ZŁOŻENIE FORM

DEFORMACJA WYROBÓW

ZUŻYTE FORMY GIPSOWE

SZORSTKA POWIERZCHNIA ODLEWÓW

ZŁA KONSTRUKCJA FORM

DZIURKI I NAKŁUCIA NA WYROBACH

ZBYT DUŻA LEPKOŚĆ MASY

PĘKNIĘCIA WYROBÓW WZDŁUŻ SZWÓW

OBECNOŚĆ PĘCHERZYKÓW
POWIETRZA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Formowanie wyrobów z masy
lejnej”

Test składa się z 20 zadań wi4elokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 10 zadań,

−

dobry – rozwiązanie, co najmniej 15 zadań, w tym 3 zadania z poziom
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – rozwiązanie, co najmniej 17 zadań, w tym 3 zadań z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. a, 5. d, 6. c, 7. c, 8. c, 9. b, 10. d, 11. c,
12. d, 13. b, 14. a, 15. d, 16. b, 17. a, 18. d, 19. b, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić surowce stosowane do
sporządzenia mas lejnych

Objaśnić przygotowanie masy lejnej

Dobrać sprzęt do badania właściwości
masy lejnej

Określić rolę elektrolitów w masach
lejnych

Określić zastosowanie form gipsowych

Rozróżnić etapy przygotowania form
gipsowych

Rozróżnić metodę formowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić zastosowanie metody bateryjnej

Określić metody odlewania

Określić właściwości masy lejnej

Określić zastosowanie metody taśmowej

Rozróżnić metody odlewania

Scharakteryzować zastosowanie form
gipsowych

Określić metody przygotowania masy
lejnej

Zastosować pierwszą pomoc

Określić właściwości gipsu ceramicznego

Scharakteryzować zasady wykonywania
form gipsowych

Określić wzory chemiczne surowców
stosowanych do produkcji form
gipsowych

Określić wady wyrobów odlewanych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jedno tygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych

oraz z zasadami punktowania odpowiedzi.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta

odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcia niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań odnośnie formowania wyrobów z mas lejnych. W teście

zamieszczono zadania wielokrotnego wyboru, gdzie tylko jedna z wymienionych
odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy,

II część – poziom ponadpodstawowy

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16÷20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Surowcem do produkcji form gipsowych jest gips

a) bezwodny.
b) półwodny.
c) jednowodny.
d) dwuwodny.

2. Upłynnianie stosujemy przygotowując masę

a) lejną.
b) sypką.
c) plastyczną.
d) półplastyczną.

3. Płynność masy lejnej określasz używając aparat

a) Vicata.
b) Forda.
c) Le Chateliera.
d) Ziemiatczeńskiego.

4. Dodatek elektrolitów pozwala

a) zmniejszyć ilość wody w masie lejnej.
b) oddzielić surowce plastyczne od nieplastycznych.
c) zagęścić masę z konsystencji lejnej do plastycznej.
d) ujednorodnić masę plastyczną i lejną.

5. Formowanie sposobem bateryjnym prowadzi się w formach

a) żeliwnych.
b) aluminiowych.
c) stalowych.
d) gipsowych.

6. Przygotowanie formy matki stanowi

a) pierwszy etap przygotowania form.
b) drugi etap przygotowania form.
c) trzeci etap przygotowania form.
d) czwarty etap przygotowania form.

7. Wyroby o czerepie cienkim i puste w środku formuje się metodą

a) dwustronną.
b) kombinowaną.
c) jednostronną.
d) bateryjną.

8. Odlewanie bateryjne zastosujesz do formowania

a) talerzy.
b) płytek.
c) umywalek.
d) wazonów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Miski ustępowe formuje się metodą odlewania

a) bateryjnego.
b) jednostronnego.
c) dwustronnego.
d) kombinowanego.

10. Do formowania naczyń porcelanowych metodą odlewania należy przygotować masę

o wilgotności
a) do 10%.
b) 10÷20%.
c) 20÷30%.
d) powyżej 30%.

11. Taśmowy sposób odlewania polega na

a) zestawieniu po kilka form w zespoły i uzupełnieniu gęstwą wszystkich na raz.
b) odlewaniu w formach gipsowych, złożonych z dwóch lub kilu części, zależnie od

kształtu odlewanych wyrobów.

c) zastosowaniu przenośników okrężnych lub prostoliniowych dwukondygnacyjnych.
d) tym, że najpierw odlewa się szczegół, wkłada się go na odpowiednie miejsce

w formie całego wyrobu i następnie odlewa się korpus wyrobu.

12. Grubość wyrobu jest ściśle ustalona kształtem formy w odlewaniu

a) jednostronnym.
b) wylewnym.
c) pustym.
d) dwustronnym.

13. Formy o kształtach bardzo skomplikowanych przeznaczone są do odlewów

a) filiżanek.
b) galanterii.
c) uszek.
d) półmisków.

14. Masę lejną przygotowuje się metodą

a) młynową i bełtaczową.
b) plastyczną.
c) bębnową.
d) silosową.

15. Pracownik usuwając szwy z wazonu skaleczył się w palec i wówczas

a) wezwał lekarza.
b) założył opaskę uciskową.
c) położył się w pozycji bezpiecznej.
d) osłonił miejsce skaleczenia opatrunkiem.

16. Wiązaniu gipsu ceramicznego towarzyszy

a) parowanie wody.
b) wydzielanie się ciepła.
c) pobór ciepła z otoczenia.
d) wydzielanie się dwutlenku węgla.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Dla przyspieszenia wiązania gipsu stosuje się

a) siarczan potasu.
b) dodatek serwatki.
c) klej keratynowy.
d) klej kazeinowy.

18. Wymiary formy gipsowej muszą być powiększone w stosunku do wymiarów wyrobu

gotowego o
a) grubość czerepu.
b) skurczliwość suszenia.
c) grubość formy.
d) skurcz suszenia i wypalania.

19. Gips naturalny jest to uwodniony siarczan (VI) wapnia o wzorze

a) CaSO

b) CaSO

* 2 H

c) CaSO

* MgSO

d) MgSO

* 2 H

20. Pęknięcie wyrobów wzdłuż szwów jest wynikiem

a) nadmiernej wilgotności form lub zbyt niskiej temperatury gęstwy.
b) źle umutych nowych form.
c) wadliwego złożenia lub niestarannego oczyszczenia form.
d) zbyt dużej lepkości gęstwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i Nazwisko: ..........................................................................................................................

Formowanie wyrobów z mas lejnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Formowanie wyrobów z mas
lejnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 6 zadań,

−

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 10 zadań,

−

dobry – rozwiązanie, co najmniej 15 zadań, w tym 3 zadania z poziom
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – rozwiązanie, co najmniej 17 zadań, w tym 3 zadań z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. d, 6. d, 7. a, 8. c, 9. b, 10. d, 11. c,
12. b, 13. c, 14. b, 15. d, 16. a, 17. c, 18. c, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić surowce stosowane na masę lejną

Wymienić wyroby formowane z mas lejnych

Rozróżnić surowce stosowane na masę lejną

Określić właściwości masy lejnej

Określić skład mas lejnych porcelanowych

Określić skład mas lejnych

Określić przydatność mas lejnych

Określić właściwości masy lejnej

Sporządzić masę lejną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić zastosowanie upłynniaczy

Scharakteryzować właściwości mas lejnych

Określić zastosowanie gipsu na formy
ceramiczne

Rozróżnić wyroby cienkościenne

Określić zastosowanie form gipsowych

Określić metody formowania z masy lejnej

Scharakteryzować etapy produkcji form
gipsowych

Określić właściwości taśmowego systemu
odlewania

Porównać zastosowania różnych narzędzi do
wykończania

Określić cel wykończania

Zastosować

bhp

podczas

wykończania

wyrobów z mas lejnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jedno tygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych

oraz z zasadami punktowania odpowiedzi.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta

odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu unikniecie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań odnośnie Formowania wyrobów z mas lejnych. W teście

zamieszczono zadania wielokrotnego wyboru, gdzie tylko jedna z wymienionych
odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy,

II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16÷20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obok surowców naturalnych do mas lejnych stosuje się dodatek w postaci

a) szamotu.
b) klinkieru.
c) palonki.
d) złomu ostrego.

2. Z masy lejnej nie formujemy

a) cegły budowlanej.
b) wazonu.
c) półmiska.
d) umywalki.

3. Surowcem plastycznym w masie lejnej porcelanowej jest

a) skaleń.
b) kwarc.
c) kaolin.
d) złom ostry.

4. Tiksotropią nazywa się

a) zwiększenie płynności pod wpływem wstrząsu.
b) tężenie masy lejnej w bezruchu.
c) czas wypływu w sekundach.
d) szybkość tworzenia ścianki.

5. Teoretyczny skład mas lejnych porcelanowych zawiera

a) 30% kaolinu, 40% skalenia, 30% kwarcu.
b) 20% kaolinu, 40% skalenia, 40% kwarcu.
c) 40% kaolinu, 20% skalenia, 40% kwarcu.
d) 50% kaolinu, 25% skalenia, 25% kwarcu.

6. Kaolinów nie używamy na masy lejne

a) porcelanowe.
b) półporcelanowe.
c) porsanitowe
d) kamionkowe.

7. Badanie stopnia białości dla masy lejnej wynosi 90%, jest więc to masa

a) porcelanowa.
b) półporcelanowa.
c) porsanitowa.
d) kamionkowa.

8. Masa lejna fajansowa charakteryzuje się wskaźnikiem lepkości o wartości

a) 0,2÷0,5

b) 0,5÷1,1

c) 1,9÷-3,1

d) 3,5÷7,5

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Sporządzając gęstwy masy lejnej surowce plastyczne i nieplastyczne podlegają

rozdrobnieniu na
a) sucho oba surowce.
b) mokro oba surowce.
c) sucho - plastyczne, mokro - nieplastyczne.
d) Sucho - nieplastyczne, mokro - plastyczne.

10. Upłynniacze w masie lejnej powodują jej

a) zagęszczenie.
b) białość.
c) lepkość.
d) rozrzedzenie.

11. Masy lejne odpowietrzamy w celu

a) rozrzedzenia składników.
b) napowietrzenia pęcherzykami powietrza.
c) usunięcia pęcherzyków powietrza.
d) obniżenia wytrzymałości mechanicznej wyrobów.

12. Formę ceramiczną wykonujemy z gipsu

a) budowlanego.
b) modelarskiego.
c) naturalnego.
d) niepalonego.

13. Wyrobem cienkościennym nie jest

a) filiżanka.
b) wazon.
c) uszko.
d) cukiernica.

14. Do bezpośredniej produkcji trafiają formy

a) matki.
b) robocze.
c) modelowe.
d) wszystkie wyżej wymienione.

15. Grubość wyrobu narzucona jest konstrukcją formy do odlewania

a) pustego.
b) jednostronnego.
c) wylewnego.
d) dwustronnego.

16. Forma modelowa jest negatywem

a) modelu wyrobu ceramicznego.
b) formy matki.
c) formy roboczej.
d) samej siebie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Zaletą taśmowego systemu odlewania nie jest

a) oszczędność miejsca.
b) zmniejszenie wysiłku robotników.
c) bardzo skomplikowana budowa.
d) zwiększenie wydajności pracy.

18. Do wykończania na mokro nie zastosujesz

a) gąbki naturalnej.
b) płytki gumowej.
c) płótna ściernego.
d) gąbki sztucznej.

19. Celem wykończania wyrobów odlewanych nie jest

a) określenie gatunku.
b) obcięcie nadlewu.
c) usunięcie szwów.
d) wygładzenie powierzchni.

20. Urządzenia odciągowe są niezbędne na stanowisku wykończania odlewów pracując

z użyciem
a) gąbki naturalnej.
b) płytki gumowej.
c) gąbki sztucznej.
d) płótna ściernergo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko: ..........................................................................................................................

Formowanie wyrobów z mas lejnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Literatura

1. Dobrzyński Sł.: Materiałoznawstwo szklarskie i ceramiczne. WSiP, Warszawa 1978
2. Fis B., Wyszyńska B.: Zarys technologii ceramiki. WSiP, Warszawa 1986
3. Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część III.WSiP, Warszawa 1992
4. Ros D., Frigola.: Ozdoby z ceramiki. Świat Książki, Warszawa 2003
5. Rospond M.: Maszyny i urządzenia przemysłu ceramicznego. WSiP, Warszawa 1984
6. Rusiecki A., Raabe J.: Pracownia technologiczna ceramiki. WSiP, Warszawa 1982

Literatura metodyczna
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998.