1
Epoka
Autor
Tytuł
Rodzaj i gatunek
literacki
Czas i miejsce akcji
Bohaterowie
Problematyka
Starożytność
Sofokles
„Król Edyp”
tragedia
1 dzień – od wschodu
do zachodu słońca,
przed pałacem
królewskim w
starożytnych Tebach
Edyp, Jokasta,
Kreon, Tyrezjasz,
Chór, Posłaniec z
Koryntu
•
Porusza uniwersalną problematykę
cierpienia człowieka, który podlega
kaprysom losu. Cierpienie jest częścią
każdego życia.
•
Dramat o niezawinionym cierpieniu,
wezwanie do pogodzenia się z
wydarzeniami, na które człowiek nie
ma wpływu, utwór o zakazanej miłości
•
Przesłanie: żadne wykroczenie
przeciwko prawu moralnemu, choćby
nieświadome, nie pozostaje obojętne
dla życia człowieka.
•
Problem słabości człowieka
nieradzącego sobie z przeciwnościami
•
Porusza temat poszukiwania
tożsamości przez każdego człowieka
•
Życie bohatera jest całkowicie
zdeterminowane przez los, Edyp
sprowadza nieszczęście zarazy na całe
miasto konsekwencja morderstwa
króla, które nie zostało ukarane.
Renesans
William
Szekspir
„Makbet”
Tragedia, dramat
szekspirowski
XI w., Szkocja, Anglia
Makbet, Lady
Makbet, Banko,
Dunkan, Makduf i
Lady Makduf
•
Inspiracją autentyczne wydarzenia z XI
w. – objęcie władzy przez jednego z
generałów po zamordowaniu
ówczesnego króla Szkocji – Dunkana
•
Refleksja na temat ludzkiej natury
owładniętej żądzą władzy, analiza
mechanizmów działania zła,
wewnętrznej walki jednostki z
konsekwencjami własnej zbrodni.
•
Refleksja na temat walki toczącej się w
duszy człowieka wierzącego w
rycerskie ideały, a jednocześnie
łamiącego prawo moralne w imię
2
własnych interesów. Problem
wewnętrznej walki sumienia i
pragnień.
•
Makbet – z jednej strony to postać
ukształtowana moralnie, zdolna do
racjonalnej samooceny, z drugiej
natomiast żądza władzy podsyca w
nim bezwzględne ambicje i daje
poczucie bezkarności.
•
Bohaterowie spełniając swoje
egoistyczne marzenia sami stają się
ofiarą ich konsekwencji
•
Problem odwiecznego dążenia
człowieka do posiadania władzy,
szacunku, bogactwa.
Barok
Molier
(najwybitniejszy
komediopisarz
francuski,
mistrz
realistycznej
komedii
charakterów z
przemyślaną
intrygą)
„Świętoszek”
Komedia
obyczajowa,
komedia
charakterów
1661, Paryż, dom
rodziny Orgona
Orgon, Tartuffe,
Elmira, Marianna,
Walery, Damis,
Kleant, Pani
Pernelle, Doryna
•
Molier w ostrze swojej krytyki
wymierzył w obserwowaną w życiu
politycznym i społecznym dewocję
(udawaną pobożność). Obłuda była
palącym problemem życia publicznego
XVII w. Francji, kiedy do głosu doszła
tzw. Kongregacja św. Sakramentu
skupiająca fanatyków religijnych
•
Satyra społeczna wystawiana na
scenie, ,obnaża wady ludzkiego
charakteru
•
Komedia charakterów obnaża
ludzkie wady: udawana pobożność
(dewocja), obłuda, hipokryzja,
naiwność
•
Demaskowane i ośmieszane są ludzkie
przywary, widoczne w życiu
społecznym, wyeksponowane są tylko
krytykowane wady i zachowania
•
Dramat rodzinny
•
Zasada trój jedności (miejsca, czasu,
3
akcji): 1 dzień, w domu Orgona, 1
temat (osoba i poczynania Tartuffe’a)
•
Wprowadzenie głównego bohatera
dopiero w 3 akcie dramatu
stopniowe rozbudzanie ciekawości
czytelnika
•
Na końcu deus ex machina –
niespodziewany zwrot wydarzeń,
mało prawdopodobny, nie wynikający
z wcześniejszego rozwoju wypadków
•
Orgon i Tartuffe: obłudni i
rozbrajająco naiwni. Hiperbolizacja
podkreślenie głównego,
dydaktycznego, demaskatorskiego
przesłania utworu
Romantyzm
Johann
Wolfgang
Goete (pisarz
okresu „burzy i
naporu”)
„Cierpienia
Młodego
Wertera”
Powieść
epistolarna (w
formie listów)
V 1771 – XII 1772,
Wahlheim
Werter, Lotta,
Albert, Wilhelm,
Henryk (również
zakochany w
Lottcie), parobek
•
Nadawca: Werter, adresat: Wilhelm
(ale także Lotta i Albert) czytelnik
może śledzić świat przeżyć
wewnętrznych bohatera, poznać jego
najskrytsze myśli
•
Główny temat: analiza psychiki
Wertera: pod wpływem nieszczęśliwej
miłości traci kontakt z rzeczywistością,
przeżywa wewn. dramat
•
Bohater werteryczny nadwrażliwy,
kierujący się w życiu sercem i
emocjami, skłonność do introspekcji
(rozpamiętywania własnych przeżyć),
pesymizm, bierność, bunt przeciwko
konwenansom, poczucie
wyobcowania, skłonności samobójcze,
weltschmerz (ból istnienia).
•
Werter – gardzi odbieraniem świata za
pomoc rozumu, postrzega
rzeczywistość poprzez pryzmat uczuć,
zachowuje się irracjonalnie, nie potrafi
4
porozumieć się z otoczeniem,
buntownik, idealizuje ukochaną,
zatraca się w uczuciu i cierpieniu, nie
jest zdolny do postawy aktywnej,
bardzo wrażliwy na nierówność
społeczną, wątpi w sens religii (nie
znajduje w niej oparcia i pocieszenia),
egzaltowany, emocjonalny. Posiada
wiele cech człowieka
sentymentalnego: wrażliwy, czuły,
analizuje odruchy serca, stany
uczuciowe, kocha przyrodę. Wraz ze
zmianami w przyrodzie zachodzą
zmiany w życiu bohatera.
•
„Pieśni Osjana” średniowiecze –
ulubiona epoka romantyków
•
Sentymentalizm – prąd literacki. Kładł
nacisk na analizę psychiki człowieka,
jego uczuć i wnętrza, człowiek
postrzegany w kontekście przyrody.
Romantyzm
A . Mickiewicz
„Dziady” cz.3
Dramat, dramat
romantyczny
(niesceniczny)
1 XI 1823 – 1 XI 1824,
Klasztor Ojców
Bazylianów w Wilnie,
pałac senatora,
cmentarz, dom pod
Lwowem
Konrad, Ksiądz
Piotr, Senator
Nowosilcow, Pani
Rollison
•
Dramat narodowy
•
Martyrologia narodu polskiego
•
Mesjanizm indywidualny i zbiorowy
•
Rodzaj sądu nad społeczeństwem
polskim
•
Prometeizm/tytanizm Konrada
•
Romantyzm – symbolika – ziarno
•
Motyw matki Polki – p. Rollison
•
Indywidualizm romantyczny
•
Postawa pokory ks. Piotra (widzenie, z
pokorą przyjmuje co się dzieje) vs.
Postawa buntu i niezgody Konrada
Romantyzm
A . Mickiewicz
„Pan Tadeusz”
Rodzaj:
mieszany,
gatunek
synkretyczny
Kilka dni lata 1811, 1
dzień i 1 noc 1812,
Soplicowo, ruiny
zamku Horeszków,
Tadeusz Soplica,
Jacek Soplica
(bohater
byroniczny-
•
Adresowany do skłóconego
środowiska polskich emigrantów
cel: ukoić cierpienie Polaków, kojąca
rola, Mickiewicz chce pocieszyć
5
(liryka, epika,
dramat)
Dobrzyn
samotny,
nieszczęśliwy,
butownik), Sędzia,
Telimena, Zosia,
Hrabia,
Podkomorzy,
Wojski, Gerwazy,
Protazy
Polaków po klęsce powstania
listopadowego, siebie zaś
„zrehabilitować” za to, iż nie wziął w
nim udziału.
•
Świat idylliczny, Soplicowo –
wyidealizowane, uwznioślone,
sakralizacja, patriotyzm mieszkańców
•
Waga staropolskiej tradycji
odchodzenie w przeszłość dawnej,
sarmackiej Polski wraz z jej
obyczajowością
•
Jedzenie – łączy mieszkańców dworu,
okazja kultywowania tradycji,
pielęgnowania dobrych obyczajów
•
Cechy epopei: akcja na tle ważnych
wydarzeń dziejowych – kampania
napoleońska przeciwko Rosji – okazja
odzyskania niepodległości
•
Specyficzna forma, porównania
homeryckie, stałe epitety, dużo
szczegółowych opisów, brak typowej
fantastyki, ale cudowność
•
Rola Mazurka Dąbrowskiego (1798) –
Józef Wybicki
•
Obcy utwór „Pieśni legionów” jako
piosenka do boju, wprowadzona aby
zbudować patos, patriotyzm
Romantyzm
Zygmunt
Krasiński
„Nie-Boska
komedia”
Dramat, dramat
romantyczny
Dom Henryka, szpital
dla obłąkanych, obóz
rewolucjonistów,
Okopy św. Trójcy,
cmentarz
Hrabia Henryk,
Maria, Orcio,
rewolucjoniści
•
Ojciec zakazał Krasińskiego brania
udziału w powstaniu listopadowym
•
Rola poety (2 rodzaje: fałszywy i
błogosławiony) i poezji (źródło
cierpienia i błogosławieństwa
jednocześnie), zasadność rewolucji
społecznej (motywy kierujące
rewolucjonistami – brak
poszanowania tradycji i prawd
6
fundamentalnych), tematyka
historiozoficzna, problem miłości i
małżeństwa
•
Dramat romantyczny: główny bohater
jest indywidualistą, rozdarty
wewnętrznie, samotny w otaczającym
go świcie; Luźna kompozycja; świat
realny przeplata się z nadrealnym
•
Dramat historiozoficzny: refleksja nad
sensem i celem historii, próba
odgadnięcia jej przyszłego biegu,
podejmuje problematykę społeczno-
polityczną
•
Psychomachia – odwieczna walka
dobra ze złem
•
Konflikt społeczno-polityczny między
arystokracją a ludem. To konflikt
dwóch wizji rzeczywistości –
tradycyjnej (uwzględniającej wpływ
Opatrzności na losy świata) oraz
zbuntowanej (odrzucającej istnienie
Boga, na jego miejsce stawia
wszechmocnego człowieka)
•
Rewolucja lokajska
•
Krasiński z jednej strony dostrzega
konieczność zmian i ma świadomość,
że dawne grzechy arystokracji mogą
doprowadzić do przewrotu, który być
może jest dziejową koniecznością. Z
drugiej strony traktuje rewolucję jako
największe barbarzyństwo
•
Henryk – bohater romantyczny, ma
zawyżone poczucie własnej wartości,
gardzi innymi, samotny, opuszcza
żonę i idzie za Dziewicą, rzuca się w
przepaść gdy uświadamia sobie, że
7
poniósł osobistą klęskę
•
Żydzi – rewolucję chcą wykorzystać do
własnych celów – zniszczenia
chrześcijaństwa. To ludzie kierujący
się wyłącznie nienawiścią,
fanatyzmem religijnym, żądzą zemsty
•
Hrabia Henryk vs Pankracy – konflikt
racji cząstkowych, każdy stojąc na
czele swojego obozu po części
rozumie argumenty drugiej strony.
Obaj skazani na niepowodzenie.
Romantyzm
J . Słowacki
„Kordian”
Dramat,
najważniejszy
dramat
romantyczny
Grota Twardowskiego
na Krzemionkach pod
Krk – 31 XII 1799;
Dworek Kordiana
XIXw.;
Podróże po Europie
1828; Warszawa 1829
Kordian, Grzegorz,
Laura, Wioletta,
Papież, car Mikołaj
I, Książę Konstanty
•
Słowacki nie zgadzał się z koncepcją
mesjanizmu prezentowaną przez
Mickiewicza oraz jego modelem poezji
•
Ocena powstania listopadowego.
Próba odpowiedzenia na pytanie
dlaczego ono upadło – oskarża
przywódców (krytyczna ocena)
•
Koncepcja historiozoficzna:
winkelriedyzm (postawa aktywna,
walka o niepodległość narodu,
indywidualne, samotnicze
poświęcanie się), polemika z
mesjanizmem, poeta powinien
zachęcać naród do walki, ale sam nie
będzie nigdy dobrym żołnierzem
•
Kordian – bohater hamletyczny
(wewnętrzny konflikt między
pragnieniami a realnymi czynami),
bohater werteryczny (przeżywanie
„bólu istnienia” - weltschmerz,
marzycielstwo, usposobienie
poetyckie, niezwykła wrażliwość, wizja
idealnej miłości, bunt przeciwko złu,
świata, chęć ukojenia bólu przez
samobójstwo), bohater tragiczny
8
(przegrywa w starciu z historią i
samym sobą, ale w jego postawie
widać determinację, heroizm),
bohater romantyczny (samotność,
wrażliwość, indywidualizm,
nieszczęśliwa miłość, zamiłowanie do
poezji, wyrastanie ponad
przeciętność).
•
Na szczycie Mont Blanc Kordian
odnajduje wielką ideę, której pragnie
poświęcić życie - z romantycznego
kochanka staje się buntownikiem,
patriotą, walczącym o wolność
narodu.
•
Poszukiwanie sensu życia
Pozytywizm
Fiodor
Dostojewski
„Zbrodnia i
Kara”
Powieść
psychologiczna
Lata 60. XIX wieku, 14
dni lipca, Petersburg
Rodion
Raskolnikow,
Sonia, Siemion
Marmieładow i
Katarzyna, Alona i
Lizawieta
Iwanowna
•
Raskolnikow początkowo morderstwo
traktuje jako sprawdzian, chce
dowieść samemu sobie, że jest
człowiekiem genialnym. Z mordercy
przemienia się w człowieka, który chce
swoim cierpieniem odkupić zbrodnię.
Opowiada się po stronie rozumu, w
przeciwieństwie do Soni (po stronie
serca i wiary). Rodion to zbrodniarz,
ale też postać tragiczna, padł ofiarą
własnej teorii, był człowiekiem
wrażliwym, nie mógł pozostać
obojętnym wobec czynu, którego się
dopuścił.
•
Sny nie pozwalają bohaterom
zapomnieć o dokonanych zbrodniach
są więc również elementem pokuty
•
To doskonałe studium psychologiczne
zbrodni i zbrodniarza. Dostojewski
pokazuje do czego może doprowadzić
odrzucenie w życiu zasad moralnych i
9
Boga. Analiza psychiki zbrodniarza.
Pisarz kładzie nacisk na psychologizm
– wnikliwe analizy postaci, istotna jest
psychologiczna motywacja działań
bohaterów.
•
Wg pisarza odrodzenie człowieka
może się dokonać dzięki pokornemu
znoszeniu cierpienia , które ma
głęboki sens. Zbrodniarz ma szansę na
odkupienie , gdy zacznie odczuwać
skruchę zaakceptuje karę. Autor
opowiada się po stronie wartości
chrześcijańskich człowiek nie ma
prawa decydować o życiu i śmierci
innych.
•
Dostojewszczyzna – postawa, w której
bohater rozważą rozmaite kwestie
filozoficzne i egzystencjalne, jest bliski
obłędu, ulega namiętnościom,
szaleństwu
•
Narracja trzecio osobowa przeplata
się z narracją polifoniczną narrator
głos oddaje bohaterom, nie
komentuje i nie wartościuje ich
wypowiedzi
Pozytywizm
Maria
Konopnicka
„Mendel
Gdański”
Epika, nowela,
opowiadanie
Koniec XIX w. (3 dni).
Warszawa.
Mendel, Jakub,
Zegarmistrz,
Student, Sąsiadki
Mendla, Tłum
•
Po raz pierwszy ukazał się w
„Przeglądzie Tygodniowym” – reakcja
Marii Konopnickiej na ataki wobec
narodu żydowskiego, do których
doszło w Polsce (1881)
•
Konopnicka potępia antysemityzm,
ukazuje niesprawiedliwość
stereotypów myślowych na temat
narodu żydowskiego
•
Narracja trzecioosobowa, nie
zachowuje dystansu do opisywanych
10
wydarzeń (sympatia po stronie
Mendla)
•
Jedno z głównych haseł pozytywistów:
asymilacja Żydów (obok pracy
organicznej, pracy u podstaw i
emancypacji kobiet)
•
Bezpośrednia reakcja na antysemickie
wystąpienia Polaków. Tragiczny los
głównego bohatera ma budzić u
czytelnika współczucie i wywołać
negatywną ocenę antysemityzmu
•
Potępia nietolerancję i kierowanie się
uprzedzeniami
•
Ośmiesza stereotypy na temat Żydów
, opowiada się po stronie wartości
moralnych
•
Ukazuje trudności z
rozpropagowaniem idei asymilacji
•
Utwór tendencyjny – narrator nie jest
obiektywny, narzucanie odbioru,
przedstawienie obrazu w tonacji
czarno-białej.
Pozytywizm
Eliza
Orzeszkowa
„Gloria Victis”
Nowela
Wiosna – jesień 1863
(czas trwania
powstania
styczniowego), las na
Polesiu
Romuald Traugutt,
Maryś (Marian
Tarłowski), Jagmin,
Anielka Tarłowska
•
Tekst powstał w związku z 25 rocznicą
powstania styczniowego. Oparty jest
na przeżyciach i refleksjach autorki
związanych ze zrywem
narodowowyzwoleńczym, który
odegrał znaczącą rolę w jej życiu.
Autorka znała osobiści Romualda T.,
ostatniego dyktatora powstania.
•
Utwór jest hołdem dla powstańców –
bohaterów, którzy oddali życie za
ojczyznę. Autorka dokonuje
gloryfikacji historycznego wydarzenia.
•
Krótka, lapidarna forma – fabuła
koncentruje się wokół 1 głównego
11
wątku (heroicznej walki Polaków z
oddziałem carskim)
•
Tytuł – „chwała zwyciężonym” -
urasta do rangi symbolu niezłomności
i heroizmu Polaków walczących z
zaborcą.
•
Traugutt – konieczność walki, której
owoce będą zbierane przez następne
pokolenia
•
Narrator – dąb – symbol siły, potęgi,
niezłomności narodu polskiego
•
Mogiła powstańców – najważniejszy
symbol zarówno w noweli jak i całej
twórczości Orzeszkowej. Niesie
przesłanie o niezłomności, męstwie,
oddaniu ojczyźnie.
•
Pisarka kreuje wzorce niezbędne w
czasach niewoli, oddaje cześć i ocala
od zapomnienia tych, którzy złożyli
swoje młode życie na ołtarzu walki o
wolność
•
Utwór poruszający problematykę
wydarzenia historycznego, którym
było powstanie styczniowe.
•
Wykreowanie bohaterów –
powstańców na „narodowej sławy
męczenników”, idealizacja i
sakralizacja patriotów walczących w
obronie ojczyzny, apoteoza
(wywyższanie) samego wydarzenia.
•
Wykreowanie Traugutta na idealnego
bohatera. Autorka zawarła w tekście
wiele osobistych odczuć i emocji.
•
Stylizacja biblijna i mitologiczna
idealizacja i sakralizacja wydarzeń i
bohaterów biorących w nim udział.
12
Pozytywizm
Bolesław Prus
„Lalka”
Rodzaj: epika,
gatunek: powieść
1878-79 Warszawa,
Zasławek, Paryż
Stanisław
Wokulski, Izabela
Łęcka, Tomasz
Łęcki, Ignacy
Rzecki, Prezesowa
Zasławska,
Kazimierz Starski,
Julian Ochocki
•
Powieść zrodziła się z rozczarowania
pisarza kondycją polskiego
społeczeństwa
•
Świat i środowisko odtworzone w
sposób realistyczny
•
Tytuł: epizod związany z procesem
wytoczonym Helenie Stawskiej przez
baronową Krzeszowską, dot.
skradzionej rzekomo lalki
•
Naturalizm – opis życia biedoty
•
Trzy pokolenia trzech idealistów:
Ignacy Rzecki (prezentuje idealizm
polityczny – uwielbienie dla
bonapartystów, tylko oni mogą
zaprowadzić ład w Europie i
doprowadzić do wyzwolenia spod
tyranii), Stanisław Wokulski (idealizm
przejściowy – będąc wyznawcą miłości
romantycznej oraz posiadając
patriotyczną przeszłość, wyznaje
pozytywistyczne idee dot. pracy na
rzecz społeczeństwa,
samodoskonalenia, zdobywania
wiedzy), Julian Ochocki (idealista
nauki – głęboko wierzy w postęp,
rozwój techniki i cywilizacji)
•
Narrator trzecioosobowy, obiektywny
i wszechwiedzący oraz drugi narrator
– subiekt Rzecki
•
Zastosował technikę luster – zanim
poznamy głównego bohatera,
najpierw poznajemy różne opinie o
nim
•
Szczegółowość psychologii postaci
•
Wokulski = pozytywista + romantyk
•
Otwarte zakończenie jak w utworach
13
romantycznych
Młoda Polska
Joseph Conrad
„Jądro
ciemności”
Epika, powieść
marynistyczna
Ok. 1890 r., Bruksela,
pokład statku
zakotwiczonego przy
ujściu Tamizy, rzeka
Kongo
Charlie Marlow,
Kurtz
•
Źródłem „Jądra ciemności” były
wspomnienia J.C. z 6-miesięcznego
pobytu w Kongo
•
Opowieść o podróżowaniu i
odkrywaniu nieznanych lądów, a z
drugiej strony metaforyczny opis
podróży człowieka w głąb samego
siebie
•
Skłania do pytań o tożsamość
człowieka, sens dążenia do władzy i
bogactwa, istotę duchowej wolności
•
Próba skonstruowania utworu jak
symbolicznej powieści o duchowej
podróży poza czasem i przestrzenią
•
Opowiada o podróży w głąb Afryki i w
głąb ludzkiej duszy, pragnienie
odkrywania nieznanych krain,
fascynacja odrębnością kultur
połączona z poszukiwaniem własnej
tożsamości
•
Jądro ciemności – symbol najbardziej
mrocznych tajemnic ludzkiego
postępowania. W poczuciu
bezkarności człowiek ogarnięty wizją
własnej potęgi jest w stanie dopuścić
się najbardziej niemoralnego
postępowania jak morderstwo czy
wykorzystywanie słabszych
•
Opowieść o duchowej podróży
zmierzającej do odkrycia jądra ludzkiej
duszy, o destrukcyjnej sile zła, które
pogrąża ambitną jednostkę
•
Porusza problem stosunków
polityczno-społecznych panujących w
koloniach, ukazuje bezwzględność
14
kolonizatorów, którzy pod pozorami
krzewienia nauki i cywilizacji niszczyli
tryb życia rdzennych mieszkańców.
•
Marlow uświadamia sobie różnicę
między pozornymi walorami
cywilizacji starego kontynentu a
ogromem zła zawiązanego z ekspansją
białego człowieka
•
Kurtz – szaleńcze samouwielbienie,
wprowadza rządy terroru i
okrucieństwa
•
Dwóch narratorów: I narrator
rozpoczyna i kończy utwór,
zarysowuje sytuację, II narrator –
Marlow
•
Fabuła pretekst do głębokich
rozważań
•
Oskarżenie europejskiego
kolonializmu
Młoda Polska
Władysław
Reymont
„Chłopi”
Epika, Powieść
modernistyczna,
również cechy
epopei chłopskiej
(ukazanie
bohaterów na tle
ważnych
wydarzeń,
szczegółowość
opisu, patos)
Od IX do VII na
początku lat 80. XIX
wieku.
Wieś łowicka Lipce.
Maciej i Antek
Boryna, Jagna,
Hanka Borynowa,
Józia Bornianka,
Dominikowa
Paczesiowa, Kuba
Socha, Jagustynka,
Roch, Witek,
Agata, Kowal,
Jambroży itd.
•
Powstał pod wpływem doświadczeń
życiowych oraz przemyśleń pisarza
•
Obserwacje autora życia wiejskiego
wyniesione także z domu rodzinnego
(był synem wiejskiego organisty)
•
Panoramiczny i uniwersalny obraz
polskiej wsi w II połowie XIX w.
•
Autor pragnie osiągnąć wrażenie
osadzenia akcji w czasie i miejscu
uniwersalnym
powieść staje się
podobna do mitu
•
Lipce dla jej mieszkańców są
mitycznym „środkiem świata”
•
Pozycję społeczną wyznaczają przede
wszystkim ziemia, posiadanie poza
ziemią innych źródeł dochodów, wiek,
wiedza, osobowość
15
•
Boryna – najbogatszy gospodarz we
wsi, pełnił funkcję sołtysa. Przywódca
wiejski. Dumny, udowadnia swoją
potęgę, siłę i witalność, domowy
tyran, porywczy temperament, pilnuje
dobytku jak skąpiec.
•
Gromada wiejska jest bardzo
wewnętrznie zwarta – siła, która może
odegrać istotną rolę w odrodzeniu
narodu. Kieruje się wspólnym prawem
moralnym, przestrzega odwiecznych
norm i pracuje według dawnych
zasad. Życie gromady jest wyznaczone
przez prawa natury oraz prawa kultury
wiejskiej
•
Powieść o życiu ludzkim we wszelkich
jego aspektach. Ukazuje panoramiczny
obraz wsi oraz ludzkiego bytowania na
ziemi
•
Uniwersalność obrazu wiejskiego życia
i postaw bohaterów przenosi go w
sferę mitu
umieszczenie akcji w
zamkniętej przestrzeni i uniwersalnym
czasie. To co dzieje się w Lipcach
mogłoby się dziać wszędzie i w
każdym czasie
•
Rytm przyrody i kalendarza
liturgicznego
•
Podniesienie rangi chłopskiego życia
(nobilitacja), podkreślanie jego
znaczenia i piękna
•
Dwie najważniejsze wartości w życiu
bohaterów powieści – ziemia i praca
na niej. Chłopi traktują swoją pracę
rzetelnie i uczciwie. Ich życie jest
podporządkowane prawom i cyklowi
16
natury
•
Wiejska kultura jest przedstawiona
jako pełna godności, oparta na
tradycji, wielobarwna, ciekawa i
potrzebna krajowi, który jest poddany
wynarodowianiu przez zaborców
•
Wieś potrafi wspólnie bronić swoich
interesów nawet w sposób najbardziej
twardy i bezwzględny. Kto chce
zasłużyć na szacunek gromady musi
się stosować do jej praw. W ten
sposób utrzymywana jest równowaga
między dbaniem o własne dobro, a
dbaniem o wspólnotę
•
Religia odgrywa jedną z kluczowych
ról. Każda czynność chłopów jest
wypełnianiem woli Bożej, praca na roli
podlega sakralizacji. Ziemia jest
utożsamiana z Bogiem, „święta”.
Wschodzące Słońce – „monstrancja”.
Uczucie jedności ze światem przyrody
jednocześnie uczuciem jedności z
Bogiem. Jest źródłem praw
moralnych, autentyczną wiarą.
Instytucja kościoła, postać proboszcza
odgrywają nieco mniejszą rolę w życiu
duchownym. Odczuwają religijne
wzruszenia
•
Dialektyzacja – nadanie tekstowi cech
języka mieszkańców wsi.
•
Modernistyczna powieść Reymonta
odznacza się bogactwem i
różnorodnością wizerunku wsi oraz
ukazaniem godności i wartości
chłopskiego życia
•
Uniwersalizm nobel. Stylizacja
17
gwarowa – mówią językiem
upodobnionym do gwary, język
upodobniony do języka wsi
•
Koncepcja ludzkiego losu
•
Symbolika – życie w zgodzie i harmonii
z naturą. Jagna – odzwierciedla
żywioły. Naturalisytcyzna walka o
władzę, kobietę, byt.
•
3 narratorzy: trzecioosobowy realista,
wiejski gawędziarz, młodopolski poeta
(3 różne języki)
•
Jagna – postać złożona, wiejska forma
femme fatale, wykracza poza
typowość swojego środowiska,
niedojrzała emocjonalnie i społecznie,
nie potrafi zapanować nad swoim
popędem. Jeżeli ktoś jest taki jak
Jagna, zostaje wykluczony ze
wspólnoty.
Młoda Polska
Stanisław
Wyspiański
„Wesele”
Dramat
symboliczny,
modernistyczny
Noc listopadowa,
Polska
Pan Młody, Panna
Młoda, Gospodarz,
Dziennikarz,
Poeta,
•
Autor sportretował swoich
współczesnych, wypowiedział wiele
surowych sądów na temat kondycji
społeczeństwa pragnącego odzyskać
niepodległość. Dokonał rozrachunku z
mitami narodowymi: pozorną
solidarnością między chłopstwem a
inteligencją
•
Skupia wszystkie problemy Polaków,
cechy mentalne społeczeństwa.
•
Rozbudowana warstwa symboliczna.
Dramat opiera się na skojarzeniach,
sugestiach, wieloznacznościach,
fantastyka, nastrojowość.
Szczegółowe didaskalia, wprowadzają
czytelnika w niezwykły nastrój, pełen
tajemniczości i niedomówień
18
•
Konfrontacja dwóch środowisk
społecznych – inteligencji i chłopów –
oraz określenie wzajemnych relacji
między nimi. Pytanie: czy Polacy u
progu nowego stulenia są w stanie
zjednoczyć się i odzyskać
niepodległość?
•
Panowie traktują wieś w kategoriach
terapeutycznych, szukają wytchnienia,
zapomnienia, inspiracji do swych
„wielkich” dzieł. Ich świat jest
przesycony dekadentyzmem,
marazmem. Mają świadomość swojej
bierności, zachowawczości,
niewykorzystanych sytuacji.
•
Pan Młody – wyznawca ludomanii,
egzaltowany, wylewny artysta,
postrzega tylko zewnętrzną otoczkę
rzeczywistości, żyje chwilą, planuje
sielankową przyszłość
•
Nadzieja w tężyźnie fizycznej chłopów,
w autentyczności zachowań wiejskich
bohaterów, w ich sile i zapale do
wszelkich działań, do walki. Potrzebują
jednak przywódców
•
Sojusz inteligencko-chłopski jest
złudzeniem
•
Ogromny potencjał chłopów jest
zaniedbany przez izolowanie
przedstawicieli wsi i konflikty
społeczne. To jedna z przyczyn
narodowego marazmu, niemocy,
bezsilności. Tylko solidarność całego
społeczeństwa i porzucenie
wielowiekowych uprzedzeń może
gwarantować odzyskanie
19
niepodległości
•
Chochoł – słomiana kukła okrywająca
krzak róży, sprowadza zjawy, usypia
weselników i wprowadza ich swoją
muzyką w jednostajny taniec, niesie
pierwiastek nadziei na lepszą
przyszłość bo stanowi ochronę kwiatu,
który rozkwitnie na wiosnę
•
Chocholi taniec – niemoc narodu
•
Złoty róg – szansa na odzyskanie
niepodległości. Gospodarz ma nim
zwołać uczestników do zrywu
narodowowyzwoleńczego
•
Złota podkowa – symbolizuje szczęście
•
Czapka z pawimi piórami – symbol
materializmu chłopów, ich pazerności,
zamiłowania do powierzchowności
•
Sznur (po złotym rogu) – zniewolenie
narodowe
•
Dzwon Zygmunta – echo wielkości
naszego kraju, symbol chwały i dumy
•
Bronowicka chata – symbol Polski,
scena narodowa
•
Kosy postawione na sztorc – echo
wydarzeń spod Racławic, symbol
gotowości chłopskiej do walki,
narzędzie skierowane przeciwko
panom
•
Relacja między inteligencją a chłopami
chłopomania, ludomania
•
1846 – chłopi wystąpili zbrojnie
przeciwko szlachcie
•
Osoby (bohaterowie realistyczni)i
Osoby Dramatu (postaci fantastyczne)
•
Poeta (dekadent nie pisze na tematy
narodowe) rycerz Zawisza Czarny
20
(symbol odwagi, człowiek honoru)
•
Pan Młody (zdradził swoją grupę
społeczną) widmo hetmana
Branickiego (wyrzut sumienia)
•
Gospodarz Wernyhora (symbol
zjednoczenia które ma być warunkiem
odzyskania niepodległości)
•
Dziennikarz stańczyk (symbol
odwagi cywilnej, bohaterstwa – to te
cechy których dziennikarz nie posiada)
Młoda Polska
S. Żeromski
„Ludzie
bezdomni”
Epika, powieść
młodopolska
(nowy typ
bohatera –
altruisty,
idealisty,
poświęcającego
własne szczęście
dla dobra innych
ludzi)
Epizodyczność
(brak
szczegółowej
wiedzy o
bohaterach,
poznajemy
jedynie wybrane
epizody z ich
życia)
Lata 90. XIX w.
Paryż, Warszawa,
Cisy, Sosnowiec,
Zagłębie,
Wintertur (Wiktor)
Tomasz i Wiktor
Judym, Joasia,
Wacław i Henryk
Podborski, pani
Niewadzka,
Natalia i Wanda
Orszeńskie,
Węglichowski,
Krzywosąd,
Leszczykowski,
Korzecki
•
Krytyka światopogląd
pozytywistycznego – silne
zaangażowanie w życie społeczne.
Upadek ideałów pozytywistycznych.
•
Problematyka nędzy najniższych
warstw społecznych i kwestia
odpowiedzialności za taki stan rzeczy
środowiska lekarskiego, czy ogólniej
inteligencji. Autor piętnuje obojętność
warstw wyższych wobec nędzy
biedoty wiejskiej i proletariatu. Skłania
do dyskusji: w jakim zakresie można
poświęcić życie osobiste, by
realizować szczytne założenia pomocy
potrzebującym
•
Narrator auktorialny (obiektywny,
trzecio osobowy, wszechwidzący,
należy do świata przedstawionego)
oraz subiektywny pierwszoosobowy
(należy do świata przedstawionego) –
pamiętnik Joasi
•
Motywy: niesprawiedliwość
społeczna, problematyka
narodowowyzwoleńcza, przywódcza
rola inteligencji
•
Impresjonistyczne opisy przyrody,
21
ekspresywne opisy hal fabrycznych,
pracy maszyn, dynamizm , wyrazista
kolorystyka
•
Bezdomność – a) dołownie – paryska
noclegownia dla bezdomnych; brak
własnego domu, „miejsca na Ziemi” :
mieszkańcy warszawskiego Powiśla,
Tomasz i Wiktor Judym, Joasia i
Wacław Podborski b) ideowo – nie
znajdują poparcia dla swych idei,
zrozumienia wśród innych: Tomasz
Judym i Korzecki
•
Dwa dzieła sztuki: Wenus z Milo –
droga łatwego życia bez zobowiązań
moralnych czy społecznych. Rybak –
droga poświęcenia dla innych i ciężka
praca.
•
Rozdarta sosna – rozdarcie
wewnętrzne Judyma w odniesieniu do
dwóch dróg życiowych, wyznaczonych
przez Wensus z Milo i rybaka
•
Kwiat tuberozy – bezużyteczne, a
nawet szkodliwe piękno.
Interpretowany w odniesieniu do
Karbowskiego
•
Krzyk pawia – zwiastuje nadchodzącą
śmierć
•
Tomasz Judym – w sposób
bezkompromisowy chce wcielić w
życie ideały walki z ubóstwem i
brakiem higieny wśród najniższych
warstw społecznych. Cechy
romantyka: kieruje się emocjami,
uczuciami, pragnie poświęcić się
rzeczy niemożliwej do zrealizowania,
nie znajduje zrozumienia wśród
22
innych ludzi. Cechy pozytywisty: chce
wcielić w życie hasła tej epoki (pracy u
podstaw – szerzenie oświaty wśród
najbiedniejszych warstw społecznych;
praca organiczna – organizm
państwowy został porównany do
organizmu biologicznego, wszystkie
organy (warstwy społeczne) muszą
dobrze funkcjonować, aby cały system
był zdrowy).
•
Psychizacja krajobrazu – mamy poznać
dylematy psychiczne bohaterów,
uczucia wewn. człowieka zostały
przelane na przyrodę
•
Wenus – symbol szczęścia
doskonałości, piękna, urody
zmysłowej
•
Rybak – poświęcenie, niektórym
(Joasi) przypomina Jezusa, sakralizacja
poświęcających się np. dla rodziny,
symbol służby
•
Krytyka pozytywizmu
•
Judym – osobowość neurotyczna – nie
radzi sobie ze swoimi emocjami,
kompleksy osobiste nie może
zrealizować haseł pozytywistycznych,
służby najuboższym, bo jest zbyt słaby
psychicznie. Ma kompleks niższości,
ciągle myśli o sobie jako synu pijaka i
nie umie współpracować, impulsywny.
Dwudziestolecie
międzywojenne
Zofia
Nałkowska
„Granica”
Rodzaj: epika
Powieść
psychologiczna,
obyczajowa,
społeczna
Lata 30. XX w. (okres
kryzysu
gospodarczego w
Polsce i na świecie),
prowincjonalne
miasteczko
Zenon
Ziembiewicz,
Elżbieta Biecka,
Justyna i Karolina
Bogutówna,
Cecylia
•
Początkowo utwór ukazywał się w
odcinkach na łamach kilku czasopism
•
Ukazuje bohaterów stojących w
obliczu moralnych wyborów
•
Literacki obraz rzeczywistości lat
międzywojennych
23
(kamienica p.
Kolichowskiej przy ul.
Staszica, dom
Zenona), Boleborza
(majątek zarządzany
przez
Ziembiewiczów),
Chązebna (majątek
Tczewskich),
Warszawa
Kolichowska i syn
Karol Wąbrowski,
Walerian i Joanna
(Żancia)
Ziembiewicz, Jasia
Gołąbska, ks.Adolf
Czerlon,
Czechliński
•
Zastosowanie inwersji czasowej –
wydarzenia nie są opowiadane w
porządku chronologicznym
•
Zenon Ziembiewicz – widząc
niemoralność jakiejś sytuacji, starał się
znaleźć usprawiedliwienie swego
postępowania. Człowiek o dwóch
obliczach: z natury zamknięty i
ponury, w towarzystwie dowcipny i
elokwentny. Postać tragiczna (tak jak
Justyna).
•
Motyw konformizmu (zmiana
zachowania pod wpływem innych
ludzi), kariery, małżeństwa, zdrady,
zemsty
•
Kompleks boleborzański – zespół
utartych schematów postępowania.
Zenon chciał uchronić się przed
schematem zachowania ojca, którego
potępiał. W rzeczywistości powielił
ten sam model. Elżbieta, w
dzieciństwie opuszczona przez matkę,
sama opuściła swoje dziecko. Justyna,
jak jej matka, angażuje się w romans z
mężczyzną z wyższej sfery.
•
Granica: moralna (wielokrotnie
przekraczana przez Zenona zarówno w
decyzjach osobistych jak i
zawodowych), obyczajowa (nie
dopuszczała mezaliansu panicza i
panny służącej), społecznej (bariera
pomiędzy grupami społecznymi;
Kamienica Cecylii jest symbolem
podziału społeczeństwa), filozoficzna (
ludzkiego poznania, jakimi ludźmi
jesteśmy naprawdę?), odporności
24
psychicznej (każdy człowieka posiada
wewnętrzną granicę, po przekroczeniu
której przestaje być sobą),
psychologicznej (granica poznania
siebie, samoświadomości, zrozumienia
innych), przestrzeni (np. wieś-miasto,
poza którą jeśli się ją przekroczy
człowiek staje się obcy)
•
Nałkowska uświadamia czytelnikowi
jaki wpływ na postępowanie jednostki
mają powszechnie funkcjonujące
stereotypy i konwenanse
•
Układ zdarzeń retrospektywny –
czytelnik na samym początku poznaje
zakończenie fabuły
•
Narracja z perspektywy widzenia
bohaterów, stosuje się też mowę
pozornie zależną
•
Często używana ironia
•
Na początku utwór miał mieć tytuł
„Schematy”
Dwudziestolecie
międzywojenne
S. Żeromski
„Przedwiośnie” Epika, 3 gatunki
powieści
(obyczajowa,
biograficzna,
polityczna)
Od 1914 (wybuch I
w.ś) do 1924. Baku,
Nawłoć, Warszawa)
Cezary, Seweryn i
Jadwiga Baryka,
Hipolit
Wielosławski,
Karolina
Szarłatowiczówna,
Wanda Okszyńska,
Laura
Kościeniecka,
Szzymon
Gajowiec, Antoni
Lulek
•
Podejmuje problem
„zagospodarowania” odzyskanej
niepodległości, możliwych prób
rozwoju odradzającego się kraju
•
Stanowi ostrzeżenie przed rewolucją
bolszewicką oraz ustrojem
komunistycznym
•
„Szklane domy” – wizja upragnionej
ojczyzny jako kraju dostatku,
sprawiedliwości społecznej, równości.
Utopijne, niemożliwe do zrealizowania
marzenie o Polsce idealnej. „Dom” –
ojczyna „szklany” – czystość fizyczna i
moralna, przejrzystość, jawność i
uczciwość w życiu politycznym i
25
społecznym
•
„Przedwiośnie” – a) Cezary przeżywa
swoje przedwiośnie w Nawłoci,
wkracza w progi dorosłego życia b)
odnosi się do problematyki społeczno
– politycznej odrodzonego państwa
polskiego, Gajowiec – na poprawę
sytuacji w Polsce potrzeba czasu,
reformy muszą potrwać. „Wiosna” –
wyzwolenie
•
„wiatr od wschodu” – nadciągające ze
wschodniej granicy zagrożenie
komunizmem
•
Żeromski używa języka ezopowego,
języka szyfru, służącego przez lata
niewoli poetom i pisarzom do
ukrywania patriotycznych treści przed
cenzurą . Z wykształcenia przyrodnik
Nawłoć - chwast, który porasta
nieużytki, jest bezużyteczny, ale jest
ładny. Lulek – nazwa trującej rośliny –
komunista – truje społeczeństwo.
Gajowiec – zioło, które ma
właściwości lecznicze, ale rzadko
rośnie – uczciwych ideowców jest
niewiele, ale są potrzebni, niosą
pozytywny potencjał
•
Ukazuje sytuację Polski po odzyskaniu
niepodległości: zniszczenia wojenne,
szalejąca inflacja, kłopoty
gospodarcze, kryzys, bezrobocie,
strajki, nędza społeczna, brud,
zaniedbanie.
•
Nawłoć – infantylizacja mieszkańców,
syte posiłki, błahe rozmowy
podkreślony problem
26
niesprawiedliwości w kraju
•
Żeromski – autor znany z wrażliwości
na problemy najuboższych
•
Naturalistyczny charakter opisów
nędzy społecznej
•
Ilustracja etapów życia i dojrzewania
Cezarego Baryki jako syna, kochanka,
rewolucjonisty (człowieka
domagającego się zmian)
•
Kreacja bohatera repatrianta – główny
bohater to repatriant – Polak, który
nie urodził się na polskiej ziemi,
wychowany poza jej obszarem, patrzy
na nią z innej perspektywy
•
Dużo ironii
•
Celowe nawiązania do „Pana
Tadeusza”, zwłaszcza to co dzieje się
w Nawłoci – konfrontacja z obrazem
dworu szlacheckiego w Soplicowie
•
„na Belweder” – Cezary idzie z przodu,
nie ze wszystkimi w grupie. Z jednej
strony utożsamia się z
rewolucjonistami, ale nie podziela ich
drogi dochodzenia do celu
Literatura
współczesna
Albert Camus
„Dżuma”
Epika, powieść –
parabola
Od 16 IV 194…r. do II
następnego roku,
Oran w Algierii
Fabuła charakter
uniwersalny
Bernard Rieux,
Jean Tarrou,
Raymond
Rambert, Joseph
Grand, ks.
Paneloux, Cottard
•
Stawia pytania o istotę zła w świecie i
człowieku
•
Porusza zagadnienia dot. postawy,
jaką należy przyjąć w starciu ze złem i
z absurdalnym, pozbawionym sensu
istnieniem; porusza problemy
egzystencjalne
•
Alegoryczny (paraboliczny) charakter,
różne możliwości interpretowania
tytułu (np. dowolna sytuacja
ekstremalna), historii o dżumie w
Oranie nie można interpretować
27
dosłownie
•
Zadżumiony drzemiące w
człowieku zło
•
Bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie
znika niemożliwe jest
wyeliminowanie zła ze świata i
ludzkiego życia, co nie zwalnia jednak
człowieka z obowiązku walki z
wszelkimi jego przejawami
•
Rambert i Paneloux dżuma i
cierpienie nauczyło ich pokory,
poczucia przynależności do wspólnoty
•
Cottard uosabia to co podłe,
tchórzliwe, myśli tylko o sobie
•
Styl kronikarski, narrator: doktor
Rieux, ale narracja jest w 3 os. l.poj.,
pozbawiona emocji
zobiektywizowanie opisywanych
wydarzeń
•
Różne postawy człowieka w sytuacji
ekstremalnej
•
Filozofia egzystencjalizmu – człowiek
jest samotny, musi walczyć ze złem bo
tylko wtedy jest człowiekiem.
Egzystencjaliści buntuje się więc
jestem bunt wobec zła
•
Człowiek w walce ze złem jest
samotny. Rieux – wykonywanie
zawodu lekarza nie używa
patetycznych słów wobec tego co
robi, nie użala się nad sobą, heroiczna
walka ze złem bez oczekiwania na
zwycięstwo, oddany walce
•
Zarówno Rieux jak i Tarrou nie
poszukują wsparcia w religii. Religia
nie jest dla nich oparciem
28
samotność
Literatura
współczesna
Hanna Krall
„Zdążyć przed
Panem
Bogiem”
Cechy reportażu
literackiego,
należącego do
literatury faktu
Przytoczone
wydarzenia: 6-tyg.
akcja eksterminacyjna
w getcie warszawskim
(Grossaktion),
powstanie w Getce
warszawskim (1943);
czasy współczesne
rozmówcom
Marek Edelman
•
Rozmowa z Markiem Edelmanem –
relacja świadka Grossaktion (akcja
likwidacji warszawskiego getta) oraz
powstania w getcie warszawskim
•
Autorka nie tworzy bohaterów, nie
wymyśla fabuły, a buduje swój utwór
na podstawie wywiadu, uzupełniając
go informacjami, do których sama
dotarła
•
„wybór sposobu umierania” –
motywacja, jaką kierowali się młodzi
Żydzi podejmujący walkę. Należało
pokazać światu, że mieszczańscy getta
mogą i chcą walczyć, choć mają
świadomość, że ta walka jest skazana
na klęskę.
•
Tytuł – motto życiowe Edelmana,
który za cel swojego życia wybrał
walkę o życie. Życie jest dla niego
największą wartością i jej się
poświęcił.
•
Swoista relacja z holokaustu, bo jego
tematem są dwie zaplanowane i
zrealizowane akcje eksterminacyjne.
To obraz martyrologii Żydów.
•
Edelman odbrązawia czyn powstańczy
i jego uczestników, pokazując że
walczyli zwykli ludzie, bez motywacji
patriotycznej, bez odpowiedniego
wyposażenia w broń i umiejętności
•
Język – rzeczowy, oszczędny styl, brak
odautorskiego komentarza Krall
musiała pośredniczyć w
przekazywaniu traumatycznych
przeżyć
29
Literatura
współczesna
Sławomir
Mrożek
„Tango”
Dramat
współczesny,
groteskowy,
absurdy
Połowa XX w. (2 dni).
Mieszkanie rodziny
inteligenckiej
(Eleonory i Stomila)
Artur, Eleonora,
Stomil, Eugenia,
Eugeniusz, Edek,
Ala
•
Tekst krytykujący absurd polskiego
komunizmu oraz nieporadność
polskiej inteligencji wobec sytuacji
politycznej
•
Autor dążył do ukazania
uniwersalnych treści, próbował
zaistnieć jako pisarz apolityczny
•
Ukazuje ironiczny dystans autora do
polskiej kultury, tradycji i stereotypów
(tzw. polskiej formy)
•
Relacja między pokoleniami skazana
na konflikt
•
Obnaża absurdalność i fałsz
zachowania i mentalności człowieka
XX w. (groteskowa parabola)
•
Aprobowanie zdrad małżeńskich i
swobody w sferze erotyki
•
Edek za pomocą dyktatury osiąga
posłuch i służalcze poddaństwo
Artura. Brutalna siła,
bezkompromisowość oraz działanie
oparte na zastraszaniu tańczą w parze
z oportunistycznym i uległym
intelektem
•
Tango – symbol totalitaryzmu, wobec
którego nie miała odwagi oponować
nawet inteligencja. Uchodził za
wyuzdany i nieprzyzwoity, mężczyzna
dominuje nad partnerką, dyktuje
każdy ruch. Dla generacji Eugeniusza
taniec był symbolem awangardy i
swobody obyczajowej, o którą w
młodości tak zapamiętale walczył z
Eleonorą.
•
W tańcu z wykształconym i
oportunistycznym Eugeniuszem,
30
godzącym się na moralny kompromis,
prowadzi prostacki służący Edek.
•
Ostatnia scena pokazuje mechanizm
rządów totalitarnych
personifikowanych przez Edka. Ten
prymitywny lokaj – nieskażony kulturą
czy inteligencją, ucieleśniający
wyłącznie siłę mięśni i terror – to
kwintesencja władzy totalitarnej. W
tańcu ujawnia się również marazm i
konformizm inteligencji, która
posłusznie pozwala się prowadzić
prostackim Edkom.
•
Edek – uosobienie władzy
komunistycznej (sprytu, brutalności,
braku zasad), która zalękniona polska
inteligencja czasem poddawała się bez
słowa sprzeciwu
•
Krytyka polskiej inteligencji, jej
nieodpowiedzialna postawa
zaowocowała totalitaryzmem
•
Groteska wyostrza wymową
dramatyczną utworu, widoczna w
scenografii dramatu
•
Chaos fizyczny przestrzeni
odzwierciedla chaos wewnętrzny.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
20. Wesele, Matura, Język polski, STRESZCZENIA, Streszczenia niektorych lektur
więcej podobnych podstron