POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

Scenariusz zdobył II miejsce w polsko- ukraińskim konkursie

materiałów dydaktycznych o współpracy „Poznajmy lepiej swoich sąsiadów”

organizowanym w ramach Programu „Przemiany w Regionie”- RITA

Autorka Renata Piątkiewicz

Temat: Powstanie Chmielnickiego na Ukrainie.

Uczestnicy : uczniowie II klasy gimnazjum(około 30 osób)-lekcja historii, scenariusz dla

klasy zainteresowanej tematem.

Cele operacyjne:

Uczeń pamięta:

- daty 1648 r., 1667 r.,

- pojęcia : Kozak, ataman, sicz, rejestr,

- miejsca najważniejszych bitew (śółte Wody, Korsuń, Beresteczko,Piławce, Zbaraż,),

- postanowienia ugody zborowskiej, układu rosyjsko – kozackiego z Perejesławia, rozejmu w

Andruszowie,

- postacie związane z konfliktem (Bohdan Chmielnicki, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jeremi

Wiśniowiecki),

Uczeń rozumie:

- wyżej wymienione pojęcia,

- przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego.

Uczeń potrafi:

- wyjaśnić przyczyny wybuchu powstania kozackiego,

- omówić przebieg i skutki prowadzonych walk na Ukrainie,

- wyciągnąć wnioski z następstw powstania,

- umiejscowić na mapie najważniejsze wydarzenia,

- wskazać na mapie Ukrainę, Dniepr, granicę ustaloną w 1667 r.

- skutecznie komunikować się i współpracować w grupie.

Czas: jedna godzina lekcyjna

POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

Metody: praca w grupach, rozmowa nauczająca, praca z książką, praca z mapą, drzewko

decyzyjne, gra dydaktyczna

Materiały:

- podręcznik do historii dla klasy drugiej gimnazjum lub załącznik5 – materiały skanowane

s. 78, 79, 80 (Wojciechowski G.- Historia 2.Razem przez wieki. Zrozumieć przeszłość.

Arka/Nowa Era)

- atlas historyczny – mapa dotycząca powstania,

- mapa ścienna (np. Rzeczpospolita 1648 – 1764),

- ilustracje przedstawiające Kozaka, starszyznę kozacką (można wykorzystać fragmenty filmu

„Ogniem i mieczem” w reżyserii J. Hoffmana).

L.p.

Przebieg zajęć

( formy i

metody)

Treść

Czas

Uwagi

organizacyjno-

metodyczne

1.

Rozmowa

nauczająca

Wprowadzenie w problematykę

tematu przez nauczyciela, które

powinno zawierać najważniejsze

informacje z zakresu:

- jaka była historia powstania

państwa kozackiego ?

- czym się zajmowali Kozacy i jak

byli zorganizowani?

- kto i w jakim celu zorganizował

rejestr Kozaków?

5 min.

Uczniowie

przysłuchują się

wypowiedzi

nauczyciela

wskazanie na mapie

Ukrainy i Dniepru

,oglądają ilustracje

przedstawiające

Kozaków

- załączniki 4 a, b, c,

d ,e

2.

Praca w grupach - GRUPA 1-na podstawie tekstu

popularno-naukowego wymienia

przyczyny powstania kozackiego

- GRUPA 2 – zapoznaje się z

podanym w podręczniku

fragmentem materiału i na jego

ok.25

min.

Podział klasy na

zespoły, z których

każdy otrzymuje

przygotowane przez

nauczyciela na piśmie

instrukcje.

POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

podstawie opracowuje odezwę

Kozaków do króla, która powinna

zawierać informacje o problemach

politycznych, społecznych i

religijnych na Ukrainie oraz

powinna poruszać problem

powiększenia rejestru Kozaków,

- GRUPA 3 – na podstawie

określonego przez nauczyciela

fragmentu tematu opracowuje

kalendarium z przebiegu działań

wojennych (od rozpoczęcia

powstania do układu w

Perejesławiu), powinno ono

zawierać tylko krótkie informacje o

rozegranych bitwach i ich

rezultatach .

- GRUPA 4 – przygotowuje

fragment KRONIKI UKRAINY

przedstawiając losy terytorium

(zmiany i podziały przynależności

terytorialnej w latach 1648-1667).

- GRUPA 5- dzieli otrzymane

fakty na przyczyny i skutki

powstania Chmielnickiego

- przygotowanie

zadań przez grupy

(ok. 10 min.) –

wszystkie prace

powinny być krótkie,

zawierające

najważniejsze

informacje,

- prezentacja pracy

grup w formie ustnej

(każda grupa ma o k.

3 min.)

nauczyciel musi

kontrolować

prawidłowość

przekazywanych

informacji (niezbędne

jest również

wykorzystanie przy

prezentacji

pozostałych grup ).

- załącznik 1

- uczniowie chętni

mogliby w domu

przygotować pracę

grup 3 lub 4 w formie

albumu lub plakatu.

3.

Krótkie

podsumowanie

pracy grup przez

Podsumowanie tematu, które

powinno zawierać wyciągnięcie

wniosków wraz z odpowiedzią na

3min.

Na pytania próbują

odpowiedzieć

uczniowie.

POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

nauczyciela i

ocena,

pytania: jaki był rezultat powstania

kozackiego oraz jak omówione

wydarzenia mogły wpłynąć na

stosunki polsko – rosyjskie?

4.

Gra dydaktyczna

Gra dydaktyczna wykorzystana jest

na tej lekcji do utrwalenia

poznanych faktów, pojęć i

wydarzeń dotyczących powstania

kozackiego na Ukrainie.

10 min. Na kartkach należy

przygotować napisy

(daty, pojęcia,

wydarzenia)

dotyczące powstania

Chmielnickiego.

- załącznik 2

Układamy je na

podłodze w

określonym porządku

(można zastosować

np. porządek

chronologiczny). ). W

grze bierze udział

jeden przedstawiciel

każdej grupy lub

jeżeli chcemy skrócić

czasowo grę -np.

trzech chętnych

uczniów. Zabawa

polega na

przechodzeniu z pola

na pole i

odgadywaniu

znaczenia dat, pojęć

itp. W przypadku

błędnej odpowiedzi

uczestnik traci

POLSKO – UKRAIŃSKI KONKURS MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH

„POZNAJMY LEPIEJ SWOICH SĄSIADÓW”

kolejkę. Wygrywa

grupa, która

najszybciej dotrze do

mety. Grupy mogą

pomagać w

odpowiedziach.

5.

Ocena pracy

uczniów na

lekcji

2 min.

Oceniamy wszystkich

uczniów czynnie

biorących udział w

zajęciach.

6.

Zadanie pracy

domowej

Wypełnienie drzewka decyzyjnego

z podaniem uczniom sytuacji

wymagającej podjęcia decyzji np.

„Do króla i Sejmu zgłaszają się

Kozacy z żądaniem zwiększenia

rejestru. Jaką decyzję należy

podjąć?”

1 min.

Zadajemy ją pod

warunkiem, że ta

metoda jest przez

uczniów dobrze

opanowana. Najlepiej

wcześniej skopiować

drzewko.- załącznik

3 i 3a

Praca dla chętnych-

patrz punkt 2 lekcji