zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 1
Wypełnia WKK
…………………….
Podpis sprawdzaj
ą
cego
Cz
ęść
praktyczna – obserwacja materiału ro
ś
linnego
W kopercie, któr
ą
otrzymała
ś
/otrzymałe
ś
znajduje si
ę
owoc malwy osadzony na dnie kwiatowym. Owoc jest
wysuszony i łatwo si
ę
rozpada, dlatego ogl
ą
daj go bardzo ostro
Ŝ
nie,
Ŝ
eby zaobserwowa
ć
uło
Ŝ
enie poszczególnych
elementów.
Zadanie 1 (6 pkt)
Delikatnie rozchyl działki kielicha i narysuj schemat owocu (widok z góry). Rysunek opisz i podpisz. W opisie
uwzgl
ę
dnij poło
Ŝ
on
ą
centralnie na dnie kwiatowym o
ś
podtrzymuj
ą
c
ą
owoc zwan
ą
karpoforem.
Cz
ęść
Praktyczna
Teoretyczna
Razem
max. pkt.
17
33
50
Punkty
uzyskane
zDolny Ślązak Gimnazjalista
BIOLOGIA – ETAP FINAŁOWY
XI DOLNO
Ś
L
Ą
SKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
14.01.2012 r., godz. 10
00
Czas trwania 120 minut
TWÓJ KOD
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 2
T W Ó J K O D
Zadanie 2 (4 pkt)
Ustal typ owocu wpisuj
ą
c 4 razy znak X w kolumnie „Owoc malwy” przy odpowiednich nazwach.
Niektóre typy owoców
Owoc
malwy
suche
jednonasienne
orzech
ziarniak
niełupka
wielonasienne
p
ę
kaj
ą
ce
mieszek
str
ą
k
łuszczyna
torebka
rozpadaj
ą
ce si
ę
rozłupnia
str
ą
k przew
ę
zisty
Zadanie 3 (5 pkt)
Encyklopedia PWN:
Rozłupka, bot. owocek zawieraj
ą
cy jedno nasienie.
Wykorzystaj informacj
ę
do zidentyfikowania rozłupki i nasienia malwy.
Narysuj rozłupk
ę
i nasienie malwy, zachowaj proporcje.
rozłupka malwy
nasienie malwy
Zadanie 4 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal, ile płatków korony ma kwiat malwy i wpisz odpowied
ź
:
…………………………………………………………………
Zadanie 5 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal z ilu owocolistków składa si
ę
zal
ąŜ
nia malwy i wpisz
odpowied
ź
: …………………………………………………..
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 3
T W Ó J K O D
Cz
ęść
teoretyczna
Tekst do zadania 6
Alergi
ą
nazywamy nadmiern
ą
reakcj
ę
organizmu na jaki
ś
czynnik (alergen). Kontakt z alergenem powoduje
wytwarzanie przeciwciał, znajduj
ą
cych si
ę
mi
ę
dzy innymi na błonie komórkowej komórek tucznych. Kiedy alergen
zostanie wyłapany przez przeciwciała, komórki tuczne wydzielaj
ą
histaminy, odpowiedzialne za takie reakcje
alergiczne, jak kaszel, katar, wysypka.
Zadanie 6 (3 pkt)
Na rysunku podpisz wskazane elementy, wybieraj
ą
c potrzebne terminy z tekstu.
Zadanie 7 (3 pkt)
Opisz cechy komórek tucznych wstawiaj
ą
c znak X w zacienione rubryki.
1. Najbardziej
podobna komórka:
leukocyt
neuron
oocyt
2. Cz
ę
ste miejsce
wyst
ę
powania:
zako
ń
czenia
nerwowe
błona
ś
luzowa
mi
ę
sie
ń
sercowy
3. Nale
Ŝ
y do układu:
hormonalnego
nerwowego
odporno
ś
ciowego
Tekst do zada
ń
, 8, 9. 10.
Intensywno
ść
oddychania komórkowego u ro
ś
lin zale
Ŝ
y miedzy innymi od temperatury otoczenia. U ziemniaka na
przykład najwy
Ŝ
sza jest w przedziale temperatur 35-40 stopni Celsjusza. Powy
Ŝ
ej 40° gwałtownie spada.
Oddychanie nie zachodzi w temperaturze poni
Ŝ
ej około 5°C.
Zadanie 8 (2 pkt)
Opisz współrz
ę
dne wykresu, który mógłby ilustrowa
ć
podan
ą
informacj
ę
.
1. Współrz
ę
dna niezale
Ŝ
na x: ……………….2. Współrz
ę
dna zale
Ŝ
na y: ……………………
Zadanie 9 (1 pkt)
Podaj przykładow
ą
jednostk
ę
dla zmiennej zale
Ŝ
nej y: ……………………………………..
Zadanie 10 (1 pkt)
Które współrzędne (x, y) opisują wykres ilustrujący informację podaną w tekście? WskaŜ je.
A. (0, 0), (0, 5), (0, 35), (0, 45)
B. (5, 10), (35, 70), (40, 80), (45, 90)
C. (5, 1), (35, 70), (40, 70), (45, 20)
D. (0, 5), (30, 70), (35, 75), (45, 70)
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 4
T W Ó J K O D
Zadanie 11 (4 pkt)
Rozpoznaj ro
ś
lin
ę
przedstawion
ą
na rysunku.
A. Zapisz nazw
ę
rodzajow
ą
tej ro
ś
liny.
……………………………………………….
B. Zapisz nazw
ę
rodziny, do której ta ro
ś
lina
nale
Ŝ
y………………………………………
C. Zaznacz na rysunku i podpisz nazw
ę
organu odpowiedzialnego za
I.
rozmna
Ŝ
anie płciowe tej ro
ś
liny,
II.
rozmna
Ŝ
anie bezpłciowe ro
ś
liny.
Wybrane organy podpisz odpowiednio I i II.
Zadanie 12 (4 pkt)
Wykorzystaj poni
Ŝ
szy opis do wykonania zadania.
Opis przeprowadzenia do
ś
wiadczenia:
Materiały:
−
indofenol – barwnik koloru niebieskiego, który traci barw
ę
w obecno
ś
ci witaminy C,
−
tabletka z witamin
ą
C, pokruszona i rozpuszczona w 1 ml wody,
−
po 5 ml soku z cebuli, jabłek, cytryn, ziemniaka.
−
5 probówek,
−
5 kroplomierzy.
Wykonanie:
−
Podpisa
ć
probówki: 1. roztwór witaminy C, 2. sok z cebuli, 3. sok z jabłek, 4. sok z cytryn, 5. sok z ziemniaków.
−
Do ka
Ŝ
dej probówki doda
ć
po 2 ml indofenolu.
−
Wkrapla
ć
powoli do probówek: 1. roztwór witaminy C, a do probówek 2. - 5. odpowiednie soki i miesza
ć
ich
zawarto
ść
.
−
Zanotowa
ć
liczb
ę
dodanych kropli witaminy C i ka
Ŝ
dego soku.
12 A. Zapisz cel tego do
ś
wiadczenia…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
12 B. Wyja
ś
nij, dlaczego u
Ŝ
yto pi
ę
ciu kroplomierzy, a nie jednego.
……………………………………………………………………………………………………………………....
12 C. Okre
ś
l kiedy nale
Ŝ
y zako
ń
czy
ć
wkraplanie witaminy C do indofenolu.
………………………………………………………………………………………………………………..……..
12 D. Wyja
ś
nij, po co przeprowadzono prób
ę
w probówce 1.
………………………………………………………………………………………………………………..……..
Zadanie 13 (4 pkt)
Uzupełnij tabel
ę
w taki sposób, by opisywała sposoby identyfikacji wybranych zwiazków chemicznych.
Wykrywany zwi
ą
zek
chemiczny
Odczynnik
Wynik
1
w
ę
glan wapnia
kwas octowy
2
woda wapienna
zm
ę
tnienie wody wapiennej
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 5
T W Ó J K O D
3
białko
pod wpływem odczynnika białko
przyjmuje barw
ę
pomara
ń
czowo
Ŝ
ółt
ą
4
glukoza
po dodaniu odczynnika i ogrzaniu
probówki roztwór zmienia barw
ę
na
ceglast
ą
.
Zadanie 14 (1 pkt)
Ko
ść
kurczaka została umieszczona na 12 godzin w 10% roztworze octu. Oto zapisy, które si
ę
pojawiły
w dokumentacji uczniów:
Ala: Z ko
ś
ci wydostaj
ą
si
ę
p
ę
cherzyki gazu.
Darek: Ko
ść
jest mi
ę
kka i elastyczna.
Iga: Ko
ść
buduj
ą
zwi
ą
zki organiczne i mineralne.
Gosia: Składnikiem ko
ś
ci jest wap
ń
.
Który ucze
ń
zapisał wynik do
ś
wiadczenia?
A. Ala i Darek.
B. Iga i Gosia.
C. Tylko Gosia.
D. Tylko Iga.
Zadanie 15 (4 punkty)
Wpisz do tabeli nazwy gatunkowe organizmów przedstawionych na rysunkach.
1. …………………………………………………..
2. ……………………………………………..
3 ……………………………………………
4 ………………………………………….
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 6
T W Ó J K O D
Zadanie 16 (3 pkt)
Oce
ń
prawdziwo
ść
zda
ń
, wstawiaj
ą
c znak X w odpowiednim miejscu:
TAK
NIE
1.
Ś
ciana komórkowa ka
Ŝ
dej komórki ro
ś
linnej zbudowana jest tak, aby
umo
Ŝ
liwi
ć
przenikanie wody.
2.
Ś
ciany komórkowe umo
Ŝ
liwiaj
ą
kontakt mi
ę
dzy cytoplazm
ą
s
ą
siednich
komórek.
3. W
ś
cianie komórkowej ro
ś
lin mog
ą
by
ć
magazynowane substancje
zapasowe.
Zadanie 17 (3 pkt)
Rysunek przedstawia li
ś
cie, kwiaty i owoce pospolitych drzew. Uwaga, nie zachowano jednakowej skali dla
przedstawienia obiektów.
Dopasuj do siebie li
ś
cie, kwiaty i owoce. Wpisz wybrane oznaczenia w odpowiednie miejsca w tabeli.
Nazwa drzewa
Li
ść
Kwiat
Owoc
Brzoza brodawkowata
Olsza czarna
Klon jawor