Funkcje pieniądza:
Pieniądz jako środek wymiany albo cyrkulacji (wymiana towaru na towar)

•

Towar- Pieniądz- Towar podwójna zgodność (komuś potrzebny mój towar a mi czyjś)
Pieniądz jako jednostka rozrachunkowa (jednostka wartości, w której wyrażone są ceny różnych towarów i w
której prowadzone są rozrachunki)

•

Pieniądz jako środek przechowywania wartości- pełni tę funkcję ponieważ można go wykorzystać do dokonania
zakupów w przyszłości

•

Pieniądz jako miernik odroczonych płatności, co można określić jako rolę jednostki rozrachunkowej z dłuższym
okresie czasu

•

Pieniądz- Zobowiązanie'- Pieniądz'

Depozyty bankowe
Depozyty bankowe to pieniądze czy fundusze przejęte przez bank na prośbę dysponenta uprawnionego do
pobierania odsetek. Depozyty bankowe są roszczeniami gotówkowymi, gdyż mogą być wymienione na gotówkę
na każde żądanie lub po pewnym czasie. Banki nie muszą trzymać rezerw gotówki równych całkowitej wartości
swoich depozytów, gdyż posiadacze depozytów normalnie zgłaszają popyt na gotówkę stanowiący mały
procent wartości ich depozytów. Pozwala to, aby banki mogły kreować/tworzyć depozyty bankowe o znacznie
większej wartości d ich rezerw gotówkowych.

Aktywa i pasywa baku.
Aktywa
Aktywa finansowe banku przyjmują formę roszczeń w stosunku do osób indywidualnych i firm. Tak więc kiedy
bank udziela pożyczki, to posiada roszczenie w stosunku do pożyczkobiorcy. Dla osoby pożyczającej pieniądze,
kredyt jest zobowiązaniem finansowym, czyli pasywem (długiem), który musimy spłacić. Wielkość aktywów w
banku to suma udzielonych kredytów.
Pasywa banku
Większość pasywów banku składa się z jego depozytów, gdyż bankowe depozyty są roszczeniem w stosunku do
banku. Jeżeli posiadacze depozytów zażądają gotówki, to bank musi ja dostarczyć. Dla właściciela depozytu
bankowego jest on aktywem.

Jak kreowane są depozyty bankowe?
Kiedy gotówka jest składana w banku:

•

Depozyt bankowy powstaje, gdy ktoś złoży banknoty (depozyt) z banku. Np. bank A złożył depozyt w banku o
wartości 100£. Aktywa i pasywa banku wzrosną o 100£.

Pasywa

Aktywa

Depozyt +100£ Gotówka+100£

Nie nastąpiła żadna kreacja pieniądza. Wszystko co się wydarzyło to zmiana formy części pieniędzy pana A z
gotówki na depozyt.

Kiedy bank udziela kredytu:

•

Pan B uzyskał pożyczkę bankową w wysokości 500£. Bank udzieli tej pożyczki w formie depozytu bankowego i
rachunek pana B powiększy się o kredyt 500£. Jeżeli miał on poprzednio na rachunku 50 £, to teraz ma 550£
Konsekwencje dla całkowitych aktywów i pasywów banku są następujące:

Pasywa

Aktywa

Depozyt+500£ Kredyt+500£

W tym przypadku pieniądz został wykreowany. Nowy depozyt zwiększył podaż pieniądza o 500£. Pieniądz te nie
zostały wzięte z niczyjego depozytu. Depozyty bankowe są kreowane kiedy bank udziela kredytu.

Rozmiar podaży pieniądza zależy w dużym stopniu od rozmiarów pożyczek udzielanych przez bank.

Pożyczki bankowe i rezerwy gotówkowe.
Banki nie mogą kreować depozytów w nieskończoność. Muszą one zawsze być w stanie zaspokoić popyt
posiadaczy rachunków na gotówkę. Oznacza to, że muszą one zachować pewną bezpieczną proporcję między
utrzymywanym zasobem gotówki (rezerwą gotówkową) a całkowitym poziomem depozytów bankowych.
Proporcję tą nazywamy stopą rezerw obowiązkowych.

04-01-2013r.

4 stycznia 2013
08:20

Ekonomia i podstawy gosp. rynkowej Strona 1

r=rezerwy/depozyty*100% <-- stopa rezerw obowiązkowych

Zakładamy, że system bankowy doszedł do wniosku, że jeżeli banki utrzymują zasób banknotów i monet o
wartości 10% całkowitej wartości depozytu, to będzie to wystarczające aby zaspokoić popyt na gotówkę.
Oznacza to, że system bankowy nie dopuszcza do tego, by depozyty banku przekraczały 10-krotną wartość
posiadanej przez niego gotówki.
Np. jeżeli ilość gotówki w systemie bankowym wzrasta o 5 mln £, to całkowite depozyty bankowe mogą
wzrosnąć o 50 mln £. Jeżeli zasoby gotówki w bankach zmniejsza się o 10 mln £ to depozyty bankowe będą
musiały być zredukowane o 100 mln £.

Rynki finansowe
Rynki finansowe tworzą rynki pieniężne czyli rynki kredytów krótkoterminowych do 1 roku (w praktyce,
teoretycznie do 3 lat) i rynki kapitałowe, czyli kredytów długoterminowych (w praktyce powyżej 1 roku).

Rynek pieniężny jest to rynek na kredyty na okresy od kilku godzin do kilku miesięcy. W rozpoznaniu rynku
pieniężnego ważne jest, a by zdobyć podstawowe wiadomości o tym, jaki sposób pieniądze przechodzą od
pożyczkodawcy do pożyczkobiorcy. Odbywa się to tak, że pożyczkodawcy kupują dokumenty/instrumenty
dłużne lub obietnice zapłaty pożyczkobiorców. Wszystkie dokumenty dłużne, tj. typu IOY (I Owe You) nazywane
są papierami wartościowymi, np. weksel skarbowy, obligacje.

Ekonomia i podstawy gosp. rynkowej Strona 2