PROJEKTOWANIE ŚREDNIC SĄCZKÓW I ZBIERACZY

Ilość  wody  odprowadzanej  drenami  jest  bardzo  zmienna  w  czasie  i  zależy  od  wielu  czynników,

a przede wszystkim od wysokości i rozkładu opadów, rodzaju i właściwości gleby, głębokości i rozstawy
drenowania, spadków terenu i wielu innych.

Do drenowania systematycznego i częściowego stosuje  się  rurki  o  średnicy  5.cm.  W  drenowaniu

niesystematycznym  oraz  ujmującym  wody  napływowe,  wysiąkowe  i  źródlane,  średnice  sączków  ustala
się na podstawie ilości wody jaką mają do odprowadzenia.

Średnica  zbieracza  jest  uzależniona  od  jego  spadku,  normy  odpływu  jednostkowego  oraz

wielkości  powierzchni  odwadnianej.  Zatem  znając  normę  odpływu  q  [l·s

-1

·ha

-1

],  powierzchnię

odwadnianą  A  [ha]  oraz  spadek  zbieracza  I  [‰]  można  określić  potrzebną  średnicę  zbieracza,
wykorzystując do tego celu tabele zamieszczone na kolejnych stronach.

Ilość  wody  odpływającej  drenami  w  ciągu  1  sekundy  z  powierzchni  1  hektara  nazywa  się

odpływem  jednostkowym  q [l·s

-1

·ha

-1

].  Jego  normatywną  wielkość  dla  drenowania  systematycznego  lub

częściowego nie zasilanego napływem wód z terenów przyległych, można określić na podstawie tabeli 8.
Dla  drenowania  niesystematycznego  lub  częściowego  normę  odpływu  jednostkowego  q,  odczytaną
z tabeli 8, należy zwiększyć stosując odpowiednie współczynniki.

Tabela 8  Normy odp

ływów jednostkowych do wymiarowania zbieraczy [l·s

-1

·ha

-1

]

Rodzaj gleby

Spadek

terenu

[‰]

Norma odp

ływu - przy opadach rocznych [mm]

500

600

700

800

900

1000 >1000

Gleby ci

ężkie, zawierające powyżej 50%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,40 0,45*) 0,60

0,80

1,20

1,50

1,80

20 -40

0,35

0,40

0,55

>40

0,30

0,35

0,50

Gleby 

średnie i lekkie, zawierające 20-50%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,45

0,50

0,65

0,85

1,50

1,80

2,00

20 -40

0,40

0,45

0,60

>40

0,35

0,40

0,55

Gleby lekkie, zawieraj

ące poniżej 20%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,50

0,55

0,70

0,90

1,50

1,80

2,00

20 -40

0,45

0,50

0,65

>40

0,45

0,50

0,65

*) - Do ustalania 

średnic zbieraczy należy przyjmować normę odpływu z dokładnością do 0,05 l/s/ha

Średnice zbieraczy dla danego działu drenarskiego określa  się  następująco.  Dla  znanego  spadku

zbieracza  i  jego  najmniejszej  średnicy  7,5  cm  odczytuje  się  z  tabel  9.1  -  9.13  wielkość  możliwej  do
odwodnienia  powierzchni  przy  określonej  normie  odpływu  jednostkowego.  Następnie  za  pomocą
planimetru lub  sposobem  arytmetycznym  (iloczyn  długości  sączków  i  rozstawy)  ustala  się  na  zbieraczu
miejsce,  w  którym  odwadnia  on  powierzchnię  jak  najbardziej  zbliżoną  do  odczytanej  z  tabeli.  Jest  to
miejsce  zmiany  średnicy  zbieracza  na  większą.  Oznaczamy  ten  punkt  za  pomocą  krzyżyka.  Następne
średnice  10;  12,5;  15  cm  wyznaczamy  analogicznie.  Należy  jednak  również  pamiętać,  że  do  obszaru
odwadnianego  przez  dany  zbieracz  wlicza  się  powierzchnię  odwadnianą  przez  mniejsze  średnice  tego
zbieracza , a także zbieracze boczne.
Średnice  zbieraczy  określa  się  zawsze  od  góry  działu  w  kierunku  wylotu  poczynając  od  zbieracza
głównego  i  uwzględniając  sukcesywnie  zbieracze  boczne,  kolejno  tak  jak  łączą  się  one  ze  zbieraczem
głównym.
Powierzchnie odwadniane, prędkości przepływu wody (tab. 9.14), średnice i długości zbieraczy zestawia
się w tabeli, której przykład zamieszczony jest w dalszej części tego opracowania.