PROJEKTOWANIE ŚREDNIC SĄCZKÓW I ZBIERACZY

Ilość wody odprowadzanej drenami jest bardzo zmienna w czasie i zależy od wielu czynników,

a przede wszystkim od wysokości i rozkładu opadów, rodzaju i właściwości gleby, głębokości i rozstawy
drenowania, spadków terenu i wielu innych.

Do drenowania systematycznego i częściowego stosuje się rurki o średnicy 5.cm. W drenowaniu

niesystematycznym oraz ujmującym wody napływowe, wysiąkowe i źródlane, średnice sączków ustala
się na podstawie ilości wody jaką mają do odprowadzenia.

Średnica zbieracza jest uzależniona od jego spadku, normy odpływu jednostkowego oraz

wielkości powierzchni odwadnianej. Zatem znając normę odpływu q [l·s

-1

·ha

-1

], powierzchnię

odwadnianą A [ha] oraz spadek zbieracza I [‰] można określić potrzebną średnicę zbieracza,
wykorzystując do tego celu tabele zamieszczone na kolejnych stronach.

Ilość wody odpływającej drenami w ciągu 1 sekundy z powierzchni 1 hektara nazywa się

odpływem jednostkowym q [l·s

-1

·ha

-1

]. Jego normatywną wielkość dla drenowania systematycznego lub

częściowego nie zasilanego napływem wód z terenów przyległych, można określić na podstawie tabeli 8.
Dla drenowania niesystematycznego lub częściowego normę odpływu jednostkowego q, odczytaną
z tabeli 8, należy zwiększyć stosując odpowiednie współczynniki.

Tabela 8 Normy odp

ływów jednostkowych do wymiarowania zbieraczy [l·s

-1

·ha

-1

]

Rodzaj gleby

Spadek

terenu

[‰]

Norma odp

ływu - przy opadach rocznych [mm]

500

600

700

800

900

1000 >1000

Gleby ci

ężkie, zawierające powyżej 50%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,40 0,45*) 0,60

0,80

1,20

1,50

1,80

20 -40

0,35

0,40

0,55

>40

0,30

0,35

0,50

Gleby

średnie i lekkie, zawierające 20-50%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,45

0,50

0,65

0,85

1,50

1,80

2,00

20 -40

0,40

0,45

0,60

>40

0,35

0,40

0,55

Gleby lekkie, zawieraj

ące poniżej 20%

cz

ęści o średnicy mniejszej od 0,02 mm

<20

0,50

0,55

0,70

0,90

1,50

1,80

2,00

20 -40

0,45

0,50

0,65

>40

0,45

0,50

0,65

*) - Do ustalania

średnic zbieraczy należy przyjmować normę odpływu z dokładnością do 0,05 l/s/ha

Średnice zbieraczy dla danego działu drenarskiego określa się następująco. Dla znanego spadku

zbieracza i jego najmniejszej średnicy 7,5 cm odczytuje się z tabel 9.1 - 9.13 wielkość możliwej do
odwodnienia powierzchni przy określonej normie odpływu jednostkowego. Następnie za pomocą
planimetru lub sposobem arytmetycznym (iloczyn długości sączków i rozstawy) ustala się na zbieraczu
miejsce, w którym odwadnia on powierzchnię jak najbardziej zbliżoną do odczytanej z tabeli. Jest to
miejsce zmiany średnicy zbieracza na większą. Oznaczamy ten punkt za pomocą krzyżyka. Następne
średnice 10; 12,5; 15 cm wyznaczamy analogicznie. Należy jednak również pamiętać, że do obszaru
odwadnianego przez dany zbieracz wlicza się powierzchnię odwadnianą przez mniejsze średnice tego
zbieracza , a także zbieracze boczne.
Średnice zbieraczy określa się zawsze od góry działu w kierunku wylotu poczynając od zbieracza
głównego i uwzględniając sukcesywnie zbieracze boczne, kolejno tak jak łączą się one ze zbieraczem
głównym.
Powierzchnie odwadniane, prędkości przepływu wody (tab. 9.14), średnice i długości zbieraczy zestawia
się w tabeli, której przykład zamieszczony jest w dalszej części tego opracowania.