5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy rêcznym
ci¹gniêciu i pchaniu ciê¿arów (LMM)

Rozdzia³ 5/2.F.1.A.

5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy rêcznym ci¹gniêciu i pchaniu ciê¿arów

5. Ryzyko zawodowe

wrzesieñ 2006

T³umaczenie i adaptacja do warunków Polskich – Stanis³aw Wójcik

Spis treœci

1. Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

2. Wartoœciowanie czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

2.1. Szacowanie wskaŸnika czasu . . . . . . . . . . . . . .

2

2.2. Szacowanie wskaŸnika masy. . . . . . . . . . . . . . .

3

2.3. Szacowanie wskaŸnika dok³adnoœci przemiesz-

czania ciê¿aru i prêdkoœci ruchu . . . . . . . . . . . .

5

2.4. Szacowanie wskaŸnika postawy cia³a . . . . . . . .

6

2.5. Szacowanie wskaŸnika warunków wykonywania

pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

3. Ocena koñcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

1. Wstêp

Najważniejsze
obciążenia

Podczas ci¹gniêcia i pchania ciê¿kich przedmiotów obci¹¿ony (a wiêc tak¿e na-
ra¿ony) jest ca³y uk³ad miêœniowo-szkieletowy. Najbardziej obci¹¿one s¹ d³onie,
ramiona i barki. S¹ te¿ sytuacje wymagaj¹ce:

l

zwiêkszonego wysi³ku fizycznego (w³o¿enia wiêcej energii) lub/i

l

przyjêcia niekorzystnej postawy cia³a,

przez co dodatkowo dochodzi do nara¿enia odcinka lêdŸwiowego krêgos³upa, sta-
wów biodrowych i kolanowych.

Pchanie i ci¹gniêcie nie wymaga du¿ego wysi³ku statycznego (monotonnego), jaki
zwykle towarzyszy podnoszeniu i dŸwiganiu ciê¿arów, dlatego zidentyfikowanie
przewlek³ych, negatywnych skutków przeci¹¿enia organizmu przy tych pracach
jest trudne.

Typowe
narażenia

Za typowe nara¿enie dla uk³adu miêœniowo-szkieletowego przy ci¹gniêciu i pcha-
niu uznaje siê gwa³towne (dynamiczne) przeci¹¿enia bêd¹ce skutkiem np.:

l

szturchniêcia,

l

obsuniêcia siê, b¹dŸ

l

nag³ego i du¿ego wysi³ku w³o¿onego w celu zmiany kierunku ruchu lub zaha-
mowania.

Ryzyko powstania urazów lub schorzeñ uk³adu miêœniowo-szkieletowego powo-
dowanych tymi przeci¹¿eniami jest trudne do oszacowania. Tak, jak przy rêcznym
dŸwiganiu ciê¿arów, w Niemczech opracowano i zastosowano metodê wskaŸni-
ków kluczowych – Leitmerkmalmethode (LMM) oceny ryzyka zawodowego przy
pracach, przy których osoba nara¿ona jest na obci¹¿enia fizyczne pochodz¹ce od
rêcznie ci¹gniêtych lub pchanych ciê¿kich przedmiotów. Metoda ta umo¿liwia
pracodawcy, kierownikowi robót a nawet pracownikowi ³atwo i szybko oceniæ ry-
zyko zawodowe, jakie wystêpuje przy danej pracy zwi¹zanej z ci¹gniêciem lub
pchaniem ciê¿arów i w razie potrzeby podj¹æ stosowne œrodki obni¿aj¹ce poziom
tego ryzyka.

wrzesień 2006

1

OPINIE

Rozdział

5/2.F.1.A.

Federalny Urz¹d Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.
BHP (LASI – Niemcy) opublikowa³ tê metodê na swojej stronie internetowej:
www.baua.de. Dziêki uprzejmoœci autorów metodê tê przedstawiamy Pañstwu.

Czynniki
obciążenia

Metoda wskaŸników kluczowych polega na okreœleniu wartoœci (wagi), wyra-
¿onej w punktach, wskaŸników charakteryzuj¹cych piêæ ró¿nych czynników
obci¹¿enia wystêpuj¹cych przy wykonywaniu tych czynnoœci. Na podstawie tego
oszacowania dokonuje siê wyliczenia punktowego, pozwalaj¹cego na zakwalifiko-
wanie pracy do jednej z 4 kategorii ryzyka. Czynnikami podlegaj¹cymi szacowa-
niu s¹:

l

czas,

l

masa przedmiotu,

l

dok³adnoœæ i prêdkoœæ ruchu,

l

postawa cia³a,

l

warunki wykonywania pracy.

Metoda LMM s³u¿y orientacyjnej ocenie warunków pracy przy ci¹gniêciu lub
pchaniu ciê¿arów.

Przy ocenie wartoœci poszczególnych wskaŸników niezbêdna jest odpowiednia
wiedza w odniesieniu do ocenianej czynnoœci sk³adowej. Je¿eli takiej wiedzy nie
mamy, to nale¿y przeprowadziæ szczegó³ow¹ analizê wszystkich wykonywanych
czynnoœci. W ¿adnym wypadku nie wolno opieraæ siê na przypuszczeniach, gdy¿
zwykle prowadz¹ one do fa³szywych wyników.

Szacowania dokonuje siê zasadniczo dla czynnoœci sk³adowych i odnoœnie tylko do
jednego dnia pracy. Je¿eli w ramach wykonywanego zadania wystêpuj¹ liczne
czynnoœci sk³adowe przy wyraŸnym ich zró¿nicowaniu, to nale¿y je odrêbnie oce-
niaæ i dokumentowaæ.

Ka¿d¹ czynnoœæ zwi¹zan¹ ze znacznymi obci¹¿eniami fizycznymi nale¿y oceniæ
odrêbnie.

2. Wartoœciowanie czynników

2.1. Szacowanie wskaŸnika czasu

Formy pracy

Wartoœæ czasu obci¹¿enia szacuje siê na podstawie poni¿szej tabeli, wybieraj¹c
jedn¹ z dwóch form wykonywania pracy. Dla czynnoœci:

l

charakteryzuj¹cych siê regularnym ich wykonywaniem podczas zmiany, je¿eli
pojedyncza droga ci¹gniêcia lub pchania nie przekracza 5 m, podstawowym
parametrem bêdzie czêstotliwoœæ,

l

wykonywanych nieregularnie i przy pojedynczej drodze (ci¹gniêcia, pchania)
przekraczaj¹cej 5 m, podstawowym parametrem bêdzie ³¹czna droga ci¹gniê-
cia i pchania.

Granicê pojedynczej drogi równej 5 m nale¿y traktowaæ tylko jako orientacyjn¹.
W przypadkach w¹tpliwych powinno siê dopiero podczas wykonywania pracy
rozstrzygn¹æ, która forma wystêpuje czêœciej – czêste ruszanie i hamowanie (para-
metr – czêstotliwoœæ), czy d³u¿ej trwaj¹ce ci¹gniêcie/pchanie (parametr – ³¹czna
droga).

2

wrzesień 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział

5/2.F.1.A.

Czynności
składowe

Szacowanie wskaŸnika czasu obci¹¿enia

Ci¹gniêcie i pchanie na krótkie

odleg³oœci b¹dŸ przy czêstych przerwach

Ci¹gniêcie i pchanie na d³u¿sze

odleg³oœci

Pojedyncza odleg³oœæ do 5 m

Pojedyncza odleg³oœæ powy¿ej 5 m

Czêstotliwoœæ

(liczba na zmianê

robocz¹)

WskaŸnik czasu

(pkt)

£¹czna droga prze-

byta podczas zmia-

ny roboczej (km)

WskaŸnik czasu

(pkt)

< 10

1

< 0,3

1

10 do < 40

2

0,3 do < 1

2

40 do < 200

4

1 do < 4

4

i0200 do < 500

6

4 do < 8

6

500 do < 1000

8

8 do < 16

8

³ 1000

10

³ 16

10

PRZYKŁAD

Przyk³adowe prace polegaj¹ce na ci¹gniêciu i pchaniu na krótkie odleg³oœci (do 5 m), b¹dŸ takie,
podczas których pracownik wykonuje czêste przerwy, to:

l

obs³uga manipulatorów,

l

rozwo¿enie posi³ków w szpitalu,

l

monta¿ (uzbrajanie) maszyn.

PRZYKŁAD

Przyk³adowe prace polegaj¹ce na ci¹gniêciu i pchaniu na d³u¿sze odleg³oœci (pow. 5 m), to:

l

wywo¿enie œmieci w kontenerach na kó³kach,

l

przemieszczanie mebli na rolkach wewn¹trz budynków,

l

transport towarów z magazynu na halê sprzeda¿y za pomoc¹ rêcznych wózków, tzw. pale-
ciaków.

2.2. Szacowanie wskaŸnika masy

Znaczenie masy ci¹gniêtego lub pchanego ciê¿aru szacuje siê na podstawie tabeli
– w zale¿noœci od wartoœci tej masy i rodzaju u¿ytego sprzêtu pomocniczego.

Okreœlaj¹c masê ci¹gniêtego lub pchanego ciê¿aru nie wolno pomin¹æ masy same-
go œrodka transportu s³u¿¹cego do przemieszczania ciê¿aru.

wrzesień 2006

3

5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów

OPINIE

Rozdział

5/2.F.1.A.

Szacowanie wskaŸnika masy

Masa

(w kg) do prze-

mieszczenia:

• przez tocze-

nie przed-
miotu lub

• przy u¿yciu

sprzêtu

Przedmiot

przetaczany

bez u¿ycia

sprzêtu

pomocni-

czego

U¿yty sprzêt pomocniczy

Taczki,

wózki

2-ko³owe

Wózki

ze wszyst-

kimi

ko³ami

samoskrêt-

nymi

Wózki:

• dyszlowe,
• z par¹ kó³

sztywnych
(niesamo-
skrêtnych),

• szynowe.

Tory

rolkowe

Manipu-

latory,

balansery

linowe

WskaŸnik masy (pkt)

< 50

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

50 do < 100

1

1

1

1

1

100 do < 200

1,5

2

1,5

2

200 do < 300

2

3

2

4

300 do < 400

4

3

400 do < 600

5

4

– przez przesu-
wanie œlizgowe

Pola szare oznaczaj¹ warunki krytyczne, w których
kontrola nad ruchem ³adunku przemieszczanego przy
pomocy sprzêtu pomocniczego zale¿y w du¿ym stop-
niu od sprawnoœci i si³y fizycznej pracownika.
Pola czarne oznaczaj¹ warunki, których nale¿y uni-
kaæ, poniewa¿ niezbêdna si³a do wykonywania pracy
mo¿e wykraczaæ poza maksymaln¹ wydolnoœæ fizycz-
n¹ pracownika (lub masa przewy¿sza wartoœæ do-
puszczaln¹, okreœlon¹ w przepisach).

< 10

1

10 do < 25

2

25 do < 50

4

³ 50

Je¿eli w trakcie czynnoœci przemieszczane s¹ ró¿ne ciê¿ary (przedmioty o ró¿nych
masach), nale¿y ustaliæ ich wartoœæ œredni¹. Mo¿na uwzglêdniaæ tak¿e najwy¿sze
przemieszczane masy, ale w takich przypadkach nale¿y odnieœæ je do czêstotliwoœci
przemieszczania (por. tabela w rozdziale 2.1. Szacowanie wskaŸnika czasu) faktyczne-
go ich wystêpowania.

4

wrzesień 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział

5/2.F.1.A.

Średnia masa

Przemieszczania przedmiotów o najwiêkszej masie nie mo¿na odnosiæ do ca³kowi-
tej czêstotliwoœci (ca³kowitej liczby czynnoœci ci¹gniêcia lub pchania w ci¹gu zmia-
ny roboczej).

PRZYKŁAD

Podczas zmiany roboczej pracownik przy pomocy wózka szynowego przemieszcza na odcinku 4 m
przedmioty o nastêpuj¹cych masach:

l

30 kg – 120 razy,

l

60 kg – 70 razy,

l

400 kg – 5 razy.

Po wy³adowaniu pracownik przepycha w drodze powrotnej

pusty wózek wa¿¹cy 40 kg.

Ustalona

œrednia (wa¿ona) wartoœæ przemieszczanej masy, po uwzglêdnieniu najwy¿szych

ich wartoœci (400 kg + 40 kg wózka) wynosi:

(

)

70 120

100 70

440 5

40 195

390

×

+

× +

× + ×

=65 kg

przy czêstotliwoœci 390 przejazdów w ci¹gu zmiany roboczej.

Przyjmiemy z tabeli w rozdziale:

l

2.1. dla czêstotliwoœci 390 przejazdów –

wskaŸnik czasu – 6 pkt, a

l

2.2. dla masy

65 kg – wskaŸnik masy – 1 pkt.

Je¿eli odnieœlibyœmy masê 440 kg do czêstotliwoœci 390 przemieszczeñ na zmianê
robocz¹, to przy niezmienionym wskaŸniku czasu wynosz¹cym 6 pkt, wskaŸnik
masy wyniós³by 4 pkt, a wiêc by³by zawy¿ony o 3 pkt.

2.3. Szacowanie wskaŸnika dok³adnoœci przemieszczania
ciê¿aru i prêdkoœci ruchu

Znaczenie dok³adnoœci przemieszczania ciê¿aru i prêdkoœci ruchu szacuje siê na
podstawie tabeli.

Szacowanie wskaŸnika dok³adnoœci przemieszczania ciê¿aru i prêdkoœci ruchu

Dok³adnoœæ przemieszczania

Prêdkoœæ ruchu

powoli

(< 0,8 m/s)

szybko

(0,8 do 1,3 m/s)

WskaŸnik dok³adnoœci

i prêdkoœci (pkt)

Ma³a
• brak ograniczeñ szerokoœci drogi transportu,
• toczony ciê¿ar mo¿e sam siê zatrzymaæ lub byæ

zatrzymany, np. ryglem.

1

2

Wysoka
• ciê¿ar musi byæ precyzyjnie ustawiony i zatrzy-

many,

• droga transportu (tor) musi byæ œciœle zachowana,
• czêste zmiany kierunku ruchu.

2

4

wrzesień 2006

5

5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów

OPINIE

Rozdział

5/2.F.1.A.

Przyjmuje siê, ¿e przemieszczanie szybkie odpowiada normalnemu chodzeniu,
gdzie œrednia prêdkoœæ pieszego to ok. 1 m/s. Je¿eli w szczególnych okolicznoœciach
zachodzi koniecznoœæ szybszego przemieszczania ciê¿aru, to dla tych przypadków
nale¿y zwiêkszyæ liczbê punktów – odpowiednio przy:

l

ma³ej dok³adnoœci do 4, a

l

wysokiej do 8.

2.4. Szacowanie wskaŸnika postawy cia³a

Znaczenie postawy cia³a szacuje siê na podstawie porównania z piktogramami
przedstawionymi w tabeli.

Identyfikowanie
postawy ciała

Na pocz¹tek przygl¹damy siê postawie cia³a, jak¹ przyjmuje pracownik przy wy-
konywaniu okreœlonej czynnoœci ci¹gniêcia lub pchania. Po zidentyfikowaniu po-
stawy cia³a i zakwalifikowaniu jej do jednej z podanych w tabeli grup, nale¿y rozpa-
trywaæ typow¹ postawê cia³a.

Mo¿liwe wyraŸne odchylenia postawy przy podje¿d¿aniu, odblokowywaniu, czy
manewrowaniu ciê¿arem nale¿y pomin¹æ, je¿eli wystêpuj¹ sporadycznie.

Jeœli wystêpuj¹ zró¿nicowane postawy cia³a mo¿na przyj¹æ wartoœæ œredni¹ z po-
szczególnych postaw.

Szacowanie wskaŸnika postawy cia³a

Postawa cia³a

Opis postawy

WskaŸnik

postawy cia³a

(pkt)

Tu³ów wyprostowany, bez skrêtów.

1

Tu³ów lekko pochylony, b¹dŸ z lekkim
skrêtem (jednostronne ci¹gniêcie).

2

Mocniejsze pochylenie korpusu cia³a
w kierunku ruchu. Przykucanie,
przyklêkanie, schylanie siê.

4

Kombinacja schylania siê i skrêcania
tu³owia.

8

2.5. Szacowanie wskaŸnika warunków wykonywania pracy

Wartoœæ warunków wykonywania pracy szacuje siê na podstawie opisów ró¿nych
warunków wykonywania pracy, które zamieszczono poni¿ej.

Ustalaj¹c znaczenie tego czynnika nale¿y uwzglêdniæ warunki, jakie bêd¹ przewa-
¿aæ w czasie wykonywania pracy.

Przypadkowe sytuacje wyst¹pienia dyskomfortu, niemaj¹ce znaczenia dla bezpie-
czeñstwa pracy, nale¿y pomin¹æ.

6

wrzesień 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział

5/2.F.1.A.

Sytuacje
przypadkowe

Szacowanie wskaŸnika warunków wykonywania pracy

Warunki wykonywania pracy

WskaŸnik warunków

wykonywania pracy

(pkt)

Dobre:
• pod³oga, czy inna nawierzchnia:

– równa,
– twarda,
– g³adka i sucha,
– pozioma;

• brak przeszkód na drodze transportu;
• rolki lub kó³ka ca³kowicie sprawne, brak widocznego zu¿ycia

³o¿ysk kulkowych.

0

Z zastrze¿eniami:
• pod³ogi zabrudzone, czêœciowo nierówne, miêkkie,
• pochylenia nawierzchni drogi do 2

o

,

• przeszkody na drodze transportu, które nale¿y omijaæ,
• rolki lub kó³ka zabrudzone, nie obracaj¹ siê zbyt lekko, ³o¿y-

ska wyeksploatowane.

2

Trudne:
• nieutwardzona droga transportu lub z prowizorycznymi p³y-

tami, wybite dziury, znaczne zabrudzenia,

• pochylenia nawierzchni drogi od 2

o

do 5

o

,

• wózek musi byæ wprawiany w ruch „zrywami”,
• rolki lub kó³ka zabrudzone, obracaj¹ce siê z du¿ymi oporami.

4

Skomplikowane:
• na drodze transportu wystêpuj¹:

– stopnie,
– schody,
– rozstêpy;

• pochylenia nawierzchni drogi powy¿ej 5

o

,

• kombinacja cech z grup „z zastrze¿eniami” i „trudnych”.

8

Cechy charakteryzuj¹ce warunki wykonywania pracy, których nie uwzglêdniono
w tabeli, nale¿y w sposób rozs¹dny uzupe³niæ.

W celu dok³adniejszego przyporz¹dkowania wartoœci punktowej wskaŸnika do
rzeczywistego obci¹¿enia czynnoœci¹ pchania lub ci¹gniêcia mo¿na interpolowaæ
jego wartoœæ przyjmuj¹c za bazê wartoœci podane w tabelach.

PRZYKŁAD

Je¿eli czêstotliwoœæ ci¹gniêcia i pchania wynosi 170 na zmianê, to mo¿na przyj¹æ wartoœæ wskaŸnika
czasu równ¹ 4,7 pkt.
Przy masie równej 130 kg przemieszczanej wózkiem dyszlowym – wskaŸnik masy powinien wynieœæ 1,4.
Podobnie bêdzie w przypadku szacowania wskaŸnika postawy cia³a lub warunków wykonywania
pracy. Wyj¹tek stanowi szacowanie wskaŸnika dok³adnoœci i prêdkoœci, który mo¿na ekstrapolowaæ
zgodnie z uwag¹ podan¹ pod tabel¹ w rozdziale 2.3. Szacowanie wskaŸnika dok³adnoœci przemieszcza-
nia ciê¿aru i prêdkoœci ruchu.

wrzesień 2006

7

5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów

OPINIE

Rozdział

5/2.F.1.A.

3. Ocena koñcowa

Wartoœæ punktow¹ – R obci¹¿enia prac¹ przy ci¹gniêciu i pchaniu obliczamy ze
wzoru:

R = T (M + P + D + W)

gdzie:
T – wskaŸnik czasu,
M – wskaŸnik masy,
P – wskaŸnik postawy cia³a,
D – wskaŸnik dok³adnoœci i prêdkoœci,
W – wskaŸnik warunków wykonywania pracy.

Je¿eli pracê wykonuje kobieta, to wartoœæ punktow¹ – R nale¿y zwiêkszyæ o 30%
(R pomno¿one przez 1,3), gdy¿ zak³ada siê, ¿e kobiety posiadaj¹ przeciêtnie ok. 2/3
wydolnoœci fizycznej mê¿czyzn.

Na podstawie obliczonych punktów R mo¿emy orientacyjnie oceniæ stopieñ ryzyka
zawodowego przy wykonywaniu czynnoœci ci¹gniêcia i pchania. Do tego pos³u¿y
nam kolejna tabela.

Podstaw¹ oceny jest prawdopodobieñstwo wyst¹pienia negatywnych skutków zdro-
wotnych. Rodzaj i poziom takich szkód jest trudny do zdefiniowania. Uwzglêdnia siê
biomechaniczne i fizjologiczne mechanizmy oddzia³ywania, ³¹cznie z modelowa-
niem ich dawek. Uznaje siê, ¿e wewnêtrzne obci¹¿enia uk³adu miêœniowo-szkiele-
towego najbardziej zale¿y od w³o¿onego wysi³ku fizycznego. Poziom tego wysi³ku
okreœlany jest poprzez:

l

masê przemieszczanych przedmiotów,

l

intensywnoϾ pracy oraz

l

trudnoœci (przeszkody) na drodze transportu.

Niekorzystna postawa cia³a i rosn¹cy okres obci¹¿enia oraz/lub ich czêstotliwoœæ
równie¿ zwiêkszaj¹ obci¹¿enie organizmu.

Ocena ryzyka wynikaj¹cego z obci¹¿enia prac¹ przy ci¹gniêciu i pchaniu

WartoϾ

punktowa

R

Opis obci¹¿enia

Prawdopodobieñstwo.

Skutki

Stopieñ

ryzyka

Dzia³anie

profilaktyczne

1

2

3

4

< 10

Ma³e obci¹¿enie. Znikome
prawdopodobieñstwo zagro¿e-
nia dla zdrowia wynikaj¹ce
z przeci¹¿enia fizycznego.

1

Nie zachodzi potrzeba.

8

wrzesień 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział

5/2.F.1.A.

Poziom wysiłku

1

2

3

4

10 do < 25

Zwiêkszone obci¹¿enie. Mo¿li-
we przeci¹¿enia u osób podat-
nych na obci¹¿enia fizyczne
tzn.:
• w wieku do 21 lat lub

powy¿ej 40,

• pocz¹tkuj¹cych w zawodzie,
• rekonwalescentów.

2

Nie zachodzi potrzeba.

W stosunku do osób
podatnych na obci¹¿enia
potrzebne s¹ jedynie dzia-
³ania dostosowawcze.

25 do < 50

Znacznie podwy¿szone obci¹¿e-
nie. Mo¿liwe przeci¹¿enie
fizyczne nawet u „zwyk³ych”
pracowników.

3

Analiza indywidualnych
ocen obci¹¿eñ poszcze-
gólnych osób poprzez ze-
staw pytañ dotycz¹cych
obci¹¿eñ i negatywnych
ich skutków.

Rozeznanie zwi¹zków
przyczynowo-skutko-
wych wynikaj¹cych ze
œrodowiska pracy i na
ich podstawie podjêcie
ewentualnych dzia³añ
dostosowawczych.

³ 50

Wysokie obci¹¿enie. Bardzo
prawdopodobne wyst¹pienie
przeci¹¿eñ cia³a.

4

Konieczne jest pilne
podejmowanie dzia³añ
o charakterze technicz-
nym i/lub organizacyj-
nym w celu obni¿enia
ryzyka.

Wraz ze wzrostem wartoœci punktowej R wzrasta ryzyko przeci¹¿enia uk³adu miê-
œniowo-szkieletowego pracownika.

Granice miêdzy stopniami ryzyka s¹ doœæ p³ynne, gdy¿ nie bez znaczenia jest rów-
nie¿ indywidualna technika pracy i wydolnoœæ organizmu konkretnego pracowni-
ka. Nale¿y zatem przyj¹æ, ¿e przedstawione stopnie s³u¿¹ do zorientowania siê
w rozmiarze ryzyka i podejmowania dalszych dzia³añ.

PRZYKŁAD

Przy wysokim wskaŸniku czasu nale¿y zmieniæ organizacjê pracy, np. wprowadziæ przerwy.

PRZYKŁAD

Przy wysokim wskaŸniku masy nale¿y zmniejszyæ masê ³adunku, b¹dŸ u¿yæ bardziej skutecznego
sprzêtu pomocniczego.

PRZYKŁAD

Przy wysokim wskaŸniku dok³adnoœci przemieszczania i prêdkoœci ruchu trzeba zastosowaæ
np. prowadnice, bufory ³agodz¹ce zderzenia, wyd³u¿yæ czas przejazdu.

wrzesień 2006

9

5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów

OPINIE

Rozdział

5/2.F.1.A.

Wysokość
wskaźnika
i proponowane
działania

PRZYKŁAD

Przy wysokim wskaŸniku postawy cia³a nale¿y poprawiæ ukszta³towanie miejsca pracy.

Warunki wykonywania pracy powinny byæ zawsze z grupy „Dobre” (por. tabela
w rozdziale 2.5. Szacowanie wskaŸnika warunków wykonywania pracy).

Korzystaj¹c z metody wskaŸników kluczowych (LMM), proszê mieæ na uwadze
polskie unormowania zawarte w rozporz¹dzeniach:

l

MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy rêcznych pracach transportowych
(Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),

l

RM z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uci¹¿liwych lub szkodli-
wych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545, ze zm.),

l

RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych m³odocianym i wa-
runków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047,
ze zm.).

PRZYKŁAD

Przy przetaczaniu wózka po nawierzchni utwardzonej

o pochyleniu do 5

0

, masa przetaczanego ³a-

dunku wraz z mas¹ samego wózka nie mo¿e przekroczyæ

450 kg na jednego pracownika.

PRZYKŁAD

Dla kobiet masa przemieszczanego na wózku ³adunku (³¹cznie z mas¹ samego wózka) nie mo¿e prze-
kroczyæ

80 kg.

PRZYKŁAD

M³odociani ch³opcy mog¹ przewoziæ ³adunki na wózkach 3- i 4- ko³owych w ramach przygotowania
zawodowego na odleg³oœci do 150 m. Warunkiem jest, aby:

l

nachylenie powierzchni nie przekracza³o 2

0

,

l

masa ³adunku (wraz z wózkiem) nie by³a wiêksza ni¿ 80 kg.

Nie mo¿na dopuœciæ do sytuacji, w których dochodzi³oby do przekroczeñ norma-
tywów:

l

mas przemieszczanych przedmiotów,

l

u¿ytych przez pracownika si³ lub

l

wydatku energetycznego na wykonanie pracy

– okreœlonych w ww. przepisach, nawet w sytuacji „korzystnego” wyniku (sto-

pieñ 1 lub 2) oceny ryzyka zawodowego metod¹ wskaŸników kluczowych (LMM),
bowiem w zak³adach pracy le¿¹cych na terytorium Polski obowi¹zuje polskie
prawo pracy.

10

wrzesień 2006

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział

5/2.F.1.A.

Prawo polskie