1
Wykład 1
Wykład 1
Polityka pieniężna. Wprowadzenie
Polityka pieniężna. Wprowadzenie
Czym zajmują się banki centralne?
Czym zajmują się banki centralne?
BANK CENTRALNY
BANK CENTRALNY
STABIL
STABILNOŚĆ
NOŚĆ
INFLACJI
INFLACJI
STABILNOŚĆ
STABILNOŚĆ
SYSTEMU FINANSOWEGO
SYSTEMU FINANSOWEGO
ŁAGODZENIE
ŁAGODZENIE
WAHAŃ
WAHAŃ
KONIUNKTURY
KONIUNKTURY
ZAPOBIEGANIE
ZAPOBIEGANIE
KRYZYSOM
KRYZYSOM
FINANSOWYM
FINANSOWYM
•• Polityka pieniężna opierała się na
Polityka pieniężna opierała się na
zobowiązaniu się banku centralnego do:
zobowiązaniu się banku centralnego do:
•• Utrzymywania się stałych kursów walutowych
Utrzymywania się stałych kursów walutowych
(system waluty złotej: 1870
(system waluty złotej: 1870--1914, 1924
1914, 1924--1932,
1932,
system z Bretton Woods: 1944
system z Bretton Woods: 1944--1972, EMS: 1979
1972, EMS: 1979--
1999)
1999)
•• Kontroli podaży pieniądza
Kontroli podaży pieniądza (lata 70. i 80. XX w)
(lata 70. i 80. XX w)
•• Stabilizowania inflacji
Stabilizowania inflacji (od lat 90. XX w)
(od lat 90. XX w)
Podstawowe zadanie banku centralnego:
Podstawowe zadanie banku centralnego:
zapewnić gospodarce miękkie lądowanie po okresie ekspansji
zapewnić gospodarce miękkie lądowanie po okresie ekspansji
2
Jakie koszty powoduje
Jakie koszty powoduje
inflacja?
inflacja?
•• Changes in the economic conditions
Changes in the economic conditions
that affect the
that affect the
risks of investment will have a profound effect, often
risks of investment will have a profound effect, often
larger than the effect of interest rate change
larger than the effect of interest rate change
..
•• The existence of opportunity costs of exercising
The existence of opportunity costs of exercising
investment options may explain why real
investment options may explain why real--world firms
world firms
use
use
hurdle rates
hurdle rates
of return generally three to four times
of return generally three to four times
the cost of capital. Hurdle rates are generally high
the cost of capital. Hurdle rates are generally high
relative to the unadjusted cost of capital
relative to the unadjusted cost of capital
•• Increased uncertainty
Increased uncertainty
increases the value of retaining
increases the value of retaining
the option to invest because waiting fore more
the option to invest because waiting fore more
information is desirable.
information is desirable.
Michelle C. Baddeley,
Michelle C. Baddeley, Investment Theories and Analysis
Investment Theories and Analysis, ,
Palgrave Macmillan, New York, 2003
Palgrave Macmillan, New York, 2003
•• Nieprzewidywalne efekty redystrybucyjne w
Nieprzewidywalne efekty redystrybucyjne w
dochodach i wydatkach budżetowych
dochodach i wydatkach budżetowych
•• A. Cukierman
A. Cukierman
(199
(19911))
•• People
People feel
feel that the costs of inflation are very
that the costs of inflation are very
high
high
•• and perhaps that inflation enters
and perhaps that inflation enters directly
directly into the
into the
utility function with a negative sign
utility function with a negative sign
•• R
R Shiller
Shiller
(1996)
(1996)
Dlaczego w latach 50. i 60. banki
Dlaczego w latach 50. i 60. banki
centralne były zobowiązane do
centralne były zobowiązane do
podtrzymywania wzrostu
podtrzymywania wzrostu
gospodarczego?
gospodarczego?
3
•• The Great Depression made it
The Great Depression made it
impossible
impossible
–– for a
for a
while
while –– for almost anyone
for almost anyone
to believe
to believe
that the
that the
business cycle was a fluctuation around rather
business cycle was a fluctuation around rather
than shortfall below some sustainable level of
than shortfall below some sustainable level of
production and employment.
production and employment.
•• The
The
memory
memory of the Great Depression
of the Great Depression
meant that
meant that
the U.S. was highly likely to suffer an
the U.S. was highly likely to suffer an
inflationary episode like the 1970s.
inflationary episode like the 1970s.
•• Bradford
Bradford
De Long
De Long
, ,
1995
1995
•• 1958 krzywa W. Phillipsa
1958 krzywa W. Phillipsa
•• 1960: P. Samuelson, R. Solow
1960: P. Samuelson, R. Solow
Dlaczego Milton Friedman nie
Dlaczego Milton Friedman nie
proponował, by zmianami stopy
proponował, by zmianami stopy
procentowej pomagać
procentowej pomagać
gospodarce powracać na ścieżkę
gospodarce powracać na ścieżkę
wzrostu potencjalnego?
wzrostu potencjalnego?
•• There is no
There is no good
good reason to think that you have
reason to think that you have
to force an independent central bank
to force an independent central bank tto resist
o resist
the temptation to engineer a surprise inflation.
the temptation to engineer a surprise inflation.
•
• They have no such temptation
They have no such temptation
Peter Howitt, 1999, s. 22
Peter Howitt, 1999, s. 22
4
Dlaczego w latach 70.
Dlaczego w latach 70.
wystąpiła stagflacja?
wystąpiła stagflacja?
Cena baryłki ropy
0
10
20
30
40
50
60
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Ceny żywności
0%
50%
100%
150%
200%
250%
300%
350%
400%
450%
1961
1967
1973
1979
1985
1991
1997
Wolowina
Pszenica
Przyczyny
Przyczyny
wysokiej inflacji lat 70
wysokiej inflacji lat 70
..
Szoki
Szoki
cenowe
cenowe
(podażowe)
(podażowe)
Efekty
Efekty
II rundy
II rundy
Wysoka
Wysoka
inflacja
inflacja
WIELKA BRYTANIA
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
1961
1965
1969
1973
1977
1981
1985
1989
Wzrost płac
Inflacja
Rzeczywista sytuacja była
Rzeczywista sytuacja była
jeszcze trudniejsza niż w
jeszcze trudniejsza niż w
podręcznikach do
podręcznikach do
makroekonomii…
makroekonomii…
5
•• Th
Thee collapse in confidence
collapse in confidence::
•• By the mid
By the mid--1970s share prices had fallen by about
1970s share prices had fallen by about
three quarters relative to average
three quarters relative to average wage
wage
•• uncertainties raised by industrial conflict,
uncertainties raised by industrial conflict,
•• rising inflation,
rising inflation,
•• profit squeeze,
profit squeeze,
•• productivity slowdown,
productivity slowdown,
•• international disorganization,
international disorganization,
•• and threats of deeper state involvement in industry.
and threats of deeper state involvement in industry.
A.
A.Glyn (2006) Capitalism Unleashed. Finance Globalisation and Welfare,
Glyn (2006) Capitalism Unleashed. Finance Globalisation and Welfare,
Oxford University Press, London
Oxford University Press, London 20033
•• The 1973 Labour Party Conference approved a plan to
The 1973 Labour Party Conference approved a plan to
compulsory nationalize 20
compulsory nationalize 20--25 of the largest
25 of the largest
manufacturing companies, around one third of
manufacturing companies, around one third of
manufacturing output.
manufacturing output.
•• Two years after the fall of the Labour government in
Two years after the fall of the Labour government in
the UK the French Socialist government came to
the UK the French Socialist government came to
power in 1981 with the plan to double, from 11% to
power in 1981 with the plan to double, from 11% to
22%, the share of nationalized industries in industrial
22%, the share of nationalized industries in industrial
employment.
employment.
A.
A.Glyn (2006) Capitalism Unleashed. Finance Globalisation and Welfare,
Glyn (2006) Capitalism Unleashed. Finance Globalisation and Welfare,
Oxford University Press, London
Oxford University Press, London 20033
Co było przedmiotem sporu?
Co było przedmiotem sporu?
•
• Lata
Lata 70
70..
• Koncentracja produkcji i słabe oddziaływanie
konkurencji zagranicznej.
• Scentralizowane i zbiurokratyzowane związki
zawodowe.
• Przekonanie wielu ekonomistów o dużych
kosztach dezinflacji; rodzące przekonanie o
konieczności stosowania kontroli cen i płac:
James Tobin
, Paul Samuelson, Arthur Okun,
Walter Heller
• „inflation now reflected
militant desire of union
members
for wage increases” (Samuelson,
1970
)
• price-control must bear down selectively hard
on the few hundred largest industrial
corporations which do have
quasi-oligopolistic
prices
(Samuelson 1978)
• Excessive price increases enacted by
concentrated industries and excessive wage
increases enacted by
overly powerful labor
unions
(Heller, 1976)
•• “If they triumph, democratic capitalist
“If they triumph, democratic capitalist
economies will suffer high unemployment
economies will suffer high unemployment
and slow real growth for some years to
and slow real growth for some years to
come”
come”
J. Tobin, Essays in Economics: Theory and Policy:
J. Tobin, Essays in Economics: Theory and Policy: The Papers of James
The Papers of James
Tobin. Vol. 3. Cambridge, MA:
Tobin. Vol. 3. Cambridge, MA: MIT Press, 1982. P. 663
MIT Press, 1982. P. 663--666
666
6
•• In 1979 the Federal Reserve obtained its
In 1979 the Federal Reserve obtained its
informal mandate to fight inflation by inducing
informal mandate to fight inflation by inducing
significant recession.
significant recession.
•• It is difficult to imagine it coming into being
It is difficult to imagine it coming into being
without some lessons like that taught by the
without some lessons like that taught by the
history of 1970s.
history of 1970s.
•• The
The
Federal Reserve’s
Federal Reserve’s
independence was
independence was
transformed
transformed
from a quirk of bureaucratic
from a quirk of bureaucratic
organization
organization
into
into
a real and
a real and
powerful
powerful
feature of
feature of
America’s political
America’s political economy
economy
•• Bradford De Long
Bradford De Long
, ,
1995
1995
•• After the Great Inflation of the 1970s, the so
After the Great Inflation of the 1970s, the so
called
called
Humphrey
Humphrey--Hawkins Act of 1978
Hawkins Act of 1978
was
was
enacted. That required to add price stability
enacted. That required to add price stability
to its original post
to its original post--second war policy target
second war policy target
of full employment.
of full employment.
•• This legislative change empowered Paul
This legislative change empowered Paul
Volcker, a later Fed chairman, in his
Volcker, a later Fed chairman, in his
courageous assault on double digit inflation
courageous assault on double digit inflation
•• Stephen Roach
Stephen Roach, 2008
, 2008
Realna wysokość stóp procentowych
-12%
-8%
-4%
0%
4%
8%
12%
19
61
19
64
19
67
19
70
19
73
19
76
19
79
19
82
19
85
19
88
19
91
19
94
19
97
Niemcy
Francja
Włochy
NIEMCY
0%
5%
10%
15%
20%
1965
1969
1973
1977
1981
1985
1989
Wzrost płac
Inflacja
7
NIEMCY
0%
5%
10%
15%
20%
1965
1969
1973
1977
1981
1985
1989
Wzrost płac
Inflacja
?
?
Zmiany w polityce pieniężnej:
Zmiany w polityce pieniężnej:
•• Odejście od „aktywnej” polityki pieniężnej,
Odejście od „aktywnej” polityki pieniężnej,
podtrzymującej wzrost gospodarczy
podtrzymującej wzrost gospodarczy
=
=
banki
banki
centralne stały się
centralne stały się
niezależne
niezależne
•• Punktem odniesienia w polityce pieniężnej stała się
Punktem odniesienia w polityce pieniężnej stała się
nowa krzywa Phillipsa
nowa krzywa Phillipsa
uwzględniająca dwa nowe
uwzględniająca dwa nowe
elementy wniesione do toku rozumowania o
elementy wniesione do toku rozumowania o
przyczynach inflacji przez Miltona Friedmana:
przyczynach inflacji przez Miltona Friedmana:
•• oczekiwania inflacyjne oraz
oczekiwania inflacyjne oraz
•• naturalną stopę bezrobocia; potencjalne tempo
naturalną stopę bezrobocia; potencjalne tempo
wzrostu
wzrostu
•
• Od
Od lat
lat 70
70…
…
•• Znaczenie tradycyjnych przemysłów malało, a zagraniczna
Znaczenie tradycyjnych przemysłów malało, a zagraniczna
konkurencja cenowa rosła.
konkurencja cenowa rosła.
•• Produkcja zaczęła być przenoszona z krajów wysoko
Produkcja zaczęła być przenoszona z krajów wysoko
rozwiniętych do krajów o niskich kosztach wytwarzania.
rozwiniętych do krajów o niskich kosztach wytwarzania.
•• W sektorach usługowych, których znaczenie rosło, rola
W sektorach usługowych, których znaczenie rosło, rola
związków zawodowych jest relatywnie mała
związków zawodowych jest relatywnie mała
•• Zaczęły być stosowane zindywidualizowanych metody
Zaczęły być stosowane zindywidualizowanych metody
zarządzania.
zarządzania.
•• Wskaźnik „uzwiązkowienia” w krajach wysoko rozwiniętych
Wskaźnik „uzwiązkowienia” w krajach wysoko rozwiniętych
spadł do mniej niż 30%, a w sektorze prywatnym do kilku
spadł do mniej niż 30%, a w sektorze prywatnym do kilku
procent.
procent.