DOROTA SOBOLEWSKA

[e-mail]

W

maju 2004 r. wraz z wejściem w ży-

cie ustawy o świadczeniach rodzin-
nych zlikwidowano Fundusz Ali-

mentacyjny, z którego korzystało blisko 530
tys. osób. Zmiany te spowodowały burzę wo-
kół alimentów, która zaowocowała nawet
ulicznymi protestami, dwoma wnioskami do
Trybunału Konstytucyjnego i projektami
ustaw zawierających nowe pomysły rozwiąza-
nia tego problemu. To właśnie w oparciu o te
projekty – obywatelskiego z 2004 roku podpi-
sanego przez 300 tys. kobiet, które utraciły
prawo do świadczeń po likwidacji FA i posel-
skiego – we wrześniu ubiegłego roku Sejm
przywrócił do życia Fundusz.

Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do

alimentów przenosi wiele przepisów z ustawy
o zaliczce alimentacyjnej (jest to świadczenie
wypłacane obecnie osobom, które mają proble-
my z egzekucją alimentów), ale wprowadza
także nowe, korzystniejsze rozwiązania. Jej ce-
lem ma być udzielenie finansowego wsparcia

dla osób, które znalazły się w trudnej sytuacji
materialnej na skutek bezskuteczności egzeku-
cji alimentów od osób zobowiązanych do ich
płacenia.

Zawiera też środki dyscyplinujące, zmierza-

jące do zwiększenia odpowiedzialności osób
zobowiązanych do alimentacji.

Dla kogo i ile

Pomoc z Funduszu Alimentacyjnego będzie

przysługiwać osobie uprawnionej do alimen-
tów:

■

na podstawie tytułu wykonawczego (zasą-
dzenie alimentów przez sąd lub zawarcie
ugody przed sądem lub mediatorem) w przy-

padku bezskuteczności egzekucji; oznacza to
egzekucję, w wyniku której w okresie ostat-
nich dwóch miesięcy (poprzednio trzech mie-
sięcy) nie wyegzekwowano pełnej należności
z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań ali-
mentacyjnych w kwocie aktualnie zasądzo-
nych alimentów,

■

do ukończenia 18 lat, a gdy będzie kontynu-
ować naukę w szkole lub w szkole wyższej do
25 lat; jeśli osoba uprawniona będzie posia-
dać orzeczenie o znacznym stopniu niepełno-
sprawności, świadczenie będzie jej wypłaca-
ne bezterminowo.

Świadczenia z FA będą przysługiwały nie tyl-

ko obywatelom polskim, ale i cudzoziemcom.
Będzie to dotyczyć tylko cudzoziemców prze-
bywających na podstawie zezwolenia na osie-
dlenie się, mających statut uchodźcy, zamiesz-
kujących na terytorium RP przez tzw. okres
świadczeniowy (będzie trwał od października
do września następnego roku), w którym będą
otrzymywali świadczenia z FA.

Uprawnione do świadczenia będą te rodzi-

ny, w których dochód w przeliczeniu na osobę
w rodzinie wynosi do 725 zł netto. Obecnie jest
to kwota 583 zł. Podniesienie tego kryterium
spowoduje zwiększenie kręgu uprawnionych
do otrzymania pomocy. Pojawić się może nato-
miast problem dyskryminacji dzieci z rodzin
ubogich, które są wychowywane przez oboje
rodziców. Próg dochodowy uprawniający do
wsparcia w ramach świadczeń rodzinnych wy-
nosi 504 zł na osobę, a próg uprawniający do
świadczeń z pomocy społecznej jest jeszcze niż-
szy i wynosi 351 zł na osobę.

Przy ustalaniu dochodu na osobę w rodzinie

do składu rodziny będzie się wliczać rodziców
uprawnionego do alimentów, małżonka rodzi-
ca osoby uprawnionej oraz osobę, z którą ro-
dzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne
dziecko (np. konkubenta). Gdy członek rodziny
przebywa w instytucji zapewniającej całodobo-
we utrzymanie, nie wlicza się go do ustalania
dochodu rodziny.

Gdy rodzina uzyskuje dochody (w poprzed-

niej ustawie – utrzymuje się) z gospodarstwa
rolnego, będą one sumowane z dochodami po-
zarolniczymi. Do celów określenia dochodu ro-
dziny będą przyjmowane, że z 1 ha przelicze-
niowego uzyskuje się dochód miesięczny
w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego co-
rocznie w drodze obwieszczenia przez prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego na podsta-
wie art. 18 ustawy z 15 listopada 1984 r. o po-
datku rolnym (Dz.U. z 2006 r. nr 136, poz. 969
z późn. zm.).

Wzrasta też wysokość wypłaty świadczenia

z podstawowej wysokości ze 170 zł (zaliczka
alimentacyjna). Świadczenia z Funduszu Ali-
mentacyjnego będą wypłacane w wysokości za-
sądzonych alimentów, nie więcej jednak niż
500 zł na jednego członka rodziny.

Gdzie po nowe świadczenie

Podmiotem wypłacającym świadczenie bę-

dzie gmina. Prawo do świadczeń z Funduszu
Alimentacyjnego ustala się i wypłaca na pod-
stawie wniosku osoby uprawnionej lub jej
przedstawiciela ustawowego. Wniosek ten
składa się do urzędu gminy (wójt, burmistrz,
prezydent, wyjątkowo marszałek wojewódz-
twa) lub miasta właściwego ze względu na

miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do
alimentów.

Wniosek powinien zawierać:

■

dane dotyczące członków rodziny, imię, na-
zwisko, datę urodzenia, numer PESEL, nu-
mer NIP,

■

oświadczenie wnioskodawcy o przekazaniu
organowi egzekucyjnemu wszelkich znanych
mu informacji niezbędnych do prowadzenia
postępowania egzekucyjnego przeciwko
dłużnikowi alimentacyjnemu,

■

oświadczenia wnioskodawcy o miejscu za-
mieszkania, wieku, zatrudnieniu sytuacji
ekonomicznej osób zobowiązanych do opła-
cania alimentów względem osoby uprawnio-
nej do alimentacji.

Jakie dokumenty

Dodatkowo do wniosku (specjalny druk

wniosku znajduje się na stronie
www.mpips.gov.pl, dysponują nim także insty-
tucje wypłacające świadczenia), należy dołą-
czyć inne wymagane zaświadczenia i doku-
menty oraz dowody niezbędne do ustalenia
prawa do świadczenia, tj.:

■

zaświadczenia o dochodach z urzędu skarbo-
wego,

■

dokument stwierdzający wiek osoby upraw-
nionej,

■

zaświadczenie organu prowadzącego egze-
kucję stwierdzające bezskuteczność egzeku-
cji i wysokości wyegzekwowanych świadczeń
alimentacyjnych (od komornika sądowego);
niedostarczenie tego zaświadczenia, nie po-
zbawi jednak (co jest nowością) uprawnione-
go prawa do uzyskania świadczenia, bo w ta-
kiej sytuacji gmina zwróci się do właściwego
komornika o dostarczenie go w ciągu 14 dni,

■

orzeczenie o niepełnosprawności lub o stop-
niu niepełnosprawności,

■

odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasą-
dzającego alimenty, odpis protokołu zawie-
rającego treść ugody sądowej lub ugody za-
wartej przed mediatorem oraz (co jest nowo-
ścią) odpis postanowienia sądu o zabezpie-
czeniu powództwa o alimenty,

■

orzeczenia sądu rodzinnego o ustaleniu
opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej,

■

zaświadczenia o uczęszczaniu osoby upraw-
nionej do szkoły lub szkoły wyższej,

■

oświadczenie wnioskodawcy o tym, że osoba
uprawniona nie przebywa w instytucji za-
pewniającej całodobowe utrzymanie lub
w rodzinie zastępczej, nie zawarła związku
małżeńskiego i nie jest uprawniona do zasił-
ku rodzinnego na własne dziecko.

Jeśli chodzi o alimenty z zagranicy dodatko-

wo należy dołączyć;

■

informacje właściwego sądu lub właściwej
instytucji o podjęciu przez osobę uprawnio-
ną czynności związanych z wykonaniem ty-
tułu wykonawczego za granicą albo o nie-
podjęciu tych czynności w szczególności
w związku z brakiem podstawy prawnej do
ich podjęcia lub brakiem możliwości wskaza-

Kto i na jakich zasadach będzie
mieć prawo do świadczeń
z Funduszu Alimentacyjnego

nr 155 (2277) 8 sierpnia 2008

Niezbędnik

gazetaprawna.pl

D

KTO BĘDZIE EGZEKWOWAŁ ALIMENTY

Nie tylko komornicy, ale także urzędy skarbowe,
będą ścigać dłużników alimentacyjnych

czytaj str. D2

OD KIEDY FUNDUSZ ZASTĄPI ZALICZKĘ ALIMENTACYJNĄ

Osoby otrzymujące obecnie zaliczkę
mogą już ubiegać się o świadczenie z Funduszu

czytaj str. D3

Od października powtórnie zacznie działać Fundusz Alimentacyjny. Już obecnie można składać do gmin wnioski

o świadczenia z Funduszu. Będą one wyższe, a dzięki podwyższeniu kryterium dochodowego skorzysta z nich

więcej osób. Ma też być łatwiej wyegzekwować alimenty od rodziców uchylających się od ich płacenia.

WAŻNE

Świadczenia z FA otrzymają dzieci wychowywane przez samotnych rodziców,
jak również dzieci z rodzin pełnych

PRZYKŁAD: WYSOKOŚĆ POMOCY

Jeżeli dana osoba ma zasądzone alimenty w kwocie 300 zł miesięcznie,
z Funduszu Alimentacyjnego będzie mogła uzyskać tylko 300 zł. W przypadku
gdy uprawniony ma zasądzone alimenty w kwocie wyższej, np. 800 zł
miesięcznie, z Funduszu będzie jej przysługiwało świadczenie w maksymalnej
wysokości 500 zł.

nia przez osobę uprawnioną miejsca zamieszka-
nia dłużnika alimentacyjnego za granicą.

Ustawa określa początkowy termin wypłaty

świadczenia w przypadku utraty ważności orzecze-
nia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jeżeli
niepełnosprawny uzyska ponowne orzeczenie będą-
ce kontynuacją poprzedniego, prawo do świadcze-
nia z Funduszu nabędzie od pierwszego dnia mie-
siąca po miesiącu, w którym upłynął termin ważno-
ści poprzedniego orzeczenia. Warunkiem otrzyma-
nia świadczenia jest złożenie wniosku o kontynuację
świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego w termi-
nie trzech miesięcy od dnia wydania orzeczenia
o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Czas składać wnioski

Tydzień temu, tj. 1 sierpnia 2008 r., weszło w ży-

cie rozporządzenie ministra pracy i polityki społecz-
nej z 28 lipca 2008 r. w sprawie sposobu i trybu po-
stępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzo-
rów wniosku, zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie
prawa do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego,
(Dz.U. nr 136, poz. 855). Określa ono szczegółowo
w jaki sposób ubiegać się o świadczenia z FA.

Najważniejsze dla przyszłych świadczeniobior-

ców jest to, że złożenie wniosku jeszcze w sierpniu
gwarantuje otrzymanie świadczenia październiko-
wego już w październiku. Jeżeli wniosek zostanie
złożony we wrześniu lub październiku, świadczenie

zostanie wypłacone dopiero w listopadzie. W efekcie
osoba, która obecnie korzysta z zaliczki alimentacyj-
nej, może nie otrzymywać przez miesiąc żadnego
wsparcia. Do końca września otrzyma zaliczkę (wy-
dłużono okres jej wypłaty do września), ale w paź-
dzierniku nie otrzyma żadnej pomocy.

Komu nie przysługują świadczenia

Osoby samotnie wychowujące dzieci, które nie

mają zasądzonych alimentów z powodu np. śmierci
drugiego z rodziców lub gdy ojciec dziecka jest nie-
znany, nie otrzymają świadczenia z FA, ponieważ
nie posiadają tytułu wykonawczego, tj. wyroku są-
dowego zasądzającego alimenty, a ustawa nie prze-
widuje świadczenia dla osób samotnie wychowują-
cych dzieci. Mogą jednak skorzystać z innej formy
pomocy, zagwarantowanej w systemie świadczeń
rodzinnych (dodatek do zasiłku rodzinnego).

Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego nie

przysługują także, jeżeli osoba uprawniona:

■

została umieszczona w instytucji zapewniającej
całodobowe utrzymanie

■

wychowuje się w rodzinie zastępczej,

■

jest pełnoletnia i posiada własne dziecko,

■

zawarła związek małżeński.

Na jak długo

Prawo do świadczenia z Funduszu Alimentacyj-

nego jest prawem okresowym, wypłacanym
w okresach miesięcznych. Ustala się je na tzw.
okres świadczeniowy (jest to czas, na który przy-
znawane będą świadczenia alimentacyjne), po-
cząwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek
do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej
niż od początku okresu świadczeniowego do końca
tego okresu, tj. od 1 października do 30 września
roku następnego.

Nowa ustawa przewiduje przypadki, w których

wykonanie decyzji ustalającej prawo do świadczenia
z FA podlega zawieszeniu. Wtedy wstrzymana bę-
dzie wypłata świadczenia. Stan wstrzymania wypła-
ty świadczenia to stan, w którym działa w obrocie
prawnym decyzja ustalająca prawo do świadczeń,
ale z przyczyn wymienionych przez ustawodawcę
decyzja ta nie może być wykonalna.

Do przyczyn wstrzymania wypłaty świadczenia

należą:

■

odmówienie udzielenia lub nieudzielanie, w wy-
znaczonym terminie, wyjaśnień co do okoliczno-
ści mających wpływ na prawo do świadczeń,

■

odmowa udzielenia organowi prowadzącemu po-
stępowanie egzekucyjne informacji mających
wpływ na skuteczność egzekucji lub udzielenie in-
formacji nieprawdziwych,

■

niepodjęcie świadczeń przez trzy kolejne miesiące
kalendarzowe.

Po ustaniu przesłanek będących przyczyną

wstrzymania wypłata świadczenia zostaje przywró-
cona bądź, jeśli wznowienie wstrzymanych wypłat
nie nastąpi do końca okresu świadczeniowego, pra-
wo do świadczeń wygasa.

W przypadku wyłudzenia świadczenia z Fundu-

szu przez osobę uprawnioną, ustawodawca przewi-
duje zwrot nienależnie pobranego świadczenia wraz
z odsetkami oraz sankcję w postaci pozbawienia
świadczenia na kolejne trzy miesiące.

Dłużnik zwróci pomoc

Finansowanie świadczeń z Funduszu Alimenta-

cyjnego i koszty obsługi z nim związane, przewidzia-
ne są, jak w poprzedniej ustawie o zaliczce alimenta-
cyjnej, w formie dotacji celowej z budżetu państwa
na świadczenia rodzinne. Koszty obsługi świadcze-
nia Funduszu wynoszą 3 proc.

Wprowadzono jednak nowe zasady zwrotu przez

dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzy-
manych świadczeń z tegoż Funduszu. W poprzedniej
ustawie 50 proc. tych należności stanowiło dochód
własny gminy. Pozostałe 50 proc. stanowiło dochód
budżetu. Z kolei dłużnik alimentacyjny zwracał or-
ganowi właściwemu wierzyciela należności w wyso-
kości zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, po-
większonej o 5 proc.

Nowe rozwiązania przewidują, że dłużnik zwróci

organowi właściwemu wierzyciela należności w wy-
sokości wypłaconych świadczeń, łącznie z ustawo-
wymi odsetkami. 20 proc. tej kwoty stanowić będzie
dochód gminy wierzyciela, kolejne 20 proc. dochód
gminy dłużnika, a pozostałe 60 proc. z odsetkami
będzie dochodem budżetu.

Zmieni się też kolejność zaspokajania należności

dłużnika, uzyskanych z pieniędzy wyegzekwowa-
nych od niego. W pierwszej kolejności będą zaspoka-
jane roszczenia budżetu.

Fiskus w pogoni za dłużnikiem

Ustawa w celu poprawienia wzmocnienia ściągal-

ności alimentów wprowadza drugie, obok komorni-
czego, postępowanie egzekucyjne. Prowadzić je bę-
dą urzędy skarbowe w ramach egzekucji administra-
cyjnej.

Komornik będzie więc egzekwował opłacanie ali-

mentów przez niesolidnych dłużników, jeżeli sąd je
zasądził albo zatwierdził zawartą przez rodziców
ugodę alimentacyjną. Jeżeli okaże się, że egzekucja
alimentów jest bezskuteczna, wówczas osoba
uprawniona będzie mogła wystąpić o przyznanie
prawa do świadczeń alimentacyjnych.

Może też złożyć wniosek do organu właściwego

wierzyciela (wójt, burmistrz, prezydent) o podjęcie
działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Po otrzy-
maniu takiego wniosku lub wydaniu przez gminę
decyzji o wypłaceniu świadczenia z Funduszu Ali-
mentacyjnego, naczelnik urzędu skarbowego roz-
pocznie postępowanie, by wyegzekwować zwrot wy-
płaconych świadczeń od niesolidnego dłużnika.

Nowa ustawa nie rozstrzyga jednak, jak postępo-

wać w razie zbiegu dwóch rodzajów egzekucji. Po
podjęciu decyzji przez gminę o wypłacie świadcze-
nia alimentacyjnego, równolegle toczyć się mogą
dwa postępowania egzekucyjne (komornicze i admi-
nistracyjne), a sąd będzie rozstrzygał, który organ
będzie prowadził egzekucję łączną. Może być to
przyczyną przedłużenia procedur w toczących się
postępowaniach egzekucyjnych.

Komornicy zostali też zwolnieni z obowiązku ra-

portowania o przyczynach bezskuteczności egze-
kucji, co raczej nie przyczyni się do poprawy ścią-
galności alimentów, którą szacuje się obecnie na
zaledwie 1 proc.

Nadzór nad komornikiem sądowym

Gminy dłużnika i wierzyciela będą sprawować

nadzór nad komornikiem sądowym. Ich uprawnie-
nia zostały w nowej ustawie poszerzone. Będą infor-
mować sąd o bezczynności lub (co jest nowością)
wszelkich przejawach opieszałości komornika sądo-
wego prowadzącego postępowanie egzekucyjne.
Ustawodawca, ze względu na swego rodzaju interes
wójta, burmistrza, prezydenta w postępowaniu eg-
zekucyjnym, wyposażył go we władcze uprawnienia
o charakterze nadzorczym w stosunku do komorni-
ka sądowego.

W interesie wójta, burmistrza, prezydenta, wła-

ściwego dla miejsca zamieszkania wierzyciela, leży,
aby nie był on obciążony wydatkami budżetowymi
związanymi z wypłatą świadczenia alimentacyjne-
go. Postępowanie sygnalizacyjne wójta skierowane
do sądu rejonowego można porównać ze skargą na
zaniechanie komornika, do której to uprawniona jest
strona postępowania egzekucyjnego (art. 767 par. 2
k.p.c.). Różnice pomiędzy tymi środkami są znaczą-
ce. Wójt nie jest stroną postępowania, a jego interes
jest czysto faktyczny. Skarga na zaniechanie komor-
nika ma wymiar jurysdykcyjny, gdyż rozpoznaje ją
sąd rejonowy, przy którym działa komornik, orzeka-
jąc w drodze postanowienia. Sygnalizacja wydawa-

na przez wójta, adresowana jest również do sądu re-
jonowego. Nie ma ona jednak na celu wydania orze-
czenia przez sąd, ale zastosowania przez ten sąd tzw.
środków władczych jednostronnie dyscyplinujących,
tj. wydania zarządzenia zmierzającego do zapew-
nienia należytego wykonania egzekucji, bądź usu-
nięcia spostrzeżonych uchybień. Czynność informo-
wania sądu przez wójta, burmistrza itd. o opieszało-
ści bądź bezczynności komornika ma charakter sy-
gnalizacji. Trzeba jednak zaznaczyć, że gdyby
oprócz konsekwencji dyscyplinarnych sprawowa-
nych przez sąd, komornicy ponosili też konsekwen-
cje finansowe, zmobilizowałoby to ich do skutecz-
niejszego działania.

Zadania gminy

Podmiotem wypłacającym świadczenie z Fun-

duszu będzie gmina. Będzie ona jednak mogła zle-
cać ośrodkom pomocy społecznej zadania admini-
stracyjne dotyczące spraw związanych z realiza-
cją świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego w ra-
mach koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego i wydawania w tych sprawach decyzji
(art. 12 ustawy).

Gmina będzie też odpowiedzialna za wywiad

alimentacyjny, przeprowadzany w celu ustalenia
sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłuż-
nika alimentacyjnego, a także stanu zdrowia oraz
przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby upraw-
nionej. Osoba reprezentująca gminę dłużnika bę-
dzie upoważniona do odbierania od niego oświad-
czenia majątkowego (co jest nowością), pod rygo-

rem odpowiedzialności karnej za składanie fałszy-
wych zeznań. Gmina może też wystąpić do
kierownika pomocy społecznej o udzielenie infor-
macji o dłużniku alimentacyjnym, tylko jeżeli
ośrodek ten posiada aktualny rodzinny wywiad
środowiskowy dotyczący dłużnika. Informacje ma-
jące wpływ na skuteczność egzekucji, uzyskane
podczas wywiadu gmina dłużnika, będzie zobo-
wiązana przekazać komornikowi.

Kary dla dłużników

Wójt, burmistrz, prezydent będą odpowiedzialni

za aktywizację zawodową dłużników alimentacyj-
nych, tak jak było w poprzedniej ustawie o zaliczce
alimentacyjnej. Nowością jest to, że organ właściwy
dłużnika zobowiązuje go do zarejestrowania się jako
bezrobotny albo jako poszukujący pracy, a w przy-
padku braku możliwości zarejestrowania się jako
bezrobotny zwraca się do starosty o aktywizację za-
wodową dłużnika.

Gmina będzie także uprawniona do składania

wniosków o ściganie dłużnika za przestępstwo
niealimentacji określone w art. 209 par. 1 ustawy
z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Czynności te mają
charakter karny dyscyplinujący. Ustawodawca okre-
śla zamknięty katalog przypadków, w których organ
ten składa wniosek o ściganie za przestępstwo z art.
209 par. 1 k.k. (grzywna lub dwa lata pozbawienia
wolności), tj.:

■

w przypadku uniemożliwienia przez dłużnika ali-
mentacyjnego przeprowadzenia wywiadu środo-
wiskowego,

■

odmowy złożenia oświadczenia majątkowego,

■

odmowy podjęcia prac aktywizacyjnych, bądź
prac organizowanych na zasadach robót publicz-
nych, uchylania się od nich,

■

odmowy zarejestrowania się jako bezrobotny,

■

odmowy zarejestrowania się jako poszukujący
pracy, w przypadku braku możliwości zarejestro-
wania jako bezrobotny.

Gmina dłużnika będzie też mieć prawo kierowa-

nia do starosty wniosku o zatrzymanie jego prawa
jazdy (art. 5 pkt 2 ustawy). Postępowanie admini-
stracyjne w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy
wszczynane jest przez starostę z urzędu. Wójt, jako
podmiot składający wniosek, nie jest stroną tego
postępowania. Jego rola ogranicza się do zainicjo-
wania postępowania i powiadomienia starosty
o zajściu przesłanek obligujących ten organ do
przeprowadzenia odrębnego postępowania. Zwrot
zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek
gminy dłużnika, po stwierdzeniu ustania przyczyny
zatrzymania.

Gmina będzie także miała możliwość wyeg-

zekwowania alimentów od dalszych członków
rodziny, poprzez możliwość wytaczania tzw.
powództwa na rzecz obywateli. W postępowa-
niu przed sądem, prowadzonym z powództwa

D

2

www.gazetaprawna.pl

NIEZBĘDNIK

PIĄTEK 8 sierpnia 2008

WAŻNE

W przypadku złożenia niekompletnego wniosku ubiegający się
o świadczenie będzie musiał w ciągu od 14 do 30 dni uzupełnić
dokumenty

CZAS NA KOMORNIKA

Osoby, które nie wszczynały dotychczas postępowania komorni-
czego, muszą niezwłocznie złożyć wnioski do komornika. Komor-
nicy sądowi potrzebują około 3 miesięcy na przeprowadzenie po-
stępowania egzekucyjnego wobec dłużnika alimentacyjnego, aby
wydać zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji. Zaświadczenie
to jest niezbędne do przyznania świadczenia z Funduszu Alimen-
tacyjnego.

WAŻNE

Jeżeli osoba pobierająca świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego
posiada jednocześnie orzeczenie o znacznym stopniu niepełno-
sprawności, które utraciło już swą ważność, nadal będzie mogła
pobierać to świadczenie, pod warunkiem że w terminie 3 miesię-
cy od dnia wydania kolejnego orzeczenia o znacznym stopniu nie-
pełnosprawności, będącego kontynuacją poprzedniego, złoży
wniosek w gminie o kontynuację świadczenia z Funduszu Alimen-
tacyjnego.

PIĄTEK 8 sierpnia 2008

www.gazetaprawna.pl

D

3

NIEZBĘDNIK

organu właściwego wierzyciela lub dłużnika,
stosuje się odpowiednio przepisy o udziale pro-
kuratora w postępowaniu cywilnym. Zgodnie
z art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobo-

wiązanego w dalszej kolejności powstaje dopie-
ro wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej
w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest
w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi
lub, gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych
uprawnionemu środków jest niemożliwe albo
połączone z nadmiernymi trudnościami. Insty-
tucja pozwu wójta skierowana przeciwko zobo-
wiązanym do alimentacji w dalszej kolejności,
łącznie z zainicjowaniem postępowania karne-
go o przestępstwo z art. 209 par. 1 k.k., należy

do najbardziej dotkliwych środków, w jakie wy-
posażony został wójt.

Komornik, w razie powstania długotrwałych zale-

głości za okres dłuższy niż 6 miesięcy (w poprzedniej
ustawie 12 miesięcy), z urzędu składać będzie wnio-
sek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużni-
ków niewypłacalnych.

Niedawno uchwalona nowelizacja ustawy

przesądziła jednak o rezygnaji z utworzenia cen-
tralnego rejestru dłużników alimentacyjnych,
który miał zawierać ich dane i wartościudzielo-
nych świadczeń. Rejestr miał być pomocny pod-
czas realizacji zadań w zakresie podejmowanych
działań wobec dłużników alimentacyjnych w celu
wzmożenia odpowiedzialności osób zobowiąza-
nych do alimentacji.

Co z alimentami z zagranicy

Na powstaniu Funduszu zyskają też osoby docho-

dzące swoich roszczeń z zagranicy. Postępowanie
międzynarodowe jest długotrwałe i często ściągnię-
cie alimentów z zagranicy jest niemożliwe. W tym
przypadku osoby te będą mogły skorzystać ze świad-
czeń z Funduszu. Jeżeli chodzi o alimenty z zagrani-
cy za bezskuteczną egzekucję uważa się również nie-
możność wszczęcia egzekucji alimentów przeciwko
dłużnikowi przebywającemu poza granicami
w dwóch przypadkach:

■

braku podstawy prawnej do podjęcia czynności
zmierzających do wykonania tytułu wykonawcze-
go w miejscu zamieszkania dłużnika,

■

braku możliwości wskazania przez osobę upraw-
nioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyj-
nego za granicą.

Obecnie osoba dochodząca alimentów od dłuż-

nika alimentacyjnego zamieszkałego za granicą
składa do organu właściwego wierzyciela wniosek
o ustalenie prawa do zaliczki alimentacyjnej łącz-
nie z informacją sądu okręgowego o stanie egzeku-
cji lub zaświadczeniem zagranicznej instytucji
o stanie egzekucji świadczeń alimentacyjnych za
okres 3 ostatnich miesięcy wraz z wymaganą do-
kumentacją. Nowe przepisy usprawnią wypłatę na-
leżnych świadczeń osobom uprawnionym do ali-
mentów.

Skuteczniejsza egzekucja alimentów

Kontrowersyjnym przepisem ustawy jest możli-

wość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego

małżonków, konkubentów i osób pozostających we
wspólnym gospodarstwie domowym z dłużnikiem
alimentacyjnym. Komornik może zająć także rucho-
mości będące we władaniu osoby zamieszkującej
wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że
przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własno-
ścią, np. imienny rachunek zakupu bądź inny dowód
potwierdzający jego prawo do tych ruchomości.
Przepis ten ma na celu zdyscyplinować dłużnika do
łożenia na dzieci. Świadczenie alimentacyjne jest

zobowiązaniem osobistym. Ustawa daje jednak
możliwość przenoszenia odpowiedzialności na oso-
by bliskie.

Obecnie wielu dłużników nie płaci alimentów,

twierdząc, że nie ma majątku, z premedytacją
uchylając się od ich płacenia. Ustawodawca wpro-
wadza zmiany do kodeksu rodzinnego i opiekuń-
czego w art. 52 po par. 1 dodaje par. 1a, który sta-
nowi, że wierzyciel jednego z małżonków może żą-
dać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątko-
wej, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie
wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonaw-
czym wymaga dokonania podziału majątku wspól-
nego. Nie pomoże nawet zawarta intercyza, ponie-
waż komornik będzie egzekwował środki, tak jak-
by nie istniała.

■

Podstawa prawna

■

Ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do ali-
mentów (Dz.U. nr 192, poz. 1378 z późn. zm.).

■

Ustawa z 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników ali-
mentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. nr 86, poz. 732).

WAŻNE

Jeśli dłużnik będzie sumiennie płacił, gmina będzie mogła rozłożyć
dłużnikowi zadłużenie na raty. Ma on też szansę, że część jego dłu-
gu zostanie umorzona w drodze decyzji administracyjnej. Jeśli
przez 3 lata dłużnik będzie regularnie płacił zasądzone przez sąd
alimenty, gmina zmniejszy zadłużenie o 30 proc. Jeżeli regularnie
będzie płacił przez 5 lat, gmina zmniejszy zadłużenie o 50 proc.
Po 7 latach regularnego płacenia gmina umorzy zadłużenie.

PRZYKŁAD: EGZEKUCJA Z ZAGRANICY

Jeżeli osoba dochodząca alimentów z zagranicy nie zna aktualne-
go adresu dłużnika, który przebywa za granicą i nie może przez to
wyegzekwować zasądzonych alimentów, będzie mogła od paź-
dziernika ubiegać się o przyznanie świadczenia z Funduszu Ali-
mentacyjnego.

PRZYKŁAD: EGZEKUCJA OD KONKUBENTA

Komornik będzie miał prawo do zajęcia wszelkich przedmiotów
należących do osoby, która zamieszkuje wspólnie z dłużnikiem
alimentacyjnym, np. komputer, telewizor lub biżuteria, na po-
czet zaległych alimentów, chyba że osoba ta posiadać będzie
imienne rachunki zakupu bądź inne dowody na to, że te przed-
mioty należą do niej.

WAŻNE TERMINY

Obecnie nastąpiło przedłużenie okresu zasiłkowego zaliczki ali-
mentacyjnej do 30 września 2008 r. W październiku rozpocznie się
wypłata nowych świadczeń. Zainteresowani świadczeniami z Fun-
duszu mogą składać wnioski o nie od 1 sierpnia 2008 r.

Różnice między zaliczką alimentacyjną a świadczeniem z Funduszu Alimentacyjnego

Zagadnienia podlegające regulacji

Komu przysługuje

Jakie rodziny są uprawnione

Komu nie przysługuje świadczenie

Kryterium dochodowe

Wysokość świadczeń

Okres przysługiwania świadczenia

Zaliczka alimentacyjna

Osobie uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego, która nie ukończyła 18 roku życia al-
bo w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej i nie ukończyła 24 roku życia.

Zaliczka przysługuje także dziecku wychowanemu przez osobę samotną w rodzinach niepeł-
nych. Osobom będącym sierotami naturalnymi i społecznymi, jeśli alimenty zostały im zasą-
dzone przed ukończeniem pełnoletności. Wyjątkowo przez okres 1 roku do zaliczki alimenta-
cyjnej uprawnione będzie dziecko wychowywane przez osobę pozostającą w związku mał-
żeńskim, która jest w trakcie rozprawy o rozwód lub separację.

Osobie uprawnionej, która:
– przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
– zawarła związek małżeński,
– ma prawo do zasiłku rodzinnego na własne dziecko.

Przeciętny miesięczny dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza 583 zł
netto.

Zaliczka przysługuje do wysokości świadczenia alimentacyjnego albo różnicy pomiędzy kwo-
tą odpowiadającą świadczeniu alimentacyjnemu a kwotą wyegzekwowanego w danym mie-
siącu świadczenia, nie więcej jednak niż: – w przypadku gdy w rodzinie jest jedna lub dwie
osoby uprawnione do zaliczki 170 zł dla osoby uprawnionej albo 250 zł, jeżeli osoba ta legi-
tymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepeł-
nosprawności; – w przypadku gdy w rodzinie są trzy osoby, lub więcej uprawnione do zalicz-
ki 120 zł dla osoby uprawnionej albo 170 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się orzeczeniem o nie-
pełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jeśli przeciętny
miesięczny dochód na jednego członka rodziny nie przekracza 50 proc. kwoty kryterium do-
chodowego (tj. 291,50 zł), kwota zaliczki ulega zwiększeniu. Przysługuje ona do wysokości
świadczenia alimentacyjnego, nie więcej jednak niż: – w przypadku gdy w rodzinie jest jed-
na lub dwie osoby uprawnione do zaliczki 300 zł dla osoby uprawnionej albo 380 zł, jeżeli
osoba ta legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym
stopniu niepełnosprawności; – w przypadku gdy w rodzinie są trzy osoby, lub więcej, upraw-
nione do zaliczki 250 zł dla osoby uprawnionej albo 300 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się
orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawno-
ści. Rada gminy może w drodze uchwały podwyższyć kwoty zaliczek alimentacyjnych. Pod-
wyżka ta będzie finansowana z budżetu gminy.

Począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek, do końca okresu świadczeniowego, tj. od
1 września do 31 sierpnia (obecnie nastąpiło przedłużenie okresu zasiłkowego zaliczki ali-
mentacyjnej do 30 września 2008 r.).

Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego

Osobie uprawnionej do ukończenia18 roku życia, gdy będzie
kontynuować naukę w szkole lub w szkole wyższej do 25 lat.
W przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu nie-
pełnosprawności – bezterminowo.

Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego przysługuje także
dziecku wychowanemu przez osobę samotną w rodzinach nie-
pełnych, jak i w rodzinach pełnych. Do świadczenia uprawnie-
ni są także rodzice pozostający w związku małżeńskim, w przy-
padku gdy jedno z nich nie wywiązuje się z obowiązku ali-
mentacyjnego.

Osobie uprawnionej, która:
– została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe
utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
– jest pełnoletnia i posiada własne dziecko,
– zawarła związek małżeński.

Przeciętny miesięczny dochód w przeliczeniu na osobę w rodzi-
nie nie przekracza 725 zł netto.

Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego będą wypłacane
w wysokości zasądzonych alimentów, nie więcej jednak niż do
kwoty 500 zł na jedno dziecko.

Okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpły-
nął wniosek do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej
niż od początku okresu świadczeniowego, do końca tego okre-
su, tj. od 1 października do 30 września następnego roku.

■

DOROTA SOBOLEWSKA

prawnik, doktorant Wydziału Prawa i Administracji
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym
i opiekuńczym. Autorka artykułów dotyczących
problematyki alimentacyjnej w publikacjach
naukowych i prasowych

D

4

www.gazetaprawna.pl

NIEZBĘDNIK

PIĄTEK 8 sierpnia 2008

Zagadnienia podlegające regulacji

Warunek otrzymania świadczenia

Wypłata świadczeń

Wstrzymanie wypłaty świadczenia

Organy egzekucyjne

Obowiązki komornika sądowego

Wymagane dokumenty

Zasady zwrotu przez dłużnika ali-
mentacyjnego należności z tytułu
otrzymanych świadczeń

Przeprowadzenie wywiadu środo-
wiskowego

Sankcje dla dłużników

Alimenty od dłużnika zamieszkałe-
go za granicą

Zaliczka alimentacyjna

Bezskuteczność egzekucji następuje wtedy, gdy w wyniku egzekucji nie zostały zapłacone na-
leżności z tytułu świadczeń alimentacyjnych za okres ostatnich 3 miesięcy. Do zaliczki upraw-
nia także egzekucja, w wyniku której nie została wyegzekwowana całość zasądzonych ali-
mentów, np. alimenty zostały zasądzone na dziecko w wysokości 200 zł miesięcznie, a dłuż-
nik w ciągu ostatnich 3 miesięcy wpłacał po 100 zł miesięcznie. W tym wypadku egzekucja
jest także bezskuteczna, ponieważ nie została wyegzekwowana część świadczenia alimenta-
cyjnego w kwocie 300 zł.

Urząd gminy, urząd miasta, miejskie ośrodki pomocy społecznej.

– Otrzymuje alimenty w pełnej wysokości.
– Odmowa udzielenia wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta informacji mających

wpływ na wypłatę zaliczki lub podanie informacji nieprawdziwych.

– Odmowa udzielenia komornikowi informacji, mających wpływ na skuteczność egzekucji,

podanie nieprawdziwych danych.

– Marnotrawienie zaliczki lub wydanie jej niezgodnie z przeznaczeniem.

Komornik sądowy.

Informowanie organu właściwego dłużnika, tj. wójta, burmistrza, prezydenta, o stanie egze-
kucji bądź powodach jej bezskuteczności.

– Wniosek o przyznanie zaliczki.
– Zaświadczenie komornika sadowego o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyj-

nych i wysokości wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych.

– Oświadczenia wnioskodawcy o spełnianiu warunków określonych w ustawie, w tym o nie-

występowaniu okoliczności wyłączających prawo do zaliczki.

– Przekazanie komornikowi sądowemu wszystkich znanych mu istotnych informacji niezbęd-

nych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika alimentacyjnego.

– Inne niezbędne dokumenty określone w przepisach o świadczeniach rodzinnych, np. wyso-

kość uzyskanego w danym roku kalendarzowym dochodu, niepełnosprawność dziecka.

– Wniosek o przyznanie zaliczki.
– Zaświadczenia o dochodach z urzędu skarbowego.
– Dokument stwierdzający wiek osoby uprawnionej.
– Zaświadczenie organu prowadzącego egzekucję stwierdzające bezskuteczność egzekucji

i wysokości wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych (od komornika sądowego), no-
wość: Niedostarczenie tego zaświadczenia nie pozbawi uprawnionego prawa do uzyskania
świadczenia. W przypadku braku tego dokumentu gmina zwróci się do właściwego komor-
nika o dostarczenie go w ciągu 14 dni.

Dłużnik alimentacyjny zwracał organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości za-
liczek wypłaconych osobie uprawnionej, powiększonej o 5 procent. 50 proc. kwoty stanowi-
ło dochód własny gminy, pozostałe 50 proc. stanowiło dochód budżetu państwa.

Na zlecenie wójta, burmistrza, prezydenta wywiad środowiskowy u dłużnika alimentacyjne-
go przeprowadza pracownik miejskiego ośrodka pomocy społecznej.

W razie powstania długotrwałych zaległości alimentacyjnych dłużnika za okres dłuższy niż 12
miesięcy komornik z urzędu może złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis
do rejestru dłużników niewypłacalnych.

Wniosek do organu właściwego wierzyciela o ustalenie prawa do zaliczki alimentacyjnej
łącznie z informacją sądu okręgowego o stanie egzekucji lub zaświadczeniem zagranicznej in-
stytucji o stanie egzekucji świadczeń alimentacyjnych za okres 3 ostatnich miesięcy wraz
z wymaganą dokumentacją.

Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego

Bezskuteczność egzekucji oznacza egzekucję, w wyniku której
w okresie ostatnich 2 miesięcy nie wyegzekwowano pełnej na-
leżności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych, w kwocie aktu-
alnie zasądzonych alimentów.

Urząd gminy, urząd miasta, ośrodki pomocy społecznej na zle-
cenie gminy.

– Otrzymuje alimenty w pełnej wysokości.
– Odmówienie udzielenia lub nieudzielenie, w wyznaczonym

terminie, wyjaśnień co do okoliczności mających wpływ na
prawo do świadczeń.

– Odmowa udzielenia organowi prowadzącemu postępowanie

egzekucyjne informacji mających wpływ na skuteczność eg-
zekucji lub udzielenie informacji nieprawdziwych.

– Niepodjęcie świadczeń przez trzy kolejne miesiące kalenda-

rzowe.

– Próba wyłudzenia świadczenia (wstrzymanie na 3 miesiące).

Komornik sądowy, komornik skarbowy.

Zwolnienie komorników z obowiązku raportowania o przyczy-
nach bezskuteczności egzekucji alimentacyjnej.

– Orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełno-

sprawności.

– Odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego ali-

menty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej
lub ugody zawartej przed mediatorem, odpis postanowienia
sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty (nowość!).

– Orzeczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego

dla osoby uprawnionej.

– Zaświadczenia o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły

lub szkoły wyżej.

– Oświadczenie wnioskodawcy o tym, że osoba uprawniona

nie przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzy-
manie lub w rodzinie zastępczej, nie zawarła związku mał-
żeńskiego i nie jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na
własne dziecko.

Dłużnik alimentacyjny zwraca organowi właściwemu wierzy-
ciela należności w wysokości wypłaconych świadczeń, łącznie
z ustawowymi odsetkami. 20 proc. kwoty stanowi dochód
własny gminy wierzyciela, 20 proc. kwoty stanowi dochód
własny gminy dłużnika, a pozostałe 60 proc. tej kwoty wraz
z odsetkami to dochód budżetu państwa.

Pracownik urzędu gminy, urzędu miasta. Osoba reprezentują-
ca organ właściwy dłużnika będzie upoważniona do odbiera-
nia od niego oświadczenia majątkowego, pod rygorem odpo-
wiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

W razie powstania długotrwałych zaległości alimentacyjnych
dłużnika za okres dłuższy niż 6 miesięcy komornik z urzędu
może złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis
do rejestru dłużników niewypłacalnych.

Wniosek do organu właściwego wierzyciela o ustalenie prawa
do świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Za bezskuteczną
egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia egzekucji
alimentów przeciwko dłużnikowi przebywającemu poza grani-
cami w dwóch przypadkach: – braku podstawy prawnej do
podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wyko-
nawczego w miejscu zamieszkania dłużnika (niemożność
wszczęcia egzekucji) – braku możliwości wskazania przez oso-
bę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjne-
go za granicą.

www.gazetaprawna.pl

Codziennie aktualne
informacje gospodarcze
i prawne

Różnice między zaliczką alimentacyjną a świadczeniem z Funduszu Alimentacyjnego