Ćwiczenia II 

Badanie nośności podłoża gruntowego CBR 

 

Inżynieria Materiałów Drogowych 
mgr inż. Dawid Ryś 

Nośność podłoża gruntowego 

Nośność 

– zdolność do przenoszenia (przyjęcia) 

obciążeń bez powstania nadmiernych odkształceń. 
Nośność podłoża gruntowego w budownictwie 
drogowym określa się za pomocą następujących 
wskaźników: 
• Wskaźnik CBR (Californian Bearing Ratio) 

• Moduł odkształcenia 

• Moduł sprężystości 

 

Wskaźnik nośności gruntu CBR 

The California bearing ratio CBR 

– badanie 

penetracji do oceny wytrzymałości 
mechanicznej gruntu i podbudowy 
niezwiązanej. Został opracowany w trakcie  
II Wojny Światowej przez Korpus Inżynieryjny 
Wojsk Amerykańskich 

Wskaźnik nośności gruntu CBR 

The California bearing ratio CBR 

– jest to procentowy 

stosunek 

obciążenia  jednostkowego  p,  które  trzeba 

zastosować,  aby  trzpień  o  przekroju  20  cm²  wcisnąć  w 
próbkę  gruntu  do  określonej  głębokości  (2,5  mm  albo 
5,0  mm)  do 

obciążenia  standardowego  ps,  które  jest 

wartością  stałą  i  odpowiada  ciśnieniu  przy  wciskaniu 
trzpienia w 

tłuczeń: 

 

CBR = p/ps 

· 100% 

Wskaźnik nośności gruntu CBR 

CBR = p/ps 

· 100% 

 

p- 

ciśnienie  przy  wciskaniu  trzpienia  w 

badany 

materiał  na  głębokości  2,5  lub 

5,0mm 
ps- 

ciśnienie przy wciskaniu trzpienia na 

głębokości  2,5  lub  5,0mm  w  materiał 
wzorcowy 

(tłuczeń): 

• Ps(2,5mm) = 7,0 MPa  
• Ps(5,0mm) = 10,0 MPa  
 
Wybieramy 

wartość WIĘKSZĄ z dwóch 

F=20cm

2 

v=1,25 mm/min 

Wskaźnik nośności gruntu CBR 

Przykład wykresu otrzymanego podczas badania 

 

1 

– wykres wzorcowy 

(tłuczeń) 
2 

– krzywa nie wymagająca 

korekty 
3- 

krzywa wymagająca 

korekty (grunt spoisty lub 
niedokładne wprowadzenie 
trzpienia) 
4- ewentualna korekta 
wykresu 3 

Wskaźnik nośności gruntu CBR 

W Polsce obowiązują dwie normy określające jak badać CBR:  
 
• 

PN-S-02205 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. 

Wymagania i badania  - 

Załącznik A - 

należy przygotować min. 2 

próbki gruntu, z których jedna jest poddawana badaniu bez 
nasączania, a druga po nasączaniu przez 4 doby, norma nie 
precyzuje, który wynik należy brać pod uwagę;  
 
• 

PN-EN 13286-

47 Mieszanki związane i niezwiązane 

spoiwem hydraulicznym. Część 47: Metoda badania do 
określania kalifornijskiego wskaźnika nośności (…)

 

–dwa 

badania (do wyboru): albo bez nasączania, albo z nasączaniem, 
które powinno trwać minimum 96 godzin (4 doby). 

 

Przybliżone wartości wskaźnika CBR 

Ponad 15% - bardzo dobra, 
8 

– 15% - dobra, 

5 

– 8% - przeciętna, 

3 

– 5% - słaba, poniżej 3% - niedostateczna 

 
 
Gliny 

– od 2 do 6% 

Gliny piaszczyste 

– od 6 do 12% 

Piaski gliniaste 

– od 6 do 15% 

Piaski 

– od 10 do 30% 

Pospółki – od 20 do 50% 
 

CBR gruntów spoistych może znacznie się zmieniać w zależności od 
wilgotności 

 

 

Przybliżone wartości wskaźnika CBR 

Oblicz kalifornijski wskaźnik nośności podłoża gruntowego i oceń 
wyniki. 
 
 

 

Grunt 1 

  

  

zagłębienie 

siła 

[mm] 

[kN] 

0,625 

0,18 

1,25 

0,53 

2,5 

0,88 

5 

1,40 

7,5 

2,47 

10 

3,43 

Grunt 2 

  

  

zagłębienie 

siła 

[mm] 

[kN] 

0,625 

0,14 

1,25 

0,31 

2,5 

0,42 

5 

0,55 

7,5 

0,75 

10 

1,11