25.02 
Narząd: 
- organ 
- częśd organizmu wielokomórkowego o określonej budowie i funkcji 
- zespół tkanek i częśd układu narządów 
Narząd ruchu : 
- częśd organizmu 
- odpowiada za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów 
Skład narządu ruchu : 
= szkielet (częśd bierna) 
- kości 
- stawy – połączenia międzykostne wolne 
- więzadła 
- więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty – połączenia międzykostne ścisłe 
= mięśnie i ścięgna (częśd czynna) 
- obdarzone zdolnością kurczenia się 
Narząd ruchu to skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy : 
- zmieniad położenie całego ciała (ruchy lokomocyjne) 
- zmieniad ułożenie części ciała względem siebie (ruch kooczyn i tułowia) 
- utrzymad odpowiednia postawę ciała 
Kości : 
- długie – udowa, ramienna, podudzia, przedramienia 
- krótkie – ręki, stopy, nadgarstka, stępu 
- płaskie – miednica, mostek, żebra, łopatka, czaszka 
- wielokształtne – kręgi, kosteczki słuchowe 
Tkanka kostna 
- jedna z wielu szczególnych rodzajów tkanki łącznej 
- substancja międzykomórkowa jest przesycona solami wapnia (hydroksyapatyt, fosforan, węglan) 
Budowa kości długiej : 
= nasada kości 
= okostna 
- włóknista 
- ochrania kośd 
- ukrwiona i unerwiona 
- rola w procesie wzrostu kości i jej odbudowy po złamaniu 
= trzon kości 
= jama szpikowa 
- czerwony szpik kostny odpowiada za produkcję wszystkich rodzajów komórek krwi 
= istota zbita 
= istota gąbczasta 
Kośd gąbczasta : 
- tkanka kostna bardziej miękka i elastyczna 
- w nasadach kości długich 
- włókna kolagenowe niezorganizowane w koncentryczne pierścienie 
- lamella tworzą beleczki 
- brak osteonów i kanału Haversa 
Kośd zbita: 
- rodzaj tkanki kostnej 
- twarda, bardziej wytrzymała 
- buduje trzon kości 
 
 

Osteocyty : 
- dojrzałe komórki kości 
- wytwarzają Ca i PO4 
Osteoblasty : 
- komórki kościotwórcze (kontrola przez kalcytoinę) 
- kiedy jamka osteoblastu jest uwapniona – komórka przekształca się w dojrzały osteocyt 
- dodają matrix  
Osteoklasty : 
- komórki kościogubne – rozpuszczają kośd przez wydzielane enzymy i kwasy 
- uwalniają Ca z powrotem do krwi 
- usuwają matrix 
- resorpcja kości – kontrola przez PTH 
Tkanka chrzęstna : 
- najgęstsza tkanka łączna 
- występuje przede wszystkim u kręgowców 
- w substancji międzykomórkowej są zaokrąglone komórki chrzęstne 
- czasami występują włókna sprężyste lub klejorodne 
Budowa chemiczna kości : 
= osseina – substancja organiczna – białko – nadaje kości elastycznośd 
= sole wapnia (głównie węglany, fosforany) – substancje nieorganiczne, dzięki nim kośd twarda i 
wytrzymała 
Kostnienie śródchrzęstne : 
= tkanka kostna płodu na początku jest chrząstką szklistą 
= wewnątrz – chrząstka która kostnieje 
= w 6 tygodniu chrząstka zostaje przekształcona w kośd poza chrząstką wzrostową 
Wzrost kości na długośd w chrząstce wzrostowej : 
- chrondroblasty najbliższe nasady przechodzą podziały komórkowe 
- komórki powiększają się 
- komórki obumierają, kośd zastępuje chrząstka (strefa inwazji) 
Wzrost na długośd (kontrolna przed hormony) 
= hormon wzrostu 
- od noworodka do okresu dojrzewania 
= hormony płciowe (estrogeny, testosteron) 
- wzrost w skoku pokwitaniowym 
- kształtowanie szkieletu odpowiedniego do płci 
= hormony tarczycy, przytarczyc (PTH, kalcytonina) 
- PTH 
- kontrola wzrostu kości 
- wpływ na wzrost średnicy kości 
Homeostaza kości, remodeling kości 
= osteony unormowane przez osteoblasty 
= u zdrowych dorosłych : 
- tworzenie kości = resorpcja kości 
- osteoblasty = osteoklasty 
= przebudowa kości oznacza regularny mineralny obrót kostny 
= u dorosłych 18% białek i minerałów jest wymiennych w ciągu roku 
 
 
 
 
 
 

Przebudowa kości 
(kontrolowana przez ujemną pętlę zwrotną) 
= tworzenie kości : 
- kiedy kośd ulega uszkodzeniu lub dodatkowa jej wytrzymałośd jest potrzebna 
- odkładanie jonów Ca+2 w kości 
= resorpcja kości 
- osteoklasty rozpuszczają kośd 
- wapo i fosforany są uwalniane z kości do krwi 
Przebudowa kości 
(kontrolowana przez ujemną pętlę zwrotną) 
- poziom wapnia w osoczu jest pierwotnym bodźcem 
- norma 9-11 mg (Ca/1—ml krwi) 
- spadek Ca we krwi (<9mg) powoduje wydzielenie PIH (Parathormony) do krwi 
- pobudzenie resorpcji kości powoduje uwalnianie Ca z kości do krwi 
- osteoklasty 
Przebudowa kości  
(kontrola przez ujemną pętlę zwrotną) 
- wzrost Ca we krwi > 11 mg uwalnia kalcytoinę 
- stymulacja procesów kościotworzeniowych 
- Ca z krwi odkładany w kości 
- osteoblasty i osteocyty 
- 99 % całkowitego Ca organizmu jest w kości 
Klasyfikacja stawów 
= wg budowy 
- połączenia włókniste – kości trzymane są razem przez włóknistą tkankę łączną 
- połączenia chrzęstne : kości trzymane razem przez chrząstkę 
- połączenia maziowe : złożone struktury w chrząstkę i jamy 
= wg funkcji 
- synathroses – nieruchome połączenia 
- amphiarthrose - połączenia o minimalnym ruchu 
- diarthreses - połączenia w pełni ruchome 
Dodatkowe kategorie stawów : 
Kostne połączenie (synostosis) : 
= nieruchome 
= kiedy 2 kości kostnieją razem (łączenie, spawanie) 
- niekiedy szwy czaszkowe (szczeliny w czaszce) kostnieją 
Stawy włókniste 
= szwy 
= więzozrosty 
- włókna kolagenowe wiążą 2 kości 
--- większa ruchomośd niż szwów lub gomphosis, lecz i tak ograniczona 
--- piszczel – strzałka w dalszym koocu 
--- promieniowa – łokciowa w dalszym koścu 
= gomphosis 
Stawy chrzęstne 
= kiedy kości są połączone przez chrząstkę szklistą 
- chrząstka warstwowa w kościach długich 
--- początkowe przyczepy żeber do mostka 
= kiedy kości połączone są poprzecznie 
--- spojenie łonowe 
--- między kręgami 
 

Stawy maziowe 
Bardzo złożone 
= maziowe połączenia są przedzielone przez przestrzeo (jamę maziową) gdzie jest płyn maziowy 
= płyn maziowy jest bogaty w albuminy i kwas hialuronowy 
 
Połączenia maziowe 
= błony stawowe 
- zewnętrzna torebka włóknista (ciągłośd z okostną) 
- wewnętrzna błona maziowa (wydziela płyn maziowy do stawu) 
= każda kośd tworząca staw jest pokryta przez chrząstkę stawowa o grubości 2mm 
= kości tworzące staw są utrzymywane razem przez więzadła (pomagają utrzymad kośd w 
prawidłowej pozycji, dlatego ich chrzęstne powierzchnie stawowe utrzymują prawidłowy tor ruchu) 
 
Typy stawów – podział wg kształtu : 
= kuliste (biodrowy, ramienny) (tylko wieloosiowe) 
= zawiasowe (łokciowy, kolanowy, palce rąk i stóp, skokowy górny) (1 zakres ruchu) 
= kłykciowe (palce rąk) (2 zakresy ruchu, zamykad rękę w pięśd = płaszczyzna strzałkowa) 
= siodłowe (kciuk, mostkowo-obojczykowy) (2 zakresy ruchu, trzymad coś mocno – płaszczyzna 
strzałkowa, rozkładad rękę = płaszczyzna czołowa) 
= obrotowe (promieniowo-łokciowy, staw C1/C2 kręgosłupa) (kiedy jedna z kości obraca się na 
drugiej, kiedy pokazujemy ‘nie’, przekręcanie gałki w drzwiach) 
= szybujące 
- powierzchnia kości prawie płaska 
- kości ślizgają się jedna po drugiej 
- np. rzepka-udo, kości nadgarstka 
 
Stawy złożone 
= wiele stawów ma charakter wielu typów stawów 
- łokied jest stawem zawiasowym i obrotowym 
- kolano jest podobne do łokcia, bez tak zwanej elastyczności (bardziej mocne o ograniczonym ruchu) 
- w kilku stawach (mostkowo-obojczykowy, nadgarstka) występuje dysk stawowy 
= w  kolanie – łękotka (dysk stawowy)  
– jako prowadnica do kości stawu kolanowego 
- absorbcja wstrząsów 
 
Dodatki połączeo maziowych : 
(inne struktury obecne w stawie) 
= ścięgna 
= więzadła 
= kaletka (włóknisty worek wypełniony płynem maziowym) 
- owija się wokół mięśnia 
- przeciwdziała tarciu 
- pochewka ścięgna 
- zapalenie kaletki 
 
Ruchy w różnych stawach : 
= staw ramienny (kulisty) – staw wieloosiowy 
= staw kulisty pozwala na : 
- odwodzenie ramienia (‘pajacyk’-machanie jak ptak) 
- zgięcie ramienia (podanie ręki na powitanie) 
- rotację ramienia (wycieranie stołu) 
 

03.03 
Złamania kości długich : 
1.stawowe 
2.pozastawowe 
Leczenie 
1.odtworzenie powierzchni stawowych 
2.odstępstwa – dzieci do 4-5 r.ż. 
(nawet 70% odłamu bliższego od dalszego w złamaniu) 
 
EMG – pacjent obklejony elektrodami, badanie czucia, kwalifikacja zespołu cieśni, badanie przepływu 
impulsów 
 
Dyskopatia – środek ciężkości w odcinki lędźwiowym jest za trzonem, krążek międzykręgowy się 
przesuwa 
 
Prewencja – dwiczenia mięśni przykręgosłupowych, mięśnie brzucha jako stabilizator 
Ból w lędźwiach – słabo rozwinięte mięśnie przykręgosłupowe 
Ból głowy – kręgosłup szyjny, badanie – tomografia 
Ból lędźwi u kobiet w ciąży – płód mocniej naciąga mięśnie brzucha 
 
Protezy : 
(więzadła muszą byd zdrowe żeby proteza w pełni się przyjęła) 
= komponenta udowa protezy 
- częśd piszczelowa 
- insept – stabilnośd 
Korelacja w protezach : 
- metal – plastik 
- ceramika – metal 
Po protezie w części udowej pacjent nie może klęknąd, bo zmiażdży sobie rzepkę 
 
Proprioreceptory (receptory czucia głębokiego, została jakby usunięte, trzeba je odbudowad) na 
ściętej części kości przy trzonie po zamocowaniu protezy; pacjent musi nauczyd się na nowo chodzid 
= staw rzepkowo-udowy 
- muszą byd zdrowe więzadła do protezy 
- proteza rzepki 
- ocena więzadeł krzyżowych (przednich, tylnych) 
 
Stabilizatory : 
- właściwe rzepki 
- boczny – strzałkowy 
- piszczelowy – przyśrodkowy 
Uderzenie z boku kolana – zawijanie nerwu strzałkowego, trzeba odbudowad go, zrobid rekonstrukcję 
 
 
Powikłania po zamocowaniu protezy: 
- stan zapalny 
- obluzowanie 
- brak tolerancji w organizmie (uczulenie, odrzucenie całkowite) 
Leki : 
- maści 
- zillte 
- sól fizjologiczna do kolana 

Staw biodrowy : 
= proteza eskulapowska – strzpieo, głowa, panewka, już się jej nie stosuje 
= trzpieo protezy (jedna z trzech części wymienionych wyżej) 
 
Kwalifikacja pacjenta do protezy : 
- wiek 
- czy wymiana stawu jest przez złamanie 
(proteza bezcementowa – hydroksyapatyt, proteza cementytowa – trzpieo cały nieporowaty, gładki) 
Stabilizatory protezy stawu biodrowego – rotatory 
 
18.03 
1.zgięcie/prostowanie/przerost 
- zgięcie zmniejsza kąt stawu 
- wyprost prostuje, przywraca anatomiczną pozycję 
- przerost = wyprost powyżej 180 stopni 
2.odwodzenie/przywodzenie (płaszczyzna czołowa) 
= odwodzenie : 
- ruchy na zewnątrz od linii pośrodkowej ciała 
- hyper-odwodzenie – uniesienie ramienia powyżej pleców 
= przywodzenie : 
- ruchy o kierunku linii pośrodkowej ciała 
- hyper-przywodzenie – krzyżowanie palców 
3.unoszenie/obniżanie : 
= unoszenie – unoszenie kości pionowo, ruchy żuchwy 
4.obwodzenie 
- 1 koniec stawu pozostaje nieruchomy, drugi zakreśla koła 
- wykonywane po kolei – zgięcie, odwodzenie, wyprost, przywodzenie 
5.ruchy rotacyjne : 
- ruchy  w osi długiej – tułowia, uda, głowy, ramienia 
- wewnętrzna rotacja skręca kości w kierunku do wewnątrz 
- zewnętrzna rotacja skręca kośd na zewnątrz 
6.odwracanie i nawracanie 
- dotyczy przedramienia i stopy 
= odwracanie : 
- rotacja przedramienia aż dłoo jest skierowana do przodu 
- odwrócenie i odwiedzenie stopy (uniesienie brzegów przygrodków stopy) 
= nawrócenie : 
- rotacja przedramienia aż dłoo skierowana jest na tyły 
 
7.staw złożony RAMIENNY : 
- kulisty, staw wieloosiowy 
= łopatka : 
- połączona z klatką piersiową przez obojczyk 
- połączenie na wyrostku barkowym łopatki 
- staw obojczykowo-barkowy – staw między obojczykiem i wyrostkiem barkowym 
- widoczne jest jak więzadła i ścięgna obejmują staw dookoła i utrzymują głowę kości ramiennej w 
panewce łopatki 
- panewka jest płytka co pozwala na większą ruchomośd 
 
 
 
 

8.staw ramienny – RUCHY : 
- odwodzenie (machanie jak ptak) 
- zgięcie ramienia (podanie ręki) 
- rotacja 
 
9.staw łokciowy (2 stawy) 
= ramienno – łokciowy 
= ramienno – promieniowy 
(oba obejmuje jedna torebka stawowa) 
= promieniowo-łokciowy bliższy 
- głowa kości promieniowej – wcięcie promieniowe kości łokciowej 
- pozwala na ruchy rotacyjne przedramienia (odwracanie/nawracanie) 
 
10.ruchy w stawie łokciowym : 
- wyprost – pozycja zero – 180 stopni 
- zgięcie – zmniejszenie kąta między ramieniem i przedramieniem 
 
11.ruchy przedramienia : 
- suplikacja - odwracanie 
- pronacja - nawrócenie 
 
12.ruchy ręki i nadgarstka (kilka typów stawów (siodłowy, kłykciowy) 
- odchylenie promieniowe – w kierunku kości promieniowej, w kierunku kciuka 
- odchylenie łokciowe – w kierunku kości łokciowej, w kierunku małego palca 
- odwodzenie palców (rozstawianie palców) 
- ruchy palców (zgięcie(pięśd) i wyprost(wskazywanie palcami)), 
= ruchy palców : 
- zgięcie  
- wyprost 
= ruchy kciuka : 
- zgięcie 
- wyprost 
 
13.ruchy w stawach ręki : 
- pozycja kciuka 
 
14.ruchy szyi i tułowia : 
- zgięcie 
- przeprost 
- zgięcie boczne 
- prawostronna rotacja tułowia 
- rotacja głowy 
 
15.ruchy w stawie biodrowym : 
- zgięcie 120-130 
- prostowanie 10-15 
- odwodzenie 30-50 
- przywodzenie 30 
- rotacja zewnętrzna 40-60  
- rotacja wewnętrzna 30-40 
 
 

16.ruchy stawu kolanowego : 
- prostowanie – pozycja zewnętrzna, pozycja zero 
- zgięcie 130-150 
17.ruchy stawy skokowego 
- grzbietowe – stanie na piętach 
- pozycja zero – stopy płasko a podłożu 
- zgięcie podeszwowe – kierowanie palców ku dołowi (stanie na palcach) 
18.ruchy stopy : 
- odwrócenie – stanie na zewnętrznych brzegach stopy 
- nawrócenie – stanie na łuku podłużnym stopy – pronacja 
19.mięśnie i ścięgna 
= 600 mięsni 
= funkcje mięśni : 
- przemieszczenie kości – czynny układ ruchu 
- budowanie narządów wewnętrznych i wytwarzanie przez nie skurczów (serce) 
- zbudowane z tkanki mięśniowej i łącznej (np. ścięgna) 
20.tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana : 
- komórki wielojądrzaste 
- paski poprzeczne 
- mięśnie szkieletowe 
- zależne od woli człowieka 
21.tkanka mięśnia serca : 
- poprzecznie prążkowana 
- niezależna od naszej woli 
- włókno długie i rozgałęzione 
22.tkanka mięśnia gładka : 
- buduje narządy wewnętrzne 
- zbudowana z krótkich wrzecionowatych włókien z jednym jądrem 
- niezależna od naszej woli 
- skurcze powolne, długotrwałe 
- może trwale się odkształcad (rozciąganie się żołądka) 
23.budowa mięśnia : 
= ścięgno – tkanka łączna, elastyczna, mocne przyczepy mięśnia do kości 
= brzusiec – środkowa częśd mięśnia, może się rozciągad i kurczyd 
24. podział mięśni : 
= ilośd przyczepów : 
- jednogłowy 
- dwugłowy (biceps) 
- trójgłowy (łydki) 
- czworołowy (uda) 
= kształt : 
- długie – kooczyny 
- krótkie – wokół kręgosłupa 
- szerokie – brzuch 
- okrężne – wokół oczu 
= wykonywana praca 
- zginacz / prostownik – staw łokciowy, kolanowy  
- dźwigacz / obniżacz 
- przywodziciel/odwodziciel – kciuk 
- nawracacz/odwracacz – szyi 
- zwieracz/rozwieracz – odbytu 
 

25. przepona : 
- mięsieo płaski 
- leży poprzecznie w jamie brzusznej 
- oddziela klatkę piersiową od brzusznej części 
- w niej otwory na przełyk, aortę, żyłę główną 
26.rodzaje połączeo mięśniowych : 
= kośd – mięsieo – kośd (najczęściej kooczyny) 
= kośd – mięsieo – skóra (płaskie, grzbietu, klatki piersiowej) 
= skóra – mięsieo – skóra (mimiczne) 
27.praca mięśni : 
- skurcze przez nerwy obwodowe – płytka nerwowo-mięśniowa  wydzielanie substancji 
podrażniających mięśnie 
28.praca mięśnia : 
- dynamiczna – ruch 
- statyczna (zmienia się napięcie mięśnia – siedzenie, stanie) 
- zakwasy – gromadzenie kwasu mlekowego  metabolizm beztlenowy  ból, zmęczenie 
- kurcz – różne bodźce 
- zanik – brak ruchu 
29.elementy dźwigni : 
= dźwignia – sztywny układ rotujący wokół punktu podparcie 
30.mechaniczne właściwości dźwigni : 
= 2 typy : 
- dźwiganie pomagające wydajności siły (przemieszczanie ciężkich przedmiotów ) 
- dźwiganie przemieszczające przedmiot (łódź, wiosło) 
 
06.05 – BIOMECHANIKA STAWU RAMIENNEGO 
 
Ramię w spoczynku to torebka napięta w dolnej części, a luźna w dolnej. 
 
Obrąbek : 
- poszerza i pogłębia zagłębienie panewki. 
- punkt kotwiczący dla więzadeł stawu ramiennego 
Podstawowe główne więzadło ramienia (więzadło obrąbkowo-ramienne dolne) podtrzymuje głowę 
kości ramiennej jak hamak. 
Wraz z rotacją ramienia więzadło (hamak) przesuwa się do przodu lub tyłu w celu utrzymania głowy 
w panewce podczas rotacji. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Niestabilnośd stawu ramiennego (barku) : 
= mechanizm urazu : 
- przedni – ramię odwiedzione, zrotowane na zewnątrz z siłą działającą na ramię 
- tylny – ramię uniesione do przodu, zrotowane do wewnątrz i przywiedzione (drgawki lub porażenie 
prądem) 
- nabyta mikro-niestabilnośd – powtarzające się naciągnięcia więzadeł stawu ramiennego związanych 
z rzutami z nad głowy 
= czynniki ryzyka : 
- uraz stabilizatorów stawu ramiennego : 
 

- statycznych – kośd, chrząstka i więzadła 

 

- dynamicznych – stożka rotatorów, ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia, 

stabilizatorów łopatki 
= rozpoznanie : 
- wywiad i badanie 
- rtg :  - AP – projekcja Y – rzut West Point 
 

- uszkodzenie Bankarta – rzut West Point 

 

- objaw Hill-Sachs – rzut Styker’a na wcięcie 

- RM – jeśli podejrzewamy rozerwanie obrąbka 
= leczenie : 
- nastawienie 
- unieruchomienie : 
 

- temblak 

 

- unieruchomienie w 30 stopniach ER 

- rehabilitacja 
- kortezy 
- leczenie operacyjne 
 
Ostre uszkodzenie stożka rotatorów 
= główne znaczne rozdarcie ścięgna (mięśnia nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego) 
= szybka naprawa w ciągu pierwszych kilku miesięcy przynosi najlepsze wyniki : 
- zwyrodnienie tłuszczone 
- przykurcze tkankowe 
= uważna ocena typu rozerwania 
= standardowa artroskopowi naprawa stożka rotatorów : 
- jednorzędowa 
- dwurzędowa 
- zbieżna 
 
Anatomiczne części : 
Siły niszczące określają przemieszczenie złamania 
- guzek większy przyczepu mięśnia nad/podgrzebieniowego 
- szyjka chirurgiczna/trzon naramienny/piersiowy większy – w większości dyktują zachowanie się 
złamania; zgniecenie stabilne, ścinające niestabilne 
- głowa kości ramiennej – niepewne ukrwienie AVN 
- guzek mniejszy, przyczep mięśnia podłopatkowego 
 
Badanie TK : 
= powierzchnia stawowa – uraz rozkowałkowania głowy 
= przemieszczenie guzków – szczególnie guzka mniejszego 
 
 
 

Leczenie operacyjne – zadawalająca jakośd kości  
 
Wskazania do leczenia operacyjnego – kośd ramienna : 
- powikłania nerwowo-naczyniowe 
- złamanie otwarte 
- uraz wielonarządowy 
- pływający łokied 
- złamanie patologiczne 
- urazy kręgosłupa 
- urazy czaszkowo-mózgowe 
 
Opcje chirurgiczne : 
- IM elastyczny 
- IM sztywne 
- płytki 
- zespolenie zewnętrzne 
 
Endoprotezo plastyka połowicza (głowa CTA) 
Znaczne uszkodzenie stożka rotatorów : 
- wskazanie dla wysoko ruszającej się stabilnej głowy kości ramiennej 
- brak przedniej migracji 
 
Endoprotezo plastyka całkowita barku. 
 
= wskazania : 
- ustąpienie bólu 
= przeciwwskazania : 
- ubytki neurologiczne 
- niewspółpracujący pts 
- infekcja 
- niewydolnośd stożka rotatorów 
= powikłania : 
- obluzowanie panewki 
- obluzowanie trzpienia 
- niestabilnośd 
- infekcja 
- uszkodzenie nerwów 
- uszkodzenie rotatorów 
- około protezowe Fx 
- zużycie panewki 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

13.05 
Staw łokciowy i stawy promieniowo-łokciowe 
= większośd ruchów kooczyny górnej obejmuje staw łokciowy 
= ruchy stawu łokciowego można jednoznacznie odróżnid od tych w stawie promieniowo-łokciowym 
Budowa : 
- kośd łokciowa jest większa w części bliższej niż promieniowa 
- kośd promieniowa jest większa w części dalszej niż łokciowa 
- łopatka i kośd ramienna są miejscem dla bliższych przyczepów mięśni zginających i prostujących 
staw łokciowy 
- kośd łokciowa i promieniowa są miejscem dalszych przyczepów tych mięśni 
- łopatka i kośd ramienna są miejscem dla bliższych przyczepów mięśni nawracających i 
odwracających stawy promieniowo-łokciowe 
- dalsze przyczepy tych mięśni zlokalizowane są na kości promieniowej 
STAW : 
= typ zawiasowy 
= pozwala na ruch zgięcia i prostowania 
= 2 zależne od siebie stawy : staw ramienno-łokciowy i staw ramienno-promieniowy 
= kiedy łokied jest zgięty 20 stopni lub więcej jego stabilnośd kostna zostaje odblokowana, pozwalając 
na większą wiotkośd stawu 
= stabilnośd w zgięciu jest bardziej zależna od więzadeł pobocznych 
= więzadło poboczne łokciowe jest najważniejsze w utrzymywaniu przyśrodkowej ochrony w 
przeciwdziałaniu koślawieniu łokcia podczas działania sił w trakcie aktywności fizycznej 
(wiele sportów kontaktowych i rzutowych umiejscawiają działanie sił stresowych na przyśrodkową 
częśd stawu, powodując urazy) 
= więzadło poboczne promieniowe zapewnia stabilnośd boczną i rzadko ulega uszkodzeniu 
= więzadło obrączkowe zapewnia efekt temblaku wokół głowy kości promieniowej dla jej stabilności 
= staw łokciowy porusza się od 0 stopni wyprostu do 145-150 stopni zgięcia 
Staw promieniowo łokciowy : 
- obrotowy typ stawu 
- głowa kości promieniowej obraca się w części bliższej kości łokciowej 
- dalszy koniec kości promieniowej rotuje się dookoła dalszego kooca kości łokciowej 
- więzadło obrączkowe utrzymuje głowę kości promieniowej w tym stawie 
- odwrócenie 80-90 stopni z pozycji ‘0’ 
- nawrócenie 70-90 stopni z pozycji ‘0’ 
RUCHY : 
Zgięcie : 
- ruch przedramienia w kierunku ramienia przez zgięcie łokcia w celu zmniejszenia kąta między nimi 
Prostowanie : 
- ruch przedramienia od ramienia przez prostowanie łokcia w celu zwiększenia kąta między nimi 
Nawrócenie : 
- wewnętrzna rotacja kości promieniowej wokół kości łokciowej, powoduje zmianę pozycji ręki od 
zorientowanej dłonią ku górze do pozycji zorientowanej dłonią ku dołowi 
Odwrócenie : 
- zewnętrzna rotacja kości promieniowej wokół kości łokciowej, powoduje zmianę pozycji ręki od 
zorientowanej dłoni ku dołowi do pozycji zorientowanej dłonią ku górze 
MIĘŚNIE : 
Grupa przednia : (głównie zginają i nawracają) 
- dwugłowy ramienia 
- ramienny 
- ramienno-promieniowy 
- nawracacz obły 
- nawracacz czworokątny 

Grupa tylna : (głównie prostują i odwracają) 
- trójgłowy ramienia 
- łokciowy 
- odwracacz 
Zginacze łokcia : 
- dwugłowy ramienia 
- ramienny 
- ramienno – promieniowy 
- słabe współdziałanie mięśnia nawracacza obłego 
Prostownik łokcia : 
- trójgłowy ramienia 
- łokciowy 
Mięsieo dwugłowy ramienia : 
= zginanie łokcia : 
- odwracanie przedramienia 
- słabe zgięcie stawu ramiennego 
- słabe odwodzenie stawu ramiennego w rotacji zewnętrznej 
Mięsieo ramienny : 
- właściwe zgięcie łokcia 
Mięsieo ramienno – promieniowy :  
= zgięcie łokcia 
- nawrócenie z pozycji odwrócenia do pozycji ‘0’ 
- supinacja z pozycji nawrócenia do pozycji ‘0’ 
Mięsieo trójgłowy ramienia : 
= wszystkie głowy : wyprost łokcia 
= głowa druga : 
- wyprost stawu ramiennego 
- przywiedzenie stawu ramiennego 
- odwodzenie w poziomie 
Mięsieo łokciowy : 
- wyprost łokcia 
Zgięcie łokcia  
Agoniści 
- mięsieo dwugłowy ramienia 
- ramienny 
- ramienno-promieniowy 
Prostowanie łokcia : 
Agoniści : 
- mięsieo trójgłowy ramienia 
- łokciowy 
Nawracacze przedramienia : 
- mięsieo nawracacz obły 
- nawracacz czworokątny 
- ramienno – promieniowy 
Odwracacze przedramienia : 
- mięsieo dwugłowy ramienia 
- odwracacz 
- ramienno – promieniowy 
Mięsieo nawracacz obły : 
- nawrócenie przedramienia 
- słabe zgięcie łokcia 
Mięsieo nawracacz czworokątny : 

- nawracanie przedramienia 
Mięsieo odwracacz : 
- odwracanie przedramienia 
Nawrócenie przedramienia : 
Agoniści : 
- mięsieo nawracacz obły 
- nawracacz czworokątny 
- ramienno-promieniowy 
Odwrócenie przedramienia : 
Agoniści : 
- mięsieo dwugłowy ramienia 
- odwracacz 
- ramienno-promieniowy 
Mięśnie  
‘łokied tenisisty’ 
 – częsty problem głównie związany z przyczepami prostowników palców do nadkłykcia bocznego 
kości ramiennej 
- znany jako zapalenie nadkłykcia 
- związany z chwytem i czynnościami podnoszenia 
‘łokied golfisty’   
- mniej częsty problem 
- znany jako zapalenie nadkłycia przyśrodkowego 
- związany z przyczepami zginacza łokciowego nadgarstka i nawracacza do nadkłykcia 
przyśrodkowego 
Oba schorzenia obejmują mięsnie przebiegające przez łokied lecz działające głównie na nadgarstek i 
rękę 
Uszkodzenie więzadła pobocznego łokciowego (MCL) 
- mikro urazy jako następstwo sił przeciążeniowych podczas wykonywania niektórych czynności 
Uszkodzenie przedziału bocznego łokcia : 
- następstwo wymuszonej pozycji podczas czynności rzutowych 
- kompresja między głową kości promieniowej i główką kości ramiennej wspomaga tę czynnośd 
- czasami mikrourazy kostne z wydzieleniem ciała wolnego 
Złamanie zasady dalszej kości ramiennej : 
- 2% wszystkich złamao 
- wynik leczenia trudny do przewidzenia 
- wyzwanie dla doświadczonego chirurga 
= klasyfikacja : 
Typ C – złamanie wewnątrzstawowe dwukłykciowe (żaden nie ma zachowanego kontaktu z trzonem) 
- podgrupy : 
 

- proste w kształcie litery T lub Y 

 

- wieloodłamowe pozastawowe 

 

- wieloodłamowe wewnątrzstawowe 

Czynniki wpływające na wynik leczenia : 
= zależne od chirurga : 
- dostęp operacyjny 
- technika operacyjna 
- typ zespolenia – rodzaj implantu 
Zmotoryzowana szyna ruchowa : 
- przeznaczona do ciągłej, biernej mobilizacji stawu łokciowego 
 
 
 

 
INNOWACJE WW ALLOPLASTYCE STAWU BIODROWEGO 
Obciążenia stawu biodrowego i uda : 
- ciężar ciała 
- ramię momentu siły masy ciała 
- ramię dźwigni mięśni odwodzicieli 
- siła mięśni odwodzących 
(PBP – pasmo biodrowo-piszczelowe - wytwarza siły ściskające kiedy jest w napięciu) 
-oncepcja nieelastycznego napięcia pasma została opisana przez grupę OA 
- ściskanie występuje wzdłuż całej długości bocznej korówki kości udowej 
- model napięcia pasma związany jest z aktualną morfologią kości 
Moduł Young’a określa proporcjonalnośd między naprężeniem a odkształceniem liniowym; 
charakteryzuje opór, jaki materiał stawia wydłużeniu sprężystemu 
Zależnośd od reguły przedstawia prawo Hooke’a, określające zależnośd odkształcenia od naprężenia 
(odkształcenie ciała pod wpływem działającej nao siły jest wprost proporcjonalne do tej siły) 
Zmiana sprężystości układu w zależności od rodzaju protezy. 

 
Na czerwono (przedłużenie 
strzałki białej) zaznaczone 
przesztywnienie 
Trzpieo krótki : 
- chłonie energię z ruchu 
- mniejszy ubytek 
Protezoplastyka 
powierzchniowa – do kości 
udowej pierwotna tkanka 
kostna 
Powikłania biomechaniczne : 
1.ból z przedniej strony uda 
2 zjawisko ‘stress ahielding 
- dochodzi do uszkodzenia 
implantu a następnie do rewizji 

Zużycie współpracujących powierzchni, stress shielding, osteoliza 
- dochodzi do wycierania, polietylen zanika (także wnika w tkanki) 
Stress shielding – odnosi się do zmniejszenia gęstości kości (osteopenia) w wyniku usunięcia 
naprężenia normalnego od kości przez implant (kości udowej elementu składowego protezy biodra) 
- jeżeli obciążenia na kości zmniejsza się kośd staje się mniej gęsta i słabsza – brak mobilizacji do 
dalszej przebudowy, która wymaga jest do utrzymywania danej masy kości 
Osteoliza – rozpuszczenie i resorpcja kości 
- niszczenie kości spowodowane najczęściej przez proces nowotworowy (pierwotne lub przerzutowe) 
albo zapalny 
- zmiany mogą mied różną wielkośd, różny kształt i charakter 
- ubytki kości na jej powierzchni – nadżerki, ubytki wewnątrz kości – jamy 
Alloplastyka stawu biodrowego : 
=  endoprotezoplastyka powierzchniowa (kapoplastyka)  
- operacja zastąpienia zużytej powierzchni główki kości udowej i panewki stawu biodrowego 
metalową główką i panewką 
- na głowę kości udowej zakładana jest proteza głowy – tzw. kapa – na cement kostny 
- artykulacja metal – metal – duża odpornośd na ścieranie 
- 4 generacja protez powierzchniowych 
- wskazania : martwica jałowa kości udowej 

- zastosowanie wymaga dobrego podłoża kostnego – brak osteoporozy, prawidłowa budowa stawu 
biodrowego (mała destrukcja stawu na skutek wcześniejszych chorób) 
- wada – krótki okres obserwacji (8-10 lat); martwica głowy kości udowej; złamanie kości udowej; 
trudniejsza technika operacyjna 
- rozwiązanie ostateczne 
- korzyści z punktu widzenia pacjenta : duży zakres ruchów w stawie biodrowym; można uprawiad 
sport; nie ma uczucia braku własnego stawu; dobra stabilizacja ciała; szybka rehabilitacja 
- wskazania do kapo plastyki – zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego u ludzi młodych i osób 
czujących się młodo o dużej aktywności ruchowej 
- ograniczenia metody : kapa musi byd osadzona na zdrowej, ale zmienionej osteoporotycznie kości; 
nieprzestrzeganie tego warunku może doprowadzid do złamania szyjki kości udowej 
- przeciwwskazania : osteoporoza, zaburzenia metaboliczne (niewydolnośd nerek), niewydolnośd 
krążenia spowodowana patologią naczyo, zanik mięśni i choroby nerwowo-mięśniowe, obecnośd 
ognisk infekcji, nieprawidłowości tkanek otaczających staw 
= protezy anatomiczne i krótko-trzpieniowe 
= nowe materiały i powłoki 
= MIS – cyfrowy model biodra 
Technika resurfacing : 
- endoprotezy stawu biodrowego 
- idea przewodnia – przywrócenie prawidłowych warunków biomechanicznych stawu biodrowego 
przy pozostawieniu maksymalnej ilości tkanki kostnej pacjenta 
- operacyjnie usuwa się zmienioną warstwę chrzęstną, z leżącą pod nią cienką warstwą tkanki kostnej 
w obrębie panewki i głowy kości udowej 
- na przygotowane podłoże kostne wszczepia się komponenty głowowy (na cemencie) i panewkowy 
= korzyści : 
- mniejsza inwazyjnośd ograniczająca do minimum ubytek tkanki kostnej – nie wycina się głowy i 
szyjki kości udowej 
- zachowanie anatomicznego kośdca stawu biodrowego odtwarzającego prawidłową biomechanikę 
stawu, co powoduje że siły i naprężenia w trakcie ruchu rozkładają się podobnie jak w zdrowym 
stawie 
- małe ryzyko obluzowania 
- małe ryzyko zwichnięcia 
- eliminacja problemu nierówności kooczyn 
- łatwa i bezpieczna możliwośd ewentualnej wymiany implantu 
= protezy : 
- Birmingham Hip Resurfacing 
- kapo plastyka Wright Conserve 
- Wagner 
- McMinn 
- ReCap 
- System BHR : 
(= korzyści dla pacjenta : 
- duży zakres ruchu w stawie biodrowym 
- szybki powrót do aktywności ruchowej i uprawiania sportu 
- dobra stabilnośd ciała 
- szybka rehabilitacja i powrót do pracy zawodowej 
- w przyszłości możliwośd założenia protezy standardowej) 
- CFP 
- Mayo Conservative Hip 
(klinowany kształt w 2 płaszczyznach- przednio tylnej i boczne; bezpośrednia stabilnośd o 
wielopunktowym kontakcie podczas implantowania do nieregularnej kształtem jamy) 
- endoproteza Metha 

(ceramika, molekularna szyjka, pokrycie plasmaphor + fosforan wapnia) 
Planowanie przedoperacyjne : 
- dostęp operacyjny 
- formowanie sekwencyjne 
- osiowanie prowadnic 
- przymiar koocowy 
- ostateczna endoproteza 
Diamentowe powłoki w zastosowaniu medycznym 
Diament ma wyższą potrzebną charakterystykę dla implantu : 
- mniejsze tarcie 
- wyższa odpornośd na zużycie i korozje 
- lepsza powierzchnia wiążąca z kością 
Trabecular Metal : 
Tantal – materiał wyglądający i zachowujący się jak kośd, wysoka odpornośd na ściskanie, niski moduł 
sprężystości – cechy porównywalne do kości gąbczastej