KATASTROFY BUDOWLANE

w 2009 roku

GŁÓWNY URZĄD

NADZORU

BUDOWLANEGO

Warszawa, luty 2010 rok

1

1.Wstęp

Katastrofą

budowlaną

jest

niezamierzone,

gwałtowne

zniszczenie

obiektu

budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów
formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów (art. 73 ust.1 ustawy - Prawo
budowlane).

Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrof prowadzi właściwy

miejscowo organ nadzoru budowlanego I instancji – powiatowy lub wojewódzki inspektor
nadzoru budowlanego (art. 76 ust.1 pkt 1 w związku z art. 74 ustawy - Prawo budowlane).
Postępowanie to może przejąć organ wyższego stopnia – wojewódzki inspektor nadzoru
budowlanego oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (art. 77 ustawy - Prawo
budowlane). Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego tylko dwa razy przejął postępowanie
wyjaśniające – w 1995 r. po wybuchu gazu w piwnicy XI kondygnacyjnego budynku
mieszkalnego w Gdańsku Wrzeszczu, gdzie były 44 ofiary śmiertelne oraz w 2006 r.
po zawaleniu się dachu pawilonu wystawienniczego Międzynarodowych Targów Katowickich
w Chorzowie, gdzie zginęło 65 osób.

Osoby

odpowiedzialne

za

powstanie

katastrofy

budowlanej

podlegają

odpowiedzialności zawodowej oraz karnej. Odpowiedzialność zawodowa dotyczy osób
pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, tj. projektanta, kierownika
budowy (robót), inspektora nadzoru inwestorskiego, którzy posiadają odpowiednie
uprawnienia budowlane i są członkami właściwej okręgowej izby zawodowej.

Informacje o zaistniałych katastrofach przekazywane są do GUNB przez

powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego w ramach zadań
i kompetencji określonych w art. 76 ust.1 pkt 2 ustawy - Prawo budowlane. Na podstawie
tych informacji w Urzędzie prowadzony jest rejestr katastrof budowlanych. Od 2008 r.
rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej za pomocą systemu e-katastrofy.

2. Katastrofy budowlane w 2009 roku

W 2009 roku zarejestrowano 269 katastrof budowlanych, w tym 2 katastrofy

na terenach zamkniętych.

Postępowanie

wyjaśniające

przyczyny

i

okoliczności

wystąpienia

katastrof

przez organy terenowe nadzoru budowlanego zostało zakończone dla 113 katastrof,
natomiast dla 156 katastrof postępowania nie zostały zakończone, a ostateczne przyczyny
ich powstania zostaną podane w terminie późniejszym. Niniejsza analiza została opracowana
z uwzględnieniem zarówno ostatecznych, jak i wstępnie określonych przyczyn katastrof.

Katastrofy budowlane w 2009 r.

z podziałem na województwa

17

4

2

10

44

31

21

4

3

20

1

18

3

9

78

4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

do

ln

oś

lą

sk

ie

ku

ja

w

sk

o-

po

m

or

sk

ie

lu

be

ls

ki

e

lu

bu

sk

ie

łó

dz

ki

e

m

ał

op

ol

sk

ie

m

az

ow

ie

ck

ie

op

ol

sk

ie

po

dk

ar

pa

ck

ie

po

dl

as

ki

e

po

m

or

sk

ie

śl

ąs

ki

e

św

ię

to

kr

zy

sk

ie

w

ar

m

iń

sk

o-

m

az

ur

sk

ie

w

ie

lk

op

ol

sk

ie

za

ch

od

ni

op

om

or

sk

ie

2

Spośród 269 katastrof budowlanych zarejestrowanych w 2009 r.:

•

199 spowodowanych było zdarzeniami losowymi, tzn. powstały na skutek działania
sił natury (silnych wiatrów, obfitych opadów śniegu, pożarów, powodzi), jak również
wybuchów gazu (metanu, propan-butanu), uderzenia samochodu w budynek,
wybuchów kotłów c.o., itp.,

•

65 katastrof nie wynikało ze zdarzeń losowych,

•

dla 5 katastrof nie ustalono przyczyn.

Udział katastrof budowlanych niewynikających z przyczyn losowych, w ogólnej liczbie

katastrof, wynosi 24%. Podstawową przyczyną tych katastrof był zły stan techniczny
obiektów budowlanych. Zdecydowanie więcej było katastrof spowodowanych przyczynami
losowymi, ponieważ ich udział w ogólnej liczbie katastrof wynosił 76%. Przyczyną 124 takich
katastrof

(czyli

62%

wszystkich)

były

trąby

powietrzne

i

huragany,

głównie

w województwach:

-

wielkopolskim (59 katastrof w lipcu 2009 r.)

-

łódzkim (26 katastrof w lipcu 2009 r.)

-

podlaskim (14 katastrof w maju 2009 r.)

Katastrofy budowlane w 2009 r.

spowodowane przyczynami losowymi

124

22

9

13

7

24

0

20

40

60

80

100

120

140

wiatr

pożary

wybuch

me tanu

wybuch prop.

but.

powódź

i nne

Katastrofy budowlane w 2009 r.

nie wynikające z przyczyn losowych

36

7

22

0

5

10

15

20

25

30

35

40

zły stan te chni czny

brak wykonani a

wymaganych obowi ązków

prze z właści ci e la lub

zarządcę

ni e prze strze gani e

te chnologi i wykonani a

3

Struktura katastrof budowlanych z uwagi na czas ich wystąpienia przedstawia się

następująco:

•

5 w trakcie budowy obiektu,

•

12 w istniejącym obiekcie podczas rozbudowy, nadbudowy, przebudowy i remontu,

•

6 podczas rozbiórki całego obiektu,

•

246 podczas użytkowania obiektu.

Katastrofy obiektów budowlanych w 2009 r.

wg kryterium czasu ich wystąpienia

5

12

6

246

0

50

100

150

200

250

300

budowa

roboty w istn.

obie kcie

rozbi órka

e ksploatacja

Najwięcej katastrof dotyczyło budynków gospodarczych lub inwentarskich (117), tj.

43% wszystkich katastrof oraz budynków mieszkalnych (97) tj. 36%. Znaczna liczba
zniszczeń tych budynków spowodowana była przez trąby powietrzne czy huragany.

Struktura katastrof budowlanych w 2009 r.

wg rodzajów obiektów budowlanych

97

2

8

11

10

117

24

0

20

40

60

80

100

120

140

budynki

mieszkaniowe

budynki

zamieszkania

zbiorowego i

rekreacji

obiekty

przemysłowe

obiekty

użyteczności

publicznej

budynki

magazynowe

budynki

gospodarcze

inne budowle

4

Natomiast ze względu na technologię wykonania obiektów, które uległy zniszczeniu,

najwięcej katastrof zarejestrowano dla obiektów budowanych w technologii tradycyjnej –
251, a w uprzemysłowionej - 18. Ze względu na konstrukcję, dominowały katastrofy
obiektów murowanych (142), mniej było katastrof obiektów budowanych w technologii
mieszanej (79) oraz drewnianych (20).

Konstrukcje obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.

142

20

79

5

8

15

0

20

40

60

80

100

120

140

160

murowa

dre waniana

mie szana

stalowa

że lbe towa

inne

Najwięcej zniszczeń odnotowano w obiektach użytkowanych kilkadziesiąt lat:

•

od 30 do 70 lat (122 obiektów),

•

powyżej 70 lat (70 obiektów).

Czas eksploatacji obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.

14

55

122

70

0

20

40

60

80

100

120

140

< 10 lat

10-30 lat

30-70 lat

> 70 lat

5

Ze względu na wysokość obiektów budowlanych, najwięcej zniszczeń dotyczyło

obiektów niskich, tzn. do 12 m wysokości nad poziomem terenu (203 obiekty), natomiast
ze względu na kubaturę dominowały zniszczenia w budynkach do 1000 m

3

(104 obiekty)

oraz w obiektach niekubaturowych (109 obiektów).

Katastrofy budowlane według kryterium wysokości obiektu

203

12

2

2

50

0

50

100

150

200

250

< 12m

12 - 25 m

25 - 55 m

> 55 m

nie dotyczy

W roku 2009 w wyniku zarejestrowanych katastrof budowlanych 39 osób poniosło

śmierć, 76 zostało rannych. Ogólna liczba poszkodowanych wynosiła 115 osób. Na tak
wysoką liczbę poszkodowanych znaczący wpływ miał pożar budynku socjalnego w Kamieniu
Pomorskim w kwietniu 2009 r., w którym zginęło 21 osób, a 21 zostało rannych.

Katastrofy obiektów budowlanych w 2009r. według kryterium kubatury

104

47

9

109

0

20

40

60

80

100

120

< 1000 m3

1000 -10 000 m3

>10 000 m3

niekubaturowe

6

4. Podsumowanie i wnioski

Analiza katastrof budowlanych, które zarejestrowano w 2009 roku, a także wyniki

działań inspekcyjno – kontrolnych prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego
wskazują, że decydujący wpływ na skalę i zakres katastrof miały, podobnie jak w latach
ubiegłych, zdarzenia losowe.

Wśród zdarzeń losowych dominowały w roku 2009 katastrofy związane z bardzo

silnym wiatrem. W trzech ostatnich latach zaobserwowano znaczne zwiększenie liczby takich
katastrof. W roku 2006 było ich 55 (16% wszystkich katastrof), w roku 2007 - 401 (77%
wszystkich katastrof), natomiast w roku 2008 ich liczba wyniosła już 912 (82% wszystkich
katastrof). Wprawdzie w roku 2009 liczba ta zmalała do 124, ale ich udział w ogólnej liczbie
katastrof był znaczny (62%). Potwierdza to słuszność obserwacji klimatologów, którzy
uważają że gwałtowne zjawiska przyrodnicze, typu trąby powietrzne i tym podobne,
są skutkiem globalnego ocieplenia i należy się liczyć z tym, że w przyszłych latach nie tylko
wzrośnie ich liczba, ale również gwałtowność. W tym kontekście można stwierdzić,
że na występowanie katastrof spowodowanych zdarzeniami losowymi, w szczególności
wynikających z oddziaływania sił natury, wpływ działań człowieka jest nieznaczny, ponieważ
podczas projektowania obiektów budowlanych nie uwzględnia się obciążeń mogących
występować w sytuacjach ekstremalnych.

W związku z występowaniem w ostatnich latach znacznej liczby katastrof

spowodowanych silnym wiatrem, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego uznał za celowe
podjęcie działań przyspieszających przyjęcie pakietu Eurokodu 1 do przepisów
obowiązujących w Polsce, ponieważ posiada on parametry obliczeniowe o ok. 40% wyższe niż
obowiązująca „Polska Norma PN-77B-02011 Obciążenia w obliczeniach statycznych.
Obciążenia wiatrem” i wystąpił w 2008 r. do Ministra Infrastruktury z prośbą
o przyspieszenie tych działań. W ostatniej nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie, która weszła w życie 8 lipca 2009 r. w załączniku nr 2, powołano
jako obowiązującą normę PN-EN 1991 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje. Należy
jednak zauważyć, że stosowanie zwiększonych parametrów nie zabezpieczy nas całkowicie
przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, choć oczywiście może w znacznym
stopniu zabezpieczyć przed bardzo silnym wiatrem dachy tych budynków, które będą
projektowane wg znowelizowanej normy.

Opracowanie:
Departament Prawno-Organizacyjny GUNB