Podstawy Pedagogiki

Specjalnej cz. III

Surdopedagogika cz. 1 – Historia

Ujęcie problemu osób głuchych w poszczególnych

okresach historycznych



Starożytna Grecja-

stosunek negatywny, wyrażany poprzez prawa zakazujące

karmienia i utrzymywania przy życiu dzieci głuchoniemych (Arystoteles i Platon),

zalecenia uśmiercania (spartańskie prawodawstwo Likurga).



Starożytny Rzym-

odbierające jedynie głuchoniemym prawo sporządzania

testamentu, jednakże zachowujące wszelkie inne swobody obywatelskie

(dotyczyło to jednak tylko wolnych obywateli, niesłyszący niewolnicy nie mieli

żadnych praw).



W Egipcie i Persji -

głusi otaczani byli nabożną czcią, głuchotę bowiem uznawano

za rzadki dar bogów, uniemożliwiający popełnienie grzechu za pomocą mowy.



Średniowiecze-

odsunięto niesłyszących na margines społeczeństwa, zgodnie z

przyjętym poglądem Św. Augustyna, który twierdził, że głuchoniemi są niezdolni do

przyjęcia i zrozumienia wiary chrześcijańskiej. Nie umiano powiązać braku słuchu z

niemożnością mówienia, co doprowadzało niekiedy do posądzania osób

niesłyszących o zdolność szkodzenia innym ludziom za pomocą ,,sił nieczystych”.

Podejmowano jednak próby "leczenia" głuchoty poprzez podcinanie języka.

Próby tego rodzaju nie dawały pozytywnych efektów a panujący w średniowieczu

pogląd, że myślenie jest niemożliwe bez mówienia pozbawiały niesłyszących

możliwości kształcenia.

Wiek XVI



hiszpański zakonnik

Pedro Ponce de

León

(1520-1584) podjął się,

począwszy od 1555 roku, nauki

czytania, pisania i mówienia

niesłyszących metodą pracy

indywidualnej. Wykształcił on łącznie

12 uczniów głuchych od urodzenia,

przeważnie synów szlacheckich,

osiągając zadziwiające jak na owe

czasy wyniki nauczania.



włoski filozof, matematyk i lekarz

Gerolamo Cardano

(1501-1576)

stworzył pierwsze podstawy

teoretycznego nauczania

niesłyszących a przedstawił je w

swoim dziele pt. Paralipomena.

Główną jego ideą było, aby

"głuchoniemy słyszał za pomocą

czytania a mówił za pomocą pisma".

Wiek XVII

Powstają kolejne prace, w których pojawia

się tematyka związana z głuchotą i

kształceniem niesłyszących.


w 1648 roku Philocophus - książka

angielskiego lekarza i antropologa

Johna

Bulwera

,



w 1669 roku Elementy mowy Anglika

Williama Holdera,



Surdus loquens (Głuchy mówiący)

holenderskiego pedagoga

Jana Konrada

Ammana

Jednak zarówno prace

teoretyczne jak i działalność praktyczna

w zakresie nauczania niesłyszących

dotyczą przypadków pracy

indywidualnej.

Wiek XVIII

Powstanie pierwszych placówek oświatowo-wychowawczych

dla dzieci głuchych.


francuski opat

Abbé Charles-Michel de l'Epée

(1712-1789)to

twórca jednej z pierwszych szkół dla głuchych oraz twórca

metody nauczania opartej na wykorzystaniu naturalnego

sposobu porozumiewania się głuchoniemych - naturalnych

i skodyfikowanych gestów, ujednoliconych w postaci

znaków języka migowego, obejmujących zarówno

poszczególne litery (alfabet palcowy) jak i całe słowa, to

autor wydanej w 1776 roku książki Institution des sourds et

muets par la voice des signes methodiques.



szkoły powstają kolejno w Wiedniu (1779), Rzymie (1784),

Bordeaux (1786), Pradze (1786), Szlezwiku (1787), Berlinie

(1788), Neapolu (1789), Groningen (1790), Londynie (1792) i

wielu innych miastach. W szkołach tych, które wzorowały

się na już istniejących placówkach, stosowano w nauczaniu

albo

metodę oralną

albo

mimiczn

Wiek XIX



w roku 1817 powstaje w Warszawie pierwsza

szkoła dla dzieci głuchych założona przez ks.

Jakuba Falkowskiego

. Łącznie do końca XIX

stulecia powstało na ziemiach polskich

zaledwie 5 placówek kształcących dzieci

niesłyszące . Pierwsze szkoły dla niesłyszących

były równocześnie pierwszym miejscem, gdzie

niesłyszące dzieci dowiadywały się o

społecznym charakterze swej

niepełnosprawności, gdzie poznawały innych

niesłyszących

Niemiecka metoda uczenia głuchoniemych, tzw.

Metoda ustna

,

przekształciła się- po jej ogłoszeniu na kongresie w Mailand, w 1880 r.-

w tzw.

czystą metodę niemiecką

. Metoda ta nastawiona była na

uczenie mowy drogą wyłącznie wizualno-taktylną, nie przywiązywała

natomiast dostatecznej wagi do wykorzystywania resztek słuchowych.

To zaniedbanie musiało spowodować reakcję przeciwników,

zwłaszcza, że wyniki nauczania w ówczesnych szkołach dla głuchych

nie były zadowalające i nie odpowiadały rosnącym wymaganiom

rozwijającego się kapitalizmu. Na tych podstawach ukształtował się

na przełomie XIX i XX wieku ruch audytywny.

Ruch audytywny



Pionierami tego ruchu byli przede wszystkim lekarze:

Urbantschitsch,

otiatra wiedeński, oraz

Betzold

, profesor otiatrii w Monachium.



Na poglądy naukowe Urbantschitscha wywarła wpływ teoria rozwoju,

którą głosili

Lamarck, Darwin i Haeckel.



Urbantschitsch przyjmował, że za pomocą ćwiczeń słuchowych

można ożywić „uśpiony narząd” i wyrwać go z „letargu”, wywołanego

brakiem aktywności. Jakkolwiek przypuszczano to okazało się błędne,

w praktycznej swej działalności.



W celu naukowego uzasadnienia swoich metod Urbantschitsch

zmierzał do dokładniej oceny wydolności słuchu. Zbudował on

przyrząd, tzw.

harmonikę

, instrument podobny do fisharmonii,

wytwarzający tony o różnej wysokości i różnym natężeniu, które

doprowadzano do ucha osoby badanej za pomocą gumowego

przewodu. Dźwięki wytwarzane przez ten instrument nie były jednak

czystymi tonami, choć mogły mieć duże natężenie. Przyrządem tym

posługiwał się Urbantschitsch w ćwiczeniach słuchu.



Ruch audytywny zwrócił uwagę społeczeństwa na szczególną

sytuację dziecka słabo słyszącego, przyczyniając się przez to do

tworzenia szkół specjalnych dla dzieci niedosłyszących. Osiągnięcia

ruchu audytywnego dowiodły również, iż takie zawężenie

wychowania słuchowego, jak to robił Urbantschitsch, utrudnia dalszy,

pomyślny rozwój idei. Wynikają stąd następujące konsekwencje:

wychowanie słuchowe powinno opierać się na jak najbardziej ściśle

sprecyzowanych podstawach i powinno obejmować możliwie

najszerszy zakres zagadnień.



Betzold

wraz z fizykiem

Edelmanem

skonstruował zestaw widełek

stroikowych, na które nałożone były ruchome ciężarki. Przyrząd

ten pozwalał na wytwarzanie dowolnych tonów czystych w

zakresie częstości odbieranych przez słuch ludzki. Dokładne

badania wychowanków zakładu dla głuchych w Monachium

pozwoliły Betzoldowi wykazać, że znaczny odsetek tych uczniów

posiada resztki słuchu, które dzięki systematycznym ćwiczeniom

można wykorzystywać w procesie kształtowania ich mowy.

Większość nauczycieli dzieci głuchych bardzo niechętnie

odniosła się do wysuwanego przez Betzolda postulatu

poglądowego nauczania dźwięków

. W roku 1900 na zjeździe

nauczycieli głuchych w Hamburgu odrzucono propozycję

różnicowania uczniów ze względu na stan ich słuchu, przyjęto

natomiast zasadę różnicowania ich ze względu na uzdolnienia.

Jedynie w zakładach na terenie Bawarii utworzono tzw.

klasy

słyszące

dla dzieci mających takie resztki słuchu, które można

było wykorzystać w nauczaniu mowy.

Widełki stroikowe



Opracowano metodę badania słuchu za pomocą

zestawu widełek stroikowych wytwarzających tony,

których częstości stanowią szereg ciągły. Metodą tą

posługiwano się w diagnostyce medycznej przez

ponad 30 lat. Później przekształciła się ona w

powszechnie dziś używaną audiometrię progową;

niektóre próby stroikowe stosuje się z powodzeniem

jeszcze dziś. Ruch audytywny zwrócił uwagę

społeczeństwa na szczególną sytuację dziecka słabo

słyszącego, przyczyniając się przez to do tworzenia

szkół specjalnych dla dzieci niedosłyszących.

Osiągnięcia ruchu audytywnego dowiodły również, iż

takie zawężenie wychowania słuchowego, jak to

robił Urbantschitsch, utrudnia dalszy, pomyślny rozwój

idei.



W połowie trzeciego dziesięciolecia XX w. budapesztański

audiolog i nauczyciel głuchych,

Gusztáv Bárczi

,

zaskoczył specjalistów nowym ujęciem problemu

głuchoty.



Bárczi przypuszczał, że przyczyny głuchoty tkwią nie w

uszkodzeniu obwodowego narządu zmysłowego, ale w

mózgu. Ta całkiem nowa teoria wzbudziła na nowo

zainteresowanie wychowaniem słuchowym; wyniki, które

osiągał Bárczi, wywołały sensację. Na tej podstawie

postawił on hipotezę, że głuchota jest szczególnym

rodzajem agnozji akustycznej. Hipoteza ta była

niezupełnie słuszna, w praktyce okazała się jednak

niezwykle owocna. Stosując w rewalidacji głuchoniemych

metody zapożyczone z postępowania w przypadkach

afazji, osiągnął Bárczi wyniki bezsprzecznie dobre,

uznawane nawet przez jego przeciwników.



Podstawy teoretyczne, na których opierał się Bárczi,

wywołały jednak gwałtowny sprzeciw innych fachowców

W Polsce



W Polsce początek lat sześćdziesiątych to okres,

gdy zajmowano się małym dzieckiem z wadą

słuchu jedynie jako przypadkiem medycznym.

Rewalidację, usprawnianie słuchowe, nauczanie

rozpoczynano głownie z dzieckiem w wieku

szkolnym. Co prawda dużo wcześniej

podejmowano próby opieki przedszkolnej, ale były

one krótkotrwałe.



Maria Góral

jako lekarz, zaczęła sygnalizować i

eksponować potrzebę wczesnego zajęcia się

małym dzieckiem z wadą słuchu. W 1959 r. było

otwarcie pierwszej w Polsce Poradni dla Matki i

Dziecka Głuchego we Wrocławiu .Dotychczas

dzieckiem zajmowali się nauczyciele

surdopedagodzy. Rodzice, jako osoby

niekompetentne, nie byli włączani do rewalidacji.

Maria Góral była pierwszą osobą w Polsce, która

uwypukliła rolę rodziny, szczególnie rodziców, w

usprawnianiu dziecka z wadą słuchu.

Rozwój techniki medycznej XX wieku przyczynił się

do stworzenia nowych możliwości wychowania

słuchowego.



Olbrzymi postęp w zakresie

audiologii otworzył nowe

możliwości zarówno dla

udostępnienia dokładniejszych

badań nad głuchotą, a także

nowe drogi dla twórczych

poszukiwań racjonalnych metod

rewalidacyjnych

Aparat słuchowy



Używanie aparatów słuchowych
umożliwia dziecku prawidłowe
wykorzystywanie jego
istniejących zdolności
słuchowych w percepcji
dźwięków. Aparaty słuchowe
wzmacniają i odpowiednio
przetwarzają dźwięki, dzięki
czemu słyszalny jest optymalny
przekrój dźwięków
występujących w otaczającym
dziecko środowisku

.

Implant ślimakowy



Implant ślimakowy to miniaturowe

urządzenie, które pozwala dzieciom z

bardzo głębokim ubytkiem słuchu

odbierać dźwięki. Urządzenie zawiera

zwój elektrod, które wszczepiane są

w ślimak ucha środkowego.



Implant jest zwykle zalecany u dzieci

z głębokim obustronnym ubytkiem

słuchu, gdy użycie aparatów

słuchowych nie dało widocznych

rezultatów. Wszczepienie implantu

rzadko odbywa się zanim dziecko

osiągnie wiek 18 miesięcy

Pomoc techniczna w edukacji

niesłyszących:



wzmacniacze elektroakustyczne



monofonatory i polifonatory (służą do

terapii logopedycznej) urządzenia

spełniające podobne funkcje do

aparatów słuchowych,



oprogramowanie do komputerów IBM PC

-służące nauce mowy dzieci

niesłyszących,



analizatory mowy- urządzenia

przedstawiające przebiegi akustyczne

mowy w formie wizualnej, przeznaczone

do ćwiczeń artykulacyjnych

Urządzenia techniczne stosowane w

miejscach publicznych



pętla induktofoniczna ze wzmacniaczem

obejmująca całe pomieszczenie lub

część,



intrafon to urządzenie na podczerwień,

które przybliża głosy aktorów i eliminuje

zakłócenia.



zespół miejsc na widowni wyposażonych

w gniazdka słuchowe podłączone do

wzmacniacza elektroakustycznego,



przekaz migowy przez tłumacza,



sygnalizacja świetlna zastępująca dźwięki

Pytania kontrolne



Znaczenie Pedro Ponce de León dla rozwoju edukacji i opieki nad osobami z

wadą słuchu



Znaczenie Gerolamo Cardano dla rozwoju edukacji i opieki nad osobami z

wadą słuchu



Znaczenie Abbé Charles-Michel de l'Epée dla rozwoju edukacji i opieki nad

osobami z wadą słuchu



Rola i znaczenie ruchu audytywnego i jego przedstawiciele



Znaczenie widełek stroikowych w diagnostyce osób z wadą słuchu



Znaczenie Gusztáv Bárczi dla rozwoju edukacji i opieki nad osobami z wadą

słuchu



Znaczenie Marii Góral dla rozwoju edukacji i opieki nad osobami z wadą słuchu

Bibliografia



Doroszewska J.(1989): Pedagogika specjalna tom II, W-wa



Gałkowski T., Kunicka- Kaiser I., Smoleńska J.(1978): Psychologia dziecka

głuchego, W-wa



Lindner G.(1976): Podstawy audiologii pedagogicznej, W-wa



Schmid-Giovannini S.(1995): Rady i wskazówki dla rodziców i

wychowawców dzieci z uszkodzonym słuchem, W-wa



Siedleckiej H., Kulczyckiej E. (2000): Współczesne kierunki wczesnej

diagnozy i wczesnej rewalidacji dziecka z wadą słuchu, W-wa



http://literka.pl/article/show/id



http://www.sciaga.pl/tekst/rozwoj dziecka z niedosłuchem oraz jego

potrzeba