Dla nauczyciela (Między nami 2)

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Justyna Bober

Praca nagrodzona w konkursie na scenariusz lekcji, ogłoszonym przez

Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

Wprowadzenie

Proponowane przeze mnie tematy mieszczą się w cyklu lekcji o domu i zgodne są z układem
proponowanym przez podręcznik Między nami do kl. II gimnazjum – Śladami cywilizacji –
dom. Proponuję do realizacji 3 jednostki lekcyjne, zaplanowane w zasadzie jako lekcje
jednogodzinne. Wszystkie te lekcje zrealizowałam w bieżącym roku szkolnym. Po całym
cyklu lekcji o domu przeprowadziłam w swojej klasie test zbudowany tak jak egzamin
gimnazjalny, sprawdzający ćwiczone w tym cyklu umiejętności, a mianowicie:

czytanie i odbiór różnych tekstów kultury:

tekstów literackich (w tym fragmenty epopei „Odyseja” i „Pan Tadeusz”,

przypowieść o synu marnotrawnym, wiersze dotyczące domu, rodziny
i ojczyzny)

tekstów filozoficznych i publicystycznych,

obrazów,

interpretacja tych tekstów, a także ich wzajemnych powiązań,

odczytywanie kontekstów historycznych i biograficznych, intencji autora,

redagowanie krótkich form użytkowych – ogłoszenie,

redagowanie dłuższych form wypowiedzi – rozprawka.

W sprawdzianie wykorzystałam reprodukcje obrazu Leopolda Loefflera Powrót z jasyru,
zamieszczoną w podręczniku Między nami do kl. II.
Oprócz tego na sprawdzianie pojawiają się poruszane w podręczniku i zeszytach ćwiczeń
Między nami pojęcia, gatunki literackie i zagadnienia językowe: archaizmy, neologizmy,
wulgaryzmy, prozaizmy, pojęcia: symbol i archetyp; epopeja, nowela, powieść, satyra,
fraszka, przypowieść; zdanie złożone podrzędnie.
Pomysły scenariuszy są oryginalne, nigdzie wcześniej niepublikowane, ale chciałbym
zaznaczyć, że inspiracją do nich były warsztaty metodyczne w suwalskim ośrodku
doskonalenia nauczycieli CEN oraz książeczka Drama na lekcjach języka polskiego
w gimnazjum wydawnictwa Korepetytor.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Temat: Zamienię dom w centrum Warszawy na małą chatkę na

Suwalszczyźnie.

Cele: Uczeń

gromadzi słownictwo związane z wyrazem dom,

korzysta ze słowników,

zabiera głos w dyskusji na temat domu, jego cech, funkcji,

porównuje domy na wsi i w mieście, wyszukuje ich wady i zalety,

dostrzega zalety życia w zgodzie z naturą,

określa wartości domu jako gniazda rodzinnego,

określa cechy ogłoszenia,

redaguje ogłoszenie.

Metody:
praca plastyczna, praca z tekstami kultury: zdjęcia, obrazy
dyskusja
ćwiczenia redakcyjne

Materiały:
rysunki domów na kartkach A-4
prasa – ogłoszenia
słowniki wyrazów bliskoznacznych, języka polskiego, frazeologiczny, symboli
Nowa księga przysłów polskich
podręcznik Między nami dla kl. II

Przebieg lekcji

1. Grupy dostają do uzupełnienia rysunek domu. Połowa klasy ma za zadanie uzupełnić

np. elementami krajobrazu rysunek małego domu, połowa – bloku mieszkalnego.

Stawiamy pytania pomocnicze: Czego brakuje?
Co należy dorysować? Jakie elementy wydają się Wam niezbędne?

2. Opis i omówienie rysunków przez reprezentantów grup.

Dlaczego dorysowaliście właśnie te elementy?

3. Wywieszenie ilustracji w klasie. Wskazanie wraz z uczniami podobieństw między

rysunkami, np. dorysowanie ludzi, zwierząt, roślinności, placów zabaw, samochodów,
anten telewizyjnych, otwarcie okien, drzwi. Wskazanie ewentualnych różnic.

Porównanie rysunków z ilustracjami zmieszczonymi w podręczniku Między nami dla
kl. II – kadr z filmu „Dolina Issy”, reprodukcja obrazu J. Chełmońskiego „Zima.
Dworek o zmierzchu”, ze zdjęciami domów na stronie 94.

4. Ćwiczenia słownikowe:

a. pierwsza grupa podaje synonimy wyrazu dom, np. mieszkanie, chata, dwór,

pałac, kawalerka, apartament, lokal, kwatera, rezydencja, siedziba, własny
kat, cztery kąty, kamienica, gmach, budynek, barak, ruina;

b. druga grupa wyszukuje frazeologizmy ze słowem dom, np. głowa domu, pan

domu, dom otwarty, pochodzić z dobrego domu, trząść domem, mieć cały dom
na głowie, czuć się jak u siebie w domu, być gościem w swoim domu, pilnować
domu, prowadzić dom otwarty;

c. trzecia grupa wyszukuje przysłowia związane z domem, np. Gość dom, Bóg

w dom; Gdy jesteś w cudzym domu, nie zawadzaj nikomu; Wszędzie dobrze,

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

ale w domu najlepiej; „Wolnoć Tomku w swoim domku”; We własnym domu
i ściany pomagają; Mój dom moją twierdzą;

d. czwarta grupa tworzy rodzinę wyrazów, np. dom, domostwo, zadomowić się,

domownik, domowy, przydomowy, podomka, domator, domatorski,
domokrążca;

e. piąta grupa dopisuje wyrazy nacechowane dodatnio do rzeczownika dom, np.

przyjazny, ciepły, bezpieczny, gościnny, rodzinny, dobry, bezpieczny, otwarty,
wielopokoleniowy, wygodny, komfortowy, przytulny, miły;

f. szósta grupa definiuje wyraz dom np. dom – 1. <<budynek przeznaczony na

mieszkania>> 2. <<mieszkanie, pomieszczenie mieszkalne, miejsce stałego
zamieszkania>> 3. <<rodzina, domownicy, mieszkanie wraz z jego
mieszkańcami>>, 4. <<ogół spraw rodzinnych, domowych; gospodarstwo
domowe>>, 5. <<ród, rodzina, dynastia>> 6. <<instytucja państwowa,
społeczna, handlowa>>;

g. siódma wypisuje wyrażenia z rzeczownikiem dom, np. zbudować, zburzyć,

przebudować, wyremontować, zmodernizować, wynająć, wymówić, sprzedać,
zamienić, zameldować się, zamieszkać, wprowadzić się, przeprowadzić się;

h. ósma grupa wyszukuje symboliczne znaczenie słowa dom, np. dom

symbolizuje bezpieczeństwo, trwałość, schronienie, twierdzę, mieszkanie,
własny kat, gospodarstwo domowe, domowników, rodzinę, gniazdo rodzinne,
ojczyznę, Wszechświat, ciało ludzkie, skarbnicę mądrości, gościnność, symbol
porządku, ładu kosmicznego.

Grupy tworzą plansze z zapisanym słownictwem i wywieszają je w widocznym
miejscu.

5. Porównanie domu na wsi i domu w mieście:

dom na wsi

dom w mieście

bliżej natury
więcej drzew, kwiatów, własny ogród,
zdrowe owoce i warzywa
świeże powietrze
miejsce do wypoczynku
nuda
piękno
spokój
harmonia
praca w polu, ogrodzie
bezrobocie
bliskość sąsiadów
samotność, izolacja, odosobnienie
„daleko do świata”
poczucie bezpieczeństwa

daleko od natury
mało zieleni, „betonowa pustynia”,
balkon - namiastka ogródka
zanieczyszczone powietrze
wiele form spędzania czasu: kino, teatr,
koncerty, domy kultury
śmieci
hałas
harmider, tłok, pośpiech
wiele ofert pracy
bezrobocie
anonimowość, samotność wśród ludzi
bliskość ludzi, bogactwo życia
towarzyskiego
poczucie zagrożenia

6. Redagowanie ogłoszenia.

Każda grupa otrzymuje gazetę z ogłoszeniami dotyczącymi nieruchomości. Zadaniem
grupy jest odszukanie ogłoszeń sprzedaży, kupna i zamiany domu lub mieszkania. Na
podstawie ogłoszeń uczniowie formułują najważniejsze cechy ogłoszenia:

zwięzłość,

rzeczowość,

komunikatywność.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Nauczyciel przypomina w razie potrzeby definicję ogłoszenia (Zeszyt ćwiczeń Między

nami kl. I, część 1, str. 82):

ogłoszenie – rodzaj tekstu użytkowego, w którym zawiadamia się o czymś lub do

czegoś się go zachęca. Ogłoszenie (np. o sprzedaży lub kupnie czegoś) zazwyczaj zamieszcza
się w prasie, przykleja lub wywiesza na specjalnych tablicach. Cechami ogłoszenia są
zwięzłość i rzeczowość.

Grupy piszą ogłoszenie dotyczące zamiany, kupna lub sprzedaży domu, mieszkania na

wsi lub w mieście, podkreślając jego walory.

np.

Zamienię duży dom w centrum Warszawy na małą chatkę
w zacisznym miejscu niedaleko lasu. Kontakt: ....

Umieszczenie prac uczniów na „tablicy ogłoszeń”.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Temat: Zamienię telewizor na...

Cele: Uczeń

czyta tekst poetycki,

analizuje środki wyrazu poetyckiego i ich funkcje, w szczególności w budowaniu

nastroju,

poznaje pojęcia prozaizmu i eufemizmu,

redaguje ogłoszenie zgodne z przesłaniem wiersza,

zabiera głos w dyskusji,

bierze udział w ćwiczeniach dramowych: określa swoje uczucia, rolę w rodzinie,

dostrzega zagrożenia dla więzi rodzinnych płynące z rozwoju cywilizacyjnego,

wskazuje na wartości życia rodzinnego.

Metody:
ćwiczenia dramowe
praca z tekstem poetyckim
ćwiczenia redakcyjne
dyskusja

Materiały:
podręcznik Między nami kl. II – rysunki, tekst wiersza L. J. Kerna Śmierć w kręgu rodziny
ogłoszenia

Przebieg lekcji

1. Wprowadzenie. Odczytanie ogłoszeń zredagowanych przez uczniów, ewentualna ich

korekta. Czytanie ogłoszeń prasowych. Odszukanie tych najbardziej niezwykłych.

2. Ćwiczenia dramowe.

Podział klasy na dwie grupy – dwie rodziny. Podział ról (babcia, dziadek, wnuki,
ojciec, matka, ciocia itp.).
I
Pierwsza grupa otrzymuje polecenie, by zasiąść wokół stołu rodzinnego zbudowanego
z ławek.
II
Równocześnie druga rodzina usadawia się przed telewizorem (telewizor można
narysować na tablicy lub wykonać z kartonu).
Po ustawieniu się obu grup każda z osób siedzących odpowiada na pytania dramowe:
Kim jesteś? Co robisz?
Jak się czujesz?
Dlaczego robisz to, co robisz?
Skąd wiesz, że tak się należy zachowywać?
Podsumowujemy scenki, korzystając z ilustracji zamieszczonej w podręczniku
(Między nami dla kl. II, s.166), zastanawiając się w szczególności nad relacjami
między osobami w rodzinie w scence przy stole rodzinnym i przed telewizorem.
Np.: członkowie rodziny, gdy siedzą przy stole, mogą ze sobą rozmawiać, widzą siebie
wzajemnie, zwróceni są do siebie twarzami, dzielą się swoimi problemami
i radościami. Przed telewizorem są obok siebie, kłócą się o to, co kto ma oglądać, nie

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

słuchają siebie, nie rozmawiają ze sobą, nie mówią o swoich zmartwieniach, tylko
o zmartwieniach fikcyjnych bohaterów seriali.

3. Odczytanie wiersza Ludwika Jerzego Kerna „Śmierć w kręgu rodziny”.

Odszukanie elementów wspólnych dla wiersza i scenek dramowych: bohaterowie,
ukazana sytuacja. Wskazanie podmiotu lirycznego i nastroju wiersza. Zastosowanie
w wypowiedzi określeń: sielanka, niepokój, zaskakująca puenta.

Grupy odszukują środki wyrazu:

pierwsza grupa środki wyrazu, które budują sielankowy obraz:
np. epitety: spokojny wieczór, uśmiechnięta synowa, różowa babcia,

zdrobnienia: milutka, wesolutki dziadek, babcia,
wyliczenia: dziadkowie, rodzice, synowie, córki,
neologizmy : wybiórki,
powtórzenia: jedna babcia różowa, druga babcia różowa,

druga grupa środki wyrazu wprowadzające niepokój:
np. tytuł – „Śmierć w kręgu rodziny”,

eufemizmy – dziadek się kończy,
prozaizmy – dycha,
zgrubienia – wuj Idzich,
powtórzenia – coś umiera, to umiera.

Odczytanie przez przedstawicieli grup odszukanych środków wyrazu. Wskazanie na

puentę. Wyjaśnienie jej przez uczniów.

Moim zdaniem .....
Telewizja .....
Rodzina .....
3.

Dokończenie tematu lub zredagowanie krótkiego ogłoszenia nawiązującego do scenek

dramowych i przesłania wiersza Kerna.

np. Zamienię komputer na przyjaciela.

Zamienię butelkę wódki na spokojny wieczór.
Zamienię telewizor na kominek.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Temat: Dom, który nie jest bezpieczny.

Cele: Uczeń

gromadzi różne teksty kultury według motywu przewodniego,

określa charakter tych przekazów jako satyryczny, humorystyczny, poważny czy

tragiczny,

czyta tekst literacki,

rozumie pojęcie wulgaryzmu,

zastępuje wulgaryzmy z tekstu wyrazami nacechowanymi neutralnie,

przekłada słowa tekstu na własne, skraca, przekształca tekst,

dostrzega zależności pomiędzy wydarzeniami, wskazuje przyczyny i skutki,

bierze udział w dyskusji,

wskazuje pozytywne przykłady domów rodzinnych z tekstów kultury,

dostrzega rolę rodziny i środowiska społecznego w kształtowaniu się postaw,

wskazuje zagrożenia zaburzające życie rodzinne: alkoholizm, bezrobocie, narkomanię,

przemoc.

Metody:
praca z tekstem
jigsaw reading (metoda pracy we współpracy)
burza mózgów
praca z różnymi tekstami kultury

Materiały:
ilustracje, reprodukcje obrazów przedstawiających małżeństwo, rodzinę, rodzeństwo, relacje
między rodzicami i dziećmi
ilustracje w podręczniku Między nami kl. II
ewentualnie zdjęcia prasowe, reklamy, nagrania fragmentów seriali, adaptacji filmowych
lektur

Przebieg lekcji

1. Wprowadzenie – burza mózgów.

Obraz domu w literaturze, sztuce i filmie

Uczniowie podają tytuły lektur szkolnych i własnych lektur, tytuły filmów, seriali, w których
występuje obraz domu.
Np.: I. Jurgielewiczowa „Ten obcy”, L. M. Montgomery „Ania z Zielonego Wzgórza”,
Musierowicz „Jeżycjada”, serial „Dom”, „Wojna domowa”, „Świat według Kiepskich”.
Nauczyciel pokazuje reprodukcje obrazów ukazujących różne oblicza domu.
Np.: J. B. Chardin „Modlitwa przed posiłkiem”, A. Kotsis „Dzieci przed chatą w górach”,
Renoir „Kąpiel dziecka” van Eyck „Małżeństwo Arnolfinich”, S. Wyspiański
„Macierzyństwo”, O. Boznańska „Urodziny babuni” i z podręcznika Leopold Loeffler
„Powrót z jasyru”, William Hogharth „Przy śniadaniu”.

Uczniowie wśród podanych przykładów próbują wyróżnić:

komiczny obraz rodziny,

satyryczny portret,

humorystyczny obraz rodzinnych problemów,

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

poważny obraz rodziny,

pozytywny obraz rodziny,

negatywny obraz rodziny.

2. Podział klasy na 5 grup. – metoda jigsaw reading.
Na początku każdy uczeń losuje swój numer: 1 I, 2 I, 3 I, 4 I, 5 I; 1 II, 2 II, 3II, 4 II, 5 II itd.
Numery oznaczają, że uczeń najpierw pracuje w grupie oznaczonej cyfrą arabską, później
oznaczonej cyfrą rzymską np. uczeń z numerem 1 I, będzie początkowo pracował wraz
z pozostałymi uczniami, którzy mają numery 1 II, 1 III, 1 IV, 1V, później zaś będzie w grupie
I z uczniami o numerach 2 I, 3 I, 4 I, 5 I. Miejsca pracy grupowej też dobrze jest oznaczyć
cyfrą.
Każda grupa oznakowana cyfrą arabską czyta tekst „Złe wspomnienia” – fragment książki
Christiane F. „My, dzieci z dworca ZOO” (Między nami dla kl. II, s.168-171). Chętni
uczniowie mogą też korzystać z książki lub obszerniejszych fragmentów.
1. Pierwsza grupa ma za zadanie odszukać fragmenty dotyczące wyobrażeń Christiane
o nowym domu i informacje o ich urzeczywistnieniu.
2. Druga grupa odszukuje zabawy i zajęcia dzieci, sposób życia na wsi.
3. Trzecia zabawy i zajęcia dzieci, sposób życia w mieście.
4. Czwarta odszukuje obraz szkoły na wsi i w mieście.
5. Piąta ma za zadanie odnaleźć obraz rodziny Christiane i zmiany, jakie w niej zachodzą.
Każda grupa oznakowana cyfrą arabską otrzymuje kartę pracy z instrukcjami
i szczegółowymi pytaniami. Grupy po cichu czytają tekst, po czym wspólnie odpowiadają na
pytania.
Po 15 minutach pracy tworzą się nowe grupy: I, II, III, IV,V, w których są przedstawiciele
wszystkich poprzednich grup, czyli uczniowie 1., 2., 3., 4., 5. Uczniowie ci kolejno referują
to, co ustalili w swojej grupie, zastępując wulgaryzmy z tekstu wyrazami neutralnymi
stylistycznie:
np. uczeń 1. Christiane wyobrażała sobie, że będzie mieszkać we wspaniałym
sześciopokojowym mieszkaniu w Berlinie. Miała mieć osobny duży pokój i modne meble.
Tymczasem okazało się, że to wielkie mieszkanie jest puste i stoi w nim tylko parę starych
mebli. W dodatku trzeba było je wkrótce zamienić na mniejsze, dwuipółpokojowe na XI
piętrze w brzydkim bloku, w którym klatki schodowe wydawały nieprzyjemną woń moczu;
uczeń 2. Na wsi Christiane i inne dzieci zajmowały się karmieniem krów i świń. Poza tym
spędzały dużo czasu na wspólnych zabawach na sianie, w lesie lub nad strumieniami. Jeździły
rowerami, budowały zamki i tamy. Każdy mógł zaproponować, w co się bawić. Starsi
opiekowali się młodszymi;
uczeń 3. W mieście było zupełnie inaczej. Christiane najpierw była traktowana jako ta gorsza,
ze wsi, bo była inaczej ubrana i nie miała takich zabawek jak jej rówieśnicy. Zniszczono jej
rower, bito jej młodszą siostrę, bo była słabsza i młodsza. Później przystosowała się do zasad
obowiązujących na miejskich podwórkach. Trzeba było słuchać szefa - tego najsilniejszego,
co miał najładniejszy pistolet na wodę. Najchętniej bawiono się w piratów, w niszczenie
cudzych zabawek i dokuczanie. Najlepsze zabawy to były zabawy zakazane przez
wszechobecne tabliczki. Dzieciom brakowało miejsca do zabawy, więc bawiły się w windach
lub na trawnikach;
uczeń 4. Na wsi dzieciom wpajano szacunek do dorosłych, w tym do nauczycieli. Wszyscy byli
im posłuszni, na lekcjach panował spokój i porządek. Natomiast w mieście dzieci w ogóle nie
chciały słuchać nauczycieli, robiły to, co chciały. Początkowo Christiane cieszyła się, że
pójdzie do szkoły, ale później szkoła stała się dla niej miejscem pokazywania swojej siły
i dokuczania rówieśnikom i nauczycielom;

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

uczeń 5. Matka kochała swoje córki i zajmowała się nimi, kiedy tylko wracała z pracy do
domu, pomagała Christiane w lekcjach. Miło spędzały wieczory, kiedy ojca nie było w domu.
Ojciec nie mógł znaleźć pracy i często wychodził z domu, by napić się z kolegami. Często po
powrocie do domu się awanturował. Bił swoje córki, a wtedy matka bała się stanąć w ich
obronie, bo sama również mogła zostać pobita. Ojciec chciał, by Christiane była pilna
i wyrosła na kogoś lepszego. Powtarzał, że porządek jest w życiu najważniejszy i że w życiu
bije się lub jest się bitym. Matka zaś doradzała córce: „Nigdy nie zaczynaj. Ale jeśli ktoś ci
coś zrobi, oddaj mu”.

Po zreferowaniu pracy w swojej grupie (ok.10 minut) każda grupa oznakowana cyfrą rzymską
wspólnie stara się odpowiedzieć na polecenia z podręcznika (pol. 3 i 4 ze s.171) – 5 minut.

a. Jak się zmieniły relacje w rodzinie Christiane po przeprowadzce do miasta?

zachowanie ojca

zachowanie bohaterki w stosunku do młodszej siostry

pozycja matki w domu

b. Kiedy dom Christiane był namiastką prawdziwego domu? Kto był ostoją tego

domu, kto burzył jego harmonię?

c. Jakie były przyczyny rozpadu rodziny Christiane?
d. Dlaczego we współczesnym świecie tak często się zdarza, że ludzie burzą

harmonię domu? Czy są sposoby, by temu zaradzić?

3. Wspólna dyskusja – 10 minut.

Które obrazy, książki i filmy pokazują dom takim, jakim być powinien?
np. Zielone Wzgórze stało się prawdziwym domem Ani, gdyż jej przybrani rodzice
Maryla i Mateusz pokochali ją i pragnęli jej dobra. Starali się ją wychować na
dobrego człowieka. Ona zaś darzyła ich szacunkiem i starała się być posłuszna, choć
nie zawsze jej się to udawało.

4. Ocena i omówienie pracy poszczególnych grup – 5 minut.
5. Zadanie domowe.

Dokończ zdanie „Dom jest miejscem, w którym....”.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Załączniki

Rysunki domów do wykorzystania na lekcji Zamienię dom w centrum Warszawy na

małą chatkę na Suwalszczyźnie.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Karty prac dla grup na lekcję Dom, który nie jest bezpieczny

Grupa 1
Przeczytajcie tekst „Złe wspomnienia” i odszukajcie w nim fragmenty dotyczące wyobrażeń
Christiane o nowym domu i informacje o ich urzeczywistnieniu. Później własnymi słowami
odpowiedzcie na pytania:
Jakie były marzenia Christiane o jej nowym domu w Berlinie?
Jak wyobrażała sobie nowe mieszkanie?
Jak wyglądało pierwsze, a jak kolejne mieszkanie w Berlinie?
Pamiętajcie, by w swojej wypowiedzi zastąpić wulgaryzmy słowami neutralnymi
stylistycznie. Na swoją pracę macie tylko 15 minut. Uwaga! Każdy z Was będzie musiał
swoje zadanie zreferować nowej grupie

Grupa 2
Przeczytajcie tekst „Złe wspomnienia” i odszukajcie w nim fragmenty dotyczące
zabaw i zajęć dzieci na wsi. Zwróćcie uwagę na sposób życia na wsi. Później własnymi
słowami odpowiedzcie na pytania:
Czym zajmowały się dzieci na wsi?
Jak lubiły spędzać wolny czas?
W co i gdzie najczęściej się bawiły?
Jakie były stosunki pomiędzy starszymi a młodszymi dziećmi?
Pamiętajcie, by w swojej wypowiedzi zastąpić wulgaryzmy słowami neutralnymi
stylistycznie.
Na swoją pracę macie tylko 15 minut. Uwaga! Każdy z Was będzie musiał swoje zadanie
zreferować nowej grupie.

Grupa 3
Przeczytajcie tekst „Złe wspomnienia” i odszukajcie w nim fragmenty dotyczące
zabaw i zajęć dzieci w mieście. Zwróćcie uwagę na sposób życia w mieście i relacje
pomiędzy dziećmi. Później własnymi słowami odpowiedzcie na pytania:
Czym zajmowały się dzieci w mieście?
Jak lubiły spędzać wolny czas?
W co i gdzie najczęściej się bawiły?
Jakie były stosunki pomiędzy starszymi a młodszymi dziećmi?
Pamiętajcie, by w swojej wypowiedzi zastąpić wulgaryzmy słowami neutralnymi
stylistycznie.
Na swoją pracę macie tylko 15 minut. Uwaga! Każdy z Was będzie musiał swoje zadanie
zreferować nowej grupie.

Grupa 4
Przeczytajcie tekst „Złe wspomnienia” i odszukajcie w nim fragmenty dotyczące
szkoły na wsi i w mieście. Później własnymi słowami odpowiedzcie na pytania:
Jaki był stosunek Christiane do szkoły na wsi?
Czego się spodziewała Christiane, idąc do szkoły w Berlinie?
Co ją zaskoczyło?
Jak się przystosowała do życia w szkole?

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Na swoją pracę macie tylko 15 minut. Pamiętajcie, by w swojej wypowiedzi zastąpić
wulgaryzmy słowami neutralnymi stylistycznie. Uwaga! Każdy z Was będzie musiał swoje
zadanie zreferować nowej grupie.

Grupa 5
Przeczytajcie tekst „Złe wspomnienia” i odszukajcie w nim fragmenty dotyczące rodziny
Christiane i zmian, które w niej zaszły.
Później własnymi słowami odpowiedzcie na pytania:
Jaki był stosunek mamy Christiane do córek?
Czy matka pomagała Christiane w nauce?
Jak spędzały czas?
Jaki był stosunek ojca do dzieci i żony?
Jak zachowywał się ojciec, kiedy wracał do domu popołudniami i w nocy?
Czego chcieli nauczyć swoje córki rodzice Christiane?
Jaki był stosunek Christiane do rodziców?
Czy relacje między rodzicami a Christiane się zmieniły?
Dlaczego rodzice tak się zachowywali?
Pamiętajcie, by w swojej wypowiedzi zastąpić wulgaryzmy słowami neutralnymi
stylistycznie.
Na swoją pracę macie tylko 15 minut. Uwaga! Każdy z Was będzie musiał swoje zadanie
zreferować nowej grupie.

Karta pracy dla grup I, II, III, IV, V

Każda osoba w grupie ma za zadanie kolejno, zaczynając od osoby z nr 1, zreferować, czego
dotyczyło jej zadanie w poprzedniej grupie. Macie na to 10 minut. Potem wspólnie spróbujcie
odpowiedzieć na pytania z podręcznika - pol. 3 i 4 ze s. 171.

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

Test półroczny

z języka polskiego

Kl. II

Instrukcja

W czasie rozwiązywania testu czytaj uważnie wszystkie polecenia i teksty.
W każdym zadaniu zamkniętym wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych i otocz ją
kółkiem. Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonym miejscu.
Pomyłki przekreślaj, nie używaj korektora. Odpowiedź na ostatnie pytanie musi być zgodna z
tematem i zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.

Wszystkie drogi człowieka przez świat mierzą się odległością od

domu

Tekst I

„Ojcze! Jam to jest syn twój - mówił - syn zgubiony,
Który wraca po latach dwudziestu w te strony!
A więc łzom tym pofolguj, nie wzdychaj już więcej!
Krótko powiem, bo działać trzeba nam co prędzej,
Żem wszystkie zalotniki w pień wyciął w mym domu:
Nie uszli ci zuchwalce mściwego pogromu”(...)
„O Zeusie! Snadź bogowie w niebie jeszcze władną,
Jeśli starli rozpustę gachów bezprzykładną.
Li o to strach mnie bierze, aby Itakanie
Hurmem nas nie nadpali, nuż na ich wezwanie
Z miast kefaleńskich liczne nadciągną tu rzesze!”(...)

„Nie trwóż się, niech się dusza twoja uspokoi:

Raczej wejdźmy do dworu, do siedziby twojej,
Gdzie Telemach, Eumajos z Filojtiem pastuchem
Już tam są i śniadanie przyrządzają duchem”

(ks. XXIV w. 221-263 przekład Lucjan Siemieński)

W tekście I syn to:

A. Tadeusz Soplica, bohater epopei „Pan Tadeusz”,
B. Syn marnotrawny, bohater przypowieści biblijnej,

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

C. Odyseusz, bohater „Odysei” Homera,
D. Telemach, syn Odyseusza, bohatera „Odysei”.

Wymienione w 1. punkcie utwory łączy:

A. wspólny motyw - powrót do domu
B. wspólny temat - podróż,
C. miejsce przedstawianych wydarzeń,
D. bohater - patriota.

Podkreśl prawdziwe zdanie

A. „Pan Tadeusz” A. Mickiewicza jest epopeją złożoną z 13 ksiąg, rozpoczynającą się

apostrofą do ojczyzny,

B. „Pan Tadeusz” A. Mickiewicza jest epopeją złożoną z 12 ksiąg, pisanych wierszem

13-zgłosowym,

C. „Odyseja” Homera jest epopeją złożoną z 24 ksiąg, rozpoczynającą się inwokacją do

ojczyzny,

D. „Odyseja” Homera jest epopeją złożoną z 12 ksiąg, rozpoczynającą się apostrofą do

Muzy.

Dla epopei charakterystycznymi środkami poetyckimi są:

A. porównania homeryckie, stałe epitety, apostrofy,
B. przenośnie, ożywienia, epitety,
C. porównania, inwokacje, przenośnie,
D. metafory, personifikacje, stałe epitety.

Rymy w tekście I to rymy:

A. parzyste, męskie,
B. okalające, żeńskie,
C. krzyżowe, męskie,
D. parzyste, żeńskie.

Podkreślone w tekście wyrazy to:

A. archaizmy,
B. neologizmy,
C. wulgaryzmy,
D. prozaizmy.

Tekst II

Wojciech Eichelberger

Mądrzy ludzie siedzą w domu

Aby duch domu chciał w nim zamieszkać, potrzebne są czas i uwaga ofiarowane
domowi. Urlop nadaje się do tego idealnie.
Nie chcę bynajmniej narazić się turystycznemu lobby, a tym bardziej politykom, i

lansować siedzenia w domu. Muszę jednak przyznać, że trafność tej niegdyś zasłyszanej
opinii, że „mądrzy ludzie siedzą w domu” wydała mi się ostatnio uderzająca. (...) Obecnie
siedzenie w domu nabiera też innego, szczególnego znaczenia. Zagrożona jest bowiem sama
instytucja domu. Dom to wiele więcej niż mury i sprzęty. Materialny aspekt domu jest jedynie
opakowaniem, które trzeba wypełnić treścią poprzez systematyczne i konsekwentne kreowanie
i pielęgnowanie ducha domu. Żeby w ogóle móc się do tego zabrać, trzeba w domu spędzać
dużo czasu, dużo w nim siedzieć. Ale i tego za mało, nie wystarczy po prostu być fizycznie
obecnym i zajmować się byle czym: przyniesioną do domu pracą, telewizją czy przeglądaniem

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

gazet. Aby duch domu chciał w nim zamieszkać, potrzebne są czas i uwaga ofiarowane
domowi. Wtedy dopiero dom staje się domem. W przeciwnym razie zamienia się nieuchronnie
w zaniedbany hotel i kiepską jadłodajnię. (...)

Nic nie jest ważne samo z siebie. Ludzie, miejsca i przedmioty stają się ważne przez to,

że poświęcamy im uwagę. Dzięki temu nawet najskromniejsze pomieszczenie może stać się
budzącą respekt, inspirującą świątynią, a byle mieszkanko lub chatka prawdziwym,
bezpiecznym, wspierającym domem.
Modlitwą i nabożeństwem domu jest wszystko, na co nie znajdujemy czasu we
wszystkich innych miejscach i okolicznościach. A więc: bliskie i intymne obcowanie z ludźmi
dla nas najbliższymi i najważniejszymi, szczere rozmawianie o sprawach naprawdę istotnych,
otwarte okazywanie naszych najgłębszych uczuć, potrzeb i słabości, kochanie się i
przyjaźnienie, wychowywanie dzieci, zabawa i wypoczynek, głęboki sen i skupione jedzenie,
kultywowanie swoich prywatnych zainteresowań, pasji i tajemnic, a także pamięci o
przodkach i historii rodziny. Ale nade wszystko w domu - tak jak w świątyni - nie należy się
spieszyć, być nieuważnym, zachowywać się niechlujnie, agresywnie, byle jak. Domowi należy
się szacunek.(...)

Kiedy to wszystko robić w naszym codziennym życiu, w którym brakuje czasu na wszystko

oprócz pracy? Może to więc nie jest taki głupi pomysł, aby rodzinny urlop spędzać w domu,
nadrobić wszystkie zaległości i wzmocnić jego ducha – by mógł nas lepiej wspierać przez cały
następny rok harówki, gonitwy i pośpiechu.

Zwierciadło nr 9 wrzesień 2003 r.

Podkreśl najmniej trafną odpowiedź. Autor tekstu publicystycznego:

A. zachęca do spędzania urlopu w domu,
B. nakłania do poświęcania domowi więcej czasu,
C. przekonuje, by dom traktować jak świątynię,
D. radzi, by pielęgnować ducha domu.

Kiedy ludzie, przedmioty i miejsca stają się dla nas ważne?

A. wtedy, gdy do nas należą,
B. wtedy, gdy inni je cenią,
C. wtedy, gdy poświęcamy im uwagę,
D. wtedy, gdy budzą respekt.

Dom to wiele więcej niż mury i sprzęty. Podaj tytuł i autora utworu literackiego, który

podobnie definiuje dom

..............................................................................................................................

10.

Podaj przykład tekstu kultury przedstawiający dom, który nie spełnia warunków

podanych przez autora w akapicie III:

........................................................................................................................

Tekst III
J. Tischner

Przestrzenią człowiekowi najbliższą jest dom. Wszystkie drogi

człowieka przez świat mierzą się odległością od domu. Widok z okien

domu jest pierwszym widokiem człowieka na świat. Człowiek

zapytany, skąd przychodzi – wskazuje dom. Dom jest gniazdem

człowieka.

fragment Filozofii dramatu

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

11.

„Dom jest gniazdem człowieka”. Gniazdo w definicji Tischnera jest:

A. symbolem,
B. archetypem,
C. przenośnią,
D. porównaniem.

12.

Jakie znaczenie ma słowo gniazdo w przysłowiu Zły to ptak, co swoje gniazdo kala?

A. dom,
B. dziupla,
C. karmnik,
D. klatka.

13.

Bohaterem literackim, który nie mógł powrócić do swego ojczystego gniazda, był:

A. Józef Skawiński,
B. Henryk Sienkiewicz,
C. Adam Mickiewicz.
D. Tadeusz Soplica.

14.

Podaj tytuły utworów, które łączy motyw nostalgii za gniazdem ojczystym:

A. ........................................................................
B. ........................................................................
C. ........................................................................
D. ........................................................................

15.

Który zestaw zawiera autorów tej samej epoki?

A. Kochanowski, Mickiewicz, Krasicki,
B. Mickiewicz, Słowacki, Norwid,
C. Konopnicka, Kochanowski, Krasicki,
D. Miłosz, Norwid, Sienkiewicz.

16.

Podkreśl zestaw, w którym znajdują się gatunki należące do epiki:

A. fraszka, hymn, satyra
B. epopeja, nowela, powieść
C. satyra, fraszka, przypowieść
D. przypowieść, powieść, tragedia.

Źródło IV

Leopold Loeffler, Powrót z jasyru, 1863
jasyr – tu: niewola
17.

Jaki moment przedstawia malarz?

A. powrót powstańca z powstania listopadowego,

materiały zamieszczone na www.gwo.pl

B. powrót uwięzionego po powstaniu styczniowym,
C. spotkanie emigranta z rodziną,
D. odwiedziny rodziny u zesłańca.

18.

Napisz, kim prawdopodobnie jest powracający.

..............................................................................................................................
19.

Opisz krótko uczucia jednej z wybranych osób:

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
20.

W zdaniu Ojciec wrócił do domu przywitał się z żoną dzieckiem i psem wstaw

przecinki. Powinno być ich:

A. trzy,
B. dwa,
C. jeden,
D. zero.

21.

Ułóż tylko jedno zdanie złożone podrzędnie ze zdaniem okolicznikowym celu ze

zdań Przy wieczornym posiłku gromadzą się wszyscy członkowie rodziny. Mogą
porozmawiać o wydarzeniach całego dnia.

.............................................................................................................
.............................................................................................................

22.

Zdanie Dom jest niewielki, ale każdy ma w nim wygodny kąt można przekształcić na

zdanie złożone podrzędne, wykreślając ale i stosując:

A. Pomimo że ..... na początku zdania,
B. Ponieważ na początku zdania,
C. więc na początku drugiego zdania,
D. kiedy na początku drugiego zdania.

23.

Napisz ogłoszenie do gazety, wykorzystując morał bajki Krasickiego „Żółw i mysz”:

„Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny.
Prawda nie jest wspaniały, szczupły, ale własny”.
..........................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................

..........................................................................................................................

24.

Napisz rozprawkę na temat „Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej”, odwołując się

do jednego utworu literackiego, jednego z przytoczonych w teście źródeł i przykładu z
własnego doświadczenia.
..........................................................................................................................