PowerPoint Presentation

Ekonomia sektora publicznego

1. Efektywność i

równość

(sprawiedliwość).



Równość

pozioma

a równość

pionowa

Równość pozioma oznacza identyczne traktowanie
jednakowych ludzi. Natomiast równość pionowa polega
na odmiennym traktowaniu różniących się od siebie osób
w celu ograniczenia skutków tych przyrodzonych różnic.

2. Ekonomia pozytywna a ekonomia normatywna (ekonomia

dobrobytu).

3. Konsekwencje – problemy związane z efektywnością można

rozwiązywać w sferze produkcji, natomiast problemy

związane z równością odnoszą się do sfery podziału.

I PODSTAWOWE KONCEPCJE

Ekonomia sektora publicznego

1. Efektywność w sensie Pareta.

Alokacja dóbr jest

efektywna w sensie Pareta

, jeśli – dla

danych gustów i preferencji konsumentów, zasobów i

technologii – nie można znaleźć alternatywnej alokacji,

która poprawiłaby położenie (użyteczność) jakiejkolwiek

osoby, nie pogarszając jednocześnie sytuacji (użyteczności)

innych osób.

2. Konkurencja doskonała a efektywność w sensie Pareta.

Ekonomia sektora publicznego

Rysunek 3.4. Popyt i podaż lodów

Korzy

ść krańcowa

(popyt)

Liczba lodów

Cena loda

0.5 $

1.0 $

1.5 $

2.0 $

2.5 $

3.0 $

Ekonomia sektora publicznego

Rysunek 3.4. Popyt i podaż lodów (c.d.)

Liczba lodów

Cena loda

0.5 $

1.0 $

1.5 $

2.0 $

2.5 $

3.0 $

Koszt krańcowy

(podaż)

Ekonomia sektora publicznego

Rysunek 3.4. Popyt i podaż lodów (c.d.)

Liczba lodów

Cena loda

0.5 $

1.0 $

1.5 $

2.0 $

2.5 $

3.0 $

Popyt rynkowy

Podaż rynkowa

Interpretacja:

1. Zrównanie korzyści krańcowej (użyteczności) i kosztu krańcowego

[MB=MC].

2. Zrównanie stóp substytucji pomiędzy rynkami (koszt alternatywny = MB).

Ekonomia sektora publicznego

II RÓWNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ

Rysunek 3.5. Wybór między równością i efektywnością

Efektywność

Równość

Wybór między

równością a

efektywnością

Ekonomia sektora publicznego

Pierwsze uzasadnienie aktywności państwa w gospodarce

Partia będąca u władzy i rząd są wybierane, aby wyrażać sądy

wartościujące popierającej je większości społeczeństwa, w tym

zwłaszcza prowadzić pożądaną politykę redystrybucji dochodu

(równość pionowa). Innymi słowy, celem państwa jest bardziej

sprawiedliwy (równiejszy) podział wytworzonego dochodu nawet

za cenę zmniejszenia jego wielkości (mniejsza efektywność).

Ekonomia sektora publicznego

III PODATKI JAKO ŹRÓDŁO ZNIEKSZTAŁCEŃ

I ROZWIĄZANIE NASTĘPNE PO NAJLEPSZYM

Rysunek 3.6. Podatek nałożony na filmy

1. Opodatkowanie pojedynczego rynku powoduje powstanie

zniekształceń i jest źródłem nieefektywności.

Liczba filmów

Cena filmów

SS’

Ekonomia sektora publicznego

2. Rozwiązanie

następne po najlepszym

(Lipsey, Lancaster).

Jeśli opodatkowany został jeden rynek, to korzystniej jest

uzyskać tę samą kwotę dochodów z niższych podatków

nałożonych także na inne rynki (rozwiązanie następne po

najlepszym), niż skoncentrować ciężar podatkowy na

pojedynczym rynku (rozwiązanie trzecie po najlepszym).

Ekonomia sektora publicznego

Zawodność rynku

oznacza sytuację, w której mechanizm

rynkowy w systematyczny sposób prowadzi do zbyt dużej lub

zbyt małej produkcji dóbr lub usług, w stosunku do wielkości

optymalnej z punktu widzenia całego społeczeństwa. Mamy

wówczas do czynienia z nieefektywną (w sensie Pareta)

alokacją zasobów.

2. Konkurencja niedoskonała i straty dobrobytu (

zbędna strata

społeczna

IV ZAWODNOŚCI RYNKU JAKO ARGUMENT

UZASADNIAJĄCY INTERWENCJĘ PAŃSTWA

Ekonomia sektora publicznego

Rysunek 3.8. Polityka cenowa monopolu

Wielkość produkcji

Cena

Popyt

Utarg

krańcowy

Koszt krańcowy

koszt przeciętny)

Ekonomia sektora publicznego

3. Efekty zewnętrzne.

Efekty zewnętrzne

pojawiają się wówczas, gdy część

kosztów lub korzyści wynikających z działalności jednego

podmiotu zostaje przeniesiona na podmioty trzecie

inaczej niż poprzez ceny rynkowe, tj. bez odpowiedniej

rekompensaty.

b. Rozbieżności pomiędzy prywatnymi i społecznymi

kosztami i korzyściami.

Ekonomia sektora publicznego

4. Ochrona środowiska i

efekt gapowicza

Niekompletne

(brakujące)

rynki

: zjawisko to dotyczy głównie czasu i

ryzyka (nie funkcjonują odpowiednie rynki).

a. rynek ubezpieczeniowy
b. rynek kapitałowy

6. Zawodność rynku związana z dostępem do informacji (

pokusa

nadużycia, negatywna selekcja, problem mocodawcy i pełnomocnika,

asymetria informacji

Pokusa nadużycia

występuje wówczas, gdy istnienie ubezpieczenia

(gwarancji odszkodowania) lub innej ochrony przed ryzykiem

powoduje – zamiast osłabienia - wzmocnienie bodźców do

podejmowania wysoce ryzykownych działań.

7. Jakość, zdrowie i bezpieczeństwo –

dobra społecznie pożądane

(niepożądane).

Dobra społecznie pożądane

(

niepożądane

) – to dobra lub usługi,

których konsumpcja powinna być – zdaniem społeczeństwa –

ułatwiona lub nakazana (utrudniona lub zakazana) niezależnie od

indywidualnych preferencji jednostek tworzących to

społeczeństwo.

Ekonomia sektora publicznego

Dobra publiczne

a. Definicja:

dobro publiczne

to taki rodzaj dobra, którego

konsumpcja przez jedną osobę nie ogranicza możliwości

jego konsumpcji przez innych.

Czyste dobra publiczne

– właściwości:

•

brak konkurencji w konsumpcji (charakter

nierywalizacyjny),

•

brak możliwości wykluczenia kogokolwiek z

konsumpcji.

Ekonomia sektora publicznego

1. Długookresowy, zrównoważony wzrost gospodarczy; pozwala

on na podniesienie poziomu życia (dobrobytu).

2. Wzrost konkurencyjności międzynarodowej.
3. Stabilność krótkookresowa (łagodzenie wahań cyklicznych

{koniunkturalnych}, ograniczanie bezrobocia, tłumienie

inflacji).

GŁÓWNE CELE EKONOMICZNE PAŃSTWA

Ekonomia sektora publicznego

1. Równość (sprawiedliwość) – efekty w zakresie podziału

dochodu.

2. Bezpieczeństwo (wewnętrzne i zewnętrzne).
3. Stabilność całego systemu (wspieranie działalności

gospodarczej, tworzenie i dostosowywanie ram prawnych i

regulacyjnych).

4. „Naprawa i utrzymywanie w ruchu" gospodarki – ograniczanie

skali zawodności rynku.

CELE POZAEKONOMICZNE

Ekonomia sektora publicznego

1. Polityka makroekonomiczna (stabilizacyjna) i polityka

wspierania rozwoju gospodarczego.

2. Redystrybucja dochodów.
3. Regulacja.
4. Dostarczanie dóbr publicznych.
5. Zamówienia publiczne.
6. Prywatyzacja.

GŁÓWNE OBSZARY DZIAŁAŃ PAŃSTWA

Ekonomia sektora publicznego

1. Państwo nie powinno interweniować, gdy strata dobrobytu

jest niewielka, a koszty interwencji mogą przewyższyć

korzyści.

2. W wielu przypadkach rynek znajdzie skuteczny sposób

rozwiązywania problemów (np. efektów zewnętrznych) czy

asymetrii informacji.

3. Działania państwa (zawodność państwa) mogą spowodować

powstanie nowych efektów zewnętrznych.

WNIOSKI